 Zjazdy na linie
ZJAZDY NA LINIE
Zjazd jest to samodzielny sposób opuszczania się na linie z użyciem przyrządu zjazdowego. Zjazd robi się na linie złożonej w połowie i przełożonej przez punkt stanowiskowy. Może być to jedna lina złożona podwójnie albo dwie związane liny albo lina pojedyncza z repsznurem. Zjazd na linie złożonej podwójnie pozwala na odzyskanie liny po zjeżdzie przez ściągnięcie za jeden koniec.
Oprócz zjazdu, kiedy wspinacz sam dokonuje manewru jest jeszcze tzw. opuszczanie na linie, kiedy jeden wspinacz opuszcza na linie drugiego.
Zjeżdżamy: po zakończeniu wspinaczki, kiedy nie ma łatwego zejścia ze ściany, kiedy nie możemy ukończyć wspinaczki np. w czasie załamania pogody, wypadku czyli w czasie wycofu.
Uwaga: zjazdy są najbardziej niebezpieczną częścią wspinania -75%.wypadków alpinistycznych nie licząc gór najwyższych ma miejsce w czasie zjazdu
Przyczyny są następujące:
70%-wyrwanie stanowiska zjazdowego
15%-wyjechanie z liny
10%-ugodzenie kamieniem
5%-inne przyczyny; uduszenie, awaria przyrządu, porażenie piorunem
ZAKŁADANIE ZJAZDU
Budowa stanowiska
Stanowisko zjazdowe-obowiązują podobne zasady co przy budowie stanowiska asekuracyjnego (te sytuacje dotyczą głównie działania w górach, ponieważ w skałkach najczęściej są zamontowane stanowiska stałe z ringów)
-stanowisko z 1 punktu zakładamy tylko w przypadku punktu w 100%-tach pewnego np. ringa, drzewa, wielkiego bloku skalnego.
-stanowisko z 2 lub więcej punktów. Punkty łączymy tak, aby były równomiernie obciążone.
-kąt rozwarcia pętli łączącej punkty nie może przekraczać 90 stopni.
Różnice:
-ograniczenia sprzętowe-sprzęt użyty do zbudowania stanowiska zjazdowego pozostaje w ścianie, istnieje groźba, że może go zabraknąć pod koniec zjazdów (w przypadku drogi wielowyciągowej)- w związku z tym należy stanowiska budować oszczędnie (pętle dajemy często pojedynczo, a nie podwójne związane jak przy stanowisku asekuracyjnym).
-stanowisko zjazdowe jest tylko obciążane w dół
- podczas zjazdu na stanowisko mogą działać siły do 400-500kg.
-na stanowisku zjazdowym dwu lub więcej punktowym nie stosujemy połączeń samonastawnych ani wyblinki, jako ucha do przełożenia liny zjazdowej ale kluczkę.
-petlę zjazdową dajemy na tyle długą, aby lina zjazdowa nie przeginała się na krawędzi ściany.
-na ogół nie używamy karabinków do budowy stanowiska: przekładamy pętle bezpośrednio przez haka.
-bardziej korzystne są pętle z liny niż taśmy płaskie ze względu na większą wytrzymałość (lepiej pracują na kancie i mają dłuższą żywotność.)
Do budowy stanowiska najlepiej wykorzystać naturalne punkty, takie jak bloki skalne czy drzewa albo na stałe zamontowane w ścianie ringi, spity czy pozostawione przez innych haki (zawsze jednak przed zjazdem należy sprawdzić ich jakość a najlepiej dobić młotkiem)
Jeśli zjeżdżamy ze stanowiska przygotowanego już przez kogoś wcześniej to oprócz haków należy sprawdzić stan pętli- najlepiej dołożyć swoją pętlę.
Z ringa można zjechać bez obaw, nawet pojedynczego, jeśli ma duże kolucho, można linę przewlec przez nie bez pętli. Jeśli chcemy zjechać ze spitów, to muszą być to min. dwa spity i trzeba połączyć je pętlą.
Jeśli stanowisko nie jest zbyt pewne stosujemy tzw. bezpiecznik, czyli dodatkowy punkt, który łączymy ze stanowiskiem, ale tak, by w czasie zjazdu nie był obciążony. Jako pierwszy zjeżdża wspinacz cięższy i sprawdza, czy stanowisko wytrzymało. Jeśli jest w porządku to drugi wspinacz przed zjazdem likwiduje ten dodatkowy punkt. Przy kiepskim stanowisku można również maksymalnie przedłużyć pętle zjazdową, tak aby szła po skale na jak najdłuższym odcinku (wytworzone tarcie zredukuje obciążenie punktów stanowiskowych)
Poczekalnia: dodatkowe stanowisko (oprócz właściwego stanowiska zjazdowego) dla osób czekających na zjazd. Jest ono likwidowane przez ostatnią osobę zjeżdżającą. Stosuje się przy zespołach kilkuosobowych, w sytuacjach niezbyt pewnego stanowiska zjazdowego.
Przed zjazdem- trzeba sprawdzić, czy linę będzie można ściągnąć i koniecznie trzeba związać oba końce liny węzłem (ósemką)-jedynie w sytuacji, kiedy zjazd jest krótki i widzimy, że lina sięga ziemi możemy tego nie robić.
PRZYGOTOWANIE LIN DO ZJAZDU
Dwie połówkowe liny: koniec jednej liny przewlekamy przez stanowisko, łączymy pod stanowiskiem obie liny (kluczką).
Lina połówkowa lub pojedyncza w jednym kawałku: w tym przypadku należy przeciągnąć połowę liny przez punkt stanowiskowy, tak, aby środek liny znalazł się w punkcie stanowiskowym.
Lina pojedyncza z repsznurem: (repsznur to lina pomocnicza o średnicy 5-6mm): przekładamy linę pojedynczą przez punkt stanowiskowy i pod stanowiskiem łączymy z liną pomocniczą za pomocą węzła zderzakowego (liny o różnych średnicach łączymy za pomocą zderzaka). Następnie trzeba zrobić na linie przełożonej przez stanowisko ok.10cm od połączenia lin wyblinkę, następnie przepiąć przez nią karabinek zakręcany i przepiąć ten karabinek przez linę służącą do zjazdu. Zjazd wykonujemy tylko na linie pojedynczej, repsznur służy do ściągnięcia liny.
Po przełożeniu lin zjazdowych przez punkt stanowiskowy na dwóch końcach lin (tych do zrzucenia) wiążemy węzeł ósemkę (żeby w czasie zjazdu nie przejechać końca liny) Nie należy rzucać całej liny na raz. Trzeba nawinąć kilka zwojów liny od końca i rzucić je, powinny one pociągnąć za sobą resztę liny, ułożonej na półce stanowiskowej. Powinno się ustalić kierunek wiatru i rzucać linę pod wiatr.
ŁĄCZENIE LIN DO ZJAZDU
jeśli zachodzi potrzeba połączenia 2 lin: stosujemy: węzeł podwójny zderzakowy (jeśli liny są różnej średnicy lub różnej sztywności), kluczkę (wiązaną na 2 linach złożonych równolegle)-kiedy liny są jednakowej średnicy.
ZJAZD:
Należy zjeżdżać z autoasekuracją: czyli oprócz przyrządu zjazdowego wpiętego w uprząż mamy węzeł samozaciskowy (prusik, stoper, bloker). Węzeł ten pod obciążeniem zaciska się, jeśli więc w czasie zjazdu wypuścimy linę zjazdową z ręki to zamiast spadać z niekontrolowaną szybkością na dół zawiśniemy na nim.
ISTNIEJĄ DWIE OPCJE ZJAZDU:
-niskie umiejscowienie przyrządu (niski przyrząd) - przyrząd zjazdowy wpięty jest bezpośrednio do uprzęży (do łącznika), natomiast węzeł zaciskowy jest umiejscowiony ponad przyrządem i wpięty również do łącznika (węzeł musi być w zasięgu ręki). W tym zjeździe trzeba używać dwóch rąk: jedna przesuwa węzeł zaciskowy, druga trzyma linę pod przyrządem (można regulować szybkość zjazdu, trzymając linę pod odpowiednim kątem). W czasie tego zjazdu może dojść do sytuacji zakleszczenia się węzła zaciskowego, jeżeli obciążymy go własnym ciężarem. Do asekuracji najczęściej stosuje się węzeł stoper, prusik.
-wysokie umiejscowienie przyrządu (wysoki przyrząd) - przyrząd zjazdowy jest nad węzłem zaciskowym albo wpięty do uprzęży za pośrednictwem pętli (dł.20-30cm) lub bezpośrednio do uprzęży, ale wówczas węzeł zaciskowy jest wpięty nie do łącznika a do nogawki uprzęży (po to, by był poniżej przyrządu zjazdowego). Jako węzła zaciskowego używa się tu najczęściej blokera. Ten sposób zjazdu jest bezpieczniejszy od zjazdu na niskim przyrządzie i polecany szczególnie w górach. Umieszczenie węzła zaciskowego poniżej przyrządu zjazdowego eliminuje możliwość mocnego zaciśnięcia się jego na linie, do obsługi zjazdu wystarczy jedna ręka.
SPRZĘT POTRZEBNY W CZASIE ZJAZDU
Liny:
Jeśli w górach zamierzamy zjeżdżać ze ściany to najlepiej wziąć na wspinaczkę 2 liny połówkowe (każda o długości min.50m). Jeśli nie mamy takiej liny można użyć liny pojedynczej (o długości min. 50m) i dodatkowo trzeba wówczas zabrać repa (cieńszą linkę pomocniczą o takiej samej długości jak lina pojedyncza).
Przyrządy zjazdowe:
Polecane przyrządy, które rozdzielają linę nie dopuszczając do jej skręcenia to: kubek, płytka, rewerso. Wady ich- trochę szarpią przy zjeździe i mogą się mocno rozgrzać.
Można również zjeżdżać na ósemce- nie nagrzewa się tak mocno, zjazd bardziej płynny, ale nie rozdziela żył, skręca linę i jest cięższa.
Metody awaryjne zjazdu:
Można zjeżdżać awaryjnie na węźle HMS- skręca i niszczy linę (powinno się stosować tylko niskie umiejscowienie przyrządu) a również awaryjnie w tzw. kluczu Dulfera (przez odpowiednie oplecenie ciała liną), ale jest to zjazd współcześnie raczej niestosowany.
Inną metodą jest zjazd w karabinkach (przynajmniej 3 karabinki)
Zarówno do przyrządu zjazdowego jak i do węzła używamy karabinków zakręcanych.
Węzły zaciskowe do zjazdu:
do zjazdu na wysokim przyrządzie stosuje się bloker, a na niskim przyrządzie- najczęściej stoper (inne nazwy tego węzła to: prusik francuski lub taśmowy) ewentualnie prusik klasyczny, natomiast na linie mokrej lub zalodzonej korzystny jest warkocz włoski.
ZJAZD BEZ ASEKURACJI:
Może tak zjechać osoba, którą asekuruje z dołu ten, który zjechał jako pierwszy. Asekuruje się w ten sposób, że osoba na dolnym stanowisku trzyma linę i w razie jakiejś awarii u zjeżdżającego naciąga linę- blokując przyrząd osoby zjeżdżającej.
KTO ZJEŻDŻA PIERWSZY?
Pierwszy zjeżdża wspinacz bardziej doświadczony, albo lepiej znający ścianę, albo lepiej dysponowany psycho-fizycznie, ponieważ pierwszy zjeżdżający decyduje o kształcie następnego stanowiska zjazdowego.
JAK ZACHOWYWAĆ SIĘ W CZASIE ZJAZDU:
Należy zjeżdżać delikatnie i płynnie bez zbędnych szarpnięć.
Skoki wykonywać jedynie na krawędziach przewieszek.
Prawidłowo obsługiwać węzeł zaciskowy.
Usuwać złom, luźne kamienie zagrażające ludziom i linie.
Jeśli lina zaczepiła się gdzieś np. o wystający kamień, odczepić ją w trakcie zjazdu.
Nie czekać do ostatniej chwili (czyli ostatnich metrów liny) z wyszukiwaniem następnego stanowiska zjazdowego.
Stosować punkty przelotowe w czasie zjazdów diagonalnych (ukośnych) i w terenie przewieszonym.
TAKTYKA ODWROTU WIELKĄ ŚCIANĄ:
Zjazd wielką ścianą wymaga sprawności i zgrania całego zespołu. Konieczny jest pośpiech i troska o zasoby sprzętu, którego ciągle ubywa.
Należy precyzyjnie ustalać kierunek zjazdów i nie błądzić.
Na łatwych odcinkach schodzić.
Odzyskiwać sprzęt tkwiący w ścianie.
Jeśli trzeba: zostawiać karabinki, ciąć pętle, w ostateczności odcinać linę.
ŚCIĄGANIE LINY:
Pierwszy zjeżdżający po założeniu następnego stanowiska zjazdowego koniecznie musi sprawdzić (trzeba to zrobić, zanim druga osoba zjedzie), czy schodzi lina.
W czasie ściągania liny nie stać w linii spadku liny.
Ciągnąć za odpowiedni koniec.
Nie zgubić liny. Przy ściąganiu przyczepić jeden koniec liny do stanowiska.
Zmieniać kąt ciągnięcia liny na bardziej rozwarty, jeżeli lina ciężko schodzi.
SYTUACJE AWARYJNE:
Zaklinowanie liny w czasie ściągania jej:
Trzeba podejść do miejsca zaklinowania. Jeżeli na stanowisku są jeszcze dwa końce liny, podchodzimy na węźle zaciskowym na dwóch żyłach liny. Jeżeli mamy już tylko jeden koniec liny, nie wolno prusikować na zaklinowanej linie. Trzeba się wspiąć asekurując się z drugiego końca liny (dodatkowo można założyć węzeł zaciskowy na linę zaklinowaną). Czasami, gdy nie ma innego wyjścia, odcina się linę.
Uszkodzenie liny:
Jeśli mamy jedną żyłę uszkodzoną zjeżdżamy jak na linie pojedynczej z repsznurem. Żyłę uszkodzoną traktujemy jak repsznur do ściągania a zjeżdżamy tylko na linie nieuszkodzonej.
Jeżeli już w trakcie zjazdu zauważymy uszkodzenie liny pod sobą to: w miejscu uszkodzenia robimy węzeł (wyłączamy uszkodzony odcinek liny ze zjazdu) i robimy przejazd przez węzeł.
Zjazd z osobą poszkodowaną:
Osobę, która nie może samodzielnie zjechać (uraz, choroba) zwozimy wpinając ją pod wysoki przyrząd zjazdowy.
UŻYTECZNE PATENTY PRZY ZJAZDACH:
Zjazd z ciężkim plecakiem: plecak przypiąć do przyrządu zjazdowego za pośrednictwem pętli długości 30-50cm.
Zjazd na wietrze, w ciemnościach lub w terenie kruchym: należy stosować zjazd z liną w plecaku. Trzeba związać oba końce liny węzłem ósemkowym, ok. 10cm przed końcem liny zawiązać węzeł flagowy, który pełni funkcję węzła sygnałowego, luźno wrzucić linę do plecaka i podczepić plecak do przyrządu zjazdowego.
Rozdzielanie żył w trakcie zjazdu.
Skręcona lina jest trudna do ściągnięcia, w związku z tym należy unikać przyrządów skręcających linę (jak ósemka, węzeł HMS), ostatni zjeżdżający powinien zjechać w przyrządzie rozdzielającym żyły (kubek, płytka, rewerso). Można rozdzielać żyły karabinkiem wpiętym pomiędzy nie.
Zjazdy zespołu wieloosobowego w terenie kruchym, gdzie zachodzi obawa przecięcia liny przez spadające kamienie:wszyscy zjeżdżają na jednej linie, asekurowani z góry luźną żyłą. Ostatni zjeżdża w sposób tradycyjny.
OPUSZCZANIE NA LINIE:
Oprócz samodzielnego zjazdu można stosować opuszczanie jednej osoby przez drugą w niektórych sytuacjach np. przy wietrze, w sytuacji, gdy ktoś źle się czuje lub w terenie, którego nie znamy (łatwiej jest wrócić na stanowisko, jeśli źle zjedziemy). Wspinacz przywiązuje się do końca liny i zostaje opuszczony ze stanowiska (z przyrządu lub z węzła HMS) na długość 1 wyciągu. Osoba druga zjeżdża normalnie albo może być również opuszczona przez osobę, będącą na górnym stanowisku (ale trzeba wówczas zostawić na górnym stanowisku karabinek, chyba , że jest stanowisko z ringów z zamontowanym koluchem)
GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA |
