 XIV wiek
Wydarzenia historyczne
• 1301 - papież Bonifacy VIII wydał bullę Ausculta fili carissime, w której zagroził ekskomuniką królowi Francji Filipowi IV, w związku z nałożeniem przez niego podatku na duchownych i przejęcie sądów nad nimi (5 grudnia)
• 1302 - Dante Alighieri został skazany na wygnanie z Florencji (27 stycznia)
• 1303 - papież Bonifacy VIII założył Sapienza - Uniwersytet Rzymski, największy uniwersytet w Europie (20 kwietnia)
• 1304 - zwycięstwo wojsk francuskich nad powstańcami flandryjskimi w bitwie pod Mons-en-Pevele (18 sierpnia)
• 1305 - Klemens V został wybrany na papieża (5 czerwca)
• 1306 - założono Uniwersytet w Orleanie (27 stycznia)
• 1307 - z rozkazu króla Francji Filipa Pięknego aresztowano wielkiego mistrza i wielu innych członków zakonu templariuszy (13 października)
• 1308 - Hanazono został cesarzem Japonii (28 grudnia)
• 1309 - Robert I został królem Neapolu (5 maja)
• 1310 - we Francji 54 templariuszy zostało spalonych na stosie za herezję (11 maja)
• 1311 - Kompania Katalońska rozgromiła nad rzeką Kefisos w Beocji wojska księcia Aten Waltera V (15 marca)
• 1312 - podczas soboru w Vienne papież Klemens V wydał bullę Vox in excelso rozwiązującą zakon templariuszy (22 marca)
• 1313 - Ludwik IV Bawarski pokonał swego kuzyna Fryderyka III w bitwie o Gammelsdorf (9 listopada)
• 1314 - Szkoci pod wodzą Roberta Bruce odnieśli zwycięstwo nad Anglikami w bitwie pod Bannockburn (23/24 czerwca). Szkocja odzyskała niepodległość
• 1315 - pierwsze regaty weneckich gondolierów
• 1316 - Jan XXII wybrany na papieża (7 sierpnia)
• 1317 - margrabia brandenburski Waldemar Wielki, po przegranej bitwie pod Gransee z księciem meklemburskim Henrykiem II, został zmuszony do zawarcia pokoju w Templin i zwrotu ziemi stargardzkiej (25 listopada)
• 1318 - wojska szkockie pod wodzą króla Roberta I Bruce'a odbiły z rąk angielskich miasto Berwick (1 kwietnia)
• 1319 - król Aragonii Jakub II założył Zakon Rycerzy z Montesy
• 1320 - w Arbroath została ogłoszona deklaracja niepodległości Szkocji (6 kwietnia)
• 1321 - założono Uniwersytet we Florencji
• 1322 - wojska króla Anglii Edwarda II rozgromiły zbuntowanych baronów w bitwie pod Boroughbridge (16 marca)
• 1323 - podpisany został traktat w Pähkinäsaari, dzielący wschodnią Finlandię pomiędzy Szwecję a Księstwo Nowogrodu (12 sierpnia)
• 1324 - pielgrzymujący do Mekki władca Imperium Mali Mansa Musa przybył do Kairu (19 lipca); jego szczodrość w rozdawaniu jałmużny była tak wielką, że kurs złota wobec srebra znacznie spadł
• 1325 - książę twerski Dymitr zamordował w stolicy Wielkiej Ordy księcia moskiewskiego Jerzego, mszcząc się za śmierć swego ojca Michała (21 listopada)
• 1326 - w lutym, po raz pierwszy w Europie, pojawiły się armaty (dekret miasta Florencja wymienia armatę z metalu i żelazne kule do niszczenia murów)
• 1327 - Edward III został koronowany na króla Anglii (1 lutego)
• 1328 - koniec dynastii Kapetyngów we Francji (29 maja)
• 1329 - papież Jan XXII w bulli In agro dominico potępił 17 tez niemieckiego teologa i filozofa Johannesa Eckharta, a 11 uznał za podejrzane (27 marca)
• 1330 - rozpoczęła się Bitwa pod Posadą, w której hospodar wołoski Basarab I rozgromił wojska króla Węgier Karola Roberta (9 listopada)
• 1331
o Bitwa pod Płowcami (27 września)
o zwycięstwo etiopskiej armii cesarskiej nad muzułmańskimi wojskami Sebr-ad-Dina, władcy jednego z księstw
• 1332 - Bazyli Wielki Komnen został cesarzem Trapezuntu (22 września)
• 1333 - użycie dział w bitwie morskiej (Arabowie)
• 1334 - w bitwie pod Taphede książę Gerard z Holsztynu pokonał syna Krzysztofa II Ottona i uwięził go, umacniając tym samym swoją faktyczną władzę w Danii w okresie bezkrólewia (7 października)
• 1335 - bitwa pomiędzy wojskami cesarza Amde Tsyjon a muzułmańskimi wojskami władcy krainy Adal (zwycięstwo Tsyjona)
• 1336 - włoski poeta Francesco Petrarca zdobył szczyt Mont Ventoux (1912 m n.p.m.) w Prealpach Południowych, co uznaje się za początek alpinizmu (26 kwietnia)
• 1337 - rozpoczyna się wojna stuletnia (24 maja)
• 1338 - zjazd elektorów Rzeszy przy tronie królewskim w Rhense odmówił papieżowi prawa zatwierdzania wyboru i cesarskiej koronacji królów Niemiec (16 lipca)
• 1339 - na zjeździe wyszehradzkim Kazimierz Wielki zawarł układ z Karolem Robertem dotyczący sukcesji tronu polskiego i sojuszu w walkach z Krzyżakami (9 lipca)
• 1340 - Bitwa pod Sluys (24 czerwca)
• 1341 - Ramathibodi I wstąpił na tron Syjamu (4 marca)
• 1342 - Klemens VI został wybrany na papieża (7 maja)
• 1343 - Wojna o sukcesję w Bretanii: królowie Anglii i Francji, Edward III i Filip VI, podpisali w Vannes zawieszenie broni (19 stycznia)
• 1344 - w bitwie morskiej w Zatoce Smyrneńskiej flota wenecka pokonała piratów emira Ajdynu (13 maja)
• 1345 - nastąpiła koniunkcja Marsa, Jowisza i Saturna, łączona przez ówczesnych astrologów z rozpoczętą wkrótce epidemią tzw. czarnej śmierci w Europie (20 marca)
• 1346 - Bitwa pod Crécy (26 sierpnia)
• 1347-1352 - w tych latach epidemia dżumy dziesiątkuje ludność Europy
• 1348 - trzęsienie ziemi z epicentrum w północnych Włoszech spowodowało zniszczenia w promieniu kilkuset km, m.in. osunięcie południowego stoku góry Dobratsch w Alpach Gailtalskich (25 stycznia)
• 1349 - w wyniku trzęsienia ziemi zawaliła się zewnętrzna część południowej ściany Koloseum
• około 1350
o Higden, angielski mnich i historyk, stworzył owalną mappa mundi (mapa świata)
o schyłek osadnictwa wikingów na Grenlandii (opuszczono osadę zachodnią)
• 1351 - Wojna o sukcesję w Bretanii: został stoczony rycerski tzw. turniej trzydziestu (27 marca)
• 1352 - wybrano nowego papieża Innocentego VI (18 grudnia)
• 1353 - w Pradze Anna świdnicka została koronowana na królową Czech przez arcybiskupa Arnošta z Pardubic (28 lipca)
• 1354 - podpisano traktat stralsundzki, regulujący spory graniczne między książętami Meklemburgii i Pomorza (12 lutego)
• 1355 - Karol IV Luksemburski został koronowany na cesarza rzymsko-niemieckiego (5 kwietnia)
• 1356 - Bitwa pod Poitiers (19 września)
• 1357 - we Francji ogłoszono tzw. wielki ordonans marcowy, który ustanowił m.in. zasadę wolnego zwoływania Stanów Generalnych (3 marca)
• 1358 - powstała Republika Dubrownicka (27 czerwca)
• 1359 - zostały odnowione przywileje miejskie Ornety na prawie chełmińskim (14 sierpnia). Miasto otrzymało ratusz
• 1360 - wszedł do obiegu frank francuski (5 grudnia)
• 1361 - Adrianopol bez walki dostał się w ręce Turków, którzy przekształcili go w umocniony obóz osłaniający dostęp do Konstantynopola
• 1362 - potężny sztorm na Morzu Północnym spowodował śmierć co najmniej 25 tys. osób na terenach nadbrzeżnych Anglii, Holandii, Niemiec i Danii (16 stycznia)
• 1363 - Elżbieta Pomorska, czwarta żona Karola IV, została koronowana w Pradze na królową Czech (18 czerwca)
• 1364 - założenie Uniwersytetu Krakowskiego, później nazywanego Jagiellońskim (12 maja)
• 1365 - zdobycie Aleksandrii przez krzyżowców (11 października)
• 1366 - opanowanie Rusi Halickiej oraz uzyskanie kontroli nad zyskownym handlem czarnomorskim (szlachta małopolska prowadziła tam intensywną kolonizację)
• 1367 - rozpoczęła się Wojna duńsko-hanzeatycka (19 listopada)
• 1368 - przywódca antymongolskiego powstania, mnich buddyjski Zhu Yuanzhang, po zdobyciu Pekinu ogłosił się cesarzem i rozpoczął panowanie dynastii Ming (23 stycznia)
• 1369 - I kastylijska wojna domowa: decydujące zwycięstwo sił pretendenta do tronu Henryka Trastámara nad wojskami króla Kastylii-Leónu Piotra I i wspierającymi go wojskami portugalskimi w bitwie pod Montiel (14 marca)
• 1370 - w Paryżu rozpoczęto budowę Bastylii (22 kwietnia)
• 1371 - koalicja chrześcijańskich władców bałkańskich poniosła klęskę w bitwie nad Maricą z wojskami tureckimi (26 września)
• 1372 - Wojna stuletnia: zwycięstwo francusko-kastylijskich sił morskich nad Anglikami w bitwie pod La Rochelle (22 czerwca)
• 1373 - zachowując tytuł elektora Rzeszy, ostatni margrabia z rodu Wittelsbachów - Otto V Leniwy - za pół miliona talarów sprzedał cesarzowi Karolowi IV Marchię Brandenburską (18 sierpnia)
• 1374 - w Finlandii wybuchło antyszwedzkie powstanie. Finowie przejęli kontrolę nad całym krajem, a wojska króla Albrechta Meklemburskiego zbuntowały się przeciwko niemu
• 1375 - Acamapichtili wybrany na tlatoaniego państwa Azteków
• 1376 - wojska ruskie poniosły klęskę w bitwie z Tatarami nad rzeką Pjaną (2 sierpnia)
• 1377 - rozpoczęto budowę katedry w Ulm (30 czerwca)
• 1378 - arcybiskup Cambrai Robert z Genewy wybrany antypapieżem Klemensem VII; początek wielkiej schizmy zachodniej (20 września)
• 1379 - w bitwie morskiej pod Pulą flota genueńska pokonała wenecjańską (7 maja)
• 1380 - w bitwie na Kulikowym Polu wojska Dymitra Dońskiego odniosły zwycięstwo nad Tatarami (8 września)
• 1381 - zawarto drugi traktat z Guérande, na mocy którego Jan IV odzyskał prawo do posiadania księstwa Bretanii (4 kwietnia)
• 1382 - w Paryżu wybuchło powstanie wywołane podniesieniem podatków (1 marca)
• 1383 - podczas wojny rodów rycerskich Grzymalitów i Nałęczów doszło do bitwy pod Szamotułami (15 lutego)
• 1384 - wojska portugalskie pokonały kastylijskich najeźdźców w bitwie pod Atoleiros (6 kwietnia)
• 1385 - unia polsko-litewska w Krewie (14 sierpnia)
• 1386 - Anglia i Portugalia zawarły traktat windsorski (9 maja)
• 1387 - w Niemczech wybuchła tzw. wojna miast - konflikt pomiędzy Związkiem Miast Szwabskich a książętami bawarskimi (15 grudnia)
• 1388 - założono Uniwersytet w Kolonii (21 maja)
• 1389 - szwedzka opozycja wspierana przez wojska duńsko-norweskie zwyciężyła pod Falköping nad oddziałami niemieckimi króla Szwecji Albrechta Meklemburskiego, który dostał się do niewoli (24 lutego)
• 1390 - książę Witold Kiejstutowicz i Krzyżacy rozpoczęli nieskuteczne oblężenie zamku w Wilnie, bronionego przez Skirgiełłę i rycerstwo polskie. W trakcie oblężenie zabity został przez Krzyżaków brat Jagiełły Korygiełło (11 listopada)
• 1391 - w bitwie pod Kunduzczą armia Timura pokonała wojska Złotej Ordy pod wodzą Tochtamysza (19 czerwca)
• 1392 - w Korei uruchomiono pierwszą odlewnię czcionek drukarskich
• 1393 - wojska tureckie zdobyły Tyrnowo, stolicę Bułgarii (17 lipca)
• 1394 - król Yi Song-gye przeniósł 29 listopada stolicę Korei z Kaesŏng do Hanyang (obecnie Seul)
• 1395 - w bitwie nad Terekiem starcia dowodzone przez Tamerlana pokonały wojska Złotej Ordy pod wodzą Tochtamysza (15 kwietnia)
• 1396 - krucjata neapolitańska: europejscy krzyżowcy ponieśli klęskę z Turkami Osmańskimi w bitwie pod Nikopolis (25 września)
• 1397 - Unia kalmarska, jednoczyła Danię, Norwegię i Szwecję pod berłem jednego monarchy (17 czerwca)
• 1398 - rozpoczęto budowę zamku w Bytowie
• 1399 - obalenie Ryszarda II, króla Anglii przez Henryka Bolingbroke'a (30 września)
• 1400 - Zofia Bawarska, druga żona Wacława IV, została koronowana na królową Czech (15 marca)
Władcy Polski w XIV wieku
• 1291-1305 : Wacław II (król 1300-1305)
• 1305-1306 : Wacław III (król 1305-1306)
• 1306-1333 : Władysław I Łokietek (książę do 1300, 1305-1320 książę krakowski, od 1320 król)
• 1333-1370 : Kazimierz III Wielki
• 1370-1382 : Ludwik Węgierski
• 1384-1399 : Jadwiga Andegaweńska (z tytułem króla Polski)
• 1386-1434 : Władysław II Jagiełło
A
B
• Muhammad Ibn Battuta – podróżnik i geograf arabski
C
• Geoffrey Chaucer – poeta angielski
E
• Joanna d'Évreux
G
• Eleonora de Guzman – szlachcianka kastylijska, kochanka króla Kastylii i León – Alfonsa XI
J
• Joanna z Tower
L
• William Langland (ok. 1332 - ok. 1386) – angielski poeta, pochodzący prawdopodobnie z Ledbury
O
• Beatrycze z Ornacieu – francuska zakonnica, błogosławiona Kościoła katolickiego
P
• Marco Polo – podróżnik włoski
• Jan de Pontremulo (zm. 25 czerwca 1400) – biskup Pizy
R
• Cola di Rienzi – przywódca rewolucji ludowej w Rzymie
GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA |
