Adam Nawara - Napisz do Nas: Grupa Media Informacyjne

XX wiek

XX wiek w metodologii historii

Według periodyzacji stosowanej w pracach historycznych XX wiek niekoniecznie rozpoczął się w 1901 roku. Ze względu na przemiany w różnych dziedzinach życia za datę graniczną uznaje się częściej 1914 lub 1918 rok. Data końcowa dotąd nie została ustalona, ale w coraz liczniejszych opracowaniach uznaje się za nią 1989 lub 1991 rok. Z tego powodu XX wiek jest niekiedy nazywany „najkrótszym stuleciem”.

Wydarzenia historyczne

•             zatonięcie Titanica (1912)
•             wybuch I wojny światowej (1914)
•             rewolucje w Rosji (1917)
•             traktat wersalski (1919)
•             Długi Marsz w Chinach (1934–1935)
•             wybuch II wojny światowej (1939)
•             Holocaust (1939–1945)
•             bitwa o Anglię (1940)
•             bitwa pod Stalingradem (1942–1943)
•             Bitwa o Monte Cassino (1944)
•             Powstanie Warszawskie (1944)
•             zrzucenie bomby atomowej na Hiroszimę i Nagasaki (1945)
•             konferencja w Jałcie – początek trwającego 44 lata podziału Europy (1945)
•             wojna w Korei (1950)
•             powstanie Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali – początek integracji europejskiej (1952)
•             zdobycie Mount Everestu (1953)
•             utworzenie Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej (1958)
•             rewolucja kubańska (1959)
•             Jurij Gagarin pierwszym człowiekiem w kosmosie (1961)
•             Sobór watykański drugi (1962)
•             kryzys kubański (1962)
•             Śmierć Johna Kennedy w wyniku zamachu (1963)
•             praska wiosna (1968)
•             Pierwszy lot załogowy na orbicie wokółksiężycowej (21 grudnia 1968)
•             Festiwal w Woodstock (1969)
•             lądowanie ludzi na Księżycu (1969)
•             wybranie Karola Wojtyły na papieża (1978)
•             przejęcie władzy przez ajatollaha Chomeiniego i fundamentalistów w Iranie (1979)
•             inwazja ZSRR na Afganistan (1979)
•             powstanie NSZZ „Solidarność” (1980)
•             początek epidemii AIDS (1981)
•             katastrofa reaktora atomowego w Czarnobylu (1986)
•             początek transformacji ustrojowej w Polsce (1989)
•             upadek Muru Berlińskiego (1989)
•             zjednoczenie Niemiec (1990)
•             upadek ZSRR (1991)
•             pierwsza „Wojna w Zatoce” (1991)
•             początek wojny na Bałkanach (1991)
•             na bazie EWG powstaje Unia Europejska (1993)
•             wojna w Czeczenii (1995–1996)
•             Interwencja NATO w Jugosławii (1999)
•             Przystąpienie Polski do NATO (1999)

Ważne wydarzenia w nauce i technice

•             1903 – pierwszy lot samolotem braci Wright
•             1905 – szczególna teoria względności
•             1907 – wynalezienie bakelitu, pierwszego tworzywa sztucznego
•             1908 – wynalezienie śmigłowca
•             1913 – Ford T zapoczątkowuje erę rozwoju motoryzacji masowej
•             1915 – ogólna teoria względności
•             1922 – zastosowanie insuliny w leczeniu cukrzycy
•             1923 – wynalezienie szczepionki przeciw gruźlicy
•             1925 – telewizja
•             ok. 1926 – mechanika kwantowa
•             1928 – odkrycie penicyliny pierwszego antybiotyku, początek skutecznej walki z większością bakteryjnych chorób zakaźnych – Alexander Fleming
•             1929 – odkrycie procesu rozszerzania się Wszechświata
•             1932 – odkrycie pierwszej antycząstki
•             1937 – silnik odrzutowy
•             1939 – samolot odrzutowy
•             1942 – reaktor jądrowy
•             1944 – komputer (ASCC lub MARK I)
•             1945 – bomba atomowa
•             1947 – postulat istnienia Wielkiego Wybuchu
•             1947 – pierwszy działający Tranzystor
•             1948 – kserograf; Powszechna Deklaracja Praw Człowieka
•             1951 – teoria algorytmów
•             1952 – bomba wodorowa;
•             1953 – odkrycie struktury DNA
•             1956 – magnetowid
•             1957 – pierwszy sztuczny satelita Ziemi
•             1959 – poduszkowiec
•             1960 – wynalezienie lasera
•             1961 – pierwszy człowiek w kosmosie (Jurij Gagarin)
•             1962 – satelitarna telewizja międzykontynentalna
•             1964 – ostateczne wyjaśnienie statusu hipotezy continuum
•             1967 – pierwszy przeszczep serca
•             1969 – lądowanie na Księżycu
•             1970 – teoria chaosu
•             1971 – kuchenka mikrofalowa
•             1972 – mikroprocesor Intel 4040
•             1977 – początki Internetu
•             1978 – płyta CD
•             1978 – pierwsze „dziecko z probówki”
•             1981 – IBM PC – komputer osobisty; prom kosmiczny
•             1997 – owca Dolly – efekt klonowania

Królestwo Polskie i II Rzeczpospolita (1918–1939)

Władze Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie (1939–1990)

Rzeczpospolita Polska tzw. Polska Ludowa (1944–1952)

Polska Rzeczpospolita Ludowa (1952–1989)

III Rzeczpospolita (od 1989 roku)

W zestawieniu pominięto osoby tymczasowo sprawujące funkcje prezydenta i pełniące jej obowiązki, numeracja kolejnych prezydentów według daty wstąpienia na urząd

Władcy brytyjscy w XX wieku

Prezydenci USA w XX wieku

Papieże w XX wieku

Ważne postacie XX wieku

A

•             Aaliyah (1979–2001) – amerykańska piosenkarka
•             Endre Ady (1877–1919) – węgierski poeta
•             Anna Achmatowa (1889–1966) – rosyjska poetka
•             Aleksy II (patriarcha Moskwy)
•             Konrad Adenauer (1876–1967) – kanclerz RFN w latach 1949–1963
•             Hafiz al-Asad (1930–2000) – prezydent Syrii w latach 1971–2000
•             Salvador Allende (1908–1973)
•             Idi Amin (1925–2003) – dyktator Ugandy od 1971 do 1979
•             Jasir Arafat (1924–2004)
•             Neil Armstrong
•             W.H. Auden (1907–1973) – poeta angielski

B

•             Krzysztof Kamil Baczyński (1921–1944) – polski poeta pokolenia Kolumbów
•             Stefan Banach
•             Stanisław Barańczak (1946–2014) – polski poeta i tłumacz
•             Christiaan Barnard (1922–2001) – południowoafrykański chirurg-transplantolog
•             Fulgencio Batista
•             Samuel Beckett
•             Alban Berg
•             Bolesław Bierut (1892–1956)
•             Niels Bohr
•             Zbigniew Boniek
•             Jean-Bédel Bokassa (1921–1996) – dyktator Republiki Środkowoafrykańskiej od 1966 do 1979
•             Willy Brandt (1913–1992) – kanclerz RFN w latach 1969–1974
•             Wernher von Braun (1912–1977) – niemiecki i amerykański konstruktor rakietowy
•             Leonid Breżniew (1906–1982)
•             Warren Buffett
•             Michaił Bułhakow
•             Ingmar Bergman – reżyser szwedzki
•             Marc Bolan – brytyjski muzyk, gitarzysta i wokalista glamrockowej grupy T. Rex

C

•             Maria Callas
•             Enrico Caruso
•             Fidel Castro (ur. 1926) – kubański rewolucjonista
•             Nicolae Ceaușescu (1918–1989) – dyktator Rumunii w latach 1967–1989, obalony i stracony podczas rewolucji Rumuńskiej
•             Charles Chaplin
•             Ray Charles – muzyk amerykański
•             Ruhollah Chomejni (1902–1989) – irański przywódca religijny
•             Noam Chomsky (ur. 1928) -amerykański językoznawca
•             Nikita Chruszczow (1894–1971) – radziecki przywódca
•             Winston Churchill (1874–1965) – brytyjski premier
•             Francis Crick
•             Antoni Czechow

D

•             Salvador Dali
•             Doris Day(ur. 1924)
•             Placido Domingo
•             Alexander Dubček (1921–1992)

E

•             Albert Einstein
•             Siergiej Eisenstein (1898–1948) – rosyjski reżyser
•             Elżbieta II (ur. 1926)
•             Antoine de Saint-Exupéry (1900–1944) – francuski pisarz, lotnik

F

•             Oriana Fallaci – włoska dziennikarka i autorka
•             Federico Fellini – włoski reżyser
•             Enrico Fermi
•             Alexander Fleming – wynalazca penicyliny
•             Harrison Ford
•             Henry Ford
•             Francisco Franco (1892–1975) – hiszpański dyktator
•             Zygmunt Freud – austriacki psycholog
•             Erich Fromm (1900–1980) – niemiecki psycholog
•             Michaił Frunze (1885–1925) – rosyjski rewolucjonista
•             Louis de Funès (1914–1883) – francuski reżyser i aktor komediowy

G

•             Jurij Gagarin
•             Greta Garbo
•             Charles de Gaulle
•             Bill Gates
•             Mohandas Gandhi (1869–1948)
•             Indira Gandhi (1917–1984)
•             Edward Gierek (1913–2001)
•             Kazimierz Górski
•             Witold Gombrowicz
•             Władysław Gomułka (1905–1982)
•             Michaił Gorbaczow (ur. 1931)
•             Ernesto Guevara „Che” (1928–1967)

H

•             Stephen Hawking
•             Friedrich Hayek
•             Václav Havel (1936–2011) – działacz antykomunistyczny, prezydent Czechosłowacji od 1989 do 1992, prezydent Czech w latach 1993–2003
•             Martin Heidegger
•             Werner Heisenberg
•             Zbigniew Herbert
•             Ernest Hemingway
•             Paul Hewson
•             Paul Hindemith
•             Hirohito (1901–1981) – cesarz Japonii
•             Alfred Hitchcock (1899–1980)
•             Adolf Hitler (1889–1945)
•             Jimi Hendrix (1942–1970)
•             Enver Hodża (1908–1985) – dyktator Albanii od 1944 do 1985
•             Vladimír Holan (1905–1980) – poeta czeski
•             Saddam Husajn (1937–2006) – dyktator Iraku w latach 1979–2003, stracony w 2006 roku za zbrodnie wojenne

I

•             Siergiej Iljuszyn (1894–1977) – rosyjski konstruktor lotniczy
•             Jeremy Irons (ur. 1926) – angielski aktor
•             John Irving (ur. 1942) – amerykański pisarz
•             James Ivory (ur. 1928) – amerykański reżyser
•             Jarosław Iwaszkiewicz (1894–1980) – polski pisarz i poeta

J

•             Wojciech Jaruzelski (1923–2014)
•             Jan Paweł II (1920–2005)
•             Jan XXIII
•             Michael Jackson (1958–2009)
•             Michael Jordan
•             Carl Gustav Jung (1875–1961) – szwajcarski psychiatra

K

•             János Kádár (1912–1989)
•             Muammar al-Kaddafi – (1942–2011) – dyktator Libii w latach 1969–2011, zginął w wojnie domowej
•             Frida Kahlo – malarka meksykańska
•             Franz Kafka – czeski pisarz niemieckojęzyczny
•             Herbert von Karajan
•             John Fitzgerald Kennedy (1917–1963) – prezydent USA
•             Jacqueline Kennedy Onassis – żona Johna Kennedy’ego, a później Arystotelesa Onassisa
•             John Maynard Keynes – angielski ekonomista
•             Helmut Kohl (ur. 1930) – kanclerz RFN w latach 1982–1998
•             o. Maksymilian Maria Kolbe
•             s.Faustyna Kowalska
•             Stanley Kubrick – reżyser angielski, potem w USA

L

•             Stanisław Lem (1921–2006) – polski pisarz
•             Włodzimierz Lenin (1870–1924)
•             John Lennon (1940–1980) – brytyjski muzyk, pisarz, aktor, aktywista społeczny
•             Bolesław Leśmian (1877–1937) – polski pisarz Młodej Polski i dwudziestolecia międzywojennego
•             Sophia Loren (ur. 1934) – włoska aktorka
•             Martin Luther King Jr.

M

•             Ferdinand Marcos (1917–1989)
•             Mao Zedong
•             Freddie Mercury (1946–1991) – brytyjski muzyk urodzony na Zanzibarze; frontman zespołu Queen
•             Golda Meir
•             Nelson Mandela (1918–2013) – działacz ruchu przeciw apartheidowi, pierwszy czarnoskóry prezydent RPA, noblista
•             Tomasz Mann
•             Heinrich Mann
•             Diego Maradona
•             Bob Marley
•             Pietro Mascagni
•             Tadeusz Mazowiecki (1927–2013) – premier RP
•             Willy Messerschmitt (1898–1878) – niemiecki konstruktor lotniczy
•             Reinhold Messner
•             François Mitterrand (1916–1996) – prezydent Francji w latach 1981–1995
•             Czesław Miłosz (1911–2004) – polski pisarz, noblista
•             Ludwig von Mises
•             Richard von Mises
•             Marilyn Monroe
•             Jim Morrison
•             Husni Mubarak (ur. 1928)
•             Benito Mussolini (1883–1945)

N

•             Gamal Abdel Naser (1918–1970) – egipski oficer i polityk, prezydent Egiptu, sprawujący władzę autorytarną, w latach 1954–1970
•             Imre Nagy (1896–1958)
•             Jawaharlal Nehru (1889–1964)
•             Manuel Noriega – generał panamski, wojskowy przywódca Panamy w latach 1983–1989

O

•             J. Robert Oppenheimer
•             George Orwell
•             Wilfred Owen (1893–1918) – angielski poeta

P

•             Luciano Pavarotti
•             Pelé
•             Eva Perón (1919–1952)
•             Juan Perón (1895–1974) – prezydent Argentyny od 1946–1955 i 1973–1974
•             Fernando Pessoa (1888–1935) – poeta portugalski
•             Pablo Picasso – malarz hiszpański
•             Józef Piłsudski (1867–1935) – dowódca polski
•             Augusto Pinochet – gen. chilijski, de facto dyktator Chile, po puczu w 1973 r
•             Max Planck (1858–1947) – niemiecki fizyk, noblista
•             Jerzy Popiełuszko (1947–1984) – polski duchowny, błogosławiony katolicki
•             Pol Pot (1925–1998) – dyktator Kambodży w latach 1975–1979
•             Elvis Presley (1935–1977)
•             Giacomo Puccini
•             Jimmy Page – brytyjski gitarzysta i producent, współtwórca grupy rockowej Led Zeppelin

R

•             Icchak Rabin (1922–1995)
•             Joseph Ratzinger (ur. 1927) kardynał, późniejszy papież Benedykt XVI
•             Ronald Reagan (1911–2004)
•             Władysław Reymont
•             Diego Rivera – malarz meksykański
•             Wilhelm Konrad Röntgen
•             Joanne Kathleen Rowling
•             Bertrand Russell

S

•             Anwar as-Sadat (1918–1981) – egipski wojskowy i polityk, prezydent kraju w latach 1970–1981, zginął w zamachu
•             Oskar Schindler
•             Bruno Schulz
•             Arnold Schönberg
•             Mobutu Sese Seko (1930–1997)
•             Henryk Sienkiewicz
•             Maria Skłodowska-Curie
•             Georg Solti
•             Aleksandr Sołżenicyn
•             Józef Stalin (1879–1953)
•             Richard Strauss
•             Sathya Sai Baba
•             Karol Szymanowski (1882–1937) – polski kompozytor
•             Wisława Szymborska(1923–2012) – polska poetka

T

•             Alfred Tarski
•             Margaret Thatcher (1925–2013)
•             John Ronald Reuel Tolkien (1892–1973)
•             Lew Trocki (1879–1940)
•             Matka Teresa z Kalkuty
•             Nikola Tesla (1856–1943)
•             Hideki Tōjō (1884–1948) – japoński polityk i wojskowy

U

•             Stanisław Ulam (1909–1984) – polski matematyk
•             Liv Ullmann (ur. 1938) – norweska aktorka
•             Magda Umer (ur. 1949) – polska piosenkarka
•             Sigrid Undset (1882–1949) – norweska pisarka

W

•             Lech Wałęsa (ur. 1943) – prezydent RP
•             Henryk Wars (1902–1977) – polski kompozytor
•             James Watson
•             Evelyn Waugh(1903–1966) – brytyjski pisarz
•             Andrew Lloyd Webber (ur. 1948) – angielski kompozytor
•             Jens Weißflog
•             Orson Welles – reżyser amerykański
•             Raquel Welch (ur. 1940) – amerykańska aktorka
•             Ludwig Wittgenstein (1889–1951) – austriacki filozof
•             Klimient Woroszyłow (1881–1969) – rosyjski marszałek
•             Stefan Wyszyński (1901–1981) – polski kardynał

Y

•             Chuck Yeager – pilot amerykański

Z

•             Emil Zátopek (1922–2000) – czeski długodystansowiec
•             Krystian Zimerman (ur. 1956) – polski pianista

GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA

Najlepsza rozrywka z TV Media Informacyjne