Państwowa rada ochrony przyrody
Organ opiniodawczy i doradczy działający przy ministrze środowiska, składający się z przedstawicieli nauki i praktyki, działających na rzecz ochrony przyrody; do zadań PROP należy:
- ocena stanu ochrony przyrody i wykorzystywania obszarów chronionych do celów naukowych
- opiniowanie projektów aktów prawnych dotyczących ochrony przyrody
- przedstawianie wniosków i opinii w sprawach ochrony przyrody
- opiniowanie programów badawczych w zakresie ochrony przyrody oraz popularyzowanie ochrony przyrody.
Państwowe gospodarstwo leśne Lasy Państwowe
Istniejąca od roku 1930 państwowa jednostka organizacyjna bez osobowości prawnej, sprawująca zarząd nad lasami stanowiącymi własność skarbu państwa (bez parków narodowych, zasobów własności rolnej skarbu państwa oraz objętych użytkowaniem wieczystym); w ramach tego zarządu prowadzi gospodarkę leśną, gospodaruje gruntami oraz innymi nieruchomościami związanymi z gospodarką leśną. Lasy zarządzane przez PGL LP zajmują ponad 78% powierzchni wszystkich lasów w Polsce, prawie 25% obszaru kraju.
Papierówka
Główny sortyment drewna stosowego przeznaczonego do przerobu na celulozę; otrzymane półprodukty używane są zwykle do wyrobu papieru. Na papierówkę przeznacza się drewno wszystkich naszych gatunków iglastych, głównie sosny, świerka i jodły, oraz gatunków liściastych – buka, topoli, brzozy i osiki.
Park krajobrazowy
Obszar objęty ochroną ze względu na wartości przyrodnicze, historyczne, kulturowe, estetyczne i naukowe, którego celem jest zachowanie i upowszechnienie tych wartości; utworzenie parku krajobrazowego następuje na drodze rozporządzenia wojewody. Na początku 2003 roku funkcjonowało w Polsce 120 parków krajobrazowych o łącznej powierzchni 2569 tys. ha, w tym 1372 tys. ha (53,4%) lasów.
Park narodowy
Duży obszar chroniony o powierzchni nie mniejszej od 1000 ha, utworzony na mocy rozporządzenia Rady Ministrów, wyróżniający się szczególnymi walorami przyrodniczymi, krajobrazowymi, kulturowymi i naukowymi; w parku narodowym nie prowadzi się działalności gospodarczej, nadrzędnym jego celem jest poznanie i zachowanie całości przyrody, odtworzenie zniekształconych i zanikłych jej ogniw rodzimych oraz udostępnienie terenu parku ludziom w celu wypoczynku i zwiedzania. Do roku 2003 utworzono w Polsce 23 parki narodowe o łącznej powierzchni 314 tys. ha, w tym 191 tys. ha (60,8%) lasów.
Parostki
Poroże kozła sarny; parostki perukowe – narośl kostna wyrastająca zamiast parostków, stale pokryta scypułem.
Pasy przeciwpożarowe
Przeszkody utrudniające rozprzestrzenianie się pożarów w lasach; mogą być sztuczne (np. systemu IBL w postaci dwu równoległych bruzd połączonych ze sobą co 25 –50 metrów bruzdami poprzecznymi) lub naturalne (pasy tworzone z liściastych gatunków drzew).
Paśnik, karmnik
Urządzenie do podawania karmy zwierzynie, najczęściej zimą, przeważnie zadaszone, przypominające małą szopę bez ścian.
Patogeny
Organizmy chorobotwórcze wywołujące chorobę żywiciela (wirusy, bakterie, grzyby).
Pestycydy
Substancje chemiczne, syntetyczne i naturalne, służące do ochrony roślin, zwierząt i człowieka przed szkodnikami i grzybami. W leśnictwie stosowane są m.in.: insektycydy (przeciwko szkodliwym owadom), fungicydy (niszczące grzyby), herbicydy (przeciwko chwastom), rodentycydy (zwalczające gryzonie).
Pędraki
Larwy chrząszczy, np. chrabąszczy z rodziny żukowatych. Pędraki chrabąszczy podgryzają korzenie roślin, dorosłe objadają liście i pąki drzew; zwalczanie polega na otrząsaniu owadów z drzew i niszczeniu, na stosowaniu środków kontaktowych na owady dojrzałe i larwy; spore ilości pędraków zjadają dziki i ptaki krukowate.
Pędzelki
Kępki długich włosów na końcach uszu niektórych zwierząt, np. rysia i wiewiórki.
Pielęgnowanie upraw
Ogół czynności w pierwszych latach uprawy, które mają na celu utrzymanie gleby w stanie odpowiedniej sprawności, oraz systematyczne niszczenie chwastów aż do czasu, kiedy przestaną one zagrażać drzewkom (motyczenie, spulchnianie, wykaszanie itp.).
Pierśnica
Średnica drzewa stojącego na pniu, mierzona na wysokości piersi – 1,3 metra nad ziemią.
Pilarki
Obrabiarki do drewna, w których narzędziem tnącym jest piła; zależnie od rodzaju piły rozróżnia się: pilarki tarczowe, taśmowe, ramowe i łańcuchowe, te ostatnie – napędzane silnikiem spalinowym - służą do ścinania drzew w lesie, okrzesywania i przepiłowywania okrągłych sortymentów drewna na krótsze wyrzynki.
Plan urządzenia lasu
Dokument sporządzany dla nadleśnictwa i zatwierdzany przez ministra środowiska (przez wojewodę – w odniesieniu do lasów nie stanowiących własności skarbu państwa), zawierający:
- opis i ocenę stanu lasu
- analizę gospodarki leśnej
- określenie celów i zadań oraz sposobów ich realizacji – ilości drewna przewidzianego do pozyskania, określonego etatem cięć, zalesień i odnowień, pielęgnowania i ochrony lasu, gospodarki łowieckiej, infrastruktury technicznej
- program ochrony przyrody. Plan urządzenia lasu sporządza się na 10 lat lub na okres krótszy w wypadku wystąpienia szkód bądź klęsk żywiołowych.
Plan urządzenia lasu uproszczony
Plan sporządzany dla lasów nie stanowiących własności skarbu państwa, zawierający uproszczony opis lasów i gruntów przewidzianych do zalesienia oraz główne zadania gospodarki leśnej.
Plantacja drzew
Obszar obsadzony drzewami leśnymi lub nieleśnymi w celu intensywnej produkcji drewna w skróconym cyklu produkcyjnym, dostosowanym do gatunku i warunków siedliskowych. Skrócenie cyklu produkcyjnego i dużą produkcję zapewnić mogą tylko gatunki szybko rosnące, w naszych warunkach przyrodniczych np. topola i wierzba krzaczasta, tzw. energetyczna.
Plantacyjna uprawa nasienna
Uprawa z nasion pochodzących z wolnego zapylenia drzew doborowych, izolowana przed zapyleniem z zewnątrz, której celem jest dostarczanie nasion o ulepszonych cechach dziedzicznych na potrzeby gospodarcze. Rejestr plantacyjnych upraw nasiennych prowadzą Dyrekcja Generalna LP i Instytut Badawczy Leśnictwa.
Płazownia, płazowizna
Grunt leśny porośnięty rzadko drzewami, które nie tworzą zwarcia.
Płochacze
Psy myśliwskie różnych ras używane głownie do wypłaszania ptactwa z zarośli i szuwarów; płochacze pracują tzw. dolnym wiatrem, zwierzynę anonsują głośnym oszczekiwaniem, doskonale pływają, aportują na rozkaz (np. spaniele, płochacz niemiecki, łajki).
Poczwarka
Stadium rozwojowe owada poprzedzające postać dorosłą (imago), występujące u owadów o przeobrażeniu zupełnym; poczwarka jest zwykle nieruchoma i nie pobiera pokarmu.
Podatek leśny
Obowiązek podatkowy na rzecz państwa ciążący na osobach fizycznych, osobach prawnych i jednostkach organizacyjnych nie mających osobowości prawnej, które są właścicielami lasów, a w przypadku lasów stanowiących własność skarbu państwa lub jednostki samorządu terytorialnego – posiadaczami tych lasów, także na użytkownikach wieczystych; obowiązek podatkowy w odniesieniu do lasów pozostających w zarządzie Lasów Państwowych ciąży na nadleśnictwach. Stawka podatku leśnego ulega obniżeniu o 50% w przypadku lasów ochronnych oraz wchodzących w skład rezerwatów przyrody i parków narodowych; całkowicie zwolnione są od podatku leśnego lasy z drzewostanem w wieku do 40 lat, wpisane do rejestru zabytków oraz użytki ekologiczne. Od 1 stycznia 2003 r. podatek leśny uregulowany jest w odrębnym akcie prawnym – ustawie o podatku leśnym z 30 października 2002 r.
Podkrzesywanie
Jednorazowe lub wielokrotne usuwanie gałęzi i sęków z dolnej części pnia drzewa dorodnego, do wysokości 6 – 9 metrów, w celu poprawienia jakości technicznej drewna.
Podleśniczy
Pracownik administracji leśnej zatrudniony w charakterze pomocnika leśniczego.
Pododdział, poddział
Najniższa jednostka podziału lasu.
Podrost
Liczące ponad 50 cm wysokości młode pokolenie drzew wyrosłe pod okapem drzewostanu, rokujące nadzieję na odegranie w przyszłości roli gatunku głównego.
Podsiewy
Siewy pod okapem drzewostanów w celach pielęgnacyjnych lub odnowieniowych.
Podszyt
Dolna warstwa roślinności w lesie (głównie krzewy, ale i drzewa), która nigdy nie wyrasta ponad wysokość 4 metrów; spełnia rolę osłony gleby przed wysychaniem oraz zarastaniem, odgrywa też rolę biocenotyczną, wzmaga bowiem odporność drzewostanu na szkodliwe wpływy zewnętrzne, m.in. ze strony szkodliwych owadów. Podszyt tworzą głownie gatunki znoszące ocienienie.
Pojemność łowiska
Ustalona, maksymalna liczba osobników poszczególnych gatunków zwierzyny, zwłaszcza grubej, w danym biotopie, nie powodująca dotkliwych szkód w środowisku; przy takiej liczebności zwierzyna znajduje optymalne warunki bytowania – odpowiednią ilość pokarmu i wystarczająco wiele miejsc na schronienie i rozmnażanie.
Poletko łowieckie
Miejsce w lesie lub pobliżu lasu, gdzie uprawia się rośliny przeznaczone na żer dla zwierzyny.
Polifagi
Organizmy o niskiej specjalizacji pokarmowej, odżywiające się wieloma gatunkami roślin i zwierząt, wszystkożerne.
Polski związek łowiecki
Organizacja społeczna zrzeszająca osoby uprawiające łowiectwo, mająca osobowość prawną, działająca na podstawie przepisów ustawy z 13 października 1995 r. „Prawo łowieckie” oraz własnego statutu, powstała w 1936 r. z przekształcenia Polskiego Związku Stowarzyszeń Łowieckich (powołanego w 1929 r. w miejsce założonego w r. 1923 Naczelnego Związku Polskiego Łowiectwa, przemianowanego na Centralny Związek Stowarzyszeń Łowieckich). Do zadań PZŁ należy m.in. prowadzenie gospodarki łowieckiej, współdziałanie w zachowaniu i rozwoju populacji dziko żyjących zwierząt oraz w ochronie przyrody, także pielęgnowanie historycznych wartości kultury łowieckiej. Obecnie Polski Związek Łowiecki liczy ponad 100 tys. członków. Nadzór nad działalnością PZŁ sprawuje Minister Ochrony Środowiska.
Pomnik przyrody
Prawnie chroniony pojedynczy twór przyrody żywej lub nieożywionej (albo ich skupienie), cenny ze względu na wyjątkowe znaczenie naukowe, kulturowe, historyczne bądź krajobrazowe, wyróżniający się wśród innych tworów; pomnikiem przyrody mogą być np. sędziwe drzewa i krzewy, wielkie głazy narzutowe, skałki, groty, jaskinie, jary, źródła, wodospady, wywierzyska, zabytkowe aleje; w Polsce jest ponad 30 tys. pomników przyrody, w tym 10 tys. na terenie lasów państwowych.
Ponowa
Świeży śnieg, na którym wyraźnie są widoczne tropy zwierząt.
Poprawki, uzupełnienia i dolesienia
Prace mające na celu poprawę jakości hodowlanej upraw, młodników i starszych drzewostanów, w których z różnych przyczyn powstały luki i przerzedzenia. W uprawach zakładanych na powierzchniach otwartych w wieku do 5 lat wprowadzanie sadzonek w miejscach wypadu zalicza się do poprawek, w starszych uprawach i młodnikach w wieku do 20 lat – do uzupełnień, a w drzewostanach powyżej 20 lat – do dolesień.
Populacja
Grupa osobników danego gatunku zasiedlających określoną przestrzeń, posiadających wspólną pulę genową (krzyżujących się między sobą), lecz z reguły izolowanych od innych populacji tego samego gatunku.
Posusz
Drzewa martwe lub zamierające w drzewostanie na skutek opanowania przez szkodniki, zbytniego zagęszczenia, zmian w środowisku itp.; posusz czynny – drzewa zamierające lub martwe, jeszcze zasiedlone przez szkodniki; posusz jałowy – drzewa martwe już opuszczone przez szkodniki, obumarłe na pniu
Potaż
Węglan potasowy K2CO3, sól alkaliczna otrzymywana dawniej z popiołu drzewnego, stosowana m.in. do wyrobu szkła, mydła, środków piorących, w farbiarstwie i do bielenia płótna.
Profil glebowy
Przekrój pionowy (do głębokości ok. 1,5 metra) odsłaniający morfologię gleby wraz z przylegającą do niej skałą macierzystą; ukazuje przede wszystkim miąższość i wzajemny układ poszczególnych poziomów glebowych.
Program ochrony przyrody nadleśnictwa
Część planu urządzenia lasu zawierająca kompleksowy opis stanu przyrody oraz zadania z zakresu jej ochrony; programy ochrony przyrody w nadleśnictwach są instrumentem proekologicznej gospodarki leśnej, kształtowania świadomości ekologicznej społeczeństwa i racjonalnej współpracy z organizacjami ochrony przyrody.
Proweniencja
Pochodzenie materiału siewnego lub sadzonek drzew.
Próchnica
Substancja organiczna nagromadzona w glebie (w lesie także na jej powierzchni jako tzw. ektopróchnica, czyli próchnica nadkładowa), powstała z rozkładu resztek roślinnych i zwierzęcych pod wpływem drobnoustrojów; stanowi 80 – 90% wszystkich związków organicznych znajdujących się w glebie. Próchnica poprawia strukturę gleby, utrzymuje jej wilgotność, jest źródłem składników pokarmowych dla roślin.
Przebudowa drzewostanu
Zmiana (całkowita lub częściowa) składu gatunkowego drzewostanu lub jego struktury za pomocą zabiegów gospodarczych w celu dostosowania do wymogów siedliska; zmianę składu gatunkowego uzyskuje się najczęściej przez wycięcie drzewostanu istniejącego i założenie uprawy o innym składzie, zmianę struktury – w wyniku odpowiednio prowadzonych cięć pielęgnacyjnych.
Przerzynka, wyrzynka
Podział ściętego i okrzesanego drzewa na krótsze odcinki w celu uzyskania odpowiednich sortymentów lub ułatwienia transportu.
Przestój
Drzewo nie wycięte w terminie przewidzianym koleją rębu.
Prześwietlanie
Cięcia pielęgnacyjne, których celem jest trwałe przerwanie zwarcia drzewostanu, owocujące zwiększeniem przyrostu drzew dzięki dopuszczeniu do ich koron większej ilości światła.
Przyrost bieżący
Przyrost miąższości drzewostanu lub drzewa, albo elementów tej miąższości w odniesieniu do drzewa (wysokość, grubość, powierzchnia przekroju) w określonej jednostce czasu, np. w ciągu roku (przyrost roczny), 5 lub 10 lat (przyrost okresowy).
Ptaki przelotne
Ptaki odbywające regularne wędrówki, przelatujące przez dany kraj dwukrotnie w ciągu roku: w okresie wiosny, wędrując do miejsc lęgowych, i jesienią - w drodze do zimowiska.
Ptaki osiadłe
Ptaki przebywające w miejscach lęgowych przez cały rok.
Ptaki zalatujące
Ptaki przypadkowo, nieregularnie pojawiające się w danym kraju w różnych porach roku.
Puszcza
Pierwotnie nazwa związana z obszarami pustymi, dzikimi, później – z wielkimi kompleksami leśnymi pozbawionymi osadnictwa, niedostępnymi, zabagnionymi, pełnymi zwierza, obecnie oznacza duże obszary lasu naturalnego, zbliżonego do pierwotnego, o znacznej powierzchni, których gleby nie były dotąd użytkowane rolniczo (np. Puszcza Białowieska, Puszcza Kozienicka, Puszcza Biała).
GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA |
