 Wspinaczka skałkowa - budowa stanowiska asekuracyjnego, zakładanie stanowiska do wędki
Stanowisko asekuracyjne pełni funkcję „zakotwiczenia” wspinacza lub zespołu wspinaczkowego do ściany. W żargonie wspinaczkowym mówi się, że stanowisko powinno być „pancerne”. Oznacza to tyle, co absolutnie pewne, czyli takie, które obaj wspinacze mogą obciążyć w stu procentach, pełnym obciążeniem.
Stanowisko asekuracyjne jest najważniejszą częścią układu asekuracyjnego, który budujemy w czasie wspinania – zadaniem stanowiska jest unieruchomienie tego układu.
Z tego względu stanowisko zawsze powinno być wielokierunkowe. Dotyczy to zwłaszcza dróg wielowyciągowych, na których stanowisko górne, po dojściu do niego drugiego wspinacza przejmuje rolę stanowiska dolnego – musi zabezpieczyć wspinacza asekurującego przed poderwaniem w górę, w czasie lotu wspinacza, który prowadzi kolejny wyciąg (odcinek) drogi. Przewidujmy możliwe kierunki w jakich szarpane będzie stanowisko - pamietajmy aby kontrować stanowiska zakładane z kości lub z bloku skalnego.
Budując stanowiska pamiętajmy o zasadzie najsłabszego ogniwa – prawidłowo założona wyblinka, z nowej markowej liny, wpięta do lśniącego markowego karabinka z zakręcanym zamkiem, może nam nie pomóc, jeżeli karabinek wpięty jest do jednego, zardzewiałego haka lub sparciałej taśmy, a partner idący „na drugiego” z plecakiem właśnie odpadł. To samo dotyczyć może „wędki”, której stanowisko założone jest z jednego 20-letniego ringa, nie zdublowanego żadnym dodatkowym punktem.
Wyróżnia się różne typy stanowisk asekuracyjnych, ze względu na ich funkcję, usytuowanie na ścianie i zastosowanie. Nazw stanowisk często używa się zamiennie, co wynika z faktu, że dane stanowisko może łączyć różne funkcje:
• stanowisko górne (pośrednie) lub do wspinaczki „na wędkę” - gdy wspinamy się na drodze wieowyciągowej, zakładamy je po poprowadzeniu wyciągu (odcinka drogi). Wówczas z górnego stanowiska asekurujemy partnera, który wspinając się zabiera pozostawione na drodze przeloty. Gdy wspinamy się „na wędkę” lina przepięta jest przez karabinek/ki w górnym stanowisku, a asekuracja wspinacza odbywa się z ziemi lub dolnego stanowiska, do którego wpięty jest asekurujący.
• stanowisko dolne (lub pośrednie) – gdy wspinamy się na drodze wielowyciągowej, a partner nie doszedł do końca wyciągu, po którym założy kolejne stanowisko.
• stanowisko kierunkowe (lub dolne) – powinniśmy założyć zawsze wtedy, gdy asekurujemy partnera cięższego od nas, który w czasie lotu może poderwać nas w górę. W wielu rejonach skalnych pod drogami są zainstalowane ringi: wbite tuż nad ziemią lub w skałę pod drogą).
Dolne stanowisko warto założyć i się do niego wpiąć również wtedy, gdy teren pod ścianą jest skośny (mocno nachylony) lub/i eksponowany, co stwarza możliość obsunięcia się/upadku asekurującego w czasie wspinaczki partnera ścianą – skończyć się to może ściągnięciem i lotem całego zespołu w dół stromego stoku lub ściany (zależnie od warunków terenowych).
Autoasekuracja w stanowisku dolnym/kierunkowym musi działać od dołu do góry. Jest to jednyna sytuacja, gdy punkt wpięcia do stanowiska – łącznik uprzęży – musi znajdować się ponad punktem stanowiskowym. W innym wypadku ustawienie się z wpiętą asekuracją (z liny, lonża) ponad stanowiskiem, w przypadku obsunięcia się powoduje upadek ze współczynnikiem 2!
Stanowiskiem kierunkowym nazywamy też stanowisko, które działa w jednym kierunku – zawsze musimy przewidzieć, jakie obciążenie może wystąpić w danej sytuacji oraz czy zakładane stanowisko działa wielokierunkowo, czy jednokierunkowo.
Najważniejsze zasady budowy stanowisk asekuracyjnych (np. do "wędki"):
• stanowisko budujemy z: co najmniej dwóch pewnych punktów, połączonych tak, aby były równo obciążone (metodą równoległą lub samonastawnie) – należy pamiętać o kącie pomiędzy punktami stanowiskowymi – kąt powinien być mniejszy niż 60o!
• punkty stanowiskowe łączymy równolegle lub samonastawnie (gdy oba punkty są dobrej jakości)
• stanowisko może być zbudowane z jednego punktu, jeżeli nie budzi on żadnych wątpliowści, co do jego wytrzymałości np.: solidne, zdrowe drzewo lub duży i stabilny blok skalny
• karabinek zakręcany w punkcie centralnym, ustawiamy tak, by zamek karabinka nie opierał się o skałę (i tak by widzieć zamek karabinka)
• lina nie powinna trzeć o skałę
• lina powinna wisieć w linii drogi
Ze względu na sposób łączenia punktów w stanowisku możemy wyróżnić dwa główne typy stanowisk:
• stanowisko równoległe
• stanowisko samonastawne
Stanowisko równoległe - budujący stanowisko przewiduje kierunek udaru i łączy punkty asekuracyjne tak, aby były równomiernie obciążone w kierunku tego udaru. W sytuacji, gdy jakikolwiek punkt stanowiskowy wypadnie, pozostały punkt/y przejmują obciążenie, bez dodatkowego udaru. Aby tak faktycznie było, punkty stanowiskowe powinny być starannie połączone taśmami tak, aby siły na nie działające rozkładały się jednakowo.
Stanowisko samonastawne jest zwykle wygodniejsze w budowie. Adaptuje się ono do kierunku obciążenia i samoistnie rozkłada równo siły na każdy z punktów. Ma jednak zasadniczą wadę: gdy zawiedzie jeden z punktów – drugi otrzymuje dynamiczny udar, znacznie większy niż w przypadku analogicznej sytuacji dla stanowiska kierunkowego.
Stanowisko samonastawne budujemy więc wtedy, gdy mamy do dyspozycji dwa (lub więcej) równoważne, doskonałe punkty asekuracyjne (np. dwa ringi, dwa pewne haki).
Jeśli tylko podejrzewamy, że któryś z punktów stanowiskowych mógłby zawieść, a nie da się go zastąpić innym – budujemy stanowisko równoległe.
W górach dość często zakłada się stanowiska z liny - do tego celu służy zawiązna duża kluczka z liny nałożona na blok skalny odpowiednie wpięcie liny bezpośrednio do punktów stanowiskowych, przedłużania taśmami.
Klasyczne stanowiska z liny to m.in:
• stanowisko francuskie (równoległe z liny)
• stanowsko angielskie
KĄT MIĘDZY PUNKTAMI W STANOWISKU - czy to istotne?
Zarówno w przypadku stanowiska samonastawnego, jak i stanowiska kierunkowego, należy pamiętać, aby taśmy łączące się w punkcie centralnym, zbiegały się pod kątem mniejszym od 90o
Rysunek poniżej przedstawia stanowisko z dwóch punktów, połączonych taśmami, tworzącymi kąt 60 stopni:
• udar na stanowisko wynosi P=500kg i skierowany jest w dół.
• na każdy punkt stanowiskowy działa siła 288kg.
| |
|
 |
| |
|
P |
|
|
|
|
|
|
|
| Pay |
= |
- |
|
|
|
|
|
|
|
| |
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
| |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| Pay |
|
|
|
|
|
Pay |
|
|
|
| - |
= |
cos30stopni |
 |
Pa |
= |
- |
|
Pa |
= |
| Pa |
|
|
|
|
|
cos30 stopni |
|
|
|
| |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| |
|
| |
|
P |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| Pay |
= |
- |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| |
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
 |
| |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
500 |
|
|
|
|
|
|
| |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
- |
|
|
|
|
|
|
| Pay |
|
|
|
|
|
Pay |
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
| - |
= |
cos30stopni |
|
Pa |
= |
- |
|
Pa |
= |
- |
|
Pa |
= |
288KG |
|
|
| Pa |
|
|
|
|
|
cos30 stopni |
|
|
|
0,866 |
|
|
|
|
|
|
|
| Pax |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| - |
= |
cos60stopni |
|
Pax |
= |
Pa |
x |
cos60stopni |
x |
Pax |
= |
288KG |
x |
0,5 |
= |
144KG |
| Pa |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Teraz wyobraźmy sobie źle zbudowane stanowisko, w którym taśmy łączą się w punkcie
centralnym pod kątem 150o. Sytuację taką przedstawia rysunek poniżej:
Po powtórzeniu obliczeń z poprzedniej strony, okazuje się, że przy udarze 500kg na każdy z punktów stanowiskowych zadziała siła bliska 1000kg!!!
Na szczęście podczas wspinania nie ma potrzeby dokonywać skomplikowanych obliczeń:
Wystarczy, że zapamiętamy, aby kąt między taśmami łączącymi punkty stanowiskowe, nie przekraczał przy
punkcie centralnym 90stopni
ZAKŁADANIE STANOWISKA DO "WĘDKI"
Jeśli "wędkę" wieszamy albo po poprowadzeniu drogi od dołu - wtedy sprawa jest prosta: w stałym stanowisku roimy przepinkę, a następnie podwieszamy linę tak, by nie tarła o ringi zjazdowe w czasie wspinaczki/opuszczania na wędkę.
Sprawa jest nieco bardziej skomplikwana, gdy "wędkę" chcemy założyć od góry - w stałym stanowisku lub zakładając własne stanowisko (z uch skalnych, drzewa itp). Często stanowiska są założone poniżej krawędzi ściany, na eksponowanej półce skalnej itp.
W każdym z tych wypadków pamiętajmy o założeniu sobie autoasekuracji - bardzo wiele wypadków zdarzyło się podczas zakładania "wędki" bez dodatkowej asekuracji.
W przypadku stanowiska wędkowego pamiętajmy, aby:
• w stałym stanowisku lina była przepięta przez nasz własny karabinek, tak, by ringi zjazdowe nie były wycierane
• kąty między pętlami były mniejsze od 90o
• lina wisiała w karabinku zakręcanym
• karabinek nie opierał się na skale (by nie pracował na "łamanie")
• zamek karabinka był zakręcony i nie opierał się o skałę
• poprośmy partnera stojącego na dole, by obciążył wędkę, wieszając się na obydwu często dopiero wtedy, widać jak będzie pracować stanowisko oraz jak ustawi się karabinek
 |
 |
|
| "WĘDKA" ZAWIESZONA W STAŁYM STANOWISKU |
WYTARTY LINĄ RING (PO JEDNYM SEZONIE) |
| (LINA JEST PRZEŁOŻONA PRZEZ RING) |
|
| |
|
|
