 Niepełodność
Co to jest niepłodność?
Niepłodność jest stanem, w którym para, pomimo rocznego, regularnego współżycia bez stosowania środków antykoncepcyjnych, nie może zajść w ciążę. Po tak długim okresie oczekiwań, należy zgłosić się do lekarza, który zajmuje się takimi problemami i zleci wykonanie odpowiednich badań, które umożliwią ustalenie przyczyn naszych problemów. Zazwyczaj etap diagnozowania przyczyn niepłodności jest bardzo czasochłonny.
Jak częsty jest problem niepłodności u par?
Okazuje się, że coraz częstszy. Według szacunków, w Polsce problem niepłodności dotyka już 15-20% par. Główną przyczyną tak częstego stwierdzania niepłodności u par jest bardzo długie odkładanie decyzji o chęci posiadania potomstwa. Wiele osób niestety ignoruje fakt, że najlepszym czasem na zajście w ciążę jest wiek między 20. a 25. rokiem życia. Obecnie w naszym kraju średnia wieku kobiet, które rodzą pierwsze dziecko wynosi 26 lat. Będzie się ona jednak coraz bardziej podnosić. Zwłaszcza w miastach duża część par decyduje się na rodzicielstwo dopiero po trzydziestce.
Bardzo duży wpływ na powstawanie problemów z zajściem w ciąże mają także inne czynniki. Nie bez znaczenia dla powstawania tego typu problemów pozostaje np. styl życia: stres i ciągłe zabieganie, nałogi, sterydy, konserwanty, antybiotyki oraz hormony.
W jaki sposób dobiera się metody leczenia niepłodności?
Leczenie niepłodności zawsze powinno się rozpoczynać od jak najprostszych, najmniej inwazyjnych i najtańszych metod. Już na samym początku swojej walki o możliwość posiadania potomstwa, pacjenci muszą pamiętać, że zdiagnozowana niepłodność nie jest wcale wyrokiem. Współczesna medycyna, dzięki opracowaniu technik rozrodu wspomaganego, m.in. IVF, czyli In Vitro i inseminacji domacicznej, jest w stanie sprawić, że nawet 80% par ze zdiagnozowaną niepłodnością, dzięki dobrze dobranej metodzie leczenia doczeka się upragnionej ciąży i urodzenia zdrowego dziecka.
Inaczej sprawa wygląda w przypadku bezpłodności, która jest stanem nieodwracalnej utraty zdolności rozrodczych. Powodem bezpłodności może być m.in. brak narządów rodnych u kobiety lub całkowity brak spermatogenezy (tworzenia plemników) u mężczyzny.
Pierwsze objawy niepłodności u kobiet
Najprostszym objawem do oceny niepłodności kobiet są nieregularnie występujące cykle miesiączkowe (np. co 2-3 miesiące) oraz dolegliwości dotyczące samych miesiączek, szczególnie pod postacią dużych bólów. Bolesne miesiączki mogą współwystępować z endometriozą w miednicy mniejszej, która jest jedną z częstszych przyczyn niepłodności żeńskiej.
Objawy schorzeń kobiecych (niektóre z nich wymagają leczenia jeszcze przed podjęciem starań o ciążę):
nieprawidłowe krwawienia,
bóle,
upławy.
Nieprawidłowe krwawienia
Najczęstszą przyczyną nieregularnych i bardzo rzadko występujących miesiączek jest brak owulacji lub nieprawidłowa, opóźniona owulacja. Krwawienia miesięczne powinny występować regularnie co 23 do 35 dni, natomiast typowa miesiączka powinna trwać od 3 do 7 dni.
Przy leczeniu zaburzeń miesiączkowania podstawową zasadą jest wyeliminowanie przyczyny powodującej nieregularne cykle. Leczenie powinno być dostosowane do potrzeb każdej Pacjentki i nadzorowane przez lekarza ginekologa.
Bóle brzucha
Nasilone, powtarzające się czy też nietypowe bóle brzucha mogą być objawem schorzeń ginekologicznych. Częstym bólem brzucha u kobiet jest tzw. ból owulacyjny. Jest on zazwyczaj łagodny i przemijający, można go zwalczyć za pomocą dostępnych leków przeciwbólowych (paracetamol).
Miesiączka nieodłącznie wiąże się z dyskomfortem i niedogodnościami, jednak u niektórych kobiet ból w czasie okresu jest nad wyraz silny i nie pozwala im na normalną pracę czy naukę. Przypadłość taką nazywa się często bolesnym miesiączkowaniem. Bolesne misiączki leczy się lekami rozkurczowymi (np. NoSpa, Scopolan) oraz przeciwbólowymi (paracetamol, ibuprofen). Zwiększenie bolesności miesiączek powinno skłaniać do wizyty u ginekologa.
Innym rodzajem bólu, który może świadczyć o zmianach chorobowych, jest częsty i nasilony ból podczas stosunku seksualnego, występujący najczęściej z dodatkowymi objawami. Przyczyną bólu mogą być infekcje pochwy oraz przydatków (jajników i jajowodów), brak odpowiedniego nawilżenia pochwy, zaburzenia hormonalne oraz endometrioza. Każdy przypadek przewlekłego bólu w czasie stosunku płciowego powinien być skonsultowany z ginekologiem. Nasilony i niecodzienny ból wymaga kontroli lekarskiej.
Upławy
Zmiany charakteru wydzieliny pochwowej (konsystencji, koloru, ilości, zapachu) mogą być związane z infekcją pochwy, dlatego też wymagają sprawdzenia. Do najczęstszych infekcji pochwy należą grzybica oraz zakażenie Chlamydiami. Waginoza bakteryjna uważana jest obecnie za zaburzenie flory bakteryjnej pochwy, a nie infekcję. Zakażenia bakteriami rzeżączki czy wirusem brodawczaka (HPV) zdarzają się rzadziej.
W przypadku najmniejszych podejrzeń, co do możliwości wystąpienia infekcji przenoszonej drogą płciową skontaktuj się z ginekologiem. W takiej sytuacji konieczne jest zawsze leczenie obojga partnerów.
Schorzenia kobiece – obecne lub przebyte
Problemy zdrowotne mogą wywierać niekorzystny wpływ na powstawanie pęcherzyków, owulację czy środowisko pochwy, prowadząc często do zmniejszenia szans na ciążę.
Najczęściej występujące problemy zdrowotne u kobiet rzutujące na możliwość zajścia w ciążę
nieprawidłowa cytologia i zabiegi na szyjce macicy,
suchość pochwy,
przebyta ciąża pozamaciczna (ekotopowa),
niedrożność jednego jajowodu,
mięśniaki macicy,
jeden jajnik (wrodzony lub po usunięciu),
zapalenie przydatków (jajników i jajowodów),
wodniak jajowodu,
policystyczne jajniki i zespół policystyczności jajników (PCOS),
endometrioza,
torbiel dermoidalna (teratoma),
torbiel prosta jajnika,
podwyższony poziom prolaktyny (hiperprolaktynemia),
podwyższone poziomy hormonów męskich (androgenów,
hiperandrogenizm),
poronienia.
Odpowiednie rozpoznanie powyższych schorzeń i właściwy dobór leków są często konieczne przed rozpoczęciem starań o ciążę.
Choroby mogące powodować niepłodność kobiet
Inne schorzenia mogą być również przyczyną niepłodności kobiet. Poniżej przedstawiamy listę chorób, które mogą wpływać na niemożność zajścia w ciążę:
alergia,
astma,
cukrzyca,
choroby nerek,
choroby serca,
choroby tarczycy,
choroba wrzodowa,
depresja,
epilepsja,
jaskra,
konflikt serologiczny,
niedokrwistość,
zespół antyfosfolipidowy,
przeziębienia,
reumatoidalne zapalenie stawów,
toczeń trzewny,
nowotwory.
Zaburzenia hormonalne
Kobiecy cykl miesiączkowy jest kontrolowany przez wiele różnych hormonów. Zachwianie równowagi hormonalnej może prowadzić do różnych zaburzeń, które mogą być przyczyną niepowodzenia dojrzewania komórki jajowej, dojrzewania pęcherzyka lub braku owulacji. Jeżeli poziom ciałka żółtego jest niewystarczający nie dojdzie do zajścia w ciążę (niewydolność ciałka żółtego).
W skutek zaburzeń hormonalnych w niedoczynności tarczycy może dochodzić do podwyższania się poziomów prolaktyny i zaburzeń jajeczkowania. Przy stwierdzeniu nadczynności tarczycy plany związane z ciążą należy odłożyć do ustabilizowania się sytuacji. Leczenie powinien prowadzić endokrynolog w porozumieniu z ginekologiem.
Konflikt serologiczny
Najczęstszą przyczyną występowania konfliktu serologicznego jest niezgodność w zakresie czynnika Rh. Niezgodność serologiczna występuje, gdy grupa krwi kobiety jest ujemna (Rh-), a jej partnera dodatnia (Rh+). W takiej sytuacji w większości przypadków dziecko będzie miało grupę Rh+, wtedy też wytwarza się między dwoma ustrojami (matki i dziecka) niezgodność serologiczna. Matka zostaje uczulona przez krwinki swego płodu. Następuje dramatyczna sytuacja, w której w ustroju matki, bez jej świadomości, powstają przeciwciała do zwalczania krwinek dziecka. Przeciwciała powstające w surowicy matki przechodzą przez łożysko do płodu i niszczą częściowo jego krwinki przez ich zlepianie, a następnie rozpad.
Przeciwciała anty-Rh powstają u matki nie od razu. W pierwszej ciąży tworzy się tak mała jeszcze ilość przeciwciał, że nie zaszkodzą pierwszemu dziecku. Liczba ich wzrasta proporcjonalnie w następnych ciążach. Przerwanie ciąży uczula matkę bardziej niż poród. Z pierwszej i drugiej ciąży może jeszcze urodzić się dziecko zdrowe, choć od drugiej ciąży trzeba się już liczyć z możliwością wystąpienia objawów chorobowych. Matki nie muszą się nadmiernie niepokoić, gdyż tylko 15% ludzi obojga płci nie ma czynnika Rh w krwinkach. Stosunkowo niewielki procent kobiet ma ujemny czynnik Rh i nie u wszystkich z tych matek dochodzi do konfliktu serologicznego.
Choroby nowotworowe
Terapie nowotworowe bardzo często zmniejszają możliwość wytwarzania komórek jajowych (co zwykle jest jedynie przemijające). Niestety mogą też powodować niepłodność kobiet. Istnieją różne metody, aby zachować płodność w takim przypadku, np. kriokonserwacja oocytów.
Wpływ leków i środków farmakologicznych
Niektóre leki mogą również wpływać na kobiecą płodność. Należy upewnić się czy zażywane leki, np. te leczące przewlekłe schorzenia, nie wpływają negatywnie na cykl miesiączkowy lub nie stwarzają ryzyka we wczesnej ciąży. Większość leków, których używanie jest niekorzystne w czasie zachodzenia w ciążę, można zastąpić podobnie działającymi z innych, bezpiecznych grup.
Grupy leków, które mogą stwarzać problemy podczas starań o ciążę lub we wczesnej ciąży
niektóre szczepienia ochronne,
antybiotyki,
leki przeciwbólowe,
leki dermatologiczne,
leki ginekologiczne,
leki przeciwpadaczkowe,
leki przeciwalergiczne i stosowane w astmie,
leki nasercowe,
leki immunosupresyjne,
leki stosowane w chorobach układu pokarmowego.
Objawy świadczące o niepłodności mężczyzny
Czynników, które mogą powodować niepłodność mężczyzn jest wiele, to m.in. ogólny stan organizmu, zaburzenia równowagi hormonalnej, stan układu nerwowego. Mężczyźni z reguły wstydzą się rozmawiać o swoich problemach natury urologicznej czy seksualnej.
Objawy, które powinny być konsultowane z lekarzem specjalistą urologiem lub seksuologiem:
zaburzenia erekcji,
brak ochoty na seks,
spadek możliwości seksualnych,
mniejsza objętość ejakulatu,
inny kolor / konsystencja ejakulatu,
pieczenie przy oddawaniu moczu,
bóle jąder,
małe jądra,
zniekształcenie moszny,
bóle prostaty,
ból w trakcie i po stosunku.
Odpowiednie rozpoznanie i diagnoza powyższych schorzeń są często ważne przed rozpoczęciem starań o ciążę. Wizyta u urologa czy seksuologa pozwoli na rozwianie wątpliwości związanych z tymi niepokojącymi objawami.
Badanie nasienia
Badania nasienia jest jednym z najważniejszych badań, które mężczyźni powinni wykonać podczas nieudanego starania o dziecko. Nasienie uzyskuje się drogą masturbacji. W naszym ośrodku wydzielone są specjalnie izolowane pomieszczenia do oddawania nasienia. Istnieje również możliwość uzyskania nasienia podczas stosunku płciowego.
Więcej informacji na temat badania nasienia, przygotowania do badania oraz interpretacji wyników znajdziesz na stronie poświęconej badaniom nasienia.
Co niekorzystnie wpływa na jakość nasienia?
Czynniki negatywnie wpływające na jakość nasienia, tj. różnego rodzaju używki, można łatwo ograniczyć nie spożywając ich. Inne z kolei, tj. współistniejące choroby, mogą wymagać rozpoczęcia leczenia lub zmiany leków stosowanych dotychczas.
Czynniki niekorzystnie wpływające na jakość nasienia mogące powodować niepłodność mężczyzn:
palenie tytoniu (znacząco obniża jakość nasienia, spadek jakości jest odwracalny po zaprzestaniu palenia),
alkohol (należy ograniczyć zażywanie alkoholu lub zaprzestać jego spożywania),
narkotyki (udowodniono, że narkotyki nie tylko upośledzają erekcję i popęd płciowy, ale też niekorzystnie wpływają na jakość nasienia),
kofeina (konsumpcja kawy nie powinna przekraczać kilku mocnych filiżanek dziennie),
otyłość (nadmiar tkanki tłuszczowej ma zdolności kumulowania hormonów żeńskich, zmniejsza się aktywność przysadki mózgowej i prowadzi do słabszego pobudzania jąder do produkcji plemników),
niektóre leki (np. antybiotyki, leki stosowane w chorobach układu pokarmowego, leki stosowane w chorobach serca i nadciśnieniu).
Schorzenia męskie mogące powodować niepłodność
Do najczęstszych schorzeń mających wpływ na niepłodność mężczyzn należą choroby urologiczne.
Schorzenia urologiczne:
przerost prostaty,
infekcje prostaty i innych części układu moczowo-płciowego,
żylaki nadjądrzy,
zaburzenia erekcji.
Inne choroby, które mogą powodować niepłodność:
choroby gorączkowe, infekcje, grypa,
nadciśnienie (należy zwrócić uwagę na podawane leki),
choroby tarczycy (nadczynność lub niedoczynność),
cukrzyca,
podwyższona prolaktyna,
świnka,
niedoczynność przysadki mózgowej / podwzgórza,
choroby genetyczne,
choroby nowotworowe.
Pacjenci cierpiący na choroby nowotworowe po chemioterapii lub napromieniowaniach mogą stać się bezpłodni, ponieważ leczenie to zakłóca produkcję plemników w jądrach (azospermia). Istnieją różne procedury umożliwiające zachowanie płodności, np. kriokonserwacja tkanki jąder lub nasienia po wytrysku. Jeśli w przyszłości pragniesz zostać ojcem, Twoja partnerka może być zapłodniona za pomocą procedury IVF / ICSI / IMSI. GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA |
