 XV wiek
Wydarzenia historyczne
• 1401 - unia wileńsko-radomska (18 stycznia)
• 1402 - Kastylijczycy: Jean de Béthencourt i Gadifer de la Salle odkryli Wyspy Kanaryjskie (maj)
• 1403 - w bitwie pod Shrewsbury król Anglii Henryk IV pokonał rebeliantów pod wodzą Harry'ego Hotspura (21 lipca)
• 1404 - Innocenty VII został wybrany papieżem (17 października)
• 1405 - kupiecka rodzina Römerów sprzedała miastu Frankfurt nad Menem budynek, który do dzisiaj pełni funkcję miejskiego ratusza (11 marca)
• 1406 - rozpoczęcie budowy Zakazanego Miasta w Pekinie
• 1407 - Ulrich von Jungingen został wielkim mistrzem Zakonu Krzyżackiego (26 czerwca)
• 1408 - Wojna Appenzellu: klęska wojsk szwajcarskich w bitwie pod Bregencją ze szwabskim rycerstwem (13 stycznia)
• 1409 - Sobór w Pizie (25 marca)
• 1409-1411 Wielka wojna z zakonem krzyżackim
• 1410 - bitwa pod Grunwaldem (15 lipca)
• 1411 - Zygmunt Luksemburski został królem Niemiec (21 lipca)
• 1412 - ród Medyceuszy został wskazany jako oficjalny bankier papiestwa (16 stycznia)
• 1413 - w Paryżu wybuchło powstanie ludowe pod wodzą rzeźnika Simona Caboche’a (27 kwietnia)
• 1414-1418 - Sobór w Konstancji
• 1415
o Jan Hus podstępnie pojmany, torturowany i spalony na stosie 6 lipca podczas soboru w Konstancji
o bitwa pod Azincourt (25 października)
o Portugalczycy wyparli Maurów z marokańskiej enklawy Ceuta
• 1415-1419 - walki o ziemie albańskie pomiędzy Republiką Wenecką a Imperium Osmańskim
• 1416 - flota wenecka starła się z flotą turecką koło Dardaneli (29 maja)
• do 1417 - Turcy opanowali większość terytorium albańskiego (od północnego Epiru aż po Kruję w środkowej Albanii)
• 1418 - Paryż został zdobyty i złupiony przez Burgundczyków (maj)
• 1419 - lud Andory uzyskał zgodę na powołanie lokalnego parlamentu
• 1419-1436 - wojny husyckie
• 1420 - papież Marcin V wydał bullę wzywającą katolików do zorganizowania krucjaty antyhusyckiej (1 marca)
• 1421 - w chiński Nowy Rok cesarz Yongle dokonał otwarcia Zakazanego Miasta w Pekinie (2 lutego)
• 1422 - wojska księstwa Mediolanu pokonały szwajcarskie kantony w bitwie pod Arbedo (30 czerwca)
• 1423 - Statut warcki (28 października)
• 1423-1424 - Sobór w Sienie zwany heretyckim
• 1424 - przegrana Francuzów z Anglikami w bitwie pod Verneuil w Normandii (17 sierpnia)
• 1425 - Masaccio, stworzył fresk w kościele Santa Maria Novella we Florencji, z przedstawieniem Trójcy św, w otoczeniu Maryi, św. Jana (Ewangelisty) i pary fundatorów
• 1426 - Wojny husyckie: zwycięstwo husytów nad krzyżowcami w bitwie pod Uściem (16 czerwca)
• 1427 - Portugalczycy odkrywają Wyspy Azorskie
• 1428 - w Ferrarze zawarto pokój pomiędzy Wenecją i Mediolanem (18 kwietnia)
• 1429 - Joanna d’Arc podczas wojny stuletniej prowadzi wojska francuskie do zwycięstwa nad Anglikami
• około 1430 - opuszczono ostatnią osadę (założoną przez wikingów w X w.) na Grenlandii
• 1431-1438 - Sobór w Bazylei
• 1432 - w Grodnie odnowiono unię polsko-litewską (15 października)
• 1433 - w bitwie pod Hiltersried rycerstwo z Palatynatu rozgromiło wojska Husytów (21 września)
• 1434 - położono kamień węgielny pod budowę katedry św. Piotra i Pawła w Nantes (14 kwietnia)
• 1435 - flota genueńska rozbiła flotę aragońską w bitwie pod Ponzą (5 sierpnia)
• 1436 - papież Eugeniusz IV dokonał poświęcenia katedry Santa Maria del Fiore we Florencji (25 marca)
• 1437 - Malmö w Szwecji uzyskało prawa miejskie (23 kwietnia)
• 1438 - bitwa pod Bielewem, w której chan Olug Mohammed pokonał wojska moskiewskie i założył Chanat Kazański (5 grudnia)
• 1439 - została ogłoszona Unia florencka na soborze zwołanym przez papieża Eugeniusza IV (6 lipca)
• 1440 - Władysław Warneńczyk został koronowany na króla Węgier w Białogrodzie Królewskim (17 lipca)
• 1441 - założono angielską szkołę Eton College (24 czerwca)
• 1442 - w bitwie nad rzeką Jałomnicą János Hunyady pokonał wojska tureckie (6 września)
• 1443 - wystąpienie Jerzego Kastrioty (Skanderbega) przeciwko władzy Imperium Osmańskiego w Albanii (28 listopada)
• 1444 - bitwa pod Warną, w której zginął Władysław III Warneńczyk (10 listopada)
• 1445 - Portugalczycy odkrywają Wyspy Zielonego Przylądka
• 1446 - w Korei opublikowano alfabet hangul (9 października)
• 1447 - w Mediolanie proklamowano Republikę Ambrozjańską (14 sierpnia)
• 1448 - Bitwa na Kosowym Polu zakończona klęską wojsk węgierskich wobec Turków (17 października)
• 1449 - chiński cesarz Zhu Qizhen został pokonany i ujęty przez Ojratów pod wodzą Esena (1 września). Koniec militarnej przewagi dynastii Ming nad koczownikami
• 1450 - Jan Gutenberg wynajduje druk
• 1451 - po śmierci ojca, Murada II i pozbyciu się pozostałych pretendentów sułtanem został Mehmed, przyszły zdobywca Konstantynopola (3 lutego)
• 1452 - zostaje wydana pierwsza książka za pomocą druku (przy użyciu czcionki ruchomej) – Biblia Gutenberga (30 września)
• 1453
o zdobycie Konstantynopola przez Imperium Osmańskie (29 maja)
o zakończyła się Wojna stuletnia
• 1454-1466 - wojna trzynastoletnia Polski z zakonem krzyżackim
• 1455-1485 - tzw. Wojna Dwóch Róż w Anglii
• 1455 - papież Mikołaj V bullę Romanus Pontifex, w której przyznawał królowi portugalskiemu Alfonsowi V, jego sukcesorom i infantowi Henrykowi prawo podboju nowych terenów w Afryce, walki z niewiernymi i monopol na handel (8 stycznia)
• 1456 - 25 lat po śmierci Joanny d’Arc papież Kalikst III unieważnił wyrok skazujący ją za czary, herezję, rozpustę i pychę (7 lipca)
• 1457 - w nocy doszło do bitwy morskiej u wybrzeży Bornholm w czasie wojny trzynastoletniej pomiędzy flotą polską (3 okręty kaperskie) a flotą duńską (16 okrętów) zakończona zwycięstwem Polaków (14/15 sierpnia)
• 1458 - Pius II został wybrany papieżem (19 sierpnia)
• 1459 - w Chebie został zawarty traktat między Królestwem Czech a Saksonią, w którym wytyczono wspólną granicę, jedną z najstarszych istniejących do dzisiaj w Europie (25 kwietnia)
• 1460 - w Moguncji wydano pierwszy drukowany słownik łaciński-grecki Catholicon
• 1461 - Mehmed II anektował Cesarstwo Trapezuntu (15 sierpnia)
• 1462 - nocny atak pod Târgovişte na turecki obóz wojsk wołoskich hospodara Włada Palownika (17 czerwca)
• 1463 - pożar zniszczył Tuluzę (7 maja)
• 1464 - w Brugii zwołano pierwsze holenderskie Stany Generalne (9 stycznia)
• 1465 - nierozstrzygnięta bitwa pod Montlhéry pomiędzy wojskami króla Francji Ludwika XI a oddziałami zbuntowanych wielkich panów feudalnych, zrzeszonych w tzw. Lidze Dobra Publicznego (16 lipca)
• 1466 - Pokój toruński (19 października)
• 1467 - w Lhotce pod Rychnovem odbył się pierwszy synod gmin braci czeskich (26 marca)
• 1468 - wojska węgierskie pod wodzą króla Macieja Korwina zaatakowały i po dwóch dniach zdobyły i spaliły czeskie miasto Třebíč (12 maja)
• 1469
o pierwsza pisemna wzmianka o bilardzie
o Wojna o krowę (15 lipca)
• 1470 - Wojna Dwóch Róż: zwycięstwo Yorków w bitwie pod Losecote Field (12 marca)
• 1471-1472 - w Gwinei, na Złotym Wybrzeżu Portugalczycy budują silną faktorię wojskową
• 1472 - Szkocja anektowała należące do Norwegii Orkady i Szetlandy (20 lutego)
• 1473 - Bitwa pod Başkentem: przywódca imperium osmańskiego Mehmed II Zdobywca pokonał federację mongolskich i tureckich plemion, zwaną "Białą Owcą Turkmeńską", pod wodzą Uzun Hasan ibn ‘Ali (11 sierpnia)
• 1474 - Wojna szwajcarsko-burgundzka: zwycięstwo Szwajcarów w bitwie pod Héricourt (13 listopada)
• 1475 - w Augsburgu wydano pierwszą drukowaną ilustrowaną Biblię; (wydawca: Jodocus Pflanzmann)
• 1476 - zwycięstwo wojsk szwajcarskich nad burgundzkimi w bitwie pod Grandson (2 marca)
• 1477 - Jan z Kolna (Jan Scolnus lub Scolvus) dopływa do Labradoru
• 1478 - Turcy osmańscy zdobyli albańską twierdzę Kruja
• 1479
o unia Kastylii i Aragonu
o Traktat w Acáçovas przyznający Portugalii wszystkie wyspy atlantyckie z wyjątkiem Wysp Kanaryjskich
• 1480 - armia tatarska dowodzona przez chana Wielkiej Ordy Achmata ruszyła na Moskwę, aby wymusić na jej władcy zaległą daninę (11 listopada)
• 1481 - w trzęsieniu ziemi na wyspie Rodos na Morzu Egejskim zginęło około 30 tys. osób (3 maja)
• 1482 - Portugalczycy założyli São Jorge da Mina (obecnie Elmina w Ghanie), pierwszą europejską osadę w Zachodniej Afryce (21 stycznia)
• 1483 - Gran Canaria została przyłączona do Korony Kastylii (29 kwietnia)
• 1484 - papież Innocenty VIII wydał potępiającą czary bullę Summis desiderantes affectibus (5 grudnia)
• 1485 - Wojna Dwóch Róż: bitwa pod Bosworth Field między Henrykiem Tudorem a Ryszardem III i Yorkami (22 sierpnia). Ryszard III został zabity przez Henryka Tudora, przyszłego króla Anglii
• 1486 - elektorzy Rzeszy wybrali Maksymiliana I Habsburga na króla Niemiec (16 lutego)
• 1487 - ukazał się Młot na czarownice
• 1488 - Bartolomeu Dias odkrył Przylądek Dobrej Nadziei, płynąc wzdłuż zachodnich brzegów Afryki i opłynął jej południowy kraniec, prawdopodobnie jako pierwszy Europejczyk od starożytności (3 lutego)
• 1489 - król Francji Karol VIII uznał niepodległość Monako (25 lutego)
• 1490 - węgierska szlachta obwołała królewicza polskiego Jana Olbrachta królem Węgier (7 czerwca)
• 1491 - władca Konga Nzinga Nkuwu został ochrzczony przez Portugalczyków i przyjął imię Jan I (3 maja)
• 1492
o wypędzenie Żydów i Maurów z Grenady w Hiszpanii (31 marca)
o Krzysztof Kolumb odkrywa Amerykę (12 października)
• 1493 - druga wyprawa Krzysztofa Kolumba (25 września)
• 1494
o Umowa w Tordesillas pomiędzy Hiszpanią a Portugalią (7 czerwca)
o rozpoczęły się Wojny włoskie pomiędzy Francją a Habsburgami
• 1495 - wojska hiszpańskie pokonały Guanczów w drugiej bitwie w Wąwozie Acentejo. Było to ostateczne zwycięstwo konkwistadorów nad rdzenną ludnością Wysp Kanaryjskich (25 grudnia)
• 1496 - Giovanni Caboto (znany jako John Cabot) otrzymał od króla Anglii Henryka VII przywilej na eksplorację nieznanych lądów (5 marca)
• 1497 - nieudana wyprawa na Mołdawię króla Polski Jana I Olbrachta
• 1498
o Vasco da Gama, okrążając Afrykę, dopływa do Indii (20 maja)
o trzecia wyprawa Krzysztofa Kolumba (30 maja)
• 1499 - III wojna wenecko-turecka: turecka flota odniosła zdecydowane zwycięstwo w pierwszej bitwie koło Lepanto z flotą Wenecji (28 lipca)
• 1500
o Pedro Álvares Cabral, żeglarz portugalski odkrywa Brazylię (22 kwietnia)
o początki rewolucji cen w Europie
Władcy Polski w XV wieku
• 1386-1434 : Władysław II Jagiełło
• 1434-1444 : Władysław III Warneńczyk
• 1447-1492 : Kazimierz IV Jagiellończyk
• 1492-1501 : Jan Olbracht
A
• Joanna d’Arc
• Afonso de Albuquerque
B
• Fra Bartolomeo - malarz włoskiego renesansu
• Sandro Botticelli (1445-1510) - włoski malarz renesansu
• Sebastian Brant - niemiecki poeta
• Filippo Brunelleschi - włoski architekt
• Filippo Buonaccorsi (Kallimach) - włoski humanista i pisarz piszący po łacinie → patrz Filip Kallimach
• Marcin Bylica - (1433-1493), polski astronom i astrolog
C
• John Cabot
D
• Bartolomeu Dias - odkrywca portugalski
• Domenico da Piacenza
E
F
• Marsilio Ficino - filozof humanizmu
G
• Estêvão da Gama (1430 - 1497) - portugalski możnowładca, ojciec Vasco da Gamy i Paulo da Gamy
• Paulo da Gama - odkrywca portugalski
• Vasco da Gama - odkrywca portugalski
• Domenico Ghirlandaio - malarz florencki z okresu quattrocento
• Johannes Gutenberg - wynalazca druku – Biblia Gutenberga
H
I
J
K
• Filip Kallimach właśc. Filippo Buonaccorsi - włoski humanista i pisarz piszący po łacinie
• Krzysztof Kolumb
• Piotr Kurozwęcki
L
• Leonardo da Vinci
• Fra Filippo Lippi - malarz włoski
M
• Hans Memling - (1430-1494) - malarz niderlandzki niemieckiego pochodzenia
• Mikołaj Kopernik - odkrywca teorii heliocentrycznej
N
O
• Jacob Obrecht - kompozytor flamandzki
P
• Giovanni Pico della Mirandola - uczony włoski
R
S
• Girolamo Savonarola
T
• John Talbot - wielki wódz angielski
• Tomás de Torquemada - wielki inkwizytor
Z
• Stefan Zápolya
GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA |
