 Słownik terminów unijnych
Absorpcyjność – Już dawno w historii tak wiele nie zależało od naszego kraju. Od teraz, aż po zamknięcie następnego okresu programowania, na Polsce skupiona będzie szczególna uwaga wszystkich krajów UE. W największym stopniu dotyczy to państw ze starej Piętnastki, których podatnicy wnoszą największy wkład finansowy do wspólnego budżetu UE. Jak podkreślają wysokiej rangi urzędnicy z Komisji Europejskiej to naszemu krajowi przypadnie rola papierka lakmusowego, mierzącego sensowność kontynuowania polityki regionalnej i spójności w takim kształcie w przyszłości. Każda nasza decyzja przyznająca lub wstrzymująca dotacje, tempo wydatkowania środków, ale też i jakość wzniesionych przy udziale środków UE inwestycji oraz ich oddziaływanie na naszą gospodarkę i stopę życiową zwykłego obywatela – to wszystko znajdzie się pod lupą urzędników komisji.
Analiza SWOT – metoda pozwalająca przeanalizować atuty i słabości regionu/przedsiębiorcy/sektora/gospodarki wobec szans i zagrożeń stwarzanych przez otoczenie. Skrót SWOT pochodzi od pierwszych liter angielskich słów: strenghts (mocne strony), weaknesses (słabe strony), opportunities (szanse), threats (zagrożenia).
Beneficjent – zgodnie z Ustawą z dnia 20 kwietnia 2004 r. o Narodowym Planie Rozwoju to osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, korzystająca z publicznych środków wspólnotowych i publicznych środków krajowych na podstawie umowy o dofinansowanie projektu albo decyzji, podjętej odpowiednio przez właściwego ministra, jeśli pełni funkcję instytucji zarządzającej albo instytucji pośredniczącej, albo przez wojewodę, jeśli pełni funkcję instytucji pośredniczącej.
Beneficjent końcowy – instytucja lub firma publiczna i prywatna odpowiedzialna za zlecanie operacji. W przypadku programów pomocy (stosownie do art. 87 Traktatu i w przypadku pomocy przyznanej przez instytucje wyznaczone przez państwa członkowskie) beneficjentami końcowymi są instytucje, które przyznają pomoc. Występują dwa rodzaje beneficjentów końcowych: instytucje wdrażające i ostateczni odbiorcy pomocy.
Beneficjent netto – Jako kraj zbliżamy się do okresu rekordowych transferów środków z Unii Europejskiej na politykę spójności i rozwój regionalny. Polska przejmuje dotychczasową rolę Hiszpanii i staje się największym beneficjentem netto w składającej się z 25, a za chwilę z 27 państw Unii Europejskiej (planowana akcesja Rumunii i Bułgarii). Wielkość środków, które przeznaczono dla naszego kraju to suma niemalże dwukrotnie większa od transferów z UE, na jakie może liczyć wspomniana wcześniej Hiszpania.
Beneficjent ostateczny – osoba, instytucja lub środowisko (grupa społeczna) bezpośrednio korzystająca z wdrażanej pomocy.
Beneficjent pomocy – podmiot prowadzący działalność gospodarczą bez względu na formę organizacyjno-prawną oraz sposób finansowania, który otrzymał pomoc publiczną.
Cel generalny/główny/nadrzędny/strategiczny – cel określający perspektywę, w której ma zostać udzielona pomoc, w tym ogólną strategię pomocy, a także niektóre cele szczegółowe; sprecyzowanie pożądanego obrazu rzeczywistości w przedziale czasowym objętym programem.
Cel horyzontalny – cel horyzontalny jest wyznaczony dla wszystkich projektów realizowanych w ramach jednego programu operacyjnego.
Cel operacyjny – precyzyjnie oszacowany cel w konkretnym obszarze działań, który służy osiągnięciu celu szczegółowego. Cel ten jest przedstawiany w przeliczeniu na produkt; cel służący realizacji celów pośrednich, formułowanych dla określenia zadań realizowanych na szczeblu wykonawczym.
Cel pośredni – cel służący osiągnięciu celu generalnego, wyznaczony dla obszarów priorytetowych.
Cel strategiczny – cel określony w szerszej perspektywie sektorowej, regionalnej lub krajowej, do której ma się przyczynić realizacja projektu. Cele strategiczne są przedstawione w przeliczeniu na oddziaływanie (np. spadek stopy bezrobocia w grupie długotrwale bezrobotnych).
Cele – określenie w fazie wstępnej przygotowania projektu, planowanych efektów, jakie ma przynieść dane działanie o charakterze publicznym.
Crossfinancing – czyli finansowanie krzyżowe. Absolutna nowość w funduszach strukturalnych. Używając niefachowego języka pozwala w projekcie finansowanym z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego zrealizować działania kwalifikujące się z Europejskiego Funduszu Spójności (maksymalnie do 10 proc. wartości projektów). Działa oczywiście również w drugą stronę, pozwalając ze środków EFS wykonać roboty lub zakupy kwalifikujące się w EFRR. Ta nowa możliwość pozostawia jednak wiele niejasności. Np. kwestia doboru wskaźników, kwestia oceny projektu.
Długofalowa strategia rozwoju regionalnego kraju – dokument planistyczny określającym cele i kierunki rozwoju regionalnego państwa na okres 25 lat.
Dokumenty programowe (operacyjne) – dokumenty w postaci programów operacyjnych lub planów rozwoju, opracowywane dla potrzeb wydatkowania środków wstępnie przyznanych (alokowanych) danemu obszarowi lub sektorowi przez Komisję Europejską w ramach Funduszy strukturalnych i towarzyszących im środków krajowych. Określają m.in. cele i główne kierunki wydatkowania środków na podstawie analizy aktualnej sytuacji i trendów rozwojowych danego obszaru lub sektora, kryteria i sposoby realizacji konkretnych projektów, osoby i instytucje odpowiedzialne za wykonanie określonych zadań oraz szacowaną wielkość i rozbicie środków z uwzględnieniem współfinansowania ze wszystkich osiągalnych źródeł budżetowych. Do dokumentów takich zaliczamy sektorowe programy operacyjne, regionalne programy operacyjne oraz Narodowy Plan Rozwoju.
Dokumentami programowymi najwyższej rangi są obecnie: Narodowy Plan Rozwoju (NPR) oraz Podstawy Wsparcia Wspólnoty (PWW). W nowej perspektywie NPR zostanie zastąpiony przez Strategię Rozwoju Kraju 2007 – 2015 (SRK), PWW przez Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia (NSRO).
Dyrekcja Generalna ds. Polityki Regionalnej (DG Regio) – departament Komisji Europejskiej, odpowiedzialny za zmniejszanie społeczno-gospodarczych zróżnicowań pomiędzy regionami UE. Jej zadaniem jest m.in. alokacja środków pochodzących z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego na potrzeby rozwoju regionów wchodzących w skład państw członkowskich.
Działanie – instrument pomocy wdrażający priorytet operacyjny w ramach programu operacyjnego, o odrębnym przeznaczeniu i zasadach realizacji; grupa projektów realizujących ten sam cel w ramach priorytetu programu operacyjnego.
Earmarking – ten anglojęzyczny termin robi furorę w Komisji Europejskiej i wzbudza niepokój przyszłych instytucji zarządzających programami operacyjnymi. Odnosi się do wdrażania zapisów Strategii Lizbońskiej, na realizację celów której będziemy musieli wydać aż 60 proc. środków z UE. Komisja Europejska wymagać od nas będzie zachowania takich proporcji na poziomie całego NSRO, a nie poszczególnych priorytetów w programach operacyjnych. Całe szczęście, bo jak mówić o earmarkingu, kiedy przedmiotem projektu jest modernizacja drogi powiatowej lub budowa sieci wodno – kanalizacyjnej?
EQUAL – jedna z Inicjatyw Wspólnotowych, w ramach której wsparcie kierowane jest dla projektów mających na celu współpracę transnarodową służącą promowaniu nowych sposobów zwalczania wszelkich form dyskryminacji i nierówności na rynku pracy. Inicjatywa ta finansowana jest z Europejskiego Funduszu Społecznego.
Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (ERDF) – fundusz wchodzący w skład funduszy strukturalnych, którego zadaniem jest zmniejszanie dysproporcji w poziomie rozwoju regionów należących do Unii Europejskiej. Współfinansuje on realizację Celów 1. i 2. Polityki strukturalnej Unii Europejskiej. W szczególności fundusz ten udziela wsparcia inwestycjom produkcyjnym, rozwojowi infrastruktury, lokalnym inicjatywom rozwojowym oraz małym i średnim przedsiębiorstwom (Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 14 lipca 2004 r. w sprawie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego).
Europejski Fundusz Społeczny (EFS) – jeden z Funduszy strukturalnych, który służy osiągnięciu spójności gospodarczej i społecznej oraz wysokiego poziomu zatrudnienia w Unii Europejskiej poprzez finansowanie działań w ramach pięciu obszarów wsparcia:
1.aktywna polityka rynku pracy,
2.przeciwdziałanie zjawisku wykluczenia społecznego,
3.kształcenie ustawiczne,
4.adaptacyjność i rozwój przedsiębiorczości,
5.wyrównywanie szans kobiet na rynku pracy.
Ewaluacja – ocena/oszacowanie jakości (stopnia) realizacji programu (tzn. jego faktycznych rezultatów) w stosunku do wcześniejszych założeń (tzn. oczekiwanych efektów). W przeciwieństwie do monitorowania lub kontroli ewaluacja odnosi się do efektów długoterminowych (oddziaływania). Zasadniczym celem ewaluacji jest stałe ulepszanie skuteczności i efektywności programów realizowanych przez władze publiczne. Przeprowadzana jest w celu osiągnięcia pozytywnych efektów społecznych i gospodarczych związanych bezpośrednio z danym programem oraz zwiększania przejrzystości i promowania działań podejmowanych przez władze publiczne. Ewaluacja jest wykonywana jako: ewaluacja wstępna, ewaluacja w połowie okresu realizacji oraz ewaluacja końcowa.
Ewaluacja/Ocena całościowa (globalna) – podstawowe narzędzie stosowane w polityce strukturalnej Unii Europejskiej. Przedmiotem ewaluacji globalnej jest cały program operacyjny realizowany z udziałem wkładu finansowego Wspólnoty. Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o Narodowym Planie Rozwoju rozszerza stosowanie tego narzędzia także w stosunku do programów operacyjnych finansowanych wyłącznie z publicznych środków krajowych.
Ewaluacja końcowa/ocena pełna (Ex-post evaluation) – ewaluacja dokonywana po zakończeniu realizowanego programu operacyjnego, której głównym celem jest określenie jego długotrwałych efektów, w tym wielkości zaangażowanych środków, skuteczności i efektywności pomocy. Głównym celem ewaluacji końcowej jest przede wszystkim dostarczenie informacji na temat długotrwałych efektów, powstałych w wyniku wdrażania danego programu, wraz ze sformułowaniem wniosków dotyczących kierunku polityki strukturalnej. Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o Narodowym Planie Rozwoju rozszerza stosowanie tego narzędzia także w stosunku do programów operacyjnych finansowanych wyłącznie z publicznych środków krajowych.
Ewaluacja/ocena w połowie okresu realizacji – ewaluacja dokonywana w trakcie realizowania programu. Jej celem jest oszacowanie stopnia osiągnięcia zakładanych celów w świetle wcześniej przeprowadzonej ewaluacji wstępnej, zwłaszcza pod względem dostarczonych produktów i osiągniętych rezultatów oraz określenie trafności zamierzeń w stosunku do aktualnych trendów społeczno-gospodarczych. Wyniki ewaluacji okresowej służą ewentualnym modyfikacjom dokumentów programowych. Dostarczone za jej sprawą informacje powinny być wykorzystane przy przygotowaniu programu w następnym okresie programowania. Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o Narodowym Planie Rozwoju rozszerza stosowanie tego narzędzia także w stosunku do programów operacyjnych finansowanych wyłącznie z publicznych środków krajowych.
Ewaluacja wstępna/Ocena szacunkowa (Ex-ante evaluation) – ewaluacja przeprowadzana przed rozpoczęciem realizacji programu operacyjnego. Jej podstawowym zadaniem jest zweryfikowanie długoterminowych efektów wsparcia, zawartych w przygotowanych dokumentach programowych. Zasadniczym celem ewaluacji wstępnej jest zwiększenie jakości dokumentów programowych poprzez udział w procesie programowania podmiotu niezależnego od instytucji programującej. Ewaluacja wstępna ma zapewnić, iż środki przeznaczane na realizację polityki zmniejszania różnic w poziomie rozwoju pomiędzy poszczególnymi regionami Unii Europejskiej zostaną wykorzystane w sposób gwarantujący osiągnięcie najlepszych efektów. Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o Narodowym Planie Rozwoju rozszerza stosowanie tego narzędzia także w stosunku do programów operacyjnych finansowanych wyłącznie z publicznych środków krajowych.
Fundusze strukturalne – W obecnym okresie programowania istnieją 4 fundusze strukturalne, 4 inicjatywy wspólnotowe oraz fundusz spójności. Daje to łącznie sumę 9 odrębnych instrumentów pomocowych. W nowej perspektywie liczba tych instrumentów ograniczona zostaje do trzech: Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (EFRR) i Europejski Fundusz Społeczny (EFS) oraz Fundusz Spójności (FS).
Fundusz Spójności – jest instrumentem polityki strukturalnej Unii Europejskiej, lecz nie zalicza się do funduszy strukturalnych. Pomoc z Funduszu Spójności ma zasięg krajowy, a nie regionalny jak w przypadku funduszy strukturalnych. Celem nadrzędnym funduszu jest wzmacnianie spójności społecznej i gospodarczej Unii poprzez finansowanie dużych projektów tworzących spójną całość w zakresie ochrony środowiska i infrastruktury transportowej. Fundusz Spójności współfinansuje przede wszystkim projekty służące rozwojowi infrastruktury publicznej. Pomiędzy projektami z zakresu ochrony środowiska i infrastruktury transportowej musi być zachowana równowaga podziału funduszy, która została ustanowiona na poziomie 50% dla każdego sektora. Środki Funduszu Spójności są kierowane do państw członkowskich, w których produkt narodowy brutto (PNB) na jednego mieszkańca jest niższy niż 90% średniej w państwach Unii Europejskiej, oraz w których opracowany został program zmierzający do spełnienia kryteriów konwergencji ustalonych w art. 104 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską.
Grant – bezpośrednia płatność o charakterze niekomercyjnym, dokonywana przez Jednostkę Kontraktującą na rzecz określonego beneficjenta w celu podjęcia przez niego odpowiednich działań (a w niektórych przypadkach sfinansowania części budżetu projektu) promujących np. cele polityki strukturalnej UE.
Grant globalny – część pomocy, której wdrażanie i zarządzanie może zostać powierzone jednemu lub kilku pośrednikom, w tym władzom lokalnym, instytucjom rozwoju regionalnego lub organizacjom pozarządowym, i która jest wykorzystywana zasadniczo do wspierania lokalnych inicjatyw rozwojowych.
HERMIN – makroekonomiczny instrument modelowania wpływu Funduszy strukturalnych, który kładzie nacisk na długofalowe bodźce wzrostu, jakie wynikają z wpływających środków WE, głównie poprzez inwestycje w kapitał ludzki (edukacja i systemy szkoleń, poprawa warunków produkcji (infrastruktura) oraz wsparcie sektora produkcyjnego (przede wszystkim MSP), co przyczynia się do zwiększenia wydajności i konkurencyjności. Główny akcent tego modelu położony jest na pozytywnych efektach podażowych jako rzeczywistych źródłach wzrostu poprawy wydajności i konkurencyjności gospodarki, których efekty ujawniają się w dłuższym przedziale czasowym.
Infrastruktura i Środowisko PO – głównym celem Programu jest podniesienie atrakcyjności inwestycyjnej Polski i jej regionów poprzez rozwój infrastruktury technicznej przy równoczesne ochronie i poprawie stanu środowiska, zdrowia, zachowaniu tożsamości kulturowej i rozwijaniu spójności terytorialnej.
PO Infrastruktura i Środowisko koncentruje się na działaniach o charakterze strategicznym i ponadregionalnym. Ponad 66% wydatków będzie przeznaczonych na realizację celów Strategii Lizbońskiej. W ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko realizowanych będzie 17 priorytetów:
I. Gospodarka wodno – ściekowa
II. Gospodarka odpadami i ochrona powierzchni ziemi
III. Zarządzanie zasobami i przeciwdziałanie zagrożeniom środowiska
IV. Przedsięwzięcia dostosowujące przedsiębiorstwa do wymogów ochrony środowiska
V. Ochrona przyrody i kształtowanie postaw ekologicznych
VI. Drogowa i lotnicza sieć TEN-T
VII. Transport przyjazny środowisku
VIII. Bezpieczeństwo transportu i krajowe sieci transportowe
IX. Infrastruktura drogowa w Polsce Wschodniej
X. Infrastruktura energetyczna przyjazna środowisku
XI. Bezpieczeństwo energetyczne
XII. Kultura i dziedzictwo kulturowe
XIII. Bezpieczeństwo zdrowotne i poprawa efektywności systemu ochrony zdrowia
XIV. Infrastruktura szkolnictwa wyższego
XV. Pomoc techniczna Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego
XVI. Pomoc techniczna Fundusz Spójności
XVII. Konkurencyjność regionów
Na realizację Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko na lata 2007-2013 zostanie przeznaczonych ponad 36 mld euro. Ze środków Unii Europejskiej będzie pochodziło 27 848,3 mln euro (w tym ze środków Funduszu Spójności- 21 511,06 mln euro (77%) oraz Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego – 6 337,2 mln euro (23%)).
Innowacyjna Gospodarka PO – jest jednym z instrumentów realizacji Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia (Narodowej Strategii Spójności) na lata 2007-2013. Łączna wielkość publicznych środków finansowych zaangażowanych w realizację PO IG w latach 2007-2013 wyniesie około 9,7 mld euro, z czego ze środków Unii Europejskiej będzie pochodziło ok. 8,3 mld euro.
PO IG ma na celu wspieranie szeroko rozumianej innowacyjności. Interwencja w ramach PO IG będzie obejmowała zarówno bezpośrednie wsparcie dla przedsiębiorstw, instytucji otoczenia biznesu oraz jednostek naukowych świadczących przedsiębiorstwom usługi o wysokiej jakości, a także wsparcie systemowe zapewniające rozwój środowiska instytucjonalnego innowacyjnych przedsiębiorstw.
Wsparcie przewidziane w ramach PO IG udzielane będzie niezależnie od sektora czy branży, której dotyczy (przy ograniczeniach wynikających z zakresu interwencji EFRR oraz regulacji dotyczących pomocy publicznej), dzięki czemu jest uzupełnieniem działań przewidzianych w 16 RPO oraz w pozostałych programach krajowych ujętych w NSS.
W ramach PO IG wspierane będą działania z zakresu innowacyjności produktowej, procesowej, marketingowej i organizacyjnej, które w sposób bezpośredni lub pośredni przyczyniają się do powstawania i rozwoju innowacyjnych przedsiębiorstw. W kontekście osiągania celów NSRO oraz PO IG, wspierana i promowana będzie innowacyjność na poziomie co najmniej krajowym i/lub międzynarodowym. Działania innowacyjne o takim charakterze i zasięgu generują najwyższą wartość dodaną dla gospodarki i przedsiębiorstw, a co za tym idzie w największym stopniu przyczyniają się do umacniania zdolności konkurencyjnej polskiej gospodarki w wymiarze międzynarodowym. W ramach PO IG nie będzie wspierana innowacyjność na poziomie lokalnym lub regionalnym. Tego rodzaju innowacyjność będzie promowana i wspierana w Regionalnych Programach Operacyjnych i Programie Operacyjnym Rozwój Polski Wschodniej.
W ramach programu realizowane będą następujące priorytety:
1.Badania i rozwój nowoczesnych technologii, (MNiSW) – 1314,3 mln euro
2.Infrastruktura sfery B+R, (MNiSW) – 1314,3 mln euro
3.Kapitał dla innowacji, (MG) – 340 mln euro
4.Inwestycje w innowacyjne przedsięwzięcia (MG) – 3309,7 mln euro
5.Dyfuzja innowacji, (MG) – 398,9 mln euro
6.Polska gospodarka na rynku międzynarodowym, (MG) – 410,6 mln euro
7.Budowa i rozwój społeczeństwa informacyjnego (MSWiA) – 2294,1 mln euro
Z instrumentów przewidzianych do realizacji w ramach PO IG będą mogły skorzystać następujące grupy beneficjentów:
Przedsiębiorcy, w tym mali i średni
Jednostki sfery badawczo-rozwojowej
Instytucje otoczenia biznesu oraz ich sieci
Jednostki administracji centralnej i obywatele.
Funkcję Instytucji Zarządzającej PO IG pełni Ministerstwo Rozwoju Regionalnego (MRR). Instytucjami pośredniczącymi dla poszczególnych priorytetów PO IG są: Ministerstwo Gospodarki (MG), Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego (MNiSW), oraz Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji (MSWiA).
Instytucja płatnicza – instytucja lub organ odpowiedzialny za przygotowywanie i składanie wniosków o płatności do Komisji Europejskiej. Zgodnie z Ustawą z o Narodowym Planie Rozwoju jest to minister właściwy do spraw finansów publicznych.
Instytucja pośrednicząca – instytucja, do której instytucja zarządzająca deleguje część funkcji związanych z zarządzaniem, kontrolą i monitorowaniem programu operacyjnego albo strategii wykorzystania Funduszu Spójności, odnoszącą się do priorytetu operacyjnego, działania albo projektu.
Instytucja zarządzająca – właściwy minister albo inny organ administracji publicznej, odpowiedzialny za przygotowanie i nadzorowanie realizacji programu operacyjnego albo za przygotowanie i nadzorowanie realizacji strategii wykorzystania Funduszu Spójności, albo Podstaw Wsparcia Wspólnoty, o których mowa w przepisach Unii Europejskiej ustanawiających Fundusz Spójności i ustanawiających przepisy ogólne w sprawie Funduszy strukturalnych. W Polsce funkcję zarządzającą w odniesieniu do Podstaw Wsparcia Wspólnoty oraz strategii wykorzystania Funduszu Spójności pełni minister właściwy do spraw rozwoju regionalnego, w odniesieniu do programu operacyjnego, właściwy ze względu na zakres programu minister.
Interreg – W znanym dotąd kształcie podobnie jak pozostałe trzy inicjatywy wspólnotowe – odchodzi w niepamięć. Jednakże sama współpraca transgraniczna „awansuje” do rangi trzeciego celu unijnej polityki spójności o nazwie Europejska Współpraca Terytorialna. Tak więc programy współpracy transgranicznej będą realizowane nadal w zasadzie w tych samych obszarach. Istotną nowością jest powstanie nowego programu w obszarze południowo-zachodniego Bałtyku (Szwecja i Dania oraz województwa zachodniopomorskie i pomorskie).
Jeden program operacyjny, jeden fundusz – Wszystkie programy operacyjne stają się monofunduszowe. W bieżącym okresie programowania możliwe było łączenie dwóch różnych funduszy strukturalnych w jednym programie operacyjnym (np. EFS i EFRR w ZPORR). Należy dodać, iż dopuszczalne jest połączenie Funduszu Spójności z jednym z funduszy strukturalnych. Taka sytuacja ma miejsce w przypadku Programu Operacyjnego Infrastruktura i środowisko.
Jednostka monitorująco-kontrolna – jednostka odpowiedzialna za kontrolę i monitorowanie wdrażania Funduszy strukturalnych. Do zadań krajowych jednostek monitorująco-kontrolnych należy:
monitorowanie i kontrola kwalifikowalności wydatków w ramach poszczególnych Funduszy strukturalnych;
gromadzenie danych i monitorowanie wydatków w ramach poszczególnych Funduszy strukturalnych;
kontrola przestrzegania ustanowionych zasad i systemów korzystania z Funduszy strukturalnych;
współpraca w zakresie planowania i realizacji wykonywanej przez kontrolę skarbową kontroli pogłębionej 5% całkowitej kwoty uwzględnianych wydatków przed zamknięciem programów operacyjnych korzystających z dofinansowania Funduszy strukturalnych.
Kapitał ludzki PO – program stanowi odpowiedź na wyzwania, jakie przed państwami członkowskimi UE, w tym również Polską, stawia odnowiona Strategia Lizbońska. Do wyzwań tych należą: uczynienie z Europy bardziej atrakcyjnego miejsca do lokowania inwestycji i podejmowania pracy, rozwijanie wiedzy i innowacji oraz tworzenie większej liczby trwałych miejsc pracy. Zgodnie z założeniami Strategii Lizbońskiej oraz celami polityki spójności krajów unijnych, rozwój kapitału ludzkiego i społecznego przyczynia się do pełniejszego wykorzystania zasobów pracy oraz wsparcia wzrostu konkurencyjności gospodarki.
Dążąc do efektywnego rozwoju zasobów ludzkich, Program będzie koncentrował wsparcie na następujących obszarach: zatrudnienie, edukacja, integracja społeczna, rozwój potencadaptacyjnego pracowników i przedsiębiorstw, a także zagadnienia związane z rozwojem zasobów ludzkich na terenach wiejskich, budową sprawnej i skutecznej administracji publiczjału nej wszystkich szczebli, wdrażaniem zasady dobrego rządzenia oraz promocją zdrowia zasobów pracy.
Celem głównym Programu jest: umożliwienie pełnego wykorzystania potencjału zasobów ludzkich, poprzez wzrost zatrudnienia i potencjału adaptacyjnego przedsiębiorstw i ich pracowników, podniesienie poziomu wykształcenia społeczeństwa, zmniejszenie obszarów wykluczenia społecznego oraz wsparcie dla budowy struktur administracyjnych państwa.
Program składa się z 11 Priorytetów, realizowanych zarówno na poziomie centralnym jak i regionalnym. W ramach komponentu centralnego środki zostaną przeznaczone przede wszystkim na wsparcie efektywności struktur i systemów instytucjonalnych, natomiast środki komponentu regionalnego zostaną przeznaczone na wsparcie dla osób i grup społecznych.
PO Kapitał Ludzki finansowany będzie w 85 % ze środków Unii Europejskiej (Europejskiego Funduszu Społecznego) oraz w 15 % ze środków krajowych. Całość kwoty, jaką przewidziano na realizację Programu, wynosi prawie 11,5 mld euro, w tym wkład finansowy Europejskiego Funduszu Społecznego to ponad 9,7 mld euro a pozostałą część stanowią środki krajowe.
W ramach PO KL projekty będą mogły realizować:
instytucje rynku pracy,
instytucje szkoleniowe,
jednostki administracji rządowej i samorządowej,
przedsiębiorcy,
instytucje otoczenia biznesu,
organizacje pozarządowe,
instytucje systemu oświaty i szkolnictwa wyższego,
inne podmioty.
Kategorie interwencji funduszy strukturalnych – obszary/zagadnienia tematyczne objęte pomocą na zasadach obowiązujących we Wspólnocie Europejskiej. Dziedzina interwencji Funduszy strukturalnych pomocna przy identyfikacji, badaniu i monitorowaniu działań. Kategorie interwencji są wykorzystywane do wykonywania rocznych sprawozdań dotyczących Funduszy strukturalnych i ich obciążenia w celu ułatwienia przekazu informacji dotyczących różnych polityk. Do głównych obszarów interwencji zaliczono: rolnictwo, leśnictwo, promowanie dostosowania i rozwoju obszarów rolniczych, rybołówstwo, pomoc dla dużych przedsiębiorstw, pomoc dla średnich i małych przedsiębiorstw, turystykę, infrastrukturę transportową, infrastrukturę telekomunikacyjną i społeczeństwo informacyjne, infrastruktury energetyczne, infrastrukturę środowiskową, planowanie przestrzenne i odbudowę, infrastrukturę społeczną i ochronę zdrowia publicznego.
Komisja Oceny Projektów – komisja powoływana przez beneficjenta końcowego do oceny merytorycznej wniosku o finansowanie projektu. Ocena Komisji stanowić będzie podstawę do ułożenia listy rankingowej projektów i rekomendowanych do akceptacji dyrektorowi instytucji beneficjenta końcowego. W skład Komisji wchodzą przedstawiciele instytucji beneficjenta końcowego. Mogą w niej także uczestniczyć niezależni eksperci powołani w ramach pomocy technicznej programu operacyjnego.
Komitet Monitorujący – podmiot powoływany przez kraj beneficjenta dla celów oceny i nadzorowania danego programu operacyjnego. Jego zadaniem jest m.in. zatwierdzanie kryteriów wyboru projektów, akceptowanie uzupełnienia programu, okresowe badanie postępu w zakresie osiągnięcia szczegółowych celów określonych w programie i uzupełnieniu programu. W skład komitetu monitorującego program wchodzą przedstawiciele strony rządowej, strony samorządowej oraz partnerów społecznych i gospodarczych.
Komitet Sterujący – ciało opiniujące, które rekomenduje instytucji zarządzającej, instytucji pośredniczącej, zarządom województw albo właściwym ministrom listy projektów zgodnie z zasadami wyboru projektów.
Koszty kwalifikowalne – koszty, których poniesienie jest merytorycznie uzasadnione i które spełniają kryteria zasadności wyznaczone przez instytucję zarządzającą. Zasady kwalifikowalności wydatków, określane w odniesieniu do terminów ich ponoszenia, podmiotu, który je ponosi oraz kategorii wydatków związanych z realizacją projektu, zostały określone w załącznikach do uzupełnień programów operacyjnych. O kwalifikowalności kosztów decydują kolejno przepisy wspólnotowe, przepisy zawarte w uzupełnieniach programów operacyjnych oraz ewentualnie inne dodatkowe przepisy stanowione przez instytucję zarządzającą.
Kryteria wyboru projektów – zestaw określonych wymogów formalnych i merytorycznych, zawartych w uzupełnieniu programu operacyjnego, które muszą spełnić projekty, aby uzyskać dofinansowanie z publicznych środków wspólnotowych. W przypadku Funduszy strukturalnych kryteria wyboru projektów formułowane są przez instytucję zarządzającą, a następnie aprobowane przez Komitet Monitorujący.
Kwalifikowalność projektów – projekt jest kwalifikowalny, czyli może zostać zatwierdzony do współfinansowania ze środków funduszy strukturalnych, jeśli jest zgodny z wymogami danego funduszu i z politykami wspólnotowymi oraz jest spójny z zatwierdzonym programem operacyjnym i spełnia szczegółowe kryteria określone dla danego działania w uzupełnieniu programu operacyjnego.
Kwalifikowalność wydatków – rozpoczęcie kwalifikowalności kosztów w obecnym okresie programowania wyznaczały dwie daty: wskazana w traktacie akcesyjnym, czyli 1 stycznia 2004 r. oraz dzień wejścia w życie Ustawy Prawo Zamówień Publicznych, czyli 2 marca 2004 r.W nowej perspektywie wydatki będą się kwalifikowały do wsparcia, o ile zostaną faktycznie poniesione pomiędzy datą przedłożenia Komisji Europejskiej programów operacyjnych lub dniem 1 stycznia 2007 r. W zależności od tego, który z tych terminów będzie wcześniejszy. Oznacza to, iż hipotetycznie obowiązywać mogą różne daty początku kwalifikowalności kosztów w różnych programach operacyjnych.
Kwantyfikacja – przedstawianie w postaci liczbowej efektów realizacji programów finansowanych z Funduszy strukturalnych na poziomie produktu, rezultatu oraz oddziaływania.
Mieszkalnictwo – jeden z negocjacyjnych sukcesów naszego rządu. Oznacza to, iż w ramach RPO będzie możliwe wspieranie budownictwa mieszkaniowego o charakterze społecznym oraz rewitalizacja bloków z wielkiej płyty.
Ministerstwo Rozwoju Regionalnego – zostało powołane 31 października 2005 r. w celu przygotowania i wdrażania strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Polski, uwzględniającej koncepcję przestrzennego zagospodarowania kraju oraz zarządzania środkami pomocowymi Unii Europejskiej.
Głównym zadaniem Ministerstwa jest jak najefektywniejsze wykorzystanie wszystkich dostępnych dla Polski środków Unii Europejskiej, zarówno w obecnym okresie budżetowym 2004-2006, jak i w przyszłym – w latach 2007-2013.
Rola Ministerstwa została określona przez następujące priorytety jego działalności:
1.tworzenie systemu zarządzania środkami unijnymi, gwarantującego właściwą i terminową
realizację programów finansowanych z funduszy Unii Europejskiej,
2.realizacja programu naprawczego w celu zwiększania poziomu wydatkowania funduszy unijnych przyznanych Polsce na lata 2004-2006,
3.opracowanie Strategii Rozwoju Kraju na lata 2007-2015, ze szczególnym uwzględnieniem rozwoju regionalnego,
4.przygotowanie Polski do przyszłego okresu budżetowego Unii Europejskiej na lata 2007-2013 -opracowanie Narodowej Strategii Spójności oraz Programów Operacyjnych 2007-2013,
5.przygotowanie projektu ustawy o polityce rozwoju oraz o zasadach współpracy władz publicznych w tym zakresie,
6.współpraca z samorządem terytorialnym w zakresie rozwoju regionalnego,
7.współpraca z Komisją Europejską, zapewniająca realizację polityki spójności
Monitorowanie – systematyczna obserwacja wyselekcjonowanych wskaźników obrazujących dynamikę i strukturę zjawisk objętych celami projektów, programów operacyjnych, strategii wykorzystania Funduszu Spójności i Narodowego Planu Rozwoju oraz Podstaw Wsparcia Wspólnoty, mająca na celu zapewnienie informacji zwrotnych na temat zgodności przebiegu realizacji tych dokumentów z ich harmonogramem.
Monitorowanie finansowe – monitorowanie zarządzania środkami z Funduszy strukturalnych przyznanymi na realizację programów operacyjnych i projektów jest podstawą oceny sprawności ich wydatkowania.
Monitorowanie rzeczowe – monitorowanie postępu realizacji programów operacyjnych i projektów poprzez system wskaźników określonych w dokumentach programowych.
Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia – są podstawowym dokumentem przygotowywanym przez każdy kraj członkowski UE, określającym krajowe priorytety, na które będą przeznaczone unijne fundusze i środki krajowe w latach 2007-2013. NSRO stanowią instrument odniesienia dla przygotowywania programów operacyjnych. Przekazanie NSRO do Komisji Europejskiej umożliwia przedłożenie KE przyjętych przez polski rząd programów operacyjnych i rozpoczęcie ich negocjowania. Celem głównym Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia dla Polski jest tworzenie warunków dla wzrostu konkurencyjności gospodarki opartej na wiedzy i przedsiębiorczości zapewniającej wzrost zatrudnienia oraz wzrost poziomu spójności społecznej, gospodarczej i przestrzennej.
NSRO będą realizowane przy pomocy Programów Operacyjnych, zarządzanych przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego oraz Regionalnych Programów Operacyjnych, zarządzanych przez Samorządy poszczególnych województw. Na realizację NSRO w latach 2007-2013 zostanie przeznaczonych ok. 85,6 mld euro. W tej sumie 67,3 mld euro będzie pochodziło z budżetu UE, 11,86 mld euro z krajowych środków publicznych (w tym ok. 5,93 mld euro z budżetu państwa), a ok. 6,4 mld euro to szacowany wkład podmiotów prywatnych.
„n+3” zasada – Zasada „n+2” zmieniona na zasadę „n+3”, czyli otrzymujemy dodatkowy rok na zamknięcie i rozliczenie programów operacyjnych. Oznacza to większe poczucie bezpieczeństwa zarówno dla instytucji wdrażających i zarządzających, jak i daje większą swobodę samym beneficjentom. Obowiązywać będzie również w Funduszu Spójności (oznacza to skrócenie okresu realizacyjnego).
Ocena oddziaływania na środowisko – badanie polegające na określeniu, opisie i ocenie bezpośrednich i pośrednich skutków danego przedsięwzięcia dla: człowieka oraz komponentów środowiska przyrodniczego (fauny, flory, wód, gleb, powietrza, klimatu, krajobrazu), oddziaływania między tymi elementami; dóbr materialnych i dziedzictwa kultury; ocena wpływu środowiska powinna być dokonana zgodnie z prawem polskim i odpowiednimi dyrektywami UE dotyczącymi ochrony środowiska naturalnego.
Odbiorca ostateczny – jednostka publiczna lub prywatna przedkładająca wnioski na realizację projektów współfinansowanych z Funduszy strukturalnych.
Oddziaływanie – konsekwencje dla bezpośrednich adresatów po zakończeniu ich udziału w projekcie lub po ukończeniu danej inwestycji, a także pośrednie konsekwencje dla innych adresatów, którzy skorzystali lub stracili w wyniku realizacji projektu.
Okres programowania – wieloletni okres planowania budżetów Wspólnoty Europejskiej. Okres obowiązywania dokumentów programowych, stanowiących podstawę do ubiegania się o wsparcie ze strony Komisji Europejskiej. Zgodnie z zapisami konstytucji Wspólnoty Europejskiej liczy 5 lub więcej lat.
Partnerstwo publiczno-prywatne – oparta na umowie współpraca podmiotu publicznego i partnera prywatnego, służąca realizacji zadania publicznego, w ramach której partner prywatny w całości albo w części poniesie nakłady na wykonanie przedsięwzięcia będącego przedmiotem współpracy lub zapewni ich poniesienie przez osoby trzecie.
Plany inwestycyjne – kość niezgody między województwami, a stroną rządową. Ministerstwo Rozwoju Regionalnego (MRR) zobligowało tworzące Regionalne Programy Operacyjne (RPO) urzędy marszałkowskie do przygotowania list dużych projektów infrastrukturalnych (15-20 inwestycji) o wielkości do 50 mln euro. W ten sposób miał powstać załącznik do RPO, który wraz z programem miał trafić do Komisji Europejskiej. Pomysł spotkał się z niechętną reakcją części województw. Utożsamiano go z próbą zmuszenia urzędów marszałkowskich do wstępnego „podzielenia skóry na niedźwiedziu. A było to tym trudniejsze do zrobienia z powodu przeciągającego się procesu decyzyjnego odnośnie ostatecznego algorytmu podziału środków na województwa oraz niejasnych do końca „linii demarkacyjnych” pomiędzy programami sektorowymi i regionalnymi.
Płatność – określona wielkość środków w ramach pomocy finansowej, wypłacana przez Komisję Europejską do instytucji płatniczej na podstawie wniosku o płatność.
Płatność okresowa – płatność dokonywana w trakcie realizacji programu operacyjnego lub projektu stanowiąca określoną transzę (część) środków w ramach pomocy finansowej. Płatność ta jest dokonywana przez Komisję Europejską w celu zwrotu kosztów faktycznie opłacanych przez Fundusze i poświadczonych przez instytucję płatniczą.
Płatność salda końcowego – płatność dokonywana po zakończeniu programu lub projektu stanowiąca ostatnią transzę (część) środków w ramach pomocy finansowej i umożliwiająca uregulowanie zobowiązań finansowych ze strony Komisji Europejskiej.
Płatność zaliczkowa – płatność dokonywana przez Komisję Europejską na rzecz instytucji płatniczej po podjęciu zobowiązania finansowego na pokrycie wydatków związanych z pomocą. Płatność ta powinna wynosić 10% wartości środków w ramach pomocy.
©® GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA |
