Badylarz
Łoś byk o porożu podobnym do wieńca jelenia, składającym się z krótkich tyk i długich odnóg, nie mającym kształtu łopat.
Balot
Szkółkarski materiał sadzeniowy opakowany słomą, torfem lub trocinami, przygotowany do transportu. Balotowanie zabezpiecza rośliny przed uszkodzeniami podczas przewożenia ze szkółki na miejsce dostawy
Bank genów
Zbiór żywych organizmów, organów, tkanek, komórek, w tym nasion, mający na celu zachowanie różnorodności genetycznej, zagrożonej w naturalnych warunkach. Szczególnym rodzajem takiego banku jest Leśny Bank Genów w Kostrzycy (RDLP Wrocław).
Bariera ekologiczna
Czynniki ekologiczne uniemożliwiające roślinom i zwierzętom zasiedlanie obszarów poza ich zasięgiem naturalnym, zaś człowiekowi prowadzenie określonej działalności gospodarczej. Wyróżnia się cztery rodzaje barier: czysto fizyczna (np. góry, morze), klimatyczna, roślinna (w sensie formacji roślinnych) i zwierzęca (gatunki będące zaporą biologiczną dla ekspansji innych gatunków).
Barochoria
Rozsiewanie samosiewne - pod własnym ciężarem
Bartnictwo
Pierwotny sposób hodowli pszczół w barciach leśnych wydrążonych na wysokości 4 – 7 m w starych sosnach lub dębach. Barcie znakowano tzw. ciosnami w celu oznaczenia dziedzicznej własności i zamykano deskami z otworem dla pszczół, chroniącymi przed szkodnikami i czynnikami atmosferycznymi. Do barci dostawano się za pomocą tzw. leziwa, czyli ławeczki z powrozem służącym do podciągania się. Miód podbierano początkowo raz w roku, jesienią, a od w. XVII – dwukrotnie, wiosną i jesienią. Bartnictwo przetrwało najdłużej w puszczach Kurpiowskiej (nawet do połowy XX w.) i Białowieskiej (do końca w. XIX).
Basior
Dojrzały wilk samiec.
Baza nasienna
Wybrane drzewostany dobrej jakości i odpowiedniego pochodzenia oraz plantacje zakładane ze szczepów pochodzących z drzew doborowych dostarczające nasion na potrzeby danego rejonu.
Bekowisko
Okres godowy danieli.
Biegi
Nogi łosia, jelenia, daniela, sarny, muflona, kozicy i dzika.
Biel
Zewnętrzna strefa drewna przewodząca wodę i gromadząca materiały odżywcze, jasna i wyraźnie widoczna u gatunków o twardzieli zabarwionej, trudna do oznaczenia u gatunków o twardzieli niezabarwionej. W dębie 100-letnim biel zajmuje 10% powierzchni przekroju poprzecznego pnia, w modrzewiu – 15%, w sośnie – 50%. Trwałość bielu jest mniejsza niż twardzieli.
Binduga
Miejsce na brzegu wód, gdzie formuje się tratwy przeznaczone do spławu. Wymaga przeważnie dużej przestrzeni lądowej i wodnej do magazynowania drewna.
Biocenoza
Ogół populacji różnych gatunków roślin i zwierząt żyjących w określonym ekosystemie i powiązanych ze sobą zależnościami pokarmowymi oraz konkurencją biologiczną wewnątrzgatunkową i międzygatunkową. Wyróżnia się w niej trzy współzależne grupy organizmów: producentów, konsumentów, reducentów. Biocenozy odznaczają się dużą trwałością w czasie; przy długotrwałych i kierunkowych zmianach warunków abiotycznych wykazują zdolności przystowawcze, określane mianem sukcesji.
Biochemiczne zapotrzebowanie tlenu (BZT)
Wskaźnik zanieczyszczenia wód oznaczający ilość tlenu zużywanego w określonym czasie (np. pierwszych pięciu dób – BZT5) do mineralizacji (utlenienia) związków organicznych zawartych w zanieczyszczonej wodzie; stosowany najczęściej do oznaczania ilości ścieków organicznych.
Biogeniczny
Pochodzenia biologicznego.
Biogrupa
Grupa drzew wyodrębniająca się w lesie jako zwarta, zespołowa jednostka ekologiczna (funkcjonalno-przestrzenna).
Bioindykacja
Monitoring biologiczny środowiska, metoda wykorzystująca wskaźnikowe własności organizmów do badania jakości środowiska; do tego celu wykorzystywana jest wrażliwość gatunków wskaźnikowych roślin i zwierząt na oddziaływanie czynników środowiska.
Bioindykatory
Organizmy wskaźnikowe, biologiczne wskaźniki jakości środowiska; organizmy roślinne i zwierzęce cechujące się zróżnicowaną wrażliwością i charakterystyczną reakcją na działanie czynników środowiska, zazwyczaj gatunki o małym zakresie tolerancji na oddziaływanie substancji zanieczyszczających, np. metali ciężkich. Organizmami wrażliwymi na zanieczyszczenie środowiska lądowego i wodnego są np. określone gatunki porostów, glonów, bakterii, pierwotniaków, roślin naczyniowych i bezkęgowców, rzadziej kręgowców. Bioindykatory mają duże znaczenie w rolnictwie i leśnictwie, ułatwiają bowiem ocenę wartości siedliska, na podstawie ich obecności można też wyznaczyć np. zasięgi występowania złóż określonych minerałów, typy gleby czy stopień eutrofizacji wód.
Bioklimat
Klimat ukształtowany pod wpływem żywych organizmów danego terenu, zwłaszcza przez roślinność leśną i polną (klimat lasu, pola).
Biomasa
Masa organizmów żywych zamieszkujących określoną przestrzeń w określonym momencie, mierzona w jednostkach wagowych i odnoszona do jednostki powierzchni lub objętości danego biotopu; wyraża się w formie tzw. świeżej lub suchej masy (g/m2, kg/ha, g/m3 itd.). Biomasa umożliwia ocenę produkcyjności danego biotopu bądź biocenozy.
Biopreparaty
Preparaty działające selektywnie, w których substancjami czynnymi są grzybo- lub owadobójcze organizmy, zwykle przetrwalniki bakterii, grzybów pasożytniczych lub wirusów działających owadobójczo. Stosowane m.in. w ochronie lasu do zwalczania owadów i zabezpieczania pniaków drzew przed hubą korzeni.
BIoróżnorodność, różnorodność biologiczna
Rozmaitość wszystkich form życia na Ziemi lub na danym obszarze; dotyczy gatunków, ich pul genowych i ekosystemów. Zachowanie bioróżnorodności jest warunkiem przetrwania człowieka, gdyż jego byt zależy od bogactwa roślin, zwierząt i mikroorganizmów odpowiedzialnych za produkcję tlenu, obieg pierwiastków i przepływ energii w biosferze.
Biosfera
Sfera okołoziemska zamieszkana przez żywe organizmy roślinne i zwierzęce. Składa się z powierzchniowej warstwy skorupy ziemskiej (litosfery), wody (hydrosfery) i dolnych warstw atmosfery (troposfery). Granice biosfery nie są jednoznacznie określone, większość organizmów żyje do wysokości kilkuset metrów w atmosferze (ale np. formy przetrwalnikowe bakterii można spotkać na wysokości nawet 15 kilometrów), do ok. 200 metrów w głąb wód i 4 metrów w głąb ziemi.
Biotop, siedlisko
W ekologii zespół czynników abiotycznych środowiska tworzący warunki bytowania danego organizmu. Dla roślinnych organizmów lądowych pojęcie siedliska (ekotopu) obejmuje przede wszystkim chemizm, uwilgotnienie gleby oraz klimat lokalny.
Biotyczny
Odnoszący się do żywych elementów środowiska, organizmów w nim zamieszkałych.
Bokobrody
Kępki dłuższych włosów na policzkach rysia, dzika i jenota.
Bonitacja drzewostanu
Ocena jakości i kwalifikacja drzewostanu na podstawie zdolności produkcyjnych siedlisk leśnych. Najczęściej wyraża się przez porównanie wysokości danego drzewostanu z przeciętną wysokością drzewostanu wzorcowego tego samego gatunku i wieku.
Bonitacja gleb
Ocena jakości i kwalifikacja gleb pod względem możliwości produkcyjnych i przydatności dla rolnictwa i leśnictwa; przy bonitacji uwzględnia się następujące kryteria: cechy morfologiczne i fizyczne gleb (położenie w terenie, miąższość poziomu próchniczego, strukturę, przepuszczalność podłoża, stosunki wilgotnościowe), właściwości chemiczne (odczyn pH, skład chemiczny, zawartość węglanów w profilu glebowym) oraz wysokość nad poziomem morza.
Bór
- nazwa przyjęta do określania drzewostanów z przewagą gatunków iglastych, najczęściej sosny lub świerku, niskiej bonitacji, porastających ubogie, kwaśne gleby bielicowie
- w polskim nazewnictwie geograficznym nazwa używana dla dużych kompleksów leśnych składających się głównie z drzewostanów sosnowych, np. Bory Lubuskie, Bory Tucholskie, Bory Dolnośląskie.
Broda
- kępa gęstych piór na podgardlu głuszca koguta
- zwisająca kępa długich włosów na narośli pod szyją łosia
- zwisająca, dolna część grzywy jelenia byka.
Buchtowisko, buchta
Miejsce zryte przez dziki poszukujące żeru.
Buczyna
Las bukowy z niewielką domieszką innych gatunków drzew i słabo rozwiniętymi warstwami dolnymi drzew i podszytu; buczyna kwaśna – na siedliskach ubogich i kwaśnych, z runem ubogim w gatunki i słabo rozwiniętym; buczyna żyzna – na siedliskach żyznych, z runem bogatym w gatunki.
Budnik
W dawnej Polsce poddany rzemieślnik, osiedlany w lasach, zwłaszcza na północno-wschodnich obszarach Rzeczpospolitej, wypalający drewno, wyrabiający smołę, dziegieć i potaż w prymitywnych zakładach zwanych budami lub majdanami, wytwarzający ponadto gonty i klepki.
Budowa drzewostanu
poziomy i pionowy układ elementów drzewostanu charakteryzujący go pod względem wielkości, kształtu powierzchni, którą zajmuje, i formy zmieszania poszczególnych gatunków drzew; w układzie pionowym wyróżnia się budowę jedno-, dwu- i wielopiętrową drzewostanu.
Bukiew
Owoc buka w postaci trójkanciastych orzeszków; wielki przysmak dzików.
Bursztyn
Skamieniała kopalna żywica drzew iglastych z trzeciorzędu, barwy żółtej w różnych odcieniach; występuje na wschodnich i południowych wybrzeżach Bałtyku, także w glinie zwałowej Polski północnej, dokąd została zawleczona przez nasuwający się od północy lodowiec.
Burza ogniowa
Bardzo gwałtowny, szybko rozprzestrzeniający się pożar całkowity drzewostanu na dużej powierzchni, któremu towarzyszą silna turbulencja i słupy ognia sięgające 20 – 30 metrów ponad korony drzew.
Busz
Zbiorowisko roślin, najczęściej kolczastych, suchoroślowych, zrzucających liście na okres suszy; występuje na podzwrotnikowych obszarach płd. Afryki i Australii (tam nosi nazwę: skrub), jest strefą przejściową między terenami stepowymi i leśnymi.
Byk
Samiec żubra, jelenia, łosia, daniela; byk kapitalny – osobnik wyróżniający się okazałym trofeum lub dużą masą ciała.
GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA |
