Adam Nawara - Napisz do Nas: Grupa Media Informacyjne

XIX wiek

XIX wiek w metodologii historii

Według periodyzacji stosowanej w pracach historycznych XIX wiek niekoniecznie rozpoczął się w 1801 roku. Ze względu na przemiany w różnych dziedzinach życia za datę graniczną uznaje się częściej 1789 rok (początek rewolucji we Francji), zaś w odniesieniu do Polski 1795 (III rozbiór Polski). Za koniec XIX wieku w pracach naukowych najczęściej uznaje się 1914 lub 1918 rok.

Wydarzenia historyczne

•             1801
o             1 stycznia – Królestwo Wielkiej Brytanii i Królestwo Irlandii połączono w Zjednoczone Królestwo
o             9 lutego – zawarto traktat pokojowy w Lunéville
•             1802 – podpisano francusko-brytyjski pokój w Amiens (25 marca)
•             1803 – Francja sprzedała Luizjanę Stanom Zjednoczonym za 15 mln $ (30 kwietnia)
•             1804
o             1 stycznia – uzyskanie niepodległości przez Haiti
o             2 grudnia – Napoleon koronuje się na cesarza Francuzów
•             1805
o             9 sierpnia – zawiązanie III koalicji antyfrancuskiej
o             26 grudnia – zawarto traktat pokojowy w Preszburgu
•             1806
o             26 marca – Napoleon oficjalnie uznał prawo Andory do niepodległości
o             12 lipca – utworzenie Związku Reńskiego
o             14 października – klęska Prus w bitwach pod Jeną i Auerstedt
•             1807 – zawarto traktat pokojowy w Tylży (7 lipca)
•             1808 – wojska rosyjskie wtargnęły do zajmowanej przez Szwecję Finlandii (21 lutego)
•             1809
o             5-6 lipca – Bitwa pod Wagram
o             16 sierpnia – założenie Uniwersytetu Humboldta w Berlinie
•             1810 – we Francji wprowadzono kodeks karny Napoleona (12 lutego)
•             1811 – pierwsze miasto przekroczyło 1 mln mieszkańców (Londyn miał 1 009 546 osób)
•             1812
o             24 czerwca – wybuch wojny francusko-rosyjskiej
o             5-7 września – Bitwa pod Borodino
•             1813 – Bitwa pod Lipskiem (16-19 października)
•             1814 – podpisano Traktat kiloński (14 stycznia)
•             1815
o             26 lutego – ucieczka Napoleona z wyspy Elby
o             9 czerwca – kongres wiedeński (podpisanie aktu końcowego)
o             18 czerwca – Bitwa pod Waterloo
o             26 września – zawarto Święte Przymierze
•             1816
o             Rok bez lata – globalne ochłodzenie klimatu wywołane wybuchem wulkanu Tambora (5 kwietnia 1815)
o             Dojście do władzy Czaki
•             1817 – założono Nowojorską Giełdę Papierów Wartościowych (8 marca)
•             1818 – proklamowano niepodległą republikę Chile (1 stycznia)
•             1819 – pierwszy rejs statku parowego przez Atlantyk (20 czerwca)
•             1820 – została zniesiona Inkwizycja hiszpańska (9 marca)
•             1821
o             6 marca – początek wojny o niepodległości Grecji
o             28 lipca – ogłoszenie niepodległości przez Peru
•             1822 – proklamowanie niepodległości Grecji (13 stycznia)
•             1823 – Robert Stephenson, jego ojciec George Stephenson i Edward Pease podjęli w Newcastle upon Tyne budowę pierwszej lokomotywy parowej (23 czerwca)
•             1824 – wybuchła I wojna brytyjsko-birmańska (5 marca)
•             1825 – zawarto układ rosyjsko-brytyjski ustalający granicę między Alaską a Kanadą (28 lutego)
•             1826 – pierwsze zdjęcie wykonane przez Josepha-Nicéphorea Niépce
•             1827 – angielski aptekarz John Walker sprzedał pierwsze pudełko wynalezionych przez siebie zapałek (7 kwietnia)
•             1828 – zakończyła się ostatnia, 5. Wojna rosyjsko-perska (22 lutego
•             1829 – w Wielkiej Brytanii i Irlandii katolicy otrzymali prawa wyborcze (13 kwietnia)
•             1830 – wybuch powstania listopadowego (29 listopada)
•             1831 – król Francji Ludwik Filip I podpisał dekret o utworzeniu Legii Cudzoziemskiej (9 marca)
•             1832 – nadawanie przez cara Rosji, Mikołaja I Statutu Organicznego Królestwu Kongresowemu (26 lutego)
•             1833 – uchwalono konstytucję Chile (25 maja)
•             1834 – na terenie całego imperium brytyjskiego zniesiono niewolnictwo (1 sierpnia)
•             1835 – pierwszy w historii zamach na prezydenta USA: w Waszyngtonie R. Lawrence strzelił z 2 pistoletów do Andrew Jacksona, chybiając celu (30 stycznia)
•             1836 – Bitwa o Alamo (23 lutego – 6 marca)
•             1837
o             25 lutego – pierwszy silnik elektryczny (Amerykanin, Th. Davenport)
o             20 czerwca – koronacja Wiktorii na królową Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii
•             1838 – Samuel Morse po raz pierwszy zademonstrował w Morristown (New Jersey) działanie telegrafu (6 stycznia)
•             1839 – Louis Daguerre wykonał pierwsze zdjęcie Księżyca (2 stycznia)
•             1840 – w Wielkiej Brytanii wyemitowano pierwszy znaczek pocztowy Penny Black (1 maja)
•             1841 – James Clark Ross odkrył Lodowiec Szelfowy Rossa na Antarktydzie (28 stycznia)
•             1842 – w wyniku trzęsienia ziemi o sile 8,1° w skali Richtera u wybrzeży Haiti i wywołanych nim fal tsunami zginęło około 5 tys. osób (7 maja)
•             1843 – po raz pierwszy obserwowano na niebie Wielką Kometę Marcową 1843 (5 lutego)
•             1844 – Samuel Morse wysłał pierwszą wiadomość telegraficzną, która była sentencją z Biblii (24 maja)
•             1845 – francuscy fizycy Armand Fizeau i Jean Bernard Léon Foucault wykonali pierwsze zdjęcie Słońca (2 kwietnia)
•             1846 – Kalifornia uznana za część Stanów Zjednoczonych Ameryki (7 lipca)
•             1847 – wielki pożar Bukaresztu (23 marca)
•             1848
o             12 stycznia – pierwsze wybuchy w Europie powstań, znanych później jako Wiosna Ludów
o             24 stycznia – początek gorączki złota w Kalifornii
•             1849 – odbyły się pierwsze wybory powszechne w historii Państwa Kościelnego (29 stycznia)
•             1850 – wybuch Wezuwiusza (6 lutego)
•             1851 – Wielka Wystawa światowa w Londynie (1 maja – 15 października)
•             1851-1864 – Powstanie tajpingów w Chinach
•             1852 – podpisano Konwencję Rzeki Sand, w której Wielka Brytania uznała niepodległość burskiego Transwalu (17 stycznia)
•             1853-1856 – Wojna krymska (16 października 1853 – 30 marca 1856)
•             1854 – proklamowano niepodległość Wolnego Państwa Orania (17 lutego)
•             1855 – Kamehameha IV został królem Hawajów (11 stycznia)
•             1856 – w Paryżu podpisana została deklaracja dotycząca prawa wojny morskiej potwierdzająca zniesienie piractwa i zawierająca po raz pierwszy definicję blokady morskiej (16 kwietnia)
•             1857 – II wojna opiumowa: Francja i Wielka Brytania wypowiedziały wojnę Chinom (3 marca)
•             1858 – Richard Francis Burton i John Hanning Speke jako pierwsi Europejczycy dotarli do jeziora Tanganika (13 lutego)
•             1859 – francuski dyplomata i przedsiębiorca Ferdinand de Lesseps wbił w Port Saidzie łopatę w piasek, inaugurując budowę Kanału Sueskiego (25 kwietnia)
•             1860 – pierwsze ekspedycje amerykańskiej poczty konnej Pony Express (3 kwietnia)
•             1861
o             17 marca – zjednoczenie Włoch
o             12 kwietnia – wybuch wojny secesyjnej w Stanach Zjednoczonych
•             1862 – podczas wojny secesyjnej doszło do pierwszej bitwy między opancerzonymi okrętami (8-9 marca: pojedynek "Virginii" z "Monitorem" )
•             1863
o             22 stycznia – wybuch powstania styczniowego
o             26 października – powstanie Czerwonego Krzyża
•             1864 – utworzenie Międzynarodowego Stowarzyszenia Robotników (28 września); I Międzynarodówka
•             1865 – Izba Reprezentantów Stanów Zjednoczonych przyjęła 13. poprawkę do konstytucji, znoszącą niewolnictwo (31 stycznia)
•             1866 – Wojna siedmiotygodniowa (16 czerwca – 23 sierpnia)
•             1867 – ustanowienie Monarchii Austro-Węgierskiej (8 lutego)
•             1868 – Rewolucja Meiji w Japonii obaliła feudalny siogunat i przywróciła władzę cesarską (3 stycznia)
•             1869 – otwarcie Kanału sueskiego (17 listopada)
•             1870-1871 – Wojna francusko-pruska (19 lipca 1870 – 10 maja 1871)
•             1871
o             18 stycznia – zjednoczenie Niemiec
o             18 marca – Komuna Paryska
•             1872 – utworzenie Parku Narodowego Yellowstone (1 marca)
•             1873 – Japonia przyjęła kalendarz gregoriański (1 stycznia)
•             1874 – w Bernie założono Powszechny Związek Pocztowy (9 października)
•             1875 – w Montrealu rozegrano pierwszy mecz hokeja na lodzie (3 marca)
•             1876-1879 – klęska głodu w Indiach i Chinach
•             1876
o             10 marca – pierwszy telefon (Aleksander Bell, Edynburg)
o             20 kwietnia – Powstanie kwietniowe w Bułgarii
•             1877 – wybuch X wojny rosyjsko-tureckiej (24 kwietnia)
•             1878 – inauguracja wystawy światowej w Paryżu (2 lutego)
•             1879 – Thomas Alva Edison opatentował żarówkę (27 stycznia)
•             1880-1881 – I wojna burska (16 grudnia 1880 – 23 marca 1881)
•             1881-1898 – Powstanie Mahdiego w Sudanie
•             1882 – Robert Koch ogłosił w Berlinie wyodrębnienie bakterii prątka odpowiedzialnego za gruźlicę (24 marca)
•             1883 – wybuch wulkanu Krakatoa (20 maja)
•             1884 – niemiecki wynalazca Paul Nipkow otrzymał patent na tzw. tarczę Nipkowa, która w ogromnym stopniu przyczyniła się do rozwoju telewizji (6 stycznia)
•             1885 – na konferencji w Berlinie europejskie mocarstwa uznały prawa króla Belgów Leopolda II do dorzecza Kongo (26 lutego)
•             1886 – Benz Patent-Motorwagen Nummer 1 pierwszym automobilem (29 stycznia)
•             1887 – rozpoczęła się budowa Wieży Eiffla (28 stycznia)
•             1888 – Roundhay Garden Scene pierwszym filmem świata (14 października)
•             1889 – całkowite zaćmienie Słońca obserwowane w Kalifornii i Newadzie (1 stycznia)
•             1890 – Masakra nad Wounded Knee – ostatnie duże starcie zbrojne pomiędzy armią Stanów Zjednoczonych Ameryki, a Indianami Wielkich Równin (29 grudnia)
•             1891 – w Londynie odbyły się I Mistrzostwa Świata w Podnoszeniu Ciężarów (28 marca)
•             1892 – odbył się pierwszy konkurs na skoczni narciarskiej w norweskim Holmenkollen (31 stycznia)
•             1893 – Rudolf Diesel opatentował silnik wysokoprężny, zwany później od jego nazwiska silnikiem Diesla (23 lutego)
•             1894 – William Kennedy Dickson francusko-szkocki konstruktor, zatrudniony przez Thomasa Edisona opatentował kamerę filmową (7 stycznia)
•             1895 – promieniowania rentgenowskiego (promieni X), po raz pierwszy użyto je w celach klinicznych. W Dartmouth w stanie New Hampshire zastosowano je do zbadania i złożenia złamanej ręki (20 stycznia)
•             1896
o             pierwsze nowożytne igrzyska olimpijskie odbywają się w Atenach (6-15 kwietnia)
o             gorączka złota w Klondike (sierpień)
•             1897 – Szwajcar Matthias Zurbriggen zdobył Aconcaguę w Andach, najwyższy szczyt półkuli południowej (14 stycznia)
•             1898 – w Sankt Moritz odbyły się pierwsze zawody bobslejowe (4 stycznia)
•             1899
o             11 października – wybuch II wojny burskiej
o             2 listopada – powstanie bokserów w Chinach

Władcy brytyjscy w XIX wieku

Władcy Francji w XIX wieku

Prezydenci USA w XIX wieku

Ważniejsze postacie XIX wieku

A

•             Niels Henrik Abel (1802 - 1829) - matematyk norweski.
•             John Acton - angielski pisarz polityczny.

B

•             Michaił Bakunin - anarchista rosyjski.
•             Frédéric Bastiat - pisarz polityczny.
•             Ludwig van Beethoven - kompozytor niemiecki.
•             Vincenzo Bellini
•             Otto von Bismarck - I kanclerz Rzeszy Niemieckiej.
•             Georges Bizet
•             Simón Bolívar - wenezuelski rewolucjonista.
•             Johannes Brahms - kompozytor niemiecki.
•             Aaron Burr – amerykański polityk.
•             Frances Hodgson Burnett - angielska powieściopisarka.
•             George Byron - angielski poeta, przedstawiciel romantyzmu.

C

•             Fryderyk Chopin - sławny polski pianista.
•             Augustin Louis Cauchy
•             Georg Cantor
•             Jeanne Calment (1875 - 1997) - najdłużej żyjąca osoba w historii, której wiek został udowodniony
•             Pierre de Coubertin
•             Pafnutij Czebyszow
ˑˑ
D

•             John Dalton (1766 - 1844) - angielski chemik.
•             Charles Darwin - biolog brytyjski, twórca teorii ewolucji.
•             Jefferson Davis - prezydent Stanów Konfederacji.
•             Richard Dedekind
•             Charles Dickens - pisarz brytyjski.
•             Benjamin Disraeli - brytyjski polityk.
•             Gaetano Donizetti - włoski kompozytor.

E

•             Thomas Alva Edison - wynalazca
•             Fryderyk Engels

F

•             Michael Faraday
•             Franciszek Józef I (1830 - 1916) - cesarz Austrii i król Węgier.

G

•             Évariste Galois (1811 - 1832) - francuski matematyk.
•             Carl Friedrich Gauss
•             William Ewart Gladstone - brytyjski polityk - liberał.
•             Johann Wolfgang Goethe - pisarz niemiecki.
•             Ulysses Grant - generał wojsk Unii podczas Wojny Secesyjnej, osiemnasty prezydent Stanów Zjednoczonych.

H

•             Karl Ludwig von Haller - szwajcarski konserwatywny myśliciel polityczny.
•             Georg Wilhelm Friedrich Hegel - filozof niemiecki.
•             Theodor Herzl - założyciel syjonizmu.
•             David Hilbert
•             Henryk Sienkiewicz - polski noblista, powieściopisarz.
•             Victor Hugo (1802 - 1885) - pisarz francuski epoki romantyzmu.

I
J
K

•             Robert Koch
•             Ernst Eduard Kummer

L

•             Robert E. Lee - generał wojsk Konfederacji podczas Wojny Secesyjnej.
•             Aleksander Lesser
•             Abraham Lincoln
•             Joseph Lister

Ł

•             Nikołaj Łobaczewski

M

•             Jan Matejko- polski malarz.
•             Karol Marks - niemiecki filozof i socjolog.
•             Henri Meilhac
•             Klemens von Metternich - kanclerz Austrii.
•             Giacomo Meyerbeer
•             Adam Mickiewicz - poeta polski.
•             Édouard Manet - malarz francuski.
•             Claude Monet - malarz francuski.
•             Stanisław Moniuszko - kompozytor polski.
•             Giuseppe Mazzini

N

•             Napoleon Bonaparte - cesarz Francuzów.
•             Florence Nightingale - twórczyni nowoczesnego pielęgniarstwa.
•             Friedrich Nietzsche - filozof niemiecki.
•             Alfred Nobel – wynalazca dynamitu.

O

•             Jacques Offenbach

P

•             Ignacy Jan Paderewski - pianista, kompozytor, działacz niepodległościowy i polityk polski.
•             Emmeline Pankhurst - brytyjska sufrażystka.
•             Ludwik Pasteur - francuski lekarz i odkrywca.
•             Edgar Allan Poe - pisarz i poeta amerykański.
•             Pierre Joseph Proudhon - socjalista francuski.
•             Bolesław Prus - właśc. Aleksander Głowacki pisarz polski.

R

•             Gioacchino Rossini - włoski kompozytor.
•             Georg Friedrich Bernhard Riemann
•             Arthur Rimbaud - poeta francuski; symbol XIX rebelii.

S

•             Eugène Scribe
•             George Bernard Shaw - brytyjski dramaturg.
•             Friedrich Schleiermacher - filozof i teolog niemiecki.
•             Arthur Schopenhauer - filozof niemiecki.
•             Franz Schubert - kompozytor austriacki.
•             Hermann Schwarz
•             Henryk Sienkiewicz - polski pisarz.
•             Juliusz Słowacki (1809-1849) - polski pisarz romantyzmu.
•             Herbert Spencer - brytyjski liberał, filozof i myśliciel polityczny.
•             George Stephenson - brytyjski konstruktor maszyn parowych.

T

•             Charles-Maurice de Talleyrand-Périgord francuski biskup i polityk.
•             Nikola Tesla serbski wynalazca, poeta i malarz. Twórca koncepcji generowania i wykorzystania prądu przemiennego.
•             Alexis de Tocqueville - francuski autor polityczny, liberał.
•             Romuald Traugutt - oficer rosyjski , potem powstaniec polski.
•             Mark Twain (1835 - 1910) - pisarz amerykański.
•             Richard Trevithick - angielski wynalazca.

V

•             Giuseppe Verdi
•             Juliusz Verne - francuski pisarz, ojciec literatury Science fiction.

W

•             Richard Wagner - kompozytor niemiecki.
•             Alfred Russel Wallace
•             Herbert George Wells - pisarz brytyjski (science fiction).
•             Aleksander Wielopolski - polski polityk konserwatysta.
•             Wiktoria (królowa)
•             Oscar Wilde - dramaturg brytyjski (irlandzki).
•             Józef Wybicki (1747 - 1822) - polski pisarz, polityk, autor słów "Pieśni Legionów Polskich we Włoszech".

Z

•             Ludwik Zamenhof

GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA

Najlepsza rozrywka z TV Media Informacyjne