|
|
|
|
|
"Kapitalistyczna machina stanęłaby, gdyby przestano pić kawę. To stymulant tego systemu" |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
"Odkrycie kawy" |
|
|
Odkrycie spożywania kawy jest trudne z powiązaniem z jakimś konkretnym wydarzeniem historycznym. Przypuszczać można, że „ktoś” po spożyciu owoców kawy poczuł pobudzenie, któremu toważyszy brak zmęczenia. Faktem natomiast jest, że kawa pochodzi z okolic obecnej Etiopii, gdzie krzewy kawowców rosną dziko do dziś. Wzmacniająca moc owoców była początkowo używana sporadycznie do celów "militarnych" między plemionami. Natomiast uprawa na szeroką skalę rozpoczęła się dopiero w V lub VI w. n.e. Również brak jest wiarygodnych informacji, co do okresu palenia kawy. Prawdopodobnie ktoś przypadkiem ją spalił i wtedy odkryto jej niezwykły aromat. Kawę w formie gorącego napoju zaczęto podawać dopiero w średniowieczu. Pochodzenie kawy (kraje arabskie) oraz jej pobudzające działanie wiązało się z uznaniem jej początkowo za napój szatański. Dopiero za czasów papieża Klemensa VIII w XVI wieku kawę uznano za napój zgodny z chrześcijaństwem. |
|
|
|
"Kawa"
Pierwszeństwo odkrycia i kultywowania zwyczaju picia kawy przypisuje się Etiopczykom i Arabom. Dopiero stamtąd przywędrowała ona do Europy. |
|
|
|
|
|
|
|
"Etiopia"
W Etiopii ojczyźnie kawy drzewa kawowe występowały już około 575 roku. Tam też po raz pierwszy zaczęto uprawiać kawowce oraz spożywać kawę w postaci gorącego napoju. Wraz z upływem czasu picie kawy stawało się ceremoniałem, który w IX wieku trwał nawet do kilku godzin. Ceremoniał był połączony z fundamentalnym dla starożytnych kultur prawem gościnności. Symbolicznym miastem jest „Kaffa” położone nad rzeką Omo, od którego prawdopodobnie pochodzi nazwa „kawa”. Wcześniej w okresie I tysiąclecia p.n.e. owoce kawy spożywane były w formie gotowanej z dodatkiem masła i soli, lecz nie uprawiano ich, tylko zbierano ze stanowisk naturalnych. Przypuszczalnie w XIII lub XIV w. przywiezione zostały przez kupców arabskich do Jemenu, w którym prawdopodobnie opracowano metodę preparowania nasion przez prażenie i wytwarzanie z nich napoju, który Beduini rozpowszechnili w całej Arabii. |
|
"Arabia" Już w końcu XV wieku położony na południowym krańcu Morza Czerwonego arabski port Al-Mucha (Mokka) był dużym ośrodkiem handlu ziarnami rośliny zwanej kohwet. Wraz z ekspansją arabską zwyczaj picia kawy rozpowszechnił się na całym Bliskim Wschodzie. Początkowo budził on wiele nieufności, czy wręcz niechęci, czego przejawem było zabronienie jej spożywania w Mekce w roku 1511, a w Kairze w 1532. Jednak wobec szybkiego wzrostu popularności napoju zakazy wkrótce zniesiono. Prawdopodobnie w XII w. odkryto sposób na wzmocnienie jej aromatu przez prażenie ziaren w ogniu. Na masową skalę kawę uprawiano w jemeńskich pałacowych już sto lat później, choć Arabowie pilnie strzegli swojego sekretu - wszystkie kalifaty obowiązywał surowy zakaz eksportu sadzonek w ten sposób aż do 1600 roku z owoców kawowca korzystał tylko świat Islamu.
Arabowie przypisywali kawie właściwości lecznicze. Znaczenie słowa qahwa (kawah), potwierdza to i oznacza tyle, co "ta, która wstrzymuje przed snem", lub "ta, co unosi". Kawa miała znaczenie religijne. Pijano ją podczas modlitw, w meczetach. Przywiązanie muzułmanów do kawy dobrze ilustruje turecka legenda, według której kawa została ofiarowana Mahometowi przez archanioła Gabriela, gdy tamten miał już usnąć zmęczony modlitwą.
|
|
|
|
"Turcja"
Turcja rok 1475 Konstantynopol (obecnie Stambuł) powstaje pierwszy na świecie dom kawowy, jego ogromna popularność powoduje, ze podobne miejsca powstają od Kairu do Aleksandrii i od Medyny do Bagdadu. Domy kawowe stały się miejscami w których Arabowie spotykali się, dyskutowali, słuchali muzyki. Popularność ich była bardzo duża. |
|
|
|
|
"Europa" |
|
|
|
|
|
Pierwsze zapiski o kawie pojawiły się z publikacjami niemieckiego botanika i podróżnika Leonarda Rauwolfa. Podczas trzyletniej wyprawy z 1573 roku po Bliskim Wschodzie, której celem było odkrycie nowych ziół i lekarstw dla szwagra, Melchiora Manlicha, Rauwolf opisuje kawę, jako bardzo dobry trunek.
Wiedzę o kawie rozpowszechniał również włoski botanik i lekarz Prospera d'Alpino, który towarzyszył weneckiemu poselstwu do Egiptu. Przedstawiał on lecznicze działanie kawy oraz prawdopodobnie to dzięki niemu nazwa "caffe" przeniknęła do większości języków zachodniej Europy (ang. coffee, fr. café). |
|
|
|
Brak jest dokładnych danych, kiedy kawa po raz pierwszy trafiła do Europy, śledząc zapiski Leonarda Rauwulfa z 1583 roku można stwierdzić, że stała się ona dostępna jeszcze w XVI wieku. Pierwsze partie prawdopodobnie sprowadzili Wenecjanie około roku 1615. Początkowo kawa była sprzedawana w aptekach, jako specyfik leczniczy. Europejczycy w tym momencie jeszcze nie znali technologii uprawy i przetwarzania kawy, która była chroniona przez Arabów. Dopiero około 1624 roku Wenecjanie posiedli tą tajemnicę, dzięki której rok później w mieście tym została otworzona pierwsza kawiarnia.
W Anglii pierwszą kawiarnię otwarto w Oksfordzie w roku 1650, dwa lata później również Londyn mógł się poszczycić podobnym obiektem.
Na kontynencie kawa rozpowszechniła się stosunkowo powoli. Francja rok 1644 sprowadzenie po raz pierwszy kawy. W 1669 napój został przedstawiony szerokiej elicie Francji na przyjęciu wydanym przez posła tureckiego Mustafę Paszę. Pierwszy kafehauz w stolicy kraju otwarto w 1671. Dla porównania w tym czasie w Anglii działało już ponad 3000 kawiarni. Napój zyskiwał także rosnącą popularność za oceanem. W 1670 rozpoczęła działalność pierwsza kawiarnia w Bostonie. Austria rok 1683 Polak Franciszek Jerzy Kulczycki założył pierwszy kafehauz w stolicy Austrii. Ciekawostką jest, że do niedawna w Wiedniu istniała tradycja wywieszania portretu Kulczyckiego w oknach kawiarni. |
|
|
|
|
|
|
|
|
Wiek XVII i XVIII to okres, kiedy wielkie potęgi kolonialne rozpoczęły uprawę kawowca w swoich koloniach. Holandia w 1658 założyła pierwsze plantacje na Cejlonie. Następnie rozszerzyła uprawę na Jawę, z której rozprzestrzeniła się ona na cały Archipelag Sundajski. Francja pierwsze plantacje założyła na Martynice. Wkrótce uprawę kawy rozpoczęto również w Gujanie Francuskiej. W 1719 Portugalczycy wykradli z Gujany sadzonki i założyli pierwsze plantacje w Brazylii. Dzięki nim do roku 1800 kawa zmieniła się z używki dla elit w ogólnodostępny napój dla każdego. Przez cały wiek XIX i pierwsze dekady XX Brazylia pozostawała głównym producentem i niemal monopolistą na rynku kawy. Dopiero w kolejnych latach polityka utrzymywania wysokich cen otworzyła drzwi dla kolejnych państw: Kolumbii, Gwatemali i Indonezji.
Obecnie kawa jest jednym z najpopularniejszych na świecie napojów. Wypija jej się około 400 mld filiżanek rocznie. |
|
|
|
|
|
"Polska"
Kawa do Polski trafiła pod koniec XVII wieku od Turków. Pasjonatami tego trunku byli Jan III Sobieski, oraz Bohdan Chmielnicki, natomiast przeciwnikami Wacław Potocki i Jan Andrzej Morsztyn. Zwiększenie popularności tego trunku nastąpiło dopiero na przełomie XVII i XVIII w. Prekursorem spożycia kawy był Gdańsk, tam też powstała pierwsza kawiarnia zwana popularnie kafehauzem. Z czasem nastąpiło rozpowszechnienie się kawy na resztę kraju. Na początku XVIII wieku znalazła się w podręcznikach medycznych jako specyfik na schorzenia przewodu pokarmowego. W pierwszym okresie kawa była napojem elitarnym, ale od XVIII w. stała się bardziej popularna i łatwiej dostępna. Spopularyzowanie kawy pozwoliło rozwinąć wytwórczość porcelany. 1818 Ferdynard Bohm założył we Włocławku pierwszą wytwórnię kawy zbożowej.
W miastach kafehauzy, z czasem nazwane kawiarniami zrobiły dużą popularność. Na początku XVIII wieku Antoni Momber założył kawiarnię w Gdańsku, a w 1724 Francuz Henri Duval otworzył lokal w Warszawie. Styl kawiarniany nabrał tęoa. W 1822 w Warszawie działały 122, a w 1844 aż 180 kawiarń. Również w Krakowie w połowie stulecia naliczono 55 lokali.
Odmienny obyczaj spożycia kawy wykształcił się wśród ziemiaństwa. Zamożna szlachta zatrudniała wykwalifikowaną służbę, której zadaniem było parzenie kawy.
Handlem kawą początkowo zajmowali się kupcy. Firmy specjalizujące się w obrocie kawą pojawiły się dopiero około połowy XIX wieku w Galicji. Początkowo sprzedawano kawę w stanie surowym, którą należało palić samemu w domu. Dopiero w 1882, gdy Tadeusz Tarasiewicz, właściciel firmy "Pluton", zaoferował kawę paloną we własnej palarni. |
|
|
|
|
|
W odrodzonej Polsce wśród firm handlujących kawą największe znaczenie miały: Pluton, Spółdzielnia Spożywców Społem, Wielkopolski Skład Kawy, a także Julius Meinl oraz warszawskie przedsiębiorstwa Józefa Fettera i Alfreda Jurzykowskiego. Z powodu kryzysu gospodarczego firmy powołały Zrzeszenie Importerów Kawy i Herbaty RP, a następnie Kompanię Handlu Zamorskiego.
Podczas II wojny światowej oraz w okresie PRL-u, występowały niedobory kawy, co stanowiło duży problem społeczny. Substytutem w pewnym okresie stała się kawa zbożowa rodzimej produkcji ("Inka"). Okres PRL-u spowodował również obniżenie kultury picia kawy, zwyczajem stało się podawania kawy w szklankach, a nie filiżankach.
Współcześnie wraz ze zmianą systemu politycznego zniknął problem niedoborów kawy, która ponownie stała się napojem ogólnodostępnym. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
FACEBOOK |
|
YOUTUBE |
|
TWITTER |
|
GOOGLE + |
|
DRUKUJ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|