 Zioła opis
Ślaz dziki uprawa, zastosowanie, właściwości lecznicze
Malwa dzika nie jest wyłącznie ładnie kwitnącym chwastem ruderalnym, bo posiada też spore właściwości lecznicze, a nawet spożywcze. Ze względu na duże kwiaty, na wsiach do dzisiaj sadzi się ją też niekiedy w ogródkach, jako kwiat ozdobny. Czy wiesz, że malwa dzika to cenna roślina lecznicza? Konieczne przeczytaj o tym, jakie właściwości lecznicze posiada ślaz dziki zioło. Jeszcze dziś wypróbuj efekty jago działania.
Ślaz dziki zioło (łac. Malva sylvestris), czasami nazywany także ślazem leśnym – gatunek rośliny należący do rodziny ślazowatych (Malvaceae). W gwarach ludowych i zwyczajnie potocznie ślaz dziki zioło jest też nazywany przez ludzi, jako: malwa dzika, ślaz zajęczy, ślazik, ślazówka, guziczkowe ziele, kędzierzawiec.
Ślaz dziki siedliska i występowanie
Malwa dzika naturalnie występuje w całej Europie (do Europy Środkowej przywleczono ja jeszcze w epoce wczesnego neolitu) oraz w dużej części Azji i Afryki Północnej. W ostatnim stuleciu rozprzestrzeniła się też na Azorach i gdzieniegdzie indziej poza obszarami swojego rodzimego występowania (na wszystkich kontynentach poza Antarktydą). Jej rozprzestrzenianiu sprzyja fakt, że w wielu krajach jest to roślina uprawna. W Polsce malwa dzika ma status archeofitu (gatunek obcego pochodzenia we florze naszego kraju) i występuje pospolicie na całym niżu oraz w niższych partiach gór.
Ziele to porasta siedliska ruderalne i segetalne, takie jak m.in.: przydroża, nieużytki, wiejskie ogródki, miedze, zręby leśne, brzegi rzek, zarośla i pola uprawne. W uprawach malwa dzika jest uważana za chwast, choć na wsiach czasem jeszcze spotyka się ją w przydomowych ogródkach wśród kwiatów ozdobnych, jednak częściej została wyparta przez wyższe i wielokolorowe malwy hodowlane/prawne. Ogólnie jest to roślina światłolubna i azotolubna, wskaźnikowa dla piaszczystych gleb. Ślaz dziki zioło preferuje gleby średnie i lżejsze, nigdy niekwaśne i absolutnie niemokre/podmokłe.
Ślaz dziki morfologia
Malwa dzika to roślina dwuletnia i/lub bylina, także hemikryptofity (pąki odnawiające roślinę są tuż przy ziemi, pozwala to jej lepiej zimować). Dorasta do ok. 1 m wysokości. Jest zapylana przez owady i miododajna, kwitnie od końca czerwca do późnego października. Łodyga jest owłosiona, ze wzniesionym pędem głównym. Pędy boczne pokładają się lub też są wzniesione, ale tylko wierzchołkami.
Liście
Liście są duże o dł. do 12 cm i szer. do 15 cm, 3 lub 5 lub 7-klapowe i faliste w nasadzie, koloru zielonego lub brunatno-zielonego, z nieregularnie ząbkowanym brzegiem. Powierzchnia dolna liści jest mocniej owłosiona i wyraźniej unerwiona, od pow. górnej. Ogonki liściowe są tak długie jak blaszki liści, koloru zielonego, brunatno-zielonego lub fioletowego.
Kwiat
Każdy kwiat składa się z kieliszka z 3 podłużnymi lub eliptyczno-lancetowatymi działkami krótszymi od działek kielicha i leżącymi bezpośrednio pod nimi. Kielich ma 5 owłosionych trójkątnych działek ze zrośniętymi nasadami. Korona jest 3-4 razy dłuższa od kielicha i ma 5 klinowato zwężonych, powcinanych płatków, zrośniętych z nasadami rurek pręcików. Pręcików jest dużo, a ich nitki są zrośnięte w jedną rurkę pokrytą małymi, gwiazdowatymi włoskami i pojedynczymi włoskami (widać to dokładnie pod lupą). Słupki są także liczne i pomarszczone, do tego nagie czasem owłosione, zamknięte w rurkach pręcików i w tej formie rozmieszczone koliście wokół szyjki centralnej. Słupki kończą się licznymi, nitkowatymi znamionami. Odmiany uprawne mają kieliszki 3-7-dzielne, kielichy 5-8 działkowe i 5-19 płatkowe korony.
Owoc
Owocem są rozłupnie mające średnicę do 8 mm, złożoną z 9 do 13 rozłupek jednonasiennych, z marszczonym siateczkowato grzbietem i błoniastymi ścianami bocznymi. Nasiona są nerkowate i marszczone koloru brunatno-srebrzystoszarrgo.
Ślaz dziki zioło – zawartość składników czynnych
Surowiec zielarski stanowi tu kwiat ślazu dzikiego (Malvae sylvestris flos), przy czym są to wysuszone, całe lub połamane kwiaty. Surowcem są też wysuszone, całe lub połamane liście ślazu dzikiego i zaniedbanego (Malvae folium). Ogólnie roślina ta stanowi cenny leczniczy surowiec śluzowy, przy czym zawartość tego śluzu w kwiatach wynosi w granicach 0,5-6% (niektóre źródła podają jego zawartość max do 12%, im kwiaty są ciemniejsze, tym jest go więcej). Pozostałe cenne składniki lecznicze w zielu malwy, to: glikozyd antocyjanowy nazwany malwiną, peonidyny i delfinidyny, kwasy organiczne (szczególnie uronowe), witaminy, sole mineralne, flawonoidy (kemferol, kwercetynę, mirycetynę), alkohole cukrowe, fitoestrogeny flawonowe, cukry, garbniki, fenolokwasy, pektyny, żywice.
ślaz dziki kwiat
Ślaz dziki zioło – właściwości lecznicze i kosmetyczne
Tak bogaty skład uczynił z ozdobnych kwiatów malwy wysoce wartościowy surowiec zielarski i kosmetyczny. Ślaz dziki zioło jest więc używany zewnętrznie i wewnętrznie, jako środek osłaniający i zmiękczający (także wykrztuśnie) w przeziębieniach, stanach nieżytowych nosa i zapalnych dróg oddechowych (m.in. w bolesnej anginie). Zawarty w malwowych kwiatach śluz przechodzi do robionych z ziela wyciągów wodnych i przy ich piciu oraz płukaniu nimi powleka chore błony śluzowe jamy ustnej, gardła i krtani, chroniąc je przed stanami zapalnymi i podrażnieniami, łagodzi również uporczywy kaszel (także suchy i ciężki), przywraca ruch nabłonka rzęskowego błon śluzowych, ułatwia odkrztuszanie i zmniejsza stan zapalny. Podobnie działają również drażetki malwowe do ssania, produkowane jako leki z domowej apteki, suplementy diety.
Śluz z ziela malwy stanowi jeden z cennych surowców roślinnych możliwych do bezpiecznego stosowania także u dzieci, nawet bardzo małych i niemowląt. Ziele malwy ma też właściwości antyoksydacyjne (niweluje starzenie, zmarszczki i plamy na skórze, oraz niszczycielskie działanie wolnych rodników), napar i odwar z niego jest idealny do przemywania skóry szorstkiej i łuszczącej się, z egzemami, trądzikowej itp. Kwiat malwy zmniejsza też dolegliwości przekwitania i reguluje miesiączki, leczy podrażnienia oczu, wzmacnia naczynka krwionośne, leczy niestrawności i nieżyty żołądka oraz chorobę wrzodową żołądka i dwunastnicy.
Ślaz dziki zioło – dawkowanie
Napar z kwiatów ślazu dzikiego robi się poprzez zalanie 1-2 łyżek surowca zielarskiego wrzątkiem (350 ml wrzątku) w 1 szklance i naparza się całość pod przykryciem przez ok. 15 minut. Po 15 minutach zaparzania napar odcedza się i pije w suchym kaszlu i chrypce, w ilości po ⅛ szklanki 3 razy dziennie po jedzeniu. Napar malwowy można również stosować do płukania gardła w anginie oraz u dorosłych i nawet małych dzieci w postaci lewa tych przy zwalczaniu nawykowych zaparć.
Napar taki jest też bardzo dobrym środkiem do kąpieli niemowląt i dzieci z alergiami i atopowym zapaleniem skóry. Dla lepszych efektów, z ziela można też robić wywar/odwar, poprzez zalanie ziela wrzątkiem i dodatkowe jeszcze krótkie podgotowanie go (ok. 5 min.) na małym ogniu i dopiero wtedy odstawienie pod przykryciem do podstygnięcia, a następnie odcedzenie. Z kwiatów malwy są też wyrabiane różne kosmetyki do twarzy i ciała (kremy, balsamy, eliksiry, mleczka, toniki itp.).
Malwa dzika jako roślina jadalna i ozdobna
Dawniej ziele malwy spożywano jako swoista jarzyna. Z młodych liści i pędów ślazu robiono mianowicie zupę ziołową, dodawano je do sałatek i surówek (także kwiaty) oraz jako inne dodatki spożywcze. Z suszonych liści i kwiatów od dawien parzono też herbatki. Warto wspomnieć, że wedle Pisma Świętego, na terenach biblijnych istniały dwa gatunki ślazu – ślaz dziki i ślaz nicejski – które do dzisiaj są w Izraelu nadal bardzo pospolite.
Jak twierdza naukowcy, rośliny biblijne tych dwóch gatunków malw są opisane w wersecie w Księdze Hioba (wersy: 6,6-7), oto ich cytat: „Czy miła potrawa bez soli, a ślaz czy w smaku przyjemny?. Dotknąć się tego nie ważę, są niby chleb nieczysty”. Obecnie malwa dzika poza celami leczniczymi i kosmetycznymi, jest natomiast wykorzystywana także w przemyśle spożywczym do barwienia słodyczy, napojów, czy syropów. Malwa nadaje się też jako roślina ozdobna na rabaty kwiatowe szczególnie w ogródkach naturalistycznych. W uprawie obecnie częściej jednak wykorzystuje się hodowlane kulty wary (odmiany), bo mają większe kwiaty o różnych barwach (od białe, niebieskie, a nawet ciemnopurpurowe).
Ślaz dziki zioło – uprawa, zbiór i suszenie
Malwa dzika jest uprawiana zwykle jako roślina dwuletnia, czasem tez jako bylina. Jej strefa mrozoodporności wynosi przy tym 5-10⁰C. Uprawiana najlepiej rośnie na stanowiskach słonecznych i podłożu niezbyt żyznym oraz przepuszczalnym. Można ją rozmnażać za pomocą nasion i/lub sadzonek, choć nie niepokojona w ogrodzie zwykle skutecznie rozsiewa się samoistnie. Po pierwszym kwitnieniu zaleca się młode malwy nieco przyciąć. Trzeba też uważać, gdyż wiosną lubią je atakować grzyby z rodziny rdzowate.
W celach leczniczych można zbierać ziele i kwiaty z malw rosnących dziko lub w ogrodach, w terminie od czerwca do sierpnia w okresie kwitnienia. Zrywa się świeżo rozwinięte kwiaty bez szypułek, nie zgniatając jednak ich koron. Następnie się je szybko suszy rozłożone cienką warstwą w miejscu przewiewnym i zacienionym. Powinny przy tym zachować niebieskofioletowy kolor, bo tylko takie są najwartościowsze leczniczo i kosmetycznie.
GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA |
