Bajki i baśnie wspaniałe miejsce, które umożliwiło stworzenie warunków do powstania życia. To dzięki niej możemy podziwiać wspaniałe cuda natury, jednym z nich jest człowiek ze swoimi marzeniami, pasjami, możliwościami. Pomimo, że jesteśmy tylko „chwilą” w dziejach Ziemi to właśnie nam jest dane czuć, poznawać, rozumieć to, co się dzieje wokół nas.

Baśnie braci Grimm: Wszystkie bajki dla dzieci - Alfabetycznie

| Baba Jaga | Bajeczki o żabce | Bajka Kłamczucha | Bajka o czterech braciach | Bajka o gryfie | Bajka o krainie pieczonych gołąbków | Bajka o tym, co wyruszył, by nauczyć się bać | Bajka-zagadka | Bajki o krasnoludkach | Biała i czarna narzeczona | Biały wąż | Biedak i Bogacz | Biedny chłopiec w grobie | Biedny chłopina w niebie | Biednym młynarczyku i o kotce, o | Boginka w stawie | Boża Strawa | Braciszek i siostrzyczka | Brat Wesołek | But z bawolej skóry | Buty w tańcu przetarte | Bąk i dudek | Cep z Nieba | Chuda Eliza | Chłop i Diabeł | Chłopcu, który u trzech mistrzów pobierał naukę, o | Chłopek-roztropek | Czas żywota | Czerwony Kapturek | Dary małego ludku | Diabeł i jego babcia | Diabeł i jego trzy złote włosy | Dobosz | Dobry interes | Doktor Wszechwiedzący | Domek leśny | Domowa czeladka | Duch w butelce | Dwaj Bracia | Dwaj Wędrownicy | Dwaj królewiątka | Dwunastu Apostołów | Dwunastu Braci | Dwunastu leniwych parobków | Dwunastu myśliwych | Dziecko Matki Boskiej | Dzielić dobrą i złą dolę | Dzielnym krawczyku, o | Dziewczyna bez rąk | Dziewczyna z Brakel | Dziewica Malena | Dziwnym grajku, o | Ferdynand Wierny i Ferdynand Niewierny | Fryderyk i Katarzynka | Goździk | Grobowa Górka | Grobowa Koszulina | Gwiazdy dukaty | Gwóźdź | Gęsiareczka w studni | Gęsiareczka | Gładzica | Imć pan kum | Jasio-Jeżyk | Jasiu leniuchu, o | Jasne słońce cię wyda! | Jaś Kostera | Jaś i Małgosia | Jaś się żeni | Jednooczka, Dwuoczka i Trzyoczka | Jeż i zając | Jorinda i Joringel | Kapuściany Osioł | Knoist i jego trzej synowie | Kogucia belka | Kopciuszek | Kot w butach | Krawiec w niebie | Kruk | Kryształowa kula | Krzak jałowca | Król Drozdobrody | Król na Złotej Górze | Królewiczu, który nie znalazł strachu, o | Królewna Śnieżka | Królowa pszczół | Księżyc | Kuma Śmierć | Kłos żyta | Leniwa prządka | Lis i gęsi | Lis i jego kuna | Lis i kot | Lis i koń | Majster Ćwiek | Muzykanci z Bremy | Mysikrólik i niedźwiedź | Mysikrólik | Myszce, ptaszku i kiełbasce, o | Mój miły Roland | Mądra Elżunia | Mądra Małgosia | Mądra wieśniaczka | Mądry parobek | Mądrym krawczyku, o | Mądrzy ludziska | Młody olbrzym | Niebieskie Światełko | Niedźwiedzia skóra | Niejednakie dzieci Ewy | Niewdzięczny syn | Okruchy ze stołu | Olbrzym i krawczyk | Osiołek | Pakuły | Paluch | Pan Korbes | Pani Zima | Pastuszek | Pies i wróbel | Podziomek | Posłańcy śmierci | Prawdziwa Narzeczona | Przygody Paluszka | Ptak-straszydło | Ptaszynka | Roszpunka | Roztropny Jaś | Rybaku i jego żonie, o | Rybka i owieczka | Rzepa | Sezamowa góra | Siedem Kruków | Siedmiu zuchów ze Szwabii | Silny Hans | Skradziony grosz | Smoluch diabli kamrat | Sowa | Spółka hultajska | Spółka kota z myszą | Stara Mateczka | Stara żebraczka | Starucha w lesie | Staruszek w ogniu odmłodzony | Stary Dziadek i jego Wnuk | Stary Hildebrand | Stary Rinkrank | Stary Sułtan | Stoliczku nakryj się, złoty osiołek i kij z worka | Szczęśliwy Jaś | Sześcioro Sług | Sześciu zawsze sobie radę da | Sześciu łabędziach, o | Szklana trumna | Słodka zupa | Słomka, węgielek i groch | Titelitury | Tornister, kapelusik i rożek | Trzech braci | Trzech krasnoludkach w lesie, o | Trzech leniuchów | Trzech prządkach, o | Trzej cyrulicy | Trzej szczęśliwcy | Trzej wędrowni czeladnicy | Trzy czarne księżniczki | Trzy piórka | Trzy ptaszki | Uparte dziecko | Wesele pani liszki | Weszka i pchełka | Wieloskórka | Wierny Jan | Wilk i człowiek | Wilk i lis | Wilku i siedmiu koźlątkach, o | Woda życia | Wodnica | Wrzeciono, czółenko i igła | Wróbel i jego czworo dzieci | Wybór narzeczonej | Wytrawny myśliwy | Wędrowaniu, o | Zagadka | Zajęcza narzeczona | Zbójecki narzeczony | Zwierzęta Pana i diabła | Złodziej i jego mistrz | Złodziejski Majster | Złota gęś | Złote dzieci | Złoty Ptak | Złoty kluczyk | Śliczna Katrinela i Piotr Pif-Paf | Śmierci Kurki, o | Śnieżka i Różyczka | Śpiewająca kość | Śpiewający, skaczący skowronek | Śpiąca królewna | Świnka morska | Żabi Król lub Żelazo Henryk | Żelazny Jan | Żelazny piec | Żyd pośród cierni |

Twórcy

W przypadku wielu baśni nie można powiedzieć, że autorem jest konkretna jednostka. Wynika to z przekazywania baśni z pokolenia na pokolenie, ich wielokrotnego zmieniania i kształtowania przez wielu ludzi (gawędziarzy, bajarzy). Stąd twórcą baśni bywa często zbiorowość. Fakt ten tłumaczy też wiele wariantów jednego tekstu (podobieństwa pomiędzy baśniami różnych narodów).

Poniżej zostało wymienionych tylko kilku powszechnie znanych baśnio- i bajkopisarzy. Niemożliwe jest podsumowanie każdej z tych postaci w kilku zdaniach, zatem, podając ciekawostki dotyczące owych twórców, zachęcam do dalszych poszukiwań!

Ezop (gr. Aisopos, VI w. p.n.e.)

Pochodził z Azji Mniejszej, a dzięki swemu talentowi bajania zyskał sławę i z niewolnika stał się posłem króla Krezusa. Swoje opowiadania (legendy, nowele i bajki) tworzył dla rozrywki. Z jego utworów czerpali późniejsi twórcy.

Jean de La Fontaine (1621-1695)

Ten pochodzący z Szampanii mieszczanin prócz bajek, które przyniosły mu ogromną sławę, tworzył również nowele i sztuki teatralne.

Charles Perrault (1628-1703)

Prawnik odpowiedzialny za nadzór prac publicznych Paryża, ale przede wszystkim autor baśni znanych na całym świecie, m.in. Czerwonego Kapturka, Kota w butach, Śpiącej Królewny, które zebrał pod wspólnym tytułem Baśnie mojej matki Gęsi albo opowiadania czasu przeszłego.

Ignacy Krasicki (1735-1801)

Wybitny polski autor bajek - zwięzłych, inteligentnych, pełnych błyskotliwych sentencji. Wydał dwa zbiory bajek: epigramatyczne Bajki i przypowieści (1779) oraz narracyjne Bajki nowe (1804).

Iwan Kryłow (1769-1844)

Rosyjski urzędnik o teatralnych i literackich zainteresowaniach; bajkopisarz, czerpiący z La Fontaina; autor bajek-satyr na politykę ówczesnej Rosji.

Jakub (1785-1863) i Wilhelm (1786-1859) Grimm

Niezwykle pracowici bracia; zebrali baśnie ludowe w trzech tomach Baśnie dla dzieci i domu. Utwory tam zawarte nie były przez nich modyfikowane, zostały zapisane bezpośrednio z przekazu ustnego. Po tłumaczeniach na inne języki okazało się, że motywy występujące w owych baśniach powtarzają się w legendach innych krajów, a zatem baśń ludowa jest uniwersalna. Prócz zbioru baśni owocem ich pracy tłumaczenia duńskich utworów ludowych, Gramatyka niemiecka, Mitologia niemiecka i niedokończony słownik języka niemieckiego.

Hans Christian Andersen (1805-1875)

Duńczyk z Odensy marzący o karierze aktora i dramatopisarza nieoczekiwanie zyskał popularność dzięki spisaniu baśni, które zasłyszał w dzieciństwie. I choć nie spełniły się jego teatralne pragnienia i mimo gorzkich wspomnień z młodości (opuścił dom jeszcze jako dziecko), w jego baśniach nie widać cienia smutnej przeszłości.

Lewis Carroll (1883-1898)

Właściwie Charles-Lutwidge Dodgson, profesor matematyki w Oksfordzie i duchowny, twórca krainy Czystego Nonsensu. Dla Alicji - córki przyjaciół, napisał trylogię składającą się z Alicji w krainie czarów, O tym, co Alicja zobaczyła po drugiej stronie lustra oraz Wyprawy na żmirłacza.

Historia Baśni

Baśń ma historię niezwykle długą, głęboko zakorzenioną w kulturze przedhistorycznej. Jej początki silnie są związane z mitologią i wierzeniami ludzi.

Prabaśń lub też baśń mityczna to najstarsza, pierwotna baśń, która była:

- magiczną interpretacją rzeczywistości naszych praprzodków
- nasycona czarodziejskimi elementami i wierzeniami w nadprzyrodzone zjawiska
- pozbawiona ścisłej fabuły, składała się tylko z luźno powiązanych wątków i motywów,

Kolejnym etapem rozwoju baśni była baśń folklorystyczna lub też bajka fantastyczna, zwana rów. bajką ludową. Jej cechy to m.in.:

- przekaz ustny - z pokolenia na pokolenie;
- ukształtowana fabuła
- - obecność przedmiotów magicznych (czarodziejskich), jak latający dywan, czapka niewidka, siedmiomilowe buty,
- - fantastyczne postaci - nierzadko o nadprzyrodzonych zdolnościach, Waligóra i Wyrwidąb o nadludzkiej sile, smoki, bohaterzy znający mowę zwierząt,
- - niezwykłe zdarzenia - śmierć przez skamienienie, stuletni sen.

Po anonimowej baśni folklorystycznej nastała baśń literacka

- autorstwa konkretnego twórcy,
- osadzona w szerszym kontekście historycznoliterackim,
- posiadająca (jako utwór literatury pięknej) jednolitą strukturę estetyczną.

Tak w wielkim skrócie przedstawiają się losy baśni, które dały początek nowemu gatunkowi - bajce.

Czym jest Bajka

W języku potocznym bajka rozumiana jest jako opowiadanie fantastyczne, klechda, baśń a także plotka, zmyślenie;

Jako nazwa gatunku literackiego oznacza krótką powiastkę prozą lub wierszem z morałem na końcu lub (rzadziej) na początku utworu.

Jako nazwa gatunku bajka występuje w języku polskim od XVIII w. Wcześniej na tego typu utwory mówiono: fabuła, przypowieść (parabola) lub powieść (apolog).

Podział bajek ze względu na treść:

- bajki ajtiologiczne
- - legendy religijne o Madonnie i małym Jezusku;
- - tłumaczą powstanie świata;
- - są parodiami motywów biblijnych (np. rywalizacji diabła z Bogiem, gdy diabeł, naśladując Stwórcę, tworzy wilka i osę zamiast psa i pszczoły);
- bajki ezopowe (zwierzęce)
- - bajki, w których zwierzęta odzwierciedlają ludzkie cechy;
- - pewne cechy są na stałe przypisane do konkretnych zwierząt, i tak: lis to spryt, chytrość i przebiegłość, baran to głupota, mrówka z kolei symbolizuje pracowitość;
- nagrobek zwierzęcy
- - to rada-przestroga wypowiedziana zza grobu przez nieżyjące już zwierzęta;
- bajka herbowa
- - ożywienie elementów herbu;

Podział ze względu na sposób ujęcia treści:

- bajka narracyjna
- - posiadająca fabułę;
- bajka epigramatyczna
- - króciutka i zwięzła, bez cech epickich.

Baśnie. A po co?

Czyli w jakim celu tworzono baśnie i bajki..

- aby tłumaczyły zjawiska zachodzące w otaczającym pierwotnych ludzi świecie, nadając tym zjawiskom magiczne przyczyny (prabaśnie);
- wyrażały marzenia ludzi o pięknie, szczęściu, potędze i sprawiedliwości;
- miały dawać nadzieję, stąd w większości bajek ludowych nad złem zwycięża dobro (bajki ludowe):
- - Kopciuszek staje się księżniczką,
- - biedakowi dane jest otworzyć skarbiec,
- - najmłodszy z braci wchodzi na szklaną górę i poślubia księżniczkę;
- były rozrywką, odprężeniem po dniu pracy, ucieczką od rzeczywistości w świat fantazji (bajki ludowe)
- nauczały - dydaktyczny cel przyświecał m.in. bajkom La Fontaina: "Posługuję się zwierzętami, aby nauczać ludzi" - z inwokacji jego pierwszej księgi bajek
- stanowiły dobry wstęp do fascynacji literatura dla młodych czytelników.

I takie same cele (może prócz pierwszego) przyświecają baśniom i dzisiaj...