 Kłopoty z zastawką
Wady zastawek mogą nie dawać żadnych objawów, szczególnie na początku choroby. Wtedy schorzenie jest wykrywane przypadkiem w czasie rutynowego badania lekarskiego. Pierwszym sygnałem dysfunkcji najczęściej jest szybkie męczenie się przy niewielkim wysiłku i uczucie osłabienia. Mogą pojawić się uporczywy suchy kaszel, a w niektórych przypadkach - zasłabnięcia i omdlenia albo częste zapalenia oskrzeli.
Gdy choroba jest już zaawansowana, chory skarży się na duszności, najpierw podczas wysiłku, potem także w nocy w czasie spoczynku.
Wtedy ulgę przynosi spanie w pozycji półleżącej. Inne objawy to: puchnięcie i ból nóg, brak apetytu, chudnięcie, napady kołatania serca. Wszystko zależy od tego, która zastawka jest uszkodzona i jaka to wada (niedomykalność, zwężenie, wypadanie płatka). Choroba może obejmować jedną, dwie, trzy albo cztery zastawki. Zwykle ją nabywamy, rzadko jest wrodzona. Utrudnia przepływ krwi albo powoduje nieprawidłowe cofanie się jej w zastawce. Leczenie zależy od stopnia zaawansowania wady, jej przyczyny, nasilenia objawów klinicznych. Konieczne są regularne wizyty u kardiologa.
NIEDOMYKALNOŚĆ ZASTAWKI TRÓJDZIELNEJ
Prawidłowo funkcjonująca zastawka trójdzielna zamyka się w czasie skurczu komór serca, odcinając połączenie między prawym przedsionkiem a prawą komorą. Dzięki temu krew pompowana jest przez prawą komorę serca do pnia płucnego. Gdy zastawka się nie domyka, krew z prawej komory serca cofa się do prawego przedsionka. Efektem jest zaleganie krwi w prawym przedsionku i układzie żylnym. Prowadzi to do przeciążenia i powiększenia przedsionka. OBJAWY: Początkowo chorzy skarżą się na obniżenie wytrzymałości i szybkie męczenie się podczas wysiłku. Gdy choroba jest bardzo zaawansowana, może pojawić się ból w prawym podżebrzu, wyraźne tętnienie żył szyjnych oraz naczyń na głowie i szyi, tętnienie wątroby nasilające się w czasie wdechu, obrzęk tkanki podskórnej. Niedomykalności zastawki trójdzielnej często towarzyszy zwężenie zastawki mitralnej i objawy mogą wynikać bardziej z obecności właśnie tej wady niż z niedomykalności zastawki trójdzielnej. LECZENIE: Osoby z bezobjawową niedomykalnością i prawidłowym ciśnieniem w tętnicy płucnej nie wymagają leczenia. Powinny unikać nadmiaru płynów (do 1,5-2 l/dobę), soli (2-3 g/dobę) i codziennie się ważyć. Przyrost masy ciała więcej niż 2 kg w ciągu 3 dni może świadczyć o zatrzymywaniu wody w organizmie, a to grozi niewydolnością krążenia.
Jeśli niedomykalności towarzyszy zwężenie zastawki mitralnej, korekta tej wady może przywrócić prawidłowe funkcjonowanie zastawki trójdzielnej. Jeśli wada jest duża i ma ciężki przebieg, potrzebna jest interwencja chirurgicz¬na. Zabieg polega na naprawie pierścienia zastawkowego lub wymianie zastawki na zastawkę biologiczną bądź sztuczną. Po tego typu zabiegach trzeba stale przyjmować doustne leki przeciwkrzepliwe.
NIEDOMYKALNOŚĆ ZASTAWKI AORTALNEJ
Prawidłowo funkcjonująca zastawka aorty otwiera się w czasie skurczu komór serca, umożliwiając przepływ krwi z lewej komory do aorty, a następnie zamyka się, zapobiegając cofaniu się krwi. Gdy zastawka aortalna nie zamknie się całkowicie, w lewej komorze serca dochodzi do nagromadzenia większej niż potrzeba objętości krwi. To prowadzi do przeciążenia komory i postępującego upośledzenia jej funkcji oraz do przerostu mięśnia sercowego. Jeśli choroby się nie leczy, dochodzi do nadciśnienia płucnego.
OBJAWY: Przewlekła niedomykalność zastawki aortalnej z reguły przez wiele lat przebiega bezobjawowo. Zdarza się, że chory skarży się na ciągłe uczucie zmęczenia. Gdy choroba jest zaawansowana, pojawia się silne tętnienie naczyń szyjnych, mocne bicie serca, duszności. W przypadku ostrej niedomykalności zaburzenia przepływu krwi występują w sposób gwałtowny. Chory ma duszności i tachykardię - przyśpieszenie akcji serca powyżej 100 uderzeń/minutę. Mogą pojawić się zawroty głowy czy przejściowe omdlenia. LECZENIE: W przypadku wady łagodnej i umiarkowanej, bez objawów, gdy jest zachowana prawidłowa czynność serca, leczenie nie jest konieczne. W pozostałych przypadkach podaje się leki rozszerzające naczynia. Leczenie zachowawcze stosuje się także u osób, które ze względu na ciężki stan ogólny nie mogą być zakwalifikowane do leczenia operacyjnego oraz w celu doraźnego unormowania krążenia przed planowanym zabiegiem. Aby zapobiec rozwojowi infekcyjnego zapalenia wsierdzia, stosuje się antybioty¬ki, zwłaszcza przed planowanymi zabiegami (w tym dentystycznymi). W przypadku ostrej niedomykalności aortalnej, poszerzenia aorty wstępującej i ciężkiej niedomykalności stosuje się leczenie chirurgiczne polegające na wymianie uszkodzonej zastawki na zastawkę sztuczną. Często równocześnie wykonuje się wszczepienie protezy aorty wstępującej.
ZWĘŻENIE ZASTAWKI MITRALNEJ
Wada polega na zwężeniu ujścia przedsionkowo-komorowego (nawet ponaddwu-krotne zmniejszenie powierzchni zastawki), w wyniku czego zostaje utrudniony przepływ krwi z lewego przedsionka do lewej komory serca. OBJAWY: Dopiero po 15-20 latach trwania choroby pojawiają się duszności, zmęczenie po wysiłku fizycznym, kołatanie serca, nawracające zakażenia układu oddechowego czy napady kaszlu z odkrztuszaniem pienistej, czasem podbarwio¬nej krwią wydzieliny.
LECZENIE: Chorzy ze zwężeniem zastawki mitralnej niewielkiego stopnia i prawidłową akcją serca nie wymagają leczenia farmakologicznego. Konieczna jest profilaktyka arytmii serca, gdyż osoby ze zwężeniem zastawki mitralnej wykazują skłonność do zaburzeń rytmu serca. Jeśli jednym z powikłań wady jest migotanie przedsionków, stosuje się leczenie przeciwzakrzepowe w celu zapobiegania tworzenia się zatorów. Istotne jest też niedopuszczenie do infekcyjnego zapalenia wsierdzia i nawrotów gorączki reumatycznej.
Przy zwężeniu zastawek praktykowana jest przezskórna balonowa walwulotomia mitralna. Podobnie jak w przypadku balonikowania tętnic zabieg polega na poszerzeniu kanału przepływu krwi za pomocą cewnika zakończonego balonem. Przeprowadza się go w szpitalu, w znieczuleniu miejscowym. Skuteczność takiego leczenia wynosi ok. 95 proc. Jeśli konieczna jest całkowita korekcja wady, wykonuje się zabieg chirur-giczny, którego celem jest naprawa lub wymiana zastawki mitralnej. Decyzja o rodzaju operacji niejednokrotnie zapada w trakcie zabiegu.
NIEDOMYKALNOŚĆ ZASTAWKI MITRALNEJ
W zdrowym sercu krew z przedsionka trafia do komory serca i gdy ta się kurczy - dzięki zastawce mitralnej - jest wypychana dalej do aorty. Przy niedomykalności zastawki mitralnej krew przy skurczu potrafi cofnąć się do przedsionka.
OBJAWY: Dopiero gdy wada osiąga znaczący stopień, chory odczuwa dolegliwości takie jak: kołatanie serca (zaburzenie rytmu), ból w klatce piersiowej, duszność wysiłkowa, kaszel (szczególnie w pozycji leżącej), brak apetytu, powiększenie się wątroby, obrzęki nóg (zwłaszcza w okolicy kostek), trudności w przełykaniu.
LECZENIE: Chorych leczy się na dwa sposoby. Jeśli stan na to pozwala, stosuje się leczenie zachowawcze. Podaje się wówczas leki rozszerzające naczynia krwionośne (ma to nie dopuścić do powstania nadciśnienia tętniczego) i zaleca odpowiednią zmianę trybu życia. W przypadku stanów ostrzejszych należy zastosować leczenie chirurgiczne w postaci rekonstruk¬cji zastawki mitralnej lub jej częściowej bądź całkowitej wymiany na protezę mechaniczną lub biologiczną. Nieleczona choroba może prowadzić do niebezpiecznych powikłań jak: nadciśnienie płucne, niewydolność prawej komory serca, a nawet do śmierci.
WYPADANIE PŁATKA ZASTAWKI MITRALNEJ
Zastawka mitralna (dwudzielna) składa się z dwóch płatków, które podczas skurczu komory zamykają szczelnie otwór łączący ją z przedsionkiem. W rozkurczu się rozchylają, co umożliwia swobodny przepływ krwi. Jeśli zastawka źle funkcjonuje, część jednego lub obu płatków przemieszcza się do przedsionka, czemu może towarzyszyć cofanie się krwi z komory. OBJAWY: Często nie ma żadnych dolegliwości. Część chorych odczuwa jednak kołatania serca, duszności, bóle w klatce piersiowej, szybkie męczenie się przy wysiłku, zawroty głowy, zasłabnięcia, a także lęk i napady paniki. Choć to niewielka zmiana w sercu, nie wolno jej lekceważyć, ponieważ może mieć konsekwencje niebezpieczne dla zdrowia. Najpoważniejsza to niedomykal¬ność zastawki. Jeśli szczelina jest mała, ryzyko powikłań jest niewielkie. Ale u 10-15 proc. osób z wiekiem niedomykalność się nasila (głównie u mężczyzn po sześćdziesiątce) i może prowadzić do niewydolności serca. Skutkiem wady bywa też migotanie przedsionków. Powikłania te zwiększają ryzyko udaru mózgu i zawału serca.
LECZENIE: Wypadania płatka zastawki mitralnej zazwyczaj się nie leczy. Kardiolog raz na 2-3 lata zaleca badania kontrolne (EKG i echokardiografię). Jeśli wada powoduje dolegliwości, przepisuje leki, przede wszystkim beta-blo-kery (stabilizują pracę serca i zmniejszają wahania ciśnienia krwi, poprawiając samopoczucie). Leczenie wspomagają preparaty z magnezem i potasem (łagodzą zaburzenia rytmu serca).
Przy dużym ryzyku powikłań badania kontrolne trzeba robić co rok, żeby w porę zastosować leczenie chirurgiczne, nawet gdy nie ma dolegliwości. Najczęściej wykonuje się plastykę, naprawiając wadliwe zastawki. Taki zabieg, w porę przeprowadzony, daje szansę na odzyskanie zdrowia. Jeśli jest niemożli¬wy, trzeba wszczepić zastawkę sztuczną (metalową) lub biologiczną.
GORĄCZKA REUMATYCZNA
Powoduje powstanie zmian zapalnych w tkance łącznej serca i naczyń, gdzie następuje pogrubienie i zrośnięcie się płatków zastawki, a także spoideł i strun ścięgnistych. Postępujący proces bliznowacenia tych struk¬tur doprowadza do ograniczenia ruchomości płatków zastawki i zmniejsza światło ujścia. Nieprawidłowy przepływ krwi przez zmienioną zastawkę dodatkowo nasila procesy grubienia wszystkich struktur związanych z zastawką. Postępujące zwężenie zastawki mitralnej prowadzi do powięk¬szenia lewego przedsionka, włóknienia jego ściany oraz wzrostu ciśnienia w lewym przedsionku, które przenosi się na naczynia w płucach. Przy zaawansowanych zmianach może dojść do obrzęku płuc (wskutek podwyż¬szonego ciśnienia w żyłach i włośniczkach płucnych oraz poszerzenia tych naczyń) oraz do powolnego rozwoju nadciśnienia płucnego. Konsekwencją mogą być zatory spowodowane przemieszczeniem się skrzepów z lewego przedsionka do innych narządów powodujące np. udar mózgu.
GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA |
