Cukrzyca
Cukrzyca jest przewlekłą chorobą metaboliczną. Jej przyczyną są zaburzenia przemian metabolicznych w organizmie, spowodowane albo upośledzeniem wytwarzania insuliny przez trzustkę (typ I, cukrzyca insulinozależna), albo zmniejszeniem wrażliwości tkanek na jej działanie, kiedy organizm nie w petni insulinę wykorzystuje (typ 2, cukrzyca insulinoniezależna). Prawie 90 proc. diabetyków cierpi na cukrzycę typu 2.
W skutek tych zaburzeń organizm nie może prawidłowo przyswajać węglowodanów, a także, choć w mniejszym stopniu, białek i tłuszczów. Stężenie cukru (glukozy) we krwi rośnie, co ma wpływ na pracę wielu narządów i uszkadza tkanki, zwiększając ryzyko takich powikłań, jak niewydolność serca ' i nerek, udar mózgu, ślepota, zaburzenia naczyniowe, neurologiczne. Cukrzyca typu 1 rozwija się szybko, najczęściej u osób poniżej 30. roku życia. Istnieją predyspozycje dziedziczne do rozwoju cukrzycy typu 1, a jej pierwotną przyczyną może być infekcja wirusowa. Cukrzyca typu 2 ujawnia się głównie u osób dorosłych, powyżej 40. roku życia. Wszystkie badania wskazują na jej związek z otyłością (chociaż zdarza się również u osób szczupłych). Rozwija się znacznie wolniej, u wielu chorych bywa rozpoznawana dopiero po latach, gdy już poczyniła szkody w organizmie.
JAK ROZPOZNAĆ CUKRZYCĘ
O cukrzycy mogą świadczyć następujące objawy: częste oddawanie moczu (nawet co godzinę), wzmożone pragnienie, zmęczenie, osłabienie, senność, zwiększone uczucie głodu, zaburzenia widzenia, nudności, bóle brzucha, nagłe przyspieszenie i pogłębienie oddechów (oddech może mieć słod-kawy zapach, zbliżony do zapachu zmywacza do paznokci). Ponadto nadmierne pocenie się, kołatanie serca, uczucie drżenia. U kobiet może dochodzić do częstych infekcji pochwy, u mężczyzn do zaburzeń erekcji i zaburzeń wytrysku. U obu płci mogą pojawiać się grzybicze zakażenia drożdżakami. Drobne skaleczenia i otarcia u diabetyków goją się powoli, często występują u nich infekcje dziąseł, jamy ustnej (pleśniawki) i infekcje układu moczowego. Wywołane cukrzycą upośledzenie krążenia krwi powoduje, że diabetycy są bardziej podatni na owrzodzenia skóry, infekcje zgorzelinowe i kurcze mięśni. Uszkodzenie naczyń krwionośnych nerek może u cukrzyków prowadzić do niewydolności tego narządu.
JAK UNIKNĄĆ CUKRZYCY
O ile w cukrzycy typu 1 profilaktyka może być trudna (choćby dlatego, że wciąż nie do końca są znane jej przyczyny), o tyle w cukrzycy typu 2 jest jak najbardziej możliwa. Ponieważ istnieje bezpośredni związek między tym typem choroby a otyłością, walka z nadwagą ma tu podstawowe znaczenie. Szczególnie jeśli w rodzinie występowały przypadki cukrzycy. Badania wykazały, że już niewielki, bo zaledwie 5-10-procentowy, spadek masy ciała wpływa na ogólne samopoczucie i kondycję organizmu, a ponadto może spowodować obniżenie poziomu glukozy na czczo o 30-50 proc, a tym samym zmniejszenie ryzyka wystąpienia cukrzycy typu 2 o 58 proc. Ponadto redukuje poziom całkowitego cholesterolu o 10 proc, poziom trójglicerydów o 30 proc, ciśnienie krwi obniża o 10 proc, zmniejsza objawy niewydolności wieńcowej aż o 90 proc! I co najbardziej istotne - obniża wskaźnik ogólnej śmiertelności aż o 20 do 85 proc! W profilaktyce cukrzycy i w obniżaniu masy ciała ogromne znaczenie ma aktywność fizyczna. Ważne, żeby była systematyczna. Wysiłek przyspiesza spalanie cukru, przez co pomaga utrzymywać go we krwi na odpowiednim poziomie. Poza tym aktywność fizyczna wzmaga wrażliwość tkanek na insulinę. Ćwiczenia można wykonywać w każdym wieku. Ludziom starszym zaleca się codzienne spacery trwające około godziny. Odradza się natomiast ćwiczenia anaerobowe - intensywne ćwiczenia siłowe.
DIAGNOSTYKA
Rozpoznanie opiera się przede wszystkim na pomiarze poziomu cukru we krwi. Podwyższony jego poziom nie musi co prawda jednoznacznie wskazywać na tę chorobę, ale sygnalizuje konieczność wykonania dalszych badań. Następnym krokiem jest badanie poziomu glukozy we krwi rano, na czczo. Jeżeli trzustka nie produkuje insuliny lub jeśli tkanki nie są na nią wrażliwe, poziom cukru we krwi jest podwyższony. Dodatkowe badania w celu rozpoznania cukrzycy to wykonanie tzw. krzywej cukrowej, gdy poziom cukru we krwi jest badany na czczo, a następnie po spożyciu słodkiego napoju zawierającego glukozę. To badanie jest też nazywane testem z obciążeniem glukozą.
Norma dla dorosłych wynosi
,9-6,4 mmol/l, dla dzieci
3,9-5,8 mmol/l.
DIETA ANTYCUKRZYCOWA
Zarówno osoby zagrożone cukrzycą, jak i już chore na cukrzycę powinny zwracać uwagę na to, co kładą na talerz. Wskazane jest 4-5 posiłków dziennie, spożywanych o stałych porach. Należy ograniczyć tłuszcze zwierzęce, ale i z roślinnymi też nie przesadzać. Podstawowe założenia diety cukrzycowej to 70-75 proc. węglowodanów złożonych, 15-20 proc. białek i tylko 5-10 proc. tłuszczów. Dieta bogata w węglowodany złożone i błonnik może zredukować zapotrzebowanie na insulinę przy cukrzycy typu 1 o 30-40 proc, a przy cukrzycy typu 2 aż o 75-100 proc! Diabetycy powinni unikać cukru, słodyczy, tłustego mleka i jego przetworów, podrobów, za to jeść więcej ryb, roślin strączkowych, pokarmów bogatych w chrom, takich jak ziarna i brokuły. Chrom nie tylko obniża poziom glukozy we krwi i poprawia tolerancję tego związku, ale obniża też stężenie insuliny i pomaga zmniejszyć poziom cholesterolu. UWAGA! Warzywa i owoce są jak najbardziej polecane, głównie z uwagi na błonnik, ale należy wybierać te mało słodkie.
GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA |
