 Ramy ogrodu - ogrodzenia
Ogrodzenie wokół posesji zapewnia nam prywatność, a brama wjazdowa z napędem - komfort codziennego użytkowania. Do wyboru mamy wiele rozwiązań, materiałów, ale pamiętajmy, że jest to inwestycja na lata i warto ją najpierw dokładnie zaplanować.
Postawienie płotu można zlecić wyspecjalizowanej firmie lub samemu podjąć się tego zadania. Producenci wychodzą naprzeciw oczekiwaniom inwestorów, oferując nowoczesne, trwałe i łatwe w montażu systemy ogrodzeniowe. W gotowych zestawach znajdują się wszystkie niezbędne elementy - przęsła, słupki i rozmaite akcesoria.
WOKÓŁ POSESJI Z PRZEŚWITAMI LUB BEZ
Ogrodzenie zapewnia ochronę przed nieproszonymi gośćmi, ale też wpływa na estetykę posesji. Niektórzy inwestorzy decydują się na szczelne, dobrze izolujące mury, bo dają im poczucie bezpieczeństwa i komfortu podczas wypoczynku w ogrodzie. Niestety, zwykle wyglądają one masywnie i przytłaczająco. Większość osób wybiera zatem płoty lekkie, nie przykuwające uwagi. Wybór właściwej opcji powinien zależeć od tego, czy potrzebna jest szczelna zapora (np. od ulicy), czy przeciwnie - jak najmniej widoczna, nie przesłaniająca ładnego widoku na okolicę. W małych miejscowościach, w zwartej zabudowie, najczęściej spotyka się niskie ogrodzenia, symbolicznie wyznaczające granicę posesji. Domy położone z dala od innych zabudowań muszą mieć płot dający poczucie bezpieczeństwa. W miastach działki są zazwyczaj małe, dlatego ogrodzenie powinno izolować od hałasu, kurzu i brudu z ulicy oraz wzroku przechodniów. Zwykle ma masywną podmurówkę i słupki, niekiedy także szczelne przęsła. Pamiętajmy, że ogrodzenie nie musi być jednolite - często od frontu mon-tuje się reprezentacyjne przęsła, stawia murki, a pozostałą część działki okala niedrogą siatką na metalowych słupkach.
W ODPOWIEDNIM STYLU
Ogrodzenie to pierwsze co dostrzegamy, zbliżając się do posesji. Jest wizytówką jej właściciela i ważnym elementem architektonicznym. Kiedyś płoty wykonywano z drewna lub z kamienia, który znajdował się w okolicy - czyli z tego, co było dostępne. Wyglądały naturalnie, a domostwa tworzyły harmonijną całość. Dziś do naszej dyspozycji są rozmaite materiały - zarówno te tradycyjne, jak i mniej konwencjonalne, tańsze oraz z wyższej półki. Najważniejsze jednak to dobrać je tak, by współgrały z najbliższym otoczeniem - bryłą domu, wykończeniem elewacji, budowlami ogrodowymi, materiałami nawierzchniowymi - a także budynkami otaczającymi naszą działkę. Duża i mała architektura powinna ze sobą współgrać. Czasem istotne jest nawiązanie do tradycji regionu. Ponadto co innego pasuje do nowoczesnych szeregówek, co innego do domów w stylu dworkowym lub pałacowym. Najbezpieczniej unikać przesadnej dekoracyjności i jaskrawych kolorów. Swój wybór można skonsultować z architektem krajobrazu. Powinniśmy też sprawdzić, czy w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego (MPZP) nie ma wytycznych co do kształtu, wysokości i budulca ogrodzenia.
MURY
Rzadkością są ogrodzenia w całości murowane. Zwykle na cokole i słupkach z betonu czy klinkieru opiera się lżejsze przęsła. Najszybciej i najprościej muruje się z kształtek beto-nowych o różnej fakturze (np. przypominającej kamień), które ustawia się bez zaprawy (tzw. suchy mur), a następnie zbroi i wypełnia mieszanką betonową. Efektownie prezentują się też cegły silikatowe (wapienno-piaskowe) i klinkierowe, dostępne w wielu fakturach i kolorach. Wykonany z nich mur wystarczy zaspoinować, zachowując równe, ok. 1 cm fugi. Ceglane słupki powinny być wewnątrz zbrojone i wypełnione betonem. Elegancko i solidnie wyglądają mury kamienne. Do wyboru mamy dekoracyjny piaskowiec czy wapień, albo bardzo trwały granit, kwarcyt, bazalt, porfir i sjenit. Mury najczęściej wznosi się z kamieni ciosanych i łupanych - o regularnym kształcie. Wyjątkiem są kamienie polne - większe zestawia się z mniejszymi, układając nieregularne warstwy. Ostatnio modne stały się ogrodzenia z gabionów, w postaci koszy z metalowej siatki, wypełnionych kamieniami albo tłuczniem. Są dość masywne i surowe, najlepiej więc współgrają z nowoczesną architekturą.
Ogrodzenie można też zbudować ze zwykłych cegieł ceramicznych lub pustaków, albo wylać z betonu (w deskowaniu). Taki mur trzeba jednak otynkować i wykończyć okładziną z płytek bądź farbą elewacyjną o wysokiej odporności na zabrudzenia. Do wyboru mamy płytki z piaskowca, wapienia, granitu, często o nieregularnym kształcie, przyklejane na specjalną zaprawę do kamienia. Znajdziemy też okładziny klinkierowe i silikatowe o zróżnicowanej (tak jak w przypadku cegieł) fakturze i barwie. Po ułożeniu przypominają cegły - tym bardziej, że na brzegach przykleja się elementy narożne. Płytki betonowe imitują kamień lub cegłę.
PRZĘSŁA I PANELE
Przęsła ogrodzeniowe - opierane na słupkach (metalowych, drewnianych, betonowych, murowanych), a czasem również na cokole - najczęściej wykonane są z metalu, drewna lub betonu.
Ekskluzywną opcję stanowią bogato zdobione ogrodzenia kute ręcznie ze stali w specjalistycznych zakładach kowalstwa artystycznego (często według indywidualnego projektu). Tańsze są ich odpowiedniki w postaci żeliwnych odlewów. Nowocześniejszy charakter mają natomiast przęsła z prętów lub kształtowników stalowych oraz lekkie (niczym siatka ujęta w ramy), ale stabilne, panele z cienkich prętów metalowych. Najtaniej jednak ogrodzimy teren rozciągając na słupkach metalową siatkę plecioną lub zgrzewaną (z prostokątnymi oczkami).
Gotowe przęsła drewniane ciągle mają wielu zwolenników. Tradycyjne płoty zbite z bali lub desek wybierane są raczej na działki wiejskie, leśne - tam też najlepiej pasują. Pełne lub ażurowe panele drewniane, oferowane w rozmaitych wzorach przez markety budowlane, pełnią raczej funkcję ozdobną (mogą np. osłaniać miejsce wypoczynku) - nie nadają się do budowy trwałego ogrodzenia. Jako surowca używa się drewna świerku, sosny, dębu, buka, jesionu, robinii, olszy - każde z nich wymaga impregnacji i odnawiania raz na kilka lat.
Dość popularne są prefabrykowane panele betonowe w różnych odmianach (pełne, ażurowe) - łatwo, szybko i niedrogo ogrodzimy nimi teren. Przęsła wsuwa się w rowki wyżłobione w słupach, które kupuje się w komplecie. Po obsadzeniu paneli pnączami, można uzyskać całkiem solidne i estetyczne ogrodzenie.
ZIELONE PŁOTY
Zamiast typowego ogrodzenia, lub równolegle do niego, można posadzić żywopłot. Jeśli ma pełnić funkcję ochronną, musi być gęsty i ciernisty. Wybieramy wtedy krzewy, które mocno się zagęszczają i mają kolce albo ciernie, np. głóg pospolity, berberys Thunberga, ognik szkarłatny. Barierę od wiatru, hałasu i kurzu będzie stanowił żywopłot z roślin gęstych i jednocześnie odpornych na mróz, wiatr, np. z jałowca, świerka pospolitego lub cisa pośredniego.
Ponadto każde ogrodzenie można obsadzić pnączami -szybko rosną i są dość łatwe w pielęgnacji. Powszechne jest maskowanie nimi niezbyt atrakcyjnej siatki oraz prefabrykatów betonowych. Przy takich ażurowych płotach stosuje się pnącza, które owijają się wokół podpór, np. obficie kwitnące powojniki (czepiają się ogonkami liściowymi, przypominającymi sprężynki) i wiciokrzewy (owijają się całymi pędami). Przy murach sadzi się natomiast gatunki przytwierdzające się przylgami - np. winobluszcz trójklapowy i pięciolistkowy odmiany murowej (trzymają się nawet bardzo gładkich ścian) - lub tzw. korzeniami przybyszowymi - bluszcz i hortensja pnąca. Do dyspozycji mamy gatunki jednoroczne (np. groszek pachnący, chmiel japoński, kobee pnącą) - które bardzo szybko rosną - i wieloletnie (powojniki, wiciokrzewy, wino-bluszcze, zimozielony bluszcz czy hortensja pnąca) - potrzebują co najmniej dwóch lat, by zamaskować płot.
WJAZD NA DZIAŁKĘ BRAMA I FURTKA
Integralną częścią każdego ogrodzenia jest brama wjazdowa i furtka. W codziennej komunikacji to one odgrywają najważniejszą rolę. Stanowią też niejako pierwsze drzwi, które przekraczają odwiedzający nas goście. Powinny być wizualnie dopasowane do pozostałej części płotu - zarówno pod względem wysokości, jak i zastosowanego materiału (choć nie musi być on identyczny). Niektóre bramy tak wtapiają się w ogrodzenie, że trudno dostrzec wjazd na posesję, inne od razu przykuwają uwagę ozdobną formą.
Dobrze jeśli brama umiejscowiona jest naprzeciwko wjazdu do garażu, a furtka na wprost drzwi wejściowych do budynku. Szerokość tej pierwszej powinna wynosić co najmniej 2,4 m (najwygodniej jeśli ma ponad 4 m), zaś drugiej - 0,9 m. Szeroki wjazd umożliwi swobodne manewrowanie autem. Bez problemu zmieści się w nim także samochód dostawczy.
Najpopularniejsze są obecnie bramy przesuwne samonośne. Skrzydło wisi na wysięgniku, więc nie dotyka podłoża (to duża zaleta), i wyposażone jest w przeciwwagę (zwiększa szerokość skrzydła, ale jest niezbędna, bo równoważy ciężar). Model przesuwny jest najlepszym rozwiązaniem w przypadku małego podjazdu do garażu. Trzeba tylko zadbać, by skrzydło mogło się swobodnie poruszać wzdłuż wewnętrznej strony ogrodzenia.
Tradycyjnym typem bramy jest rozwierana. Najczęściej ma dwa skrzydła, bo tak jest bardziej poręcznie i nie są konieczne potężne zawiasy. Kiedy ma jedno skrzydło - jego szerokość nie może przekraczać 3 m. Podczas otwierania, skrzydła nie powinny sięgać poza granicę działki - modele rozwierane nie zawsze sprawdzają się zatem na małych podjazdach.
AUTOMATYKA
Brama wjazdowa może być otwierana i zamykana ręcznie, jednak dużo wygodniej obsługiwać ją za pomocą pilota. Automatyka to dziś właściwie standard. Najlepiej kupować ją wraz z bramą, bo taka opcja bardziej się opłaca i mamy pewność, że moc napędu czy rodzaj siłowników (umożliwiających automatyczny ruch skrzydeł) są właściwie dobrane. Przy doborze automatyki uwzględnia się rodzaj, ciężar i szerokość bramy oraz intensywność jej użytkowania. Ze względu na podmuchy wiatru, obciążenie śniegiem czy wodą, moc napędu powinna być większa niż to wynika z obliczeń - o ok. 30% w przypadku bram rozwieranych i ok. 50% w przypadku przesuwnych. Po przeciwległych stronach wjazdu warto zamontować zestaw fotokomórek (nadajnik i odbiornik promieni podczerwonych) - nie będzie ryzyka, że zamykające się skrzydło przytnie samochód, psa albo człowieka.
JAK PORADZIĆ SOBIE Z DRZEWEM NA LINII PŁOTU?
Jeżeli na linii planowanego ogrodzenia rośnie drzewo, którego nie mamy zamiaru wycinać, należy je ominąć, tworząc meander (zakrzywiając przebieg płotu), lub niejako wbudować w ogrodzenie. Trzeba działać tak, by nie uszkodzić korzeni rośliny, bo mogłoby to doprowadzić do jej obumarcia albo przewrócenia przez wiatr. Wykopy pod słupki, cokół należy prowadzić w pewnej odległości od pnia. Przyjmuje się, że bezpieczny odstęp jest równy przynajmniej dwukrotnemu obwodowi pnia, mierzonemu na wysokości 1,3 m od ziemi - biorąc pod uwagę wymiary dorosłego drzewa. Najlepiej słupki rozplanować tak, by roślina znajdowała się pomiędzy nimi - w obrębie odpowiednio długiego przęsła bez podmurówki.
©® GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA |
Poradnik budowlany
