 Sport i konie
Skoki
Skoki są bardzo niebezpieczną dyscypliną sportową. To właśnie przy skokach często zdarzają się złamania, ponieważ przy spadaniu z konia ląduje się na belce lub przeszkodzie, ale nie zawsze.
Zawody w skokach odbywają się na placu zwanym parkurem. Znajdujące się na nim przeszkody mogą stać pojedynczo lub tworzyć kombinacje: szeregi i linie.
Rodzaje przeszkód:
- stacjonata - przeszkoda zbudowana z drągów lub desek. Rodzajem stacjonaty jest np. szlaban.
- koperta - dwa drągi skrzyżowane w płaszczyźnie pionowej (używana właściwie tylko na treningach, gdyż podczas konkursu drągi nie mogą opierać się o ziemię).
- bramka sztokholmska
- mur - masywna przeszkoda w formie murka lub zamku; podwyższa się ją, dodając kolejne warstwy 'cegieł'
- hyrda - na szczycie ma żywopłot, który koń może 'czesać' nogami
- okser - dwie stacjonaty o równej wysokości ustawione jedna za drugą
- "pijany" okser - drągi na stacjonatach zawieszone są ukośnie
- doublebarre - dwie stacjonaty, z których pierwsza jest niższa od drugiej
- triplebarre - trzy stacjonaty, z których każda następna jest wyższa od poprzedniej o tę samą wysokość
- rów z wodą
Szereg to dwie, trzy lub cztery przeszkody stojące jedna za drugą w odległości 1 lub 2 foule galopu (7-12 m). Szereg jest liczony w konkursie jako całość i ma jeden numer, zaś kolejne człony oznaczane są literami A, B, C, D.
Linia to kilka przeszkód ustawionych jedna za drugą w odstępach większych niż 12 m.
Front każdej przeszkody oznakowany jest chorągiewkami: czerwoną z prawej, a białą z lewej. Wyznaczają one kierunek, w jakim pokonuje się przeszkody. Na przeszkodach szerokich ustawia się cztery chorągiewki, po jednej na każdym narożniku.
Konkursy mają różne zasady i warunki, jednak w większości z nich podstawowe przewinienia karane są jednakowo.
Strącenie górnego drąga przeszkody, naruszenie lustra wody lub nadepnięcie listwy ograniczającej rów z wodą, nieposłuszeństwo konia (wyłamanie, konieczność wykonania wolty, zatrzymanie) - 4 punkty karne.
Kolejne nieposłuszeństwo, upadek konia, upadek zawodnika - eliminacja. (Tylko w konkursach najwyższej rangi dopuszczalny jest jeden upadek - 8 punktów karnych).
Przekroczenie normy czasu - za każdą rozpoczętą sekundę 1 punkt karny.
Zawodnik wjeżdża na parkur kłusem lub galopem, kłania się sędziemu i czeka na sygnał startu (zwykle dzwonek lub gwizdek). Od tego momentu ma 45 sekund na rozpoczęcie przejazdu. Sędzia zaczyna mierzyć czas przejazdu w momencie przecięcia celowników startowych oznaczonych strzałkami: białą i czerwoną. Start przed sygnałem powoduje eliminację. Podobnie jest w przypadku nieprzejechania celowników końcowych (biała i czerwona tarcza) lub przekroczenia przez konia czterema nogami ogrodzenia parkuru. Także pomylenie trasy przejazdu powoduje eliminację, chyba że zawodnik przed oddaniem następnego skoku naprawi błąd). W przypadku odmowy skoku na drugim lub trzecim członie szeregu zawodnik musi ponownie pokonać wszystkie elementy przeszkody.
Ze względu na wysokość przeszkód konkursy dzieli się na następujące klasy:
- LL - do 80 cm
- L - do 100 cm
- P - do 110 cm
- N - do 120 cm
- C - do 130 cm
- CC1 - do 140 cm
- CC2 - do 150 cm
- CC3 - powyżej 150 cm
Ujeżdzenie
Cel ujeżdżenia to harmonijny rozwój naturalnych możliwości i zdolności konia, wyszkolenie konia lekko niosącego jeźdźca, zrównoważonego, elastycznego, dobrze i szybko reagującego na polecenia. Dobrze ujeżdżony koń sprawia wrażenie, że wykonywanie nawet najtrudniejszych ćwiczeń przychodzi mu bardzo łatwo. Koń i jeździec powinni reprezentować wspólnie harmonię i elegancję, płynność ruchów, spokój, równowagę i wzajemne porozumienie.
Znajomość podstaw ujeżdżenia niezbędna jest także w innych sportach konnych, jak skoki przez przeszkody czy wszechstronny konkurs konia wierzchowego (WKKW). Ujeżdżenie nie jest u nas dyscypliną bardzo popularną, na co wpływa między innymi obiegowa opinia, że ujeżdżenie trenują ci, którzy boją się skakać.
Ujeżdżenie to sport olimpijski podlegający FEI (Międzynarodowa Federacja Jeździecka). Konkursy ujeżdżenia podzielone są na międzynarodowe (pod egidą FEI) i krajowe. Konkursy krajowe zaczynają się od klasy L, kolejne klasy to P, N, C, CC i CS. W każdej z klas istnieje kilkanaście programów opisujących obowiązkowe ruchy, jakie zawodnik i koń powinni wykonać na czworoboku. Większość krajów organizuje regionalne i narodowe mistrzostwa i bierze udział w mistrzostwach świata organizowanych przez FEI.
Jazda western
Jazda westernowa dominuje w takich krajach jak Ameryka, Argentyna, Australia, Nowa Zelandia i część Afryki, gdzie konia nadal używa się do pracy z bydłem. Zainteresowanie nią jest też w innych krajach, gdzie jeźdźcy chcą dosiadać lekkiego, zrównoważonego i reagującego na polecenia konia oraz spróbować różnych jeździeckich możliwości, jakie oferuje jazda westernowa.
Jazda w stylu "western" wywodzi się z potrzeb pionierów osadnictwa w Ameryce. Ich przeżycie zależało od koni- transport, polowanie w celu zdobycia żywności, później przy wypasie i kontroli wielkich stad bydła. Musieli mieć wygodne siodła, by móc siedzieć w nich przez wiele godzin, a także posiadać konie szybkie i reagujące na polecenia, jednocześnie spokojne i łatwe w prowadzeniu. Umiejętności, których koń i jeździec musieli się nauczyć, by przeżyć, tworzą podstawy organizowanych obecnie zawodów w jeździe westernowej. Jeżdżąc ta technika, jeździec jeździ w strzemionach dłuższych niż w jeździe sportowej. Wodze trzymane są w jednym ręku, druga jest wolna, by łapać bydło, strzelać z broni itp., koń jest kontrolowany głównie dosiadem i ciężarem jeźdźca, a nie rękami i nogami. Koń westernowy nie ma tradycyjnej, poprawnej, zaokrąglonej sylwetki. Porusza się lekko i swobodnie, a jeździec trzyma wodze zupełnie luźno. Są one używane bardziej jako pomoc, niż kontakt z końskim pyskiem.
Zawody w jeździe westernowej sprawdzają wszystko, poczynając od zdolności konia do wykonywanie skomplikowanych ćwiczeń na wodzach oraz zbierania i kontrolowania bydła, skończywszy na umiejętności wykonywania slalomu między rzędem beczek. Organizowane są mistrzostwa świata i Europy, a także wiele regionalnych i narodowych zawodów. Wielu jeźdźców wpada w sidła jazdy westernowej. Ucząc się stylu jazdy, ćwiczą także umiejętności "Dzikiego Zachodu", takie jak wiązanie liny, strzelanie z bata, rzucanie nożem i toporem czy szybkie wyciąganie i odbezpieczanie broni. Zaskakujące jest, co może podsunąć wyobraźnia siedzącemu w westernowym siodle nawet emerytowanemu już jeźdźcowi!
Powożenie
Powożenie to jedna z najstarszych dyscyplin konnych. Jego początki sięgają 680 roku p.n.e. Wtedy to, podczas trwania XXV Olimpiady Greckiej rozgrywały się wyścigi kwadryg. Ich kontynuacją były rzymskie wyścigi rydwanów. W Europie dyscyplina to rozwinęła się szczególnie silnie w połowie XIX wieku. Za prekursora zaprzęgów sportowych uważa się króla Anglii Jerzego IV.
Współcześnie rozgrywane konkursy mają na celu przede wszystkim sprawdzenie wytrzymałości, dzielności, temperamentu i charakteru koni. Poza tym służą kontynuowaniu pięknej i bogatej tradycji powożenia, jako istotnego elementu kultury narodowej.
Wyścigi kłusaków
Kłusak – rasa koni obejmująca kilka typów: kłusaki amerykańskie Standarbred (wyhodowane w USA), kłusaki orłowskie (w Rosji), kłusaki francuskie (we Francji).
Używane głównie w wyścigach specjalnych dwukołowych wózków (zwanych sulkami), w których konie te poruszają się wyłącznie szybkim kłusem (za przejście w galop, choćby na kilka kroków, zawodnik zostaje zdyskwalifikowany).
U kłusaków amerykańskich często występuje chód zwany inochodem - koń przestawia kończyny parami: dwie nogi lewe, dwie nogi prawe (jak wielbłąd), podczas gdy w zwyczajnym kłusie nogi konia poruszają się po skosie (lewa tylna i prawa przednia i odwrotnie). W Polsce zawody kłusaków są na razie mało popularne – jedyny tor, na którym mogą biegać, znajduje się na Partynicach we Wrocławiu. W krajach zachodnich i w USA ich wyścigi są tak samo popularne jak wyścigi koni pełnej krwi angielskiej.
W hodowli kłusaków chodzi głównie o szybkość w kłusie, nie o pokrój konia, toteż w rasie tej są zarówno osobniki małe, o bardzo lekkiej budowie, w typie konia arabskiego, jak i rosłe i bardziej masywne, w typie konia półkrwi angielskiej. Wysokość: 145 - 170 cm.
Wyścigi kłusaków na specjalnych torach odbywały się już na przełomie XIX i XX wieku.
Woltyżerka
Woltyżerka stanowi idealne uzupełnienie treningu dla jeźdźców na wszystkich poziomach zaawansowania. Nawet wielcy mistrzowie skoków , ujeżdżenia i wkkw często ćwiczą woltyżerkę, poprawiając w ten sposób swój dosiad i równowagę na koniu.
Początków tej dyscypliny można doszukiwać się z starożytnym Rzymie, bowiem jedną z konkurencji igrzysk były właśnie akrobatyczne ćwiczenia wykonywane na galopującym koniu. Korzeni woltyżerki upatruje się również w tradycyjnych popisach tanecznych na grzbietach byków znanych z kultury starożytnej Krety. Jedno jest jednak pewne - tradycja akrobacji na koniu sięga ponad 2000 lat. Woltyżerka przyczyniła się również do rozwoju innej dyscypliny - gimnastyki sportowej (ćwiczenia na koniu z łękami)
Nazwa dyscypliny pochodzi od francuskiego słowa "La Voltige", które utrwaliło się w czasach renesansu. Była ona wówczas jednym z elementów musztry jeździeckiej oraz ćwiczeniem zwinności dla rycerstwa i szlachty.
Dyscyplina ta polega na wykonywaniu zróżnicowanych ćwiczeń akrobatycznych i gimnastycznych na galopującym koniu pozostając w idealnej równowadze i w harmonii z jego ruchem. Koń porusza się na lonży po okręgu o średnicy 15m. Zespół składa się z ośmiu zawodników i jednego rezerwowego oraz lonżującego - czyli osoby prowadzącej konia.
W trakcie zawodów rozgrywane są dwa konkursy: konkurs obowiązkowy i konkurs dowolny. Program obowiązkowy składa się z siedmiu elementów : wskok, siad podstawowy, flaga, młynek, nożyce, stanie, flanka. Wszystkie kolejne ćwiczenia muszą być wykonane w przeciągu 8 minut i są oceniane przez zespół 3 lub 5 sędziów w skali punktów od 1 do 10,(podobnie jak w akrobatyce sportowej).
WKKW
(Wszechstronny Konkurs Konia Wierzchowego) – jeden z najbardziej widowiskowych sportów konnych należący do dyscyplin olimpijskich. Jest wszechstronnym sprawdzianem konia i jeźdźca. Odbywa się w czasie 3 dni podczas których przebiegają 3 próby:
Dzień I
Próba ujeżdżenia, która rozgrywana jest zgodnie z zasadami konkursu ujeżdżenia obowiązującego w danej klasie.
Dzień II
Próba wytrzymałości, składa się z 4 części.
Dzień III
Konkurs skoków – rozgrywany na zasadzie konkursu dokładności (w przypadku równej liczby punktów obowiązuje rozgrywka o pierwsze miejsce), przeszkody o wysokości do 120 cm.
Przed każdą z prób przeprowadzana jest kontrola weterynaryjna, jakiekolwiek objawy niedyspozycji konia powodują natychmiastową eliminację z zawodów.
Polo
Jest to gra zespołowa. Podstawowe zasady gry w Polo przypominają przepisy gier zespołowych, w których występuje piłka i bramki. Dwie drużyny starają się strzelić gola do bramki przeciwnika. W tym celu zawodnicy dosiadający koni używają kija (młotka), którym uderzają piłkę podając, strzelając lub blokując uderzenia graczy drużyny przeciwnej.W drużynie gra: czterech zawodników (na boisku pełnowymiarowym - outdoor polo), trzech zawodników (Arena Polo na boisku o wymiarach 92m x 46m) lub dwóch zawodników (Arena Polo na boisku o wymiarach minimalnych 50m x 25 m). Pełnowymiarowe boisko to ok. 280m x 53m. Bramki stanowią dwa "słupki" osadzone w ziemi w odległości ok. 7,4m od siebie. Jeden koń nie może rozegrać więcej niż dwa chukkas w meczu. W praktyce konie zmieniane są co chukka. Sprzęt zawodnika to: kij o długości ok. 50-53 cali, kask ochronny, ochraniacze na kolana, ostrogi i bat. Rząd konia musi być wyposażony w tzw. martwy wytok. W praktyce zawodnicy stosują również czarną wodzę i specjalne rodzaje wędzideł. Podstawowe uderzenia to: forehand do przodu, forehand do tyłu, backhand do przodu, backhand do tyłu, forehand i backhand pod szyją konia, uderzenia pod brzuchem konia, uderzenia za ogonem konia.
Pełny mecz to sześć chukkas (lub chukkers), ale można rozgrywać również mecze, na które składają się cztery lub pięć chukkas. Każdy chukka trwa siedem minut, po których rozlega się dzwonek, ale gra toczy się dalej dopóki piłka nie wyjdzie z gry. Gra jest przerywana w każdym razie kolejnym dzwonkiem po 30 sekundach. W razie remisu rozgrywany jest dodatkowy chukka, który trwa do pierwszej bramki. Niekiedy, dla przyśpieszenia strzelenia bramki w dogrywce, bramki są powiększane dwukrotnie. Między chukkas są przerwy trzyminutowe i pięciominutowe w połowie meczu. Drużyny zmieniają strony po każdej strzelonej bramce. Każdy zawodnik ma handicap przyznany przez Związek Krajowy lub Hurlingham Polo Association, od -2 do +10 goals. Suma handicap-ów wszystkich zawodników w drużynie określa handicap drużyny. Mecz mogą ze sobą rozgrywać drużyny o takim samym lub zbliżonym handicapie, chociaż w tym drugim przypadku, drużynie z niższym handicapem przyznawane są "fory" w postaci dodatkowych punktów.
Wyścigi
Tutaj za bardzo nie ma co tłumaczyć. Konie po prostu najpierw są prezentowane na placu tuż przed gonitwą. Każdy koń i jeździec muszą posiadać numer i strój w danym kolorze. Potem konie ustawiane są w maszynie startowej i kiedy "bomba" pójdzie w górę drzwi maszyny startowej otwierają się i konie wylatują z niej cwałem. Wygrywa ten kto pierwszy dojedzie na metę. W wyścigach gonitwy są dzielone na rasy koni i rodzaj gonitwy. Są np. gonitwy tylko dla koni arabskich lub szlachetnej półkrwi. A co do rodzaju gonitw wyróżniamy między innymi gonitwę płotową i gonitwę zwykłą. Każda gonitwa może mieć różny dystans (długość trasy).
Rajdy
Korzenie współczesnych wyścigów długodystansowych sięgają XIX wieku - w wojskowych formacjach kawalerii organizowano wówczas próby wytrzymałościowe koni. Pierwsze zawody sportowe w długodystansowych wyścigach konnych zostały rozegrane w USA w latach pięćdziesiątych XX wieku. Główny bieg odbył się na dystansie stu mil. Podobne rozgrywki urządzano w Wielkiej Brytanii, Australii i Nowej Zelandii. Od 1955 roku w kalifornijskich górach organizowany jest wyścig na 100 mil tzw. Tevis Cup.
W latach sześćdziesiątych określono przepisy dla tej sydcypliny i pod nazwą ENDURANCE wpisano na listę konkurencji sportowych. W latach osiemdziesiątych rozpoczęto organizowanie Mistrzostw Europy i Mistrzostw Świat . Na terenie Polski pierwszy wyścig długodystansowy odbył się w 1986 roku. Cztery lata później zostały przyjęte przepisy międzynarodowe i rozegrano pierwsze oficjalne Mistrzostwa Polski ( zawody dwudniowe: 2x100 km).
®© GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA
|
