 Kraina brzany
Opuszczając wraz z rzeką górską krainę pstrąga i lipienia zstępujemy na obszar nadal nierówny, niepłaski ale też już nie górzysty. Wokół nas rozpościerają się lasy sosnowe, wśród których dumnie rosną okazałe dęby i owinięte białą korą brzozy.
Natrafiamy tu coraz częściej na falujący na wietrze ocean zbóż, zasianych na litych glebach osadowych, ozdobionych polodowcowymi narzutami. Właśnie po takim podłożu i w takiej scenerii płynie teraz nasza rzeka. Staje się ona coraz okazalsza, coraz szersza i głębsza. Widzimy wyraźnie, że jej nurt nadal jest bystry ale już nie tak wartki jak na wyższych piętrach. Rzeka wyraźnie spowolniła i pozwala się zimą skuć lodem, a latem ogrzać nawet do temperatury 24oC. Jeśli pobudzeni ciekawością obejrzymy sobie poprzeczny kształt jej koryta, odkryjemy, że przyjmuje on różnorakie formy w różnych miejscach. Wszędzie dostrzeżemy główną rynnę, obok której zaznaczają się też płycizny i małe bruzdy boczne, które w następnej krainie nadadzą rzece innego charakteru. Badając tylko przekrój koryta popełnilibyśmy błąd, nie rzucając okiem na rzekę z lotu ptaka. Widok, jaki zobaczymy, wprawi nas niemal w osłupienie. Nie da się bowiem patrzeć na utworzone przez koryto rzeki bajeczne meandry się nimi nie zachwycić.
Istotą rzeki w krainie brzany jest też to, że rzeka ciągnąc tu swe wody odkłada na brzegach rozległe ławice piasku i mułu. Gromadzi się on w niej za sprawą wpadających w nią strumieniami i cieków pochodzenia deszczowego. Te małe potoczki wypłukują z okolicznej gleby różne jej cząstki i „wsypują” je do rzeki. Woda w rzece staje się przez to nie tak klarowna jak ta, którą znamy z krain poprzednich. Ta organiczna materia z pożytkiem użyźnia rzekę, co sprawia, iż stwarza ona doskonałe warunki do życia w niej i obok niej wielu gatunków roślin. Jeśli idąc wzdłuż rzeki natrafimy na miejsce, w którym brzeg jest niski i miękki spotykamy na nim jeżogłówki, przetaczniki, ogromne barszcze i kropidła. W samej wodzie dostrzeżemy bytujące tu już rośliny zanurzone, a wśród nich błyszczącą swymi liśćmi rdestnicę połyskującą, przyozdobioną małymi białymi kwiatkami strzałkę wodną oraz jaskier rzeczny zwany włosienicznikiem, który ozdobił się liśćmi zarówno blaszkowatymi jak i nitkowatymi oraz białym kwiatem o żółtym środku. Naszą uwagę skutecznie ściągnie na siebie także grążel żółty, który tu jeszcze skromny, ukryty, swoją zewnętrzną szatę ukaże w pełni w następnej krainie.
Przyglądając się naszej rzece zauważyliśmy z pewnością, że stała się ona bardziej gościnna także dla drzew. Zaprosiła je w swoje sąsiedztwo, w swej gościnności obdarowała je wilgocią i mikroelementami, a one zaproszenie przyjęły. Przytuliła też rzeka do siebie wiklinę, która odwdzięczając się umocniła jej brzegi.
Zaspokójmy teraz swą ciekawość i wejdźmy do rzeki w celu zapoznania się z jej mieszkańcami. Woda jest tu nieporównanie cieplejsza od wód górskiej rzeki. Rośnie w niej też o wiele więcej roślin. Takie warunki, jakie w tej wodzie występują, muszą sprzyjać rozwojowi świata zwierząt. Bez trudu odnajdujemy więc w rzece różnych jego przedstawicieli. Spotykamy tu znane nam już larwy chruścików, które tu budują swe domki z fragmentów twardych roślin. Larwy jętek pełzających po dnie górskiej rzeki tu występują w formie grzebiącej i budują korytarze w nagromadzonym mule. Naszej uwadze nie ujdzie także obecność dwunożnego skorupiaka, jakim jest fascynująco zbudowany kiełż. Spotkamy tu także coraz liczniejsze małże filtrujące wodę, a także ślimaki, może minogi i na pewno raka błotnego – przybysza z Ameryki, który będąc odporniejszym na zanieczyszczenia środowiska wypiera z niego naszego raka szlachetnego. Wychodząc z wody przyjrzyjmy się dokładnie, czy do naszego ciała nie przyczepiła się przypadkiem jakaś zgłodniała pijawka.
Ta mnogość roślin i zwierząt sprzyja oczywiście rybom. Zanim jednak poznamy ich konglomerat, spójrzmy nieco w górę i sprawdźmy, co zmieniło się w ptasiej społeczności. W krainie brzany nad rzeką unosi się polująca na owady, bezkręgowce i ryby piękna rybitwa białoskrzydła, która pojawia się tu czasem stadnie nad rzekami. Spotykamy tu też szybujące jaskółki brzegówki i biegające po płyciznach w poszukiwaniu pożywienia brodźce.
Widząc wodę w rzece wolniejszą, mętniejszą i słusznie już zgadując, że jest ona cieplejsza, domyślamy się, że nie spotkamy w niej ani pstrąga, ani lipienia. Te dwa gatunki upodobały sobie zgoła inne warunki do życia niż te panujące w krainie brzany. Przyglądając się królowej tej krainy brzanie (Barbus barbus) stwierdzimy, że jest ona rybą bardzo towarzyską, żyjącą stadnie. Cechą dla niej charakterystyczną są wyrastające przy otworze gębowym wąsiki. Patrząc na jej otwór gębowy widzimy, że położony jest on lekko dolnie, co może świadczyć o tym, że pobiera ona pokarm z dna, nie znaczy to jednak, że gardzi małymi rybkami. Obserwując pływające stada brzan odnosimy wrażenie, że do naszych uszu dochodzi dziwny świst… Zastanawiając się nad tym, czy ryby mają głos, sprawdźmy rybi konglomerat krainy brzany.
Spotkamy tu naszą znajomą z wyższego piętra jaką jest świnka, która i tu znajduje dogodne dla siebie warunki. Nie brakuje tu także czerwonopłetwych kleni oraz jelców . W płytkich miejscach o żwirowatym dnie, w czystych rzekach znajdziemy także piękną piekielnicę (Alburnoides bipunctatus). Przy powierzchni wody zauważymy srebrzące się ławice uklei (Alburnus alburnus), za którymi uganiają się chlapiąc z łoskotem wodę spiczastogłowe bolenie (Aspius aspius). Sprawdzając dno rzeki krainy brzany przekonamy się jak liczne potrafią być stada kiełbi, którym towarzyszy tu zamieniając śliza koza (Cobitis taenia) – ryba cudownie uplamiona posiadająca ponadto ruchome obronne kolce w okolicy oka. Na tym jednak nie koniec rybich mieszkańców krainy brzany. W połowie tej krainy spotykamy jazia (Leuciscus idus) i płotkę, a skoro płotkę (Rutilus rutilus) to też i polującego na nią szczupaka (Esox lucius). Kraina brzany to także miejsce w którym żyją okonie (Perca fluviatilis), a którą odwiedzają sumy (Silurus glanis) i do której docierają węgorze (Anguilla anguilla). Tu w krainie brzany także możemy natrafić na łososia (Salmo salar) i troć wędrowną (Salmo trutta morpha trutta). Widząc to bogactwo ichtiofauny krainy brzany zdajemy sobie sprawę z tego, iż zwiększenie liczebności gatunków spowodowane jest przyjaźniejszymi dla nich warunkami jakie panują w rzece. Cieplejsza, a zarazem uboższa w tlen woda wyeliminowała ryby o wysokim zapotrzebowaniu tlenowym. Dała jednak szansę rybom, które nie są pod tym względem aż tak wymagające, takim właśnie jak brzana, płotka czy szczupak. Bujna roślinność przyciągnęła tu ryby wymagające do rozrodu roślinnego podłoża, do których zaliczamy szczupaka, suma, płoć, ukleję i okonia. Ryby te żyją tu w miejscach o wolniejszym przepływie wody. Natomiast w miejscach wolnych od roślin z twardym podłożem i szybkim przepływem wody bytują brzana, boleń, kleń, jelec i jaź.
W górskich krainach pstrąga i lipienia mogliśmy łowić tylko na spinning lub muchówkę. Bogatsza w ryby rzeka krainy brzany jest też przychylniejsza nam wędkarzom. Przypomnijmy więc sobie, na jakie przynęty i jakimi metodami możemy złowić bardziej atrakcyjne ryby tej krainy.
Brzana
Przynęty: dżdżownice, białe robaki, pijawki, bardzo małe żywce, konopie, kasza, kukurydza, groch, martwe rybki i ser.
Metoda: na średniej głębokości przepływanka z niewielką przynętą, w nurcie głębokim i wartkim zestaw mocniej obciążony i przynęty duże.
Podstawowa zasada: przynęta musi się przesuwać po dnie lub na nim spoczywać.
Okres ochronny: 1 stycznia – 30 czerwca, karpacka: 1 stycznia – 15 lipca.
Wymiar ochronny: do 40 cm.
Jaź
Przynęty: drobne przynęty zwierzęce i roślinne, żywe owady, groch.
Metoda: Na przepływankę, ostrożnie, haczyk trzeba schować w przynęcie.
Okres ochronny: brak.
Wymiar ochronny: do 25 cm.
Kiełb
Przynęta: kawałki dżdżownic, białe robaki, ochotka, kanapka z białych robaków i ochotki.
Metoda: denna przepływanka, lub spławikówka.
Okres ochronny: brak.
Wymiar ochronny: brak.
Jelec
Przynęty: białe i czerwone robaki, larwy wodne, kasze, ziarna, żywe owady.
Metoda: ryba jest bardzo ostrożna, łowimy ją na przepływankę w spokojnych odcinkach przybrzeżnych, tuż za większymi głębiami.
Okres ochronny: brak
Wymiar ochronny: do 15 cm
Miętus
Przynęta: żywe i martwe rybki, paski mięsa, dżdżownice i wszystko, co mięsne.
Okres ochronny: z wyjątkiem rzeki Odry od ujścia rzeki Warty do granicy z wodami morskimi: od 1 grudnia – do końca lutego.
Wymiar ochronny: do 30 cm.
Płoć
Przynęta: ochotka, biały robak, konopie, pszenica i inne przynęty roślinne.
Metoda: zestaw spławikowy, okazy większe na lekkie gruntówki.
Okres ochronny: brak
Wymiar ochronny: brak
Kleń
Przynęta: drobne przynęty zwierzęce i roślinne, żywe i martwe rybki, żaby i myszy. Typowa letnia przynęta to: wiśnie, ciemne czereśnie i mirabelki.
Metoda: na przepływankę odległościową. Można tez użyć przepływanki powierzchniowej. Ryba często zaskakuje szybką ucieczką w stronę brzegu. Warto też spróbować spinningu uzbrojonego w mała obrotówkę lub woblerek.
Okres ochronny: brak
Wymiar ochronny: do 25 cm.
Ukleja
Przynęta: białe robaki, mniejsze muchy, a także przynęty roślinne.
Metoda: przepływanka przypowierzchniowa.
Okres ochronny: brak
Wymiar ochronny: brak
Świnka
Przynęta: drobne przynęty zwierzęce i roślinne.
Metoda: przepływanka z przynętą przy dnie.
Okres ochronny: od 1 stycznia - 15 maja
Wymiar ochronny: do 25 cm.
Węgorz
Przynęty: rosówki, pęczek dżdżownic, martwe rybki.
Metoda: mocna gruntówka, zestaw końcowy wyposażony koniecznie w krętlik.
Okres ochronny: brak
Wymiar ochronny: do 40 cm.
Sum
Przynęty: rosówki, pęczek dżdżownic, żywiec, pijawki, turkuć podjadek.
Metoda: mocna gruntówka, spinning.
Okres ochronny: w rzece Odrze od ujścia rzeki Warty do granicy z wodami morskimi od 1 marca do 31 maja w pozostałych wodach od 1 listopada do 30 czerwca.
Wymiar ochronny: do 70 cm.
Boleń
Przynęty: obrotówki, woblery gumy.
Metoda: spinning
Okres ochronny: 01.01 – 30.04
Wymiar ochronny: do 40 cm.
GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA |
