 XIII wiek
Wydarzenia historyczne
• 1201 - trzęsienie ziemi w austriackiej Górnej Styrii (Murau), odczuwane było w Czechach, na Morawach, w południowych i środkowych Niemczech oraz w Polsce i na Śląsku (4 maja)
• 1202 - rozpoczęło się oblężenie Zadaru przez krzyżowców IV krucjaty; po raz pierwszy katoliccy krzyżowcy zaatakowali katolickie miasto (13 listopada)
• 1203 - IV wyprawa krzyżowa: krzyżowcy zdobyli Konstantynopol. Obalony cesarz Aleksy III uciekł nocą z miasta (17 lipca)
• 1204 - Mikołaj Kanabos odmówił przyjęcia wyboru na cesarza bizantyńskiego (28 stycznia)
• 1205 - car bułgarski Kałojan pobił pod Adrianopolem wojska Cesarstwa Łacińskiego dowodzone przez Baldwina I (14 kwietnia)
• 1206 - Temudżyn (Czyngis-chan) zjednoczył Mongołów i rozpoczął podboje (pd. Syberia w 1207, pn. Chiny w 1211, wsch. Iran w 1218)
• 1207 - doszło do wielkiego pożaru Magdeburga w wyniku którego m.in. spłonęła doszczętnie miejscowa katedra (20 kwietnia)
• 1208 - zwycięstwo króla Szwecji Eryka X Knutssona nad królem Danii Swerkerem II Młodszym w bitwie pod Leną (31 stycznia)
• 1209 - Franciszek z Asyżu otrzymuje od papieża Innocentego III ustne zatwierdzenie reguły (16 kwietnia). Jest to równoznaczne z powstaniem Zakonu Braci Mniejszych
• 1210 - spłonęła doszczętnie katedra w Reims we Francji (6 maja)
• 1211 - Alfons II został królem Portugalii (26 marca)
• 1212 - wyprawa krzyżowa dzieci z Francji i Niemiec (przewiezione do Aleksandrii, zostały sprzedane w niewolę)
• 1213 - w bitwie przy porcie Damme flota angielska pokonała francuską (30 maja)
• 1214 - wojska angielskie pod wodzą króla Jana bez Ziemi przeprawiły się na kontynent i zajęły francuski port La Rochelle (16 lutego)
• 1215 - ogłoszenie Wielkiej Karty Swobód przez króla Anglii, Jana bez Ziemi (15 czerwca)
• 1216 - Ludwik VIII Lew zdobył Winchester i kontrolował ponad połowę królestwa Anglii (14 czerwca)
• 1217 - flota francuska poniosła klęskę w starciu z Anglikami w bitwie morskiej pod Sandwich (24 sierpnia)
• 1218 - św. Piotr Nolasco założył w Barcelonie Zakon Najświętszej Maryi Panny Miłosierdzia dla Odkupienia Niewolników (10 sierpnia)
• 1219 - Król Danii Waldemar II Zwycięski wygrał bitwę z Estami, zakładając na jej miejscu Rewal. Wkrótce potem Niemcy zajęli Dorpat, Narwę i wyspę Ozylię
• 1220 - król Niemiec Fryderyk II wydał przywilej Confederatio cum principibus ecclesiasticis dla niemieckiej hierarchii kościelnej (26 kwietnia)
• 1221 - wojska cesarskie próbowały położyć kres shōgunatowi (Japonia)
• 1222 - założono Uniwersytet w Padwie (29 września)
• 1223 - Mongołowie odnieśli pierwsze zwycięstwo nad wojskami europejskimi, w bitwie nad Kałką w pobliżu Morza Azowskiego pokonali armię książąt ruskich (31 maja)
• 1224 - cesarz Fryderyk II założył 5 czerwca uniwersytet w Neapolu (L'Università degli Studi di Napoli Federico II)
• 1225 - Krzyżacy, otrzymawszy nadania w Siedmiogrodzie, zaczęli zabiegać tam o stworzenie własnego państwa
• 1226 - sprowadzenie Krzyżaków do Polski
• 1227 - Czyngis-chan (przed śmiercią) podzielił imperium mongolskie pomiędzy 4 synów
• 1228 - Franciszek z Asyżu ogłoszony świętym (16 lipca)
• 1229 - podpisano Traktat paryski (12 kwietnia)
• 1230 - Bułgarzy zwyciężyli w bitwie pod Kłokotnicą, klęska Teodora Angelosa (9 marca)
• 1231 - utworzenie inkwizycji przez papieża Grzegorza IX
• 1232
o japoński ród Hōjō wydał kodeks okresu Kamakura zawierający przepisy prawne i administracyjne oraz Kodeks Jōei
o najazd Mongołów na koreańskie państwo Korjo
• 1233 - Hermann von Salza dokonał lokacji Chełmna i Torunia na prawie magdeburskim (28 grudnia). Lokacja Torunia dotyczy części Starówki zwanej Stare Miasto
• 1234 - północne Chiny uległy całkowicie podbojowi mongolskiemu
• 1235 - Fryderyk II wydaje przywilej, tzw. Landfrieden, który potwierdza dawne i dodaje nowe prawa książętom niemieckim (15 sierpnia)
• 1236 - krucjaty północne: klęska kawalerów mieczowych w bitwie pod Szawlami na Litwie (22 września). Krzyżacy wzmocnieni byli dodatkowo posiłkami udzielonymi im przez ruski Psków
• 1237 - w bitwie pod Cortenuova cesarz Fryderyk II rozbił wojska Ligi Lombardzkiej (27 listopada)
• 1238 - wojska mongolskie po wodzą Batu-chana zdobyły Moskwę (2 lutego)
• 1239 - francuski inkwizytor Robert le Bougre wysłał na stos 183 katarów (13 maja)
• 1240 - wojska nowogrodzkie pokonały Szwedów w bitwie nad Newą (15 lipca)
• 1241 - największy zasięg najazdów mongolskich w Europie
• 1242 - na zamarzniętych wodach jeziora Pejpus doszło do bitwy między kawalerami mieczowymi a wojskami księcia nowogrodzkiego Aleksandra Newskiego, która powstrzymała ekspansję zakonu na ziemie ruskie (5 kwietnia)
• 1243 - powstanie Złotej Ordy, państwa Tatarów we wsch. Europie, zach. Syberii i Azji Środkowej
• 1244 - po 10 miesiącach oblężenia krzyżowcy zdobyli Montségur w Pirenejach, ostatnią twierdzę katarów (16 marca). Około 200 obrońców zostało spalonych na stosach
• 1245 - odbył się Sobór lyoński I zwołany przez papieża Inocentego IV (26 czerwca - 17 lipca)
• 1246 - król węgierski Bela IV pokonał wojska księcia austriackiego Fryderyka Babenberga pod Litawą (15 czerwca)
• 1247 - Lyon: Jan di Piano Carpini i Benedykt Polak powrócili z wyprawy do Imperium Mongolskiego (18 listopada)
• 1248 - zwycięstwo obrońców Parmy nad wojskami cesarza Fryderyka II Hohenstaufa w bitwie pod Victorią (18 lutego)
• 1249 - Koszyce otrzymały prawa miejskie (13 kwietnia)
• 1250
o początek tzw. wielkiego bezkrólewia w Niemczech (trwało aż do roku 1273)
o Roger Bacon sporządził pierwszy opis spadochronu[potrzebny przypis]
• 1251 - zagrożony przez koalicję Krzyżaków i Rusi oraz przez bunt wewnętrzny władca litewski Mendog przyjął chrzest
• 1252 - papież Innocenty IV wydał bullę Ad extirpanda, w której zezwolił na stosowanie tortur wobec heretyków (15 maja)
• 1253 - flamandzki franciszkanin, misjonarz i podróżnik Wilhelm z Rubruk dotarł z misją od króla Francji Ludwika IX na dwór wielkiego chana mongolskiego Mongke (27 grudnia)
• 1254 - w Budzie został zawarty pokój między królem Węgier Belą IV a królem Czech Przemysłem Ottokarem II (3 kwietnia)
• 1255 - król czeski Przemysł II Ottokar przybył Krzyżakom z pomocą. Wspólna wyprawa dotarła do ujścia Pregoły, a postawiony tam gród nazwano Królewcem
• 1256 - Mongołowie pod wodzą Hulagu-chana zdobyli należącą do Asasynów górską twierdzę Alamut w dzisiejszym Iranie (15 grudnia)
• 1257 - na Uniwersytecie Paryskim Robert de Sorbon utworzył Collège de Sorbonne
• 1258 - bitwa morska pod Akką między Genuą i Wenecją o wpływy w Ziemi Świętej (24 czerwca)
• 1259 - podpisano Traktat paryski (4 grudnia)
• 1260 - Mongołowie pod wodzą Hulagu-chana zdobyli i splądrowali syryjskie miasto Aleppo (25 stycznia)
• 1261 - ludność Grenlandii zgodziła się na zwierzchnictwo króla Norwegii, zachowując jednak własny system prawa
• 1262 - Islandia straciła niepodległość i stała się częścią Norwegii
• 1263 - bitwa pod Largs między Norwegami a Szkotami (2 października)
• 1264 - papież Urban IV ustanowił święto Bożego Ciała (11 sierpnia)
• 1265 - rozpoczął obrady parlament angielski, zwołany przez Simona de Montfort, po raz pierwszy w historii złożony z wybieranych, a nie nominowanych przedstawicieli ludności (20 stycznia)
• 1266 - wojska Manfreda Hohenstaufa, króla Sycylii, i Karola I Andegaweńskiego stoczyły bitwę pod Benewentem zakończoną klęską i śmiercią Manfreda (26 lutego)
• 1267 - we włoskim Viterbo papież Klemens IV kanonizował Jadwigę Śląską, patronkę Polski i Śląska (26 marca)
• 1268 - Mamelucy zdobyli Antiochię (18 maja)
• 1269 - Marynidzki sułtan Abu Jusuf Jakub zajął Marrakesz i ostatecznie odsunął od władzy w Maroku dynastię Almohadów
• 1270 - siódma wyprawa krzyżowa pod wodzą króla Ludwika IX oblega Tunis (epidemia dżumy położyła kres wyprawie)
• 1271 - Kubilaj (wnuk Czyngis-chana) został ogłoszony w Pekinie cesarzem Chin
• 1272 - Karol I Andegaweński utworzył Regnum Albaniae, uznając je za integralną część korony neapolitańskich Andegawenów
• 1273 - w obawie przed potęgą królestwa Czech, Niemcy na zjeździe we Ratyzbonie obrali na swego króla Rudolfa I Habsburga (29 września); wybór ten zakończył, trwające ćwierć wieku, „Wielkie Bezkrólewie”
• 1274 i 1281 - armia mongolska 2-krotnie usiłowała podbić Japonię
• 1275 - pierwsza pisemna wzmianka o Amsterdamie (27 października)
• 1276 - Augsburg stał się wolnym miastem Rzeszy (9 marca)
• 1277 - biskup Paryża Étienne Tempier potępił 219 tez awerroizmu (7 marca)
• 1278 - bitwa pod Suchymi Krutami, koniec prosperity czeskich Przemyślidów (26 sierpnia). Rudolf z Habsburga triumfował
• 1279 - upadek narodowej dynastii Song na południu Chin, obalonej przez feudałów mongolskich pod wodzą Kubilaja (19 marca)
• 1280 - pierwsze wzmianki o broni palnej i armacie (Chiny)
• 1281 - w bitwie pod Himsem armia sułtana mameluków Kalawuna pokonała armię mongolskich Ilchanidów pod dowództwem Mongkego Temura i sprzymierzonych chrześcijan (29 października)
• 1282 - na Sycylii wybuchło powstanie ludowe, tzw. Nieszpory sycylijskie, przeciwko rządom Andegawenów (30 marca)
• 1283 - Bitwa morska koło Malty (8 lipca)
• 1284 - wydano Statut z Rhuddlan ogłaszający przyłączenie Walii do Korony Angielskiej (3 marca)
• 1285 - na tron Francji wstąpił Filip IV Piękny (5 października). Zasłynął jako ten, który zlikwidował zakon templariuszy
• 1286 - król Szkocji Aleksander III zginął spadając wraz z koniem ze skały (19 marca)
• 1287 - Powódź św. Łucji (14 grudnia): w Niderlandach miała miejsce katastrofalna powódź; fale Morza Północnego przerwały tamy, a na zalanych terenach powstało Zuiderzee
• 1288 - Wojna o sukcesję w Limburgii: bitwa pod Worringen (5 czerwca)
• 1289 - Mamelucy zdobyli Trypolis
• 1290 - Andrzej III został koronowany na króla Węgier (13 lipca)
• 1291 - Mamelucy zdobyli Akkę (18 maja), ostatnią posiadłość krzyżowców na Bliskim Wschodzie
• 1292 - Adolf z Nassau został wybrany na króla niemieckiego (5 maja)
• 1293 - szwedzki możnowładca Tyrgils Knuttsson przyłączył księstwo Karjala do Królestwa Szwecji i założył miasto Viipuri
• 1294 - rozpoczęto budowę kościoła Santa Croce we Florencji (3 maja)
• 1295 - Francja i Szkocja zawarły w Paryżu tzw. Stare Przymierze, skierowane przeciw Anglii (23 października)
• 1296
o powrót Marco Polo z Chin do Wenecji
o pierwszy bieg uliczny dla kobiet (Wiedeń)
• 1297 - powstanie Księstwa Monako (8 stycznia)
• 1298 - wojna Wenecji z Genuą: Bitwa morska pod Curzolą (8 września)
• 1299 - wojska sułtana Maroka Abu Jakuba Jusufa rozpoczęły 8-letnie oblężenie Tilimsan (6 maja), stolicy kraju Abdalwadydów w dzisiejszej Algierii
• 1300 - stworzono jeden z najstarszych portolanów (tzw. Mapa z Cortony)
Władcy Polski w XIII wieku
• 1194-1202 : Leszek Biały (książę krakowski)
• 1202-1206 : Władysław Laskonogi
• 1202-1210 : Leszek Biały (książę krakowski)
• 1210-1211 : Mieszko Plątonogi
• 1211-1227 : Leszek Biały
• 1227-1229 : Władysław Laskonogi
• 1229-1232 : Konrad I mazowiecki
• 1232-1238 : Henryk I Brodaty (książę krakowski)
• 1238-1241 : Henryk II Pobożny (książę krakowski)
• 1241 : Bolesław II Rogatka
• 1241-1243 : Konrad I mazowiecki (książę krakowski)
• 1243-1279 : Bolesław V Wstydliwy (książę krakowski)
• 1279-1288 : Leszek Czarny
• 1288 i 1289 : Bolesław II mazowiecki
• 1288-1290 : Henryk IV Probus (książę krakowski)
• 1289 : Władysław I Łokietek
• 1291-1296 : Przemysł II (książę krakowski, od 1295 – król)
• 1291-1305 : Wacław II
A
• Antoni Padewski
• Dante Alighieri
F
• Franciszek z Asyżu
T
• Tomasz z Akwinu
V
• Villard de Honnecourt – francuski architekt
GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA |
