Ziemia i człowiek w datach

| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 |

Australijska droga do niepodlegiości
1911-1992

1911 Canberra zostaje stolicą Australii.

1941 Australia zezwala Stanom Zjednoczonym na wykorzystanie swoich wybrzeży jako bazy na czas wojny na Pacyfiku.

1975 Premier Gough Whitlam (Partia Pracy) zostaje odwołany ze stanowiska, ponieważ członkowie senackiej opozycji ponownie odrzucili jego budżet.

1986 Australia Act wchodzi w życie; tym samym prawodawstwo i sądownictwo australijskie staje się w pełni niezależne od brytyjskiego; odwołanie do Privy Council (Tajnej Rady) w Londynie przestaje być możliwe.

1992 Zmianie ulega Citizenship Act: nie jest już konieczne składanie przysięgi na wierność koronie brytyjskiej.

Wojna rosyjsko-japońska
1904-1905

7 lutego 1904 Linia telegraficzna w Port Artur zostaje przecięta.

8-9 lutego 1904 Japończycy atakują torpedami rosyjską flotę w Port Artur bez wypowiedzenia wojny.

9 lutego 1904 Japończycy zajmują Seul w Korei.

10 lutego 1904 Japonia wypowiada Rosji wojnę.

Koniec Cesarstwa Chińskiego
1894-1912

1894 Sun Jat-sen zakłada na Hawajach Związek Odrodzenia Chin.

1905 Sun Jat-sen publikuje swoją filozofię polityczną „trzech zasad ludowych"; część tekstu staje się później hymnem narodowym Chin.

1911 Po 15-letnim pobycie na wygnaniu w Europie, Japonii, Kanadzie i Stanach Zjednoczonych Sun Jat-sen powraca do Chin.

1912 Sun Jat-sen zostaje tymczasowym prezydentem Republiki Chińskiej.

Zdobycie bieguna południowego
1773-1947

1773 Kapitan James Cook podczas swojej drugiej podróży odkrywczej jako pierwszy przekracza koło podbiegunowe południowe.

1820 Rosjanin Fabian Gottlieb von Bellingshausen po raz pierwszy ogląda stały ląd Arktyki.

1902 Robert Falcon Scott, Edward Wilson i Ernest Shackleton wyruszają na biegun południowy. Osiągają jednak zaledwie 82 stopień szerokości geograficznej - ślepota śnieżna zmusza ich do zawrócenia.

1908 Ernest Shackleton, w towarzystwie innych badaczy, podejmuje kolejną próbę osiągnięcia bieguna południowego; po 155 km musi jednak

1911 Norweski badacz Roald Amundsen jako pierwszy człowiek staje na biegunie południowym.

1947 Marynarka amerykańska wznosi na Antarktydzie bazę Little America; powstają zdjęcia lotnicze i dokładne mapy.

Podział Afryki
1893-1964

1893 Spółka brytyjsko-południowoafrykańska zajmuje nowe tereny, które nazywa Rodezją.

1905 Francuski badacz Pierre de Brazza umiera w Dakarze w Senegalu.

1908 Oburzenie opinii publicznej okrutnym traktowaniem Murzynów w Wolnym Państwie Kongo
doprowadza do tego, że parlament belgijski przejmuje prywatną kolonię Leopolda II i przekształca w Kongo Belgijskie.

1910 Kolonia Przylądkowa, Natal, Transwal i Wolne Państwo Orania zostają połączone w Związek Południowej Afryki.

1964 Nelson Mandela zostaje skazany na karę dożywotniego więzienia.

Europa przed pierwszą wojną światową
1904-1912

1904 Wybucha wojna rosyjsko-japońska. Japonia zajmuje Seul.

1905 Car Mikołaj II ogłasza tzw. manifest październikowy, który wprowadza pewne reformy.

1906 Anglia zmusza Imperium Osmańskie do odstąpienia Egiptowi półwyspu Synaj.

1907 Dania kończy zajmowanie Sumatry.

1907 Cesarz niemiecki, Wilhelm II, i car rosyjski, Mikołaj II, spotykają się w Świnoujściu.

1908 Król Belgów, Leopold II, musi odstąpić swoją prywatną posiadłość - Kongo - państwu belgijskiemu.

1910 Rewolucja w Portugalii; król Manuel II ucieka do Anglii.

1911 Niemiecka kanonierka Panther wpływa do portu w Agadirze w Maroku, co wywołuje kryzys światowy.

1912 Włochy i Francja podpisują porozumienie w Lozannie.

Pierwsza wojna światowa
1914-1918

1915 Atak niemieckich sterowców na Anglię.

1916 Wzniecając powstanie wielkanocne, irlandzcy republikanie chcą wywalczyć niepodległość od Wielkiej Brytanii. Przywódcy powstania zawierają układ z Niemcami, aby zagwarantować sobie, że niepodległa Irlandia zostanie po wojnie w rozmowach pokojowych potraktowana sprawiedliwie.

1916 Woodrow Wilson zostaje ponownie wybrany na prezydenta Stanów Zjednoczonych. Przy wyborze wielu Amerykanów kierowało się przekonaniem, że on „trzyma nas z dala od wojny".

1917 Car Mikołaj II abdykuje. W Rosji powstaje Rząd Tymczasowy.

1917 Prezydent Wilson prosi Kongres o zgodę na wypowiedzenie wojny.

1918 Cesarz Wilhelm II abdykuje.

Rewolucje w Rosji
1905-1917

1905 Podczas petersburskiej krwawej niedzieli wojska carskie otwierają ogień do uczestników pokojowej demonstracji zebranych pod Pałacem Zimowym.

15 października 1905 W Rosji wybucha strajk generalny.

1906 Duma zostaje rozwiązana, po tym jak przeciwnicy rządu zdobywają większość.

Luty 1917 Po kilku dniach burzliwych protestów w Piotrogrodzie wojska rządowe otwierają ogień do demonstrantów.

3 czerwca 1917 Zostaje zwołany drugi Wszechrosyjski Zjazd Rad Delegatów Robotniczych i Żołnierskich.

3-4 lipca 1917 Robotnicy i żołnierze domagają się przejęcia władzy przez Piotrogrodzką Radę Delegatów.

Październik 1917 Bolszewicy obalają Rząd Tymczasowy.

Droga do kryzysu światowego
1924-1934

1924 Na nowojorskiej giełdzie rozpoczyna się spekulacyjny wzrost kursów akcji, podczas gdy gospodarka raczej się chwieje.

1928 Średnia cena amerykańskich akcji rośnie o 40%.

1929 Załamanie na rynku akcji zaczyna się w czwartek, 24 października [Black Thursday). Rynek całkowicie załamuje się następnego wtorku [Black Tuesday). Straty w ciągu miesiąca wynoszą 16 mld dolarów.

1930 Bank Rezerw Federalnych zmniejsza oprocentowanie z 6% do 4%, dochód narodowy brutto spada o 9,4%, bezrobocie w Stanach Zjednoczonych rośnie z 3,2% do 8,7%.

1932-1933 Najgorsze lata wielkiego kryzysu w Stanach Zjednoczonych: bezrobocie wzrasta do 23,6%, akcje przemysłu tracą 80% swojej wartości z 1930, najwyższa stopa podatkowa zostaje podwyższona z 25% na 63%.

1934 Punkt zwrotny amerykańskiej gospodarki: dochód narodowy brutto wzrasta o 7,7%, bezrobocie spada do 21,7%. Szwecja, która zastosowała receptę Keynesa, jako pierwsza wychodzi z kryzysu.

Niepodległoć Indii
1947-1952

1947 Indie uzyskują niepodległość.

1948 Gandhi zostaje zamordowany.

1949 Konstytucja indyjska wchodzi w życie.

1950 Indie stają się republiką.

1952 Odbywają się pierwsze wybory powszechne.

Kariera Adolfa Hitlera
1919-1932

1919 Hitler otrzymuje zlecenie wygłoszenia odczytów dla powracających z niewoli niemieckich jeńców wojennych na temat niebezpieczeństw komunizmu i pacyfizmu; wstępuje do Niemieckiej Partii Pracy.

1923 Hitler z kilkoma uzbrojonymi ludźmi wdziera się do monachijskiej piwiarni „Burgerbraukeller". Za zdradę zostaje skazany na pięć lat twierdzy, ale już po dziewięciu miesiącach zostaje wypuszczony na wolność.

1925 Po zwolnieniu z więzienia w 1924 Hitler w swych przemówieniach ponownie atakuje rząd Bawarii, za co zostaje skazany na dwa lata zakazu wystąpień publicznych.

1929 Hitler poznaje swoją ukochaną, Ewę Braun.

1932 Hitler uzyskuje obywatelstwo Niemiec.

Druga wojna światowa
1939-1945

3 września 1939 Neville Chamberlain oświadcza, że Wielka Brytania wypowiedziała Niemcom wojnę. Do wojny przyłączają się Australia, Indie i Nowa Zelandia.

10 maja 1940 Winston Churchill tworzy rząd ponadpartyjny, któremu przewodzi jako premier i minister wojny.

24 sierpnia 1940 Niemcy bombardują Londyn. Churchill nakazuje odwetowe bombardowanie Berlina.

4 maja 1942 Rozpoczyna się bitwa na Morzu Koralowym; to pierwsza bitwa morska, w której okręty wojenne przeciwnika znajdują się poza zasięgiem wzroku.

3 lutego 1945 Zmasowane alianckie bombardowanie Berlina.

2 września 1945 Bezwarunkowa kapitulacja Japonii, podpisana na pokładzie USS Missouri.