Akwarystyka Myślę sobie o różnych męskich przyjemnościach i dochodzę do wniosku, że z typowo męskich hobby akwarystyka jest jednym z tych, które prawdziwemu macho dają dużą satysfakcje i spełnienie ambicji.

Woda w akwarium

Najważniejsza jest stabilność. Ryby będą się lepiej czuły w niezmiennych warunkach wodnych, niż jeśli będziesz te warunki ustawicznie zmieniał, choćby dążąc do osiągnięcia stanu idealnego dla któregoś z gatunków. O ile, oczywiście warunki w zbiorniku nie będą zabójcze, a pH, twardość, stężenie NO3 będą misciły się w zakresie tolerancji zamieszkujących zbiornik gatunków. Zwłaszcza, że manipulując chemią wody można całkiem rozchwiać równowagę biologiczną w zbiorniku. Dlatego najlepiej dobierz ryby takich gatunków, które będą się dobrze czuły w wodzie jaką masz w kranie, ponieważ w przeciwnym wypadku przy każdej częściowej wymianie wody będziesz zmieniał jej parametry, co odbije się niekorzystnie na kondycji ryb.

W tym celu powinieneś zaopatrzyć się przynajmniej w podstawowe testy akwarystyczne. Będą Ci one potrzebne również później, w trakcie uruchamiania zbiornika, oraz co jakiś czas do kontroli jakości wody w zbiorniku już uruchomionym.

Może się okazać, że w przypadku rybek jakie wybrałeś do swojego zbiornika nie obejdzie sie bez filtra odwróconej osmozy. Zaś w żadnym wypadku do akwarium nie nadaje się woda mineralna, nawet niegazowana.

Jak często i ile wody zmieniać

Częściowa wymiana wody jest niezbędna do usunięcia z wody szkodliwych produktów przemiany materii, a także aby dostarczyć rybom i roślinom świeżej porcji minerałów i pierwiastków śladowych.

Musisz regularnie wymieniać część wody w zbiorniku - np. 10% co tydzień lub 20-25% co 2 tygodnie. Nie należy wymieniać więcej wody, bo gwałtownie zmienia to warunki w akwarium, ani też zmieniać rzadziej, bo wzrasta w zbiorniku stężenie trujących substancji, a wyczerpują się potrzebne. Woda do wymiany powinna być odstana co najmniej 1 dzień, a najlepiej również potraktowana specjalnym środkiem poprawiającym jej jakość (np. "Antychlor", "AquaSafe", "Aquatan", "Esklarin", ...). Aby zapewnić sobie stałą ilość odstanej wody, warto zaopatrzyć się w kilka 5-cio litrowych butelek po wodzie mineralnej (do tego celu może też służyć nieużywane akwarium). Za każdym razem po wlaniu do akwarium odstanej w butlach wody należy napełniać je świeżą i odstawiać do czasu następnej wymiany wody.

Aby ułatwić sobie podmianę wody, można zaopatrzyć się w podłączane do karanu za pomocą długiego węża urządzenie działające na zasadzie pompki Venturiego ("Python", "Aqua In-Out"). Można też doprowadzić instalację wodociągową do zbiornika za pomocą rurek z tworzywa sztucznego i wyposażyć akwarium w system ciągłej wymiany wody.

W czasie częściowej wymiany wody ściągaj za pomocą rurki z dzwonem (lejem) na końcu (lub przy pomocy odmulacza) zebrane na dnie nieczystości. Co kilka wymian wody należy również przepłukać filtr.

Co to jest cykl azotowy

W akwarium stale zachodzi skomplikowany proces w którym uczestniczą ryby, rośliny, bakterie żyjące w filtrze biologicznym i w dnie zbiornika, oraz Ty sam - dozując rybom pokarm i wymieniając wodę. Cykl azotowy to przemiana azotu zawartego w pokarmie ryb w amoniak wydalany przez ryby (lub - oby jak najrzadziej - pochodzący z psujących się resztkach pokarmu, gnijących roślin lub martwych ryb). Amoniak jest dla ryb trujący, jednak częściowo wchłaniany jest przez rośliny - dla których stanowi nawóz (dlatego "bezpieczniejsze" dla ryb są akwaria w których są żywe, a nie sztuczne rośliny), częściowo zaś jest przetwarzany przez żyjące w filtrze bakterie na również szkodliwe azotyny NO2, te zaś przez inne bakterie na znacznie już mniej szkodliwe azotany NO3. Jedyna metoda pozbycia się z akwarium azotanów to częściowa wymiana wody - lub budowa drugiego, nieco bardziej zaawansowanego filtra biologicznego, jakim jest denitryfikator.

Musisz pamiętać o tym, by nie zakłócać cyklu azotowego, np. przekarmiając ryby, zbyt rzadko wymieniając wodę, albo niszcząc kulturę bakterii w czasie wymiany wody. Bakterie nitryfikacyjne rozwijają się w filtrze i podłożu bardzo powoli, na podwojenie swojej liczebności i potrzebują co najmniej kilkunastu godzin. W wypadku ich wyginięcia, a także przy zakładaniu zbiornika minie kilka-kilkanaście dni zanim będą wystarcząjaca liczne, i to pod warunkiem, że będą miały dostatecznie dużo pożywki, czyli odchodów ryb. Potrzebują one do rozwoju związków azotu, przepływu wody i temperatury nie przekraczającej 35°C. Aby przyspieszyć ich rozwój, można zaszczepić bakterie za pomocą brudu z innego, działającego już filtra, lub za pomocą jednego z preparatów bakteryjnych ("Cycle", "Bactozyme", "Nitrivec", ...).

Jeśli w czasie normalnego funkcjonowania ustabilizowanego już zbiornika podniesie się nagle poziom azotynów (NO2) lub amoniaku (NH3) - to znaczy że mogło nastąpić na przykład:

• filtr zapchał się lub przestał działać - być może ktoś z domowników wyłączył go na jakiś czas z powodu hałasu, co spowodowało wyginięcie baktrii;
• w zbiorniku znajduje się martwa ryba, duży ślimak lub gnijące rośliny;
• woda z kranu, którą dolałeś do akwarium była zanieczyszczona (poziom związków azotowych w wodzie wodociągowej wyraźnie podnosi się na wiosnę);
• któryś z domowników nasypał rybom za dużo pokarmu;
• albo może kot nasikał do akwarium (przypadek autentyczny !).

Jeśli natomiast właśnie niedawno nabyłeś testy i stwierdziłeś, że poziom azotynów i amoniaku jest w normie (około 0-0.1 mg/dm3), lecz poziom azotanów jest bardzo wysoki (powyżej 25 mg/dm3) - to może oznaczać, że:

• masz za dużo ryb w zbiorniku,
• za rzadko zmieniasz wodę,
• zbyt obficie karmisz ryby,
• masz zbyt mało wydajny filtr,

Taka sytuacja może się też zdarzyć, jeśli filtr się zapchał - przestała przez niego płynąć woda i bakterie albo wyginęły, albo prędkość przepływu jest za mała, by bakterie mogły "przeczyścić" wystarczająco dużo wody. W porach gąbki mogą zalegać zanieczyszczenia stałe lub złogi martwych bakterii. Przyczyną kłopotów może być również wcześniejsze leczenie ryb - zastosowane w akwarium leków, które przy okazji wytępiły florę bakteryjną.

Jak obniżyć poziom związków azotowych ?

W każdym z w yżej wymienionych wypadków należy: wymienić część wody, przeczyść filtr i sprawdzić czy działa turbinka, oraz najlepiej zaszczepić bakterie jak przy uruchamianiu zbiornika.

Jeśli poziom związków azotowych znacznie - kilkukrotnie - przewyższa dopuszczalne wielkości musisz:

• natychmiast wymienić około 40% wody w zbiorniku, dodając do wody środka uzdatniającego i od razu odstawić następną porcję wody do odstania,
• przez następnych kilka dni codziennie wymieniać 10-20% objętości zbiornika,
• warto też do filtra włożyć na 7-14 dni wkład antyamoniakowy.

• znaczne zmniejszenie ilości ryb w akwarium lub przełożenie części obsady do innego zbiornika;
• zmniejszenie intensywności dokarmiania ryb;
• wymiana filtra na większy lub zakup dodatkowego - może to oznaczać też instalację denitryfikatora lub filtra glonowego;
• zwiększenie obsady roślinami (jako środek uzupełniający).

Co to jest twardość wody

Twardością wody nazywamy obecność w wodzie rozpuszczonych soli wapnia i magnezu oraz glinu, żelaza, manganu, strontu, baru, cynku i innych pierwiastków występujących w mniejszych stężeniach. Dla uproszczenia oznacza się ją jako sumę wapnia i magnezu, okazując liczbowo również obecność innych soli. Wyróżnia się t. w. węglanową (TwW lub KH - pochodzącą od soli wapnia i magnezu w postaci wodorowęglanów i węglanów) i t. w. niewęglanową (pochodząca od siarczanów, chlorków i krzemianów wapnia, magnezu, żelaza, glinu, manganu, strontu, baru i cynku). Wodorowęglany i węglany wytrącają się podczas gotowania wody w postaci kamienia kotłowego i twardość węglanowa się obniża. Twardość niewęglanowa nie zmienia się przy podgrzewaniu wody i można ją zlikwidować tylko przez specjalne zabiegi. Suma obydwu twardości nazywana jest twardością wody ogólną - TwO lub GH.

Uwaga: w wodach o dużej zawartości związków mineralnych (jez. Tanganika, zwykła woda mineralna, czasami woda z kranu), wykazywana przez popularne testy TwW bywa większa od TwO - co pozornie przeczy powyższemu wzorowi. Nie jest to jednak błąd pomiaru, lecz wynik reakcji zachodzących pomiędzy użytymi odczynnikami, a zawartymi w wodzie solami.

Ponadto, trzeba zauważyć, że termin "twardość węglanowa" jest trochę mylący i większość chemików użyłoby raczej bardziej adekwatnego terminu "alkaliczność" - przeliczenie: 1 mval/dm3 alkaliczmości = 2.8 °n KH.

Czy stosować w filtrze wkład z węgla aktywnego

Jedynie krótko, zawsze świeży i wyłącznie w specjalnych okolicznościach. Węgiel aktywny posiada zdolność adsorbowania na swojej powierzchni wielu związków, wyciągając je z wody. Niestety, są to nie tylko substancje szkodliwe w akwarium, ale również te pożyteczne. Stosowanie go ponad potrzebę może prowadzić do wyjałowienia wody. Ponadto, węgiel ma ograniczone zdolności adsorbcyjne - po pewnym czasie nie pochłania już więcej substancji z wody, ale jeśli w wodzie będzie ich mniej niż (z grubsza biorąc) na powierzchni węgla - będzie już zgromadzone związki uwalniał do wody, co może doprowadzić wręcz do zatrucia ryb. Podobnie będzie się działo, jeśli w akwarium pojawi się substancja o większym powinowactwie chemicznym do węgla od substancji na nim zgromadzonych - wtedy nowa substancja będzie 'rugować' z węgla stare zanieczyszczenia. Z tego samego powodu raz wykorzystany wkład węglowy należy wyrzucać i w razie potrzeby kupować nowy.

Węgiel stosuje się tylko jeśli chcemy oczyścic wodę z niepotrzebnej chemii, zwykle z pozostałych w wodzie leków po kuracji ryb. Należy go pozostawić w filtrze maksymalnie przez ok. 2-3 tygodnie, po czym usunąć.

Zestawy chemiczne do testowania wody są bezwzględnie potrzebne do kontroli jakości wody, a czasem do diagnozowania problemów.

1. [ !! ] Absolutne minimum, to testy pH , NO3 i NO2 (ostatni jest potrzebny tylko przy rozruchu akwarium lub w wypadku awarii filtra).
2. [ ! ] Następne w kolejności są testy GH, KH i NH3/NH4+, oraz, jeśli masz instalację dozującą dwutlenek węgla - ewentualnie test CO2.
3. [ + ] Najrzadziej będziesz korzystał z testów O2, PO4, Fe2+ i Cu2+ - bo tylko w wypadku problemów z glonami i/lub roślinami, albo jeśli jesteś "maniakalnym ogrodnikiem". Testy na zawartość tych metali mogą być potrzebne również jeśli do akwarium wlewasz wodę mieszaną z wodą pochodzącą z filtra RO - jej skład może być dla roślin zbyt ubogi.

Pożądane parametry chemiczne wod

Kwasowość/zasadowość wody - pH

Wskaźnik pH<7 oznacza wodę kwaśną, pH>7 - wodę zasadową. PH ma skalę logarytmiczną o podstawie 10 - oznacza to, że różnica o 1 stopień pH odpowiada 10-cio krotnie większemu (lub mniejszemu) stężeniu w wodzie jonów zasadowych OH- lub kwasowych H+.

Nawet niewielkie wahania pH są dla ryb groźne. W Polsce, w kranach najczęściej mamy wodę o pH zbliżonym do 7.5 . Test ten jest szczególnie ważny, ponieważ pH w ciągu doby zmienia się na skutek oddychania i przemiany materii roślin - rano jest niższe, wieczorem będzie wzrastać. W skrajnych przypadkach może to doprowadzić do zatrucia ryb na skutek dekalcyfikacji biogenicznej. Ponadto w pH kwaśnym amoniak będzie miał postać jonów amonowych, które nie są dla ryb najgroźniejsze. W pH zasadowym jony te zmieniają się w roztwór znacznie groźniejszego amoniaku. Ilość amoniaku w wodzie powinna zawsze wynosić niemalże 0 mg/dm3, jednak w wypadku problemów z filtrem, czy w przypadku przerybienia, przy wysokim pH ryby będą w większym niebezpieczeństwie niż w wodzie kwaśnej, czyli przy niskim pH.

Poziom azotanów w zbiorniku stale rośnie, są one bowiem końcowym produktem cyklu azotowego i jedyną metodą ich usuwania jest częściowa wymiana wody. Ilość NO3 w akwarium nie powinna przekraczać 25 mg/dm3, za dobre dla ryb warunki można uważać poziom 10-15 mg/dm3. Nadmiar azotanów nie tylko jest dla ryb uciążliwy i zwiększa podatność na choroby, ale również upośledza je w rozwoju.

Jeśli masz odpowiednio wydajny filtr, kilka roślin (w zbiorniku typu Malawi, Tanganika roślin prawdopodobnie nie będzie), nie masz przerybienia, i pamiętasz o regularnej wymianie wody - poziom azotanów nie będzie się podnosił powyżej dopuszczalnych wartości. Jeśli jednak się podniesie, to znaczy, że coś w zbiorniku jest nie w porządku.

Zawartość azotynów - NO2

W dojrzałym zbiorniku poziom NO2 nie powinien nigdy przekroczyć 0.1 mg/dm3. Poziom powyżej 0.5 mg/dm3 jest bardzo groźny dla ryb, a dla wielu już zabójczy. Podwyższony poziom NO2 wystąpi podczas uruchamiania akwarium - dopiero kiedy spadnie do około 0.1 mg/dm3 przyjmuje się, że można włożyć do wody kolejną partię ryb.

Amoniak / jony amonowe - NH3 / NH4+

Test ten przydatny będzie w trakcie uruchamiania zbiornika, choć można się bez niego obejść o ile będziesz miał test na azotyny. Test ten przydaje się również w wypadku nagłej katastrofy w akwarium - może pozwolić odgadnąć (lub wykluczyć) przyczyny nagłego śnięcia ryb.

Testy mierzą "łączną" ilość amoniaku i jonów amonowych. Jadnak to, czy w akwarium znajduje się silnie trujący amoniak (NH3) czy też względnie nieszkodliwe jony amonowe (NH4+) zależy od pH wody i od jej temperatury. W wodzie kwaśnej i/lub niższej temperaturze większa część związku występuje w postaci jonów amonowych, przy wyższym pH i/lub temperaturze większa część zamienia się w amoniak.

Poziom amoniaku w akwarium powinien zawsze wynosić 0. Jeśli jednak masz akwarium o wodzie kwaśnej lub temperaturze poniżej 25°C - możesz dopuścić niewielkie (do ok. 0.1 mg/dm3) ilości jonów amonowych.

Twardość ogólna - TwO (czyli GH)

W Polsce twardość wody mierzymy w skali °n - stopni niemieckich. 1 °n odpowiada 10 mg CaO /dm3 (nie znaczy to, że twardość ogólną powodują wyłącznie związki wapnia). Jeśli jesteś ograniczony finansami i nie zamierzasz modyfikować twardości wody - test ten nie jest cały czas potrzebny, wystarczy, jeśli pożyczysz od kogoś i raz zmierzysz twardość wody w kranie, a po jakimś czasie twardość wody odstałej w zbiorniku. Jeśli będziesz regularne robił podmianę wody, twardość będzie się utrzymywała na mniej-więcej stałym poziomie. Jeśli jednak będziesz tylko dolewał wody która odparowała (nie wolno tego robić !) nie tylko będzie stale rosło stężenie azotanów, ale również twardość wody.

Twardość węglanowa - TwW (czyli KH)

Tego testu będziesz potrzebował tylko jeśli hodujesz i chcesz rozmnażać rybki wymagające do tarła niskiej twardości węglanowej (skalary, pielęgniczki Ramireza), lub jeśli sztucznie uzupełniasz w wodzie niedobory CO2. Twardość węglanowa działa jak bufor dla dwutlenku węgla, zabezpieczając przez nadmiernym spadkiem pH. Jeśli KH jest mniejsza niż 4°n nawet niewielki nadmiar CO2 będzie powodował zakwaszenie wody które będzie już niebezpieczne dla obsady.

W ciągu dnia ryby oddychają (pochłaniaja tlen i wydalacją CO2), zaś rośliny tlen produkują, w niewielkim stopniu też oddychając. W nocy oddychają zarówno ryby, jak i rośliny. Powoduje to znaczne, dużo większe niż w naturze (ze względu na rozmiary zbiornika) wahania ilości tlenu w wodzie, co może prowadzić do duszenia się ryb nad ranem, jeśli cały tlen zawarty w wodzie jest zużyty.

W wodzie może rozpuścić się tylko ograniczona ilość tlenu, malejąca ze wrostem temperatury (patrz w tabeli). W naturze rybom wystarcza 3-5 mg O2 na litr (w zależności od gatunku i klimatu pochodzenia ryby). W akwarium tlenu musi być znacznie więcej, ze względu właśnie na wahania dobowe, a także ze względu na zwykle znacznie wyższy niż w naturze poziom związków azotowych - co powoduje zwiąkszone zapotrzebowanie na tlen.

Związki fosforu - PO4

Związki fosforu stanowią po związkach azotu kolejny produkt przemiany materii ryb. W nadmiarze są one szkodliwe dla ry oraz powodują lawinowy rozrost glonów, w niewielkich ilościach są potrzebne roślinom. Stężenie fosforu w akwarium nie powinno przekraczać 10 mg/dm3, za ilość normalną należy uznać 0.5-1 mg/dm3.

Ilość żelaza - Fe2+

Niedobory żelaza są najczęstrzą (prócz braku światła) przyczyną żółknięcia i gnicia liści roślin wodnych. Żelaza dostarczać można przez regularną podmianę wody , lecz jeśli w wodzie wodociągowej będzie go za mało (i najczęściej jest) - niezbędne będzie odpowiednie nawożenie. Za wskazaną należy uznać ilość około 0.1 mg/dm3 lub powyżej, nie więcej jednak niż 0.5 mg/dm3. Nadmiar żelaza, podobnie jak nadmiar miedzi może być dla ryb toksyczny (na szczęście przypadek nadmiarów żelaza neleży do rzadkości). Ponadto, nadmiar żelaza może spowodować w akwarium plagę glonów. Z żelazem jest też taki problem, że postać przyswajalna dla roślin to tylko żelazo dwuwartościowe, które w akwarium bardzo szybko utlenia się do Fe3+, zupełnie nieprzydatnego. W pewnych ilościach żelazo w postaci łatwo przyswajalnych chelatów jest do wody wydzielane przez niektóre glony.

GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA

Myślę sobie o różnych męskich przyjemnościach i dochodzę do wniosku, że z typowo męskich hobby akwarystyka jest jednym z tych, które prawdziwemu macho dają dużą satysfakcje i spełnienie ambicji.

Myślę sobie o różnych męskich przyjemnościach i dochodzę do wniosku, że z typowo męskich hobby akwarystyka jest jednym z tych, które prawdziwemu macho dają dużą satysfakcje i spełnienie ambicji.

Myślę sobie o różnych męskich przyjemnościach i dochodzę do wniosku, że z typowo męskich hobby akwarystyka jest jednym z tych, które prawdziwemu macho dają dużą satysfakcje i spełnienie ambicji.