 Silne damskie serce to mit
Może kiedyś na serce chorowali głównie mężczyźni. Panów dotykały zawały, a panie miewały tylko palpitacje serca w chwilach zdenerwo-wania. Te czasy minęły - obecnie na choroby sercowo-naczyniowe częściej umierają kobiety (54 proc.) niż mężczyźni (39 proc).
MNIEJSZE I LŻEJSZE
Pod względem anatomicznym serce kobiety nie różni się od męskiego. Jest nieco mniejsze i lżejsze, a tętnice wieńcowe, które doprowadzają do niego krew, są węższe - proporcjonalnie do jego wielkości. Te różnice nie mają wpływu na pracę układu krążenia.
Skąd wzięło się przekonanie, że kobiety rzadziej cierpią na niedokrwienną chorobę serca, która może prowadzić do zawału? Pewnie stąd, że estrogeny (żeńskie hormony płciowe) chronią serce. Ale dzieje się tak do chwili, gdy jajniki nie przestaną ich produkować.
DAMSKIM SERCEM RZĄDZĄ HORMONY
Dlaczego estrogeny odsuwają u kobiet zagrożenie chorobami kardiologiczny¬mi przynajmniej o 10 lat? Oprócz wywoływania płodności rozszerzają i uela-styczniają naczynia krwionośne oraz rozrzedzają krew, zapobiegając zatorom. Zmniejszają wchłanianie cholesterolu, dodatkowo hamują rozwój miażdżycy. Pod wpływem estrogenów w naczyniach krwionośnych uwalnia się tlenek azotu, który zmusza je do rozkurczania się. Tlenek azotu wraz z prostacykliną (hormon wytwarzany przez ściany naczyń krwionośnych, hamujący zlepianie się płytek krwi, rozszerzający naczynia i obniżający ciśnienie krwi) zapobiegają zakrzepom i chronią naczynia przed stanem zapalnym - krew może lepiej przepływać. Ale gdy po menopauzie poziom estrogenów i progesteronu obniża się, stan serca oraz naczyń krwionośnych może się gwałtownie pogorszyć. Sytuację komplikuje również podwyższony poziom tłuszczów w organizmie, które znacz¬nie zwiększają zagrożenie miażdżycą. Ratunkiem miała być terapia hormonalna. Okazało się, że choć łagodzi przykre objawy przekwitania, może nasilać odczyn zapalny ścian naczyń, przyśpieszając rozwój miażdżycy. Według najnowszych badań terapia hormonalna to dobry sposób ochrony serca, ale pod warunkiem, że kobieta zacznie ją stosować, gdy tylko pojawią się pierwsze sygnały menopauzy i będą to hormony naturalne, podawane przez skórę, np. w postaci plastrów. Estrogeny w tabletkach mogą bowiem podwyższać ciśnienie krwi i poziom trójlicerydów.
BEZPIECZNY SEKS, A SERCE W OPAŁACH
Bez wątpienia antykoncepcja doustna może źle wpływać na układ krwionośny, więc także na pracę serca. Pod wpływem tabletek antykoncepcyjnych zwiększa się krzepliwość krwi. Rośnie zatem ryzyko choroby zakrzepowo-zatorowej. Choć tabletki antykoncepcyjne są coraz bezpieczniejsze, kobiety palące papierosy narażają się na zakrzepicę. Dzieje się tak, bo niektóre środki wywołują w organizmie zmiany metaboliczne, które prowadzą do uszkodzenia śródbłonka tętnic i miażdżycy. Może się podwyższyć ciśnienie tętnicze, zwłaszcza w pierwszych sześciu miesiącach przyjmowania tabletek. Bywa, że pigułki zakłócają procesy przemiany tłuszczów, podnosząc stężenie trójglicerydów, co zwiększa prawdopodobieństwo choroby niedokrwiennej serca. Choć zdaniem części specjalistów niektóre pigułki antykoncepcyjne zmniejszają to zagrożenie. Nie ma dowodów, że antykoncepcja hormonalna podnosi poziom cholesterolu całkowitego we krwi. Nie zwiększa też ryzyka zawału serca, ale u pań z nadciśnieniem tętniczym i palących papierosy ' zwiększa się ryzyko udaru mózgu.
CIĄŻOWY TEST DLA SERCA
Rewolucja hormonalna, jaka towarzyszy ciąży, a także zmusza serca do intensywniejszej pracy, często pokazuje całą prawdę o jego mocy. Wytrzymałość serca jest wystawiana na ciężką próbę. W pierwszych tygodniach ciąży o 40-50 proc. zwiększa się ilość krwi krążącej w organizmie. Przed rozwiązaniem w organizmie kobiety jest o blisko 4 litry płynów więcej niż zwykle. Serce musi je przepompować i dlatego przyśpiesza pracę - przed porodem o 10-20 uderzeń na minutę. Mięsień sercowy stopniowo się powiększa (zwłaszcza lewa komora), bo ma więcej obowiązków. Jego masa rośnie proporcjonalnie do wzrostu ciężaru ciała matki i płodu. Naczy¬nia wieńcowe poszerzają się. U ok. 10 proc. kobiet podnosi się też ciśnienie krwi. Estrogeny, przed ciążą skutecznie wspomagające układ krążenia, stają się mniej wydolne. W czasie ciąży ujawniają się ukryte schorzenia serca, np. nadciśnienie tętnicze, arytmia. O wszystkich niepokojących dolegliwościach trzeba informować lekarza prowadzącego ciążę. Stwierdzi, czy to wynik zmian fizjologicznych, czy choroba serca.
CZUJNOŚĆ UŚPIONA PRZEZ HORMONY
Zdaniem kardiologów nie wolno przeceniać ochronnej roli estrogenów. Ostatnie dane epidemiologiczne pokazują, że menopauza nie zwiększa znacząco ryzyka chorób serca u kobiet. A kondycja tętnic wieńcowych nie poprawia się pod wpły¬wem stosowanych przez panie preparatów estrogenowych. Nie znaczy to, że estrogeny nie chronią kobiet przed chorobami sercowo-naczyniowymi. Chronią, ale niewystarczająco, zwłaszcza gdy panie prowadzą męski styl życia - nadużywają alkoholu, palą papierosy i żyją w przewlekłym stresie. Dlatego o serce trzeba dbać przez całe życie, a nie dopiero, gdy nadejdzie menopauza, bo wtedy może być za późno.
TRUDNA DIAGNOZA
Choroby serca u kobiet są na ogół rozpoznawane później niż u mężczyzn. Dzieje się tak co najmniej z kilku powodów.
Kobiety lekceważą swoje dolegliwości, odkładają pójście do lekarza.
A lekarze mają czasami trudności z postawieniem diagnozy z powodu fałszywie dodatnich wyników badań, za co również odpowiadają hormony. Np. w teście wysiłkowym ujawniają się cechy niedokrwienia mięśnia serca, podczas gdy tętnice wieńcowe są prawidłowe. Jak to możliwe? U pań podczas wysiłku fizycznego dochodzi do zwiększonego wytwarzania katecholamin, czyli hormo¬nów biorących udział w reakcjach stresowych i przystosowaniu organizmu do obciążeń. Hormony te sprzyjają skurczom tętnic wieńcowych, co w badaniu EKG widoczne jest właśnie jako niedokrwienie. Podobny efekt mogą dać zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej, które u kobiet są uzależnione od fazy cyklu miesięcznego.
Ponadto schorzenia sercowo-naczyniowe u pań mogą mieć zupełnie nietypowe objawy.
CHOROBA WIEŃCOWA: charakterystycznym objawem jest ból dławicowy (zamostkowy) podczas wysiłku. Kobiety odbierają go jako bardzo intensywny, ale często wymieniają jednocześnie inne dolegliwości - narzekają na trudności z przełykaniem, ból szyi, duszności, uczucie lęku. Poza tym ból za mostkiem u kobiet częściej pojawia się w sytuacjach niezwiązanych z wysiłkiem. Mylony jest więc z nerwicą, bólem żołądka, zmianami w kręgosłupie. ZAWAŁ: tylko u 1/3 pań występuje charakterystyczny, silniejszy niż w chorobie wieńcowej ból za mostkiem. U pozostałych sygnałem zawału może być jedynie uczucie duszności, ogromnego wyczerpania, łatwe męczenie się, nudności, bóle karku, pleców lub brzucha.
KARDIOLOGICZNY ZESPÓŁ X
Wśród chorób serca ta jest najbardziej babska. Rozpoznaje się ją głównie u kobiet między 45. a 55. rokiem życia. Objawy choroby to:
■ bóle dławicowe typowe dla niedokrwiennej choroby serca, którym towarzy¬szy osłabienie, duszność, przyspieszona akcja serca, lęk, obniżenie nastroju;
■ bóle w klatce piersiowej często pojawiają się w stanie spoczynku. Zdarza się też, że występują po małym wysiłku, a po dużym ich nie ma.
Badanie (koronarografia) nie wykazuje zmian w tętnicach wieńcowych. W kardiologicznym zespole X niedokrwienie serca spowodowane jest zaburze¬niami krążenia krwi w małych naczyniach wieńcowych. Jedynie EKG wysił¬kowe potwierdza istnienie tej choroby. Typowe leki wieńcowe nie są w tym przypadku najbardziej skuteczne. Dobre efekty dają leki rozszerzające drobne naczynia, przeciwdepresyjne, co dowodzi, że czynnik emocjonalny ma duże znaczenie w rozwoju tej choroby. Kardiologiczny zespół X, w przeciwieństwie do choroby wieńcowej, rzadko prowadzi do zawału.
GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA |
