 Ocean Spokojny
Ocean Spokojny to największy, najstarszy i najgłębszy ocean na Ziemi. Nazwę nadał mu hiszpański żeglarz Ferdynand Magellan (z hiszp. „pacífico” – spokojny). Podczas jego wyprawy dookoła świata, ocean ten był nadzwyczaj spokojny. Niestety jego nazwa nie ma nic wspólnego z dzisiejszą rzeczywistością. Ocean Spokojny nękany jest przez huragany, tsunami i tajfuny, zaś jego dno pokryte jest aktywnymi wulkanami.
Zajmuje on 1/3 powierzchni całej Ziemi i obejmuje 178,7 mln km². Innymi nazwami tego ogromnego zbiornika wodnego są Pacyfik i Ocean Wielki.
Ocean Spokojny
Jego rozciągłość równoleżnikowa (między wybrzeżem Indonezji a Kolumbią i Peru) sięga prawie połowy obwodu całego globu, czyli 19800 km. Natomiast rozciągłość południkowa (pomiędzy Morzem Beringa a Morzem Rossa) to 15500 km.
Pojemność Oceanu Spokojnego szacowana jest na 169,2 mln km³, która stanowi 46% wszystkich zasobów wód na Ziemi. Znajduje się na nim największa głębia świata - Rów Mariański (10 911 m.). Średnia głębokość Oceanu Wielkiego wynosi 4 280 m p.p.m.
Granicami Pacyfiku są:
- na wschodzie - Ameryka Północna i Południowa,
- na zachodzie - Azja wraz z Australią,
- na północy - lody Arktyki,
- na południu - Antarktyda.
Ogólnie przyjęte granice Oceanu Spokojnego to:
- Z Oceanem Atlantyckim - Przylądek Horn, Cieśnina Drake`a, Półwysep Antarktyczny.
- Z Oceanem Arktycznym - Cieśnina Beringa; od Półwyspu Czukockiego do półwyspu Seward.
- Z Oceanem Indyjskim - Półwysep Malajski, Cieśnina Malakka, północno-zachodnie wybrzeża Archipelagu Malajskiego w pobliżu wyspy Timor aż do Australii, od Tasmanii do Antarktydy.
Morzami należącymi do układu oceanicznego Pacyfiku są: Morze Beringa; Balijskie; Moluckie; Ochockie; Bismarcka; Fidżi; Filipińskie; Celebes; Flores; Jawajskie; Koralowe; Japońskie; Halmahera; Sulu; Sawu; Seram; Salomona; Południowochińskie; Wschodniochińskie; Tasmana; Żółte; Wewnętrzne.
Na terenie Oceanu Wielkiego znajduje się około 25 tys. wysp. Większość z nich należy do Oceanii, która dzieli się na:
- Polinezja (wiele wysp) - czyli m.in. Nowa Zelandia, Samoa, Hawaje, Tonga, Tuvalu, Rotuma, Wyspy Midway, Wyspy Cooka, Wyspa Wielkanocna i Polinezja Francuska.
- Mikronezja (małe wyspy) – Wyspy Marshalla, Guam, Mariany, Palau, Wake, Nauru czy Kiribati.
- Melanezja (czarne wyspy) – Nowa Gwinea, Fidżi, Nowa Kaledonia, Wyspy Salomona, Vanuatu oraz Wyspy w Cieśninie Torresa.
Prócz tego istnieją także wyspy azjatyckie, nienależące do powyższego podziału, takie jak: Archipelag Filipiński, Wyspy Jońskie, Borneo i Jawa.
Najważniejszymi rzekami wpadającymi do Oceanu Spokojnego są: rzeka Żółta, Jangcy, Amur, Mekong, Kolumbia i Jukon.
Mała ilość rzek powoduje duże zasolenie tego oceanu. Nadmorskie łańcuchy górskie są przyczyną wpadania pozostałych rzek do innych wielkich zbiorników wody. Woda w okolicach równika jest mniej słona od tej znajdującej się koło zwrotników. Dzieje się tak z powodu większej ilości spadających deszczy na terenie równika.
Temperatura wód Pacyfiku waha się od 0°C na terenach podbiegunowych do ok. 30 °C w pobliżu równika. Bliżej równika występują równomiernie wiejące pasaty, stabilizujące temperaturę na poziomie 21-27 °C przez cały rok. Region monsunowy (między Japonią a Australią) charakteryzuje się sezonowością zachmurzenia i opadów.
Prądami występującymi na terenie Oceanu Wielkiego są:
- Ciepłe - Północnorównikowy, Południoworównikowy, Kuro-siwo, Północnopacyficzny, Równikowy Prąd Wsteczny, Aleucki, Wschodnioaustralijski.
- Zimne - Kalifornijski, Antarktyczny Prąd Okołobiegunowy (Dryf Wiatrów Zachodnich), Zachodnioautralijski, Oja-siwo.
Z powodu swego położenia na płytach tektonicznych obszar Pacyfiku stanowi najbardziej aktywny sejsmicznie rejon świata. Płyty te wciąż się przesuwają i wywołują trzęsienia ziemi, fale tsunami oraz erupcje wulkanów. Teren Oceanu Wielkiego zyskał miano „pacyficznego pierścienia ognia”, gdyż występuje tam 90% aktywnych wulkanów i aż 81% wszystkich trzęsień ziemi.
Najbardziej charakterystyczną cechą rzeźby terenu tego oceanu jest obecność najbardziej rozległych w całym wszechoceanie basenów oceanicznych oraz licznych rowów oceanicznych. Ukształtowanie dna Pacyfiku jest urozmaicone i składa się głównie ze skał magmowych, zbliżonych do bazaltu. Znajduje się tam również wielka liczba wzniesień podwodnych (m.in. gujotów, czyli pojedynczych podwodnych gór o wysokości do paru tysięcy metrów i płaskich wierzchołkach, np. Góra Pattona: -662 m), pochodzenia przede wszystkim wulkanicznego.
Występują tu liczne grzbiety śródoceaniczne (np. Grzbiet Chilijski).
W międzyzwrotnikowej części Pacyfiku można znaleźć atole oraz bariery lub wyspy koralowe. Największa formację tego typu tworzy Wielka Rafa Koralowa, umiejscowiona na szelfie u północno-wschodnich wybrzeży Australii. Jest ona wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturalnego i Przyrodniczego UNESCO jako park morski (od 26 października 1981 roku). Żyją w niej liczne gatunki ryb, mięczaków, koralowców i roślin. Nurkując z błękitnych wodach Wielkiej Rafy Koralowej można spotkać m.in. jeże morskie, gąbki, meduzy, rekiny olbrzymie, małże, rozgwiazdy, nagozęby, krewetki czy wargacze.
Flora Pacyfiku obejmuje brunatnice, krasnorosty, zielenice, gronorosty, bruzdnice, okrzemki i kokolitofory. Fauna zaś to największa na świecie liczebność gatunków korali madreporowych, ślimaków, małżów, głowonogów, jeżowców, krabów, krewetek, rozgwiazd, strzykw i ryb. Obszar tego oceanu zasiedlają uchatki, albatrosy, orki, walenie, morsy, foki oraz wydry morskie.
Łowiska Oceanu Spokojnego dostarczają ok. 55–60% masy połowów światowych (dorsze, śledzie, sardyny, mintaje, łososie pacyficzne). Na jego dnie znajdują się złoża rozsypiskowe ciężkich minerałów złota, platyny, cyny, tytanu, cyrkonu, cezu i innych metali czy kamieni szlachetnych oraz konkrecje fosforytowe. Eksploatowane są również położone w szelfach złoża ropy naftowej i gazu ziemnego.
©® GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA |
