Rak płuc
Główną przyczyną raka płuc jest palenie tytoniu. Praktycznie każdy nowotwór może powstać pod wpływem działania karcynogenów zawartych w dymie papierosowym. Jednak najbardziej ten związek jest widoczny w przypadku raka płuc (90 proc. przypadków).
To najczęstszy nowotwór złośliwy u mężczyzn i coraz częstszy u kobiet, powodujący najwięcej zgonów zarówno u jednych, jak i u drugich. Jest jednym z najgorzej rokujących. Jednak na raka płuc zapadają także niepalący. Z dużym prawdopodobieństwem można przyjąć, że to ofiary palenia tzw. drugorzędowego (palenie bierne, czyli przebywanie w towarzystwie osób palących) i trzeciorzędowego (przebywanie w pomieszczeniach przesyconych zapachem papierosów). Do rozwoju raka płuc mogą przyczyniać się także inne szkodliwe związki, wchodzące w reakcje z substancjami zawartymi w dymie papierosowym, np. takie, z którymi ma się do czynienia w miejscu pracy (związki chromu). Czynnikiem zwiększającym zachorowanie, zwłaszcza u kobiet, jest dieta bogata w nasycone kwasy tłuszczowe (tłuszcze zwierzęce). Zachorowaniom sprzyja ponadto azbest (praca w budownictwie), radon (bezwonny i bezbarwny gaz, który może gromadzić się w niebezpiecznym stężeniu w powietrzu w domach mieszkalnych), chlorek winylu, chromian niklu. Rak płuc bardzo łatwo się rozprzestrzenia poprzez układ limfatyczny. Najbardziej złośliwą postacią jest rak drobnokomórkowy, często prowadzi do śmierci w ciągu roku od rozpoznania.
JAK ROZPOZNAĆ RAKA PŁUC
Długo nie daje żadnych objawów. Potem mogą pojawić się takie, które są charakterystyczne dla innych schorzeń dróg oddechowych, a więc nietrudno je zlekceważyć. Szczególnie gdy w ogóle dość często zapada się na choroby dróg oddechowych, gdy jest się alergikiem czy astmatykiem. Do objawów tych należą: przewlekły kaszel, bóle w klatce piersiowej, zadyszka, uczucie ciągłego zmęczenia. Z czasem może pojawić się odkaszliwanie z krwią. Najistotniejszym sygnałem jest przewlekły kaszel pojawiający się u dotychczas niekaszlącej osoby albo zmiana charakteru „kaszlu palacza", który staje się silniejszy, trwa dłużej i występuje częściej. Mogą pojawiać się także stany podgorączkowe, skrócenie oddechu, chrypka, trudności w połykaniu, a w miarę dalszego rozszerzania się choroby spadek masy ciała (ponad 10 proc. w 3 miesiące lub ponad 5 proc. przez miesiąc). Czasami występują ponadto objawy zakrzepowego zapalenia żył.
DIAGNOSTYKA
Jeśli objawy wskazują na możliwość istnienia raka płuc, badania diagnostyczne rozpoczyna się od badania ogólnego, badania krwi, plwociny, badania rentgenowskiego płuc, tomografii komputerowej i bronchoskopii. Aby definitywnie rozpoznać nowotwór, trzeba pobrać próbkę tkanki za pomocą bronchoskopii, media-stinoskopii, biopsji transtorakalnej, i zbadać ją pod mikroskopem. Niestety, kiedy rak jest już rozpoznany, np. na podstawie badania radiologicznego, często istnieją już przerzuty do odległych narządów. Leczenie zależy od wielkości guza i obecności przeżuwtów. Pierwszym etapem terapi często jest zabieg chirurgiczny. Usunięcie płuca lub jego części moze prowadzić do całkowitego wyleczenia.
W wielu przypadkach stosuje się dziś metody skojarzone. Mimo niepomyślnych rokowań obiecujące wydają się metody celowane, spersonalizowane, dostosowane do konkretnego przypadku.
PROFILAKTYKA
W przypadku raka płuc to głównie zaprzestanie palenia i nieprzeby-wanie w środowisku palących. Badania pokazują, że już w ciągu kilku tygodni od rzucenia palenia pewne objawy, mogące sprzyjać rozwojowi raka, zaczynają się cofać. A po pięciu latach ryzyko zachorowania na raka płuc u byłych palaczy jest tylko nieznacznie większe niż u osób, które nigdy nie paliły. Nawet u chorych na raka ptuc porzucenie palenia i przebywanie w środowisku wolnym od dymu papierosowego może wptyngć na zwolnienie procesu chorobowego. Jednym ze sposobów zapobiegania rakowi płuc jest kontrolowanie powietrza w mieszkaniu.
Jeśli wykryje się radon, a wyniki pomiarów pokażą, że jego stężenie przekracza normę, należy zainstalować odpowiednie urządzenia wentylacyjne.
Warto sprawdzić warunki, w jakich się pracuje. Dotyczy to zwłaszcza osób pracujących na budowach, gdzie stężenie toksycznych związków może przekraczać normy.
DIETA DLA PALACZA
Badania przeprowadzone w Johns Hopkins UnWersity wykazały, że na zmniejszenie ryzyka zachorowania na raka ptuc u palaczy wpływa sulforafen, związek chemiczny zawarty w brokułach. Wskazane sq też warzywa kapustne (różne rodzaje kapusty, brukselka), buraki, szpinak, cykoria, czosnek, cebula. Dietetycy zalecają codzienne spożywanie żóttych i pomarańczowych oraz ciemnozielonych warzyw, w których znajduje się sporo betakarotenu (prekursor witaminy A). Obliczono, ze zjadanie co dzień jednej marchewki może zmniejszyć ryzykozachorowania na raka nawet o 50 proc. (nawet u bytych nałogowych palaczy)! O wiele korzystniejsze będzie lekkie podgotowanie czy podduszenie marchewki, by zmiękczyć jej wtókna, przez co beta karoten stanie się bardziej przyswajalny. W ramach profilaktyki wskazane jest korzystanie z programów profilaktycznych chorób odtytoniowych, o czym można się dowiedzieć w poradniach zdrowia. Program obejmuje także serię badań, w tym badanie spirometryczne, badanie poziomu tlenku węgla w wydychanym powietrzu, edukację.
GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA |
