Rak jelita
Nowotwory jelita grubego i odbytu sq trzecim najczęściej występującym na świecie nowotworem u mężczyzn (10 proc. wszystkich nowotworów) i drugim u kobiet (9 proc). Prawie 60 proc. zachorowań występuje w krajach rozwiniętych. Zachorowania występują ok. dwukrotnie częściej w populacji mężczyzn niż kobiet. Także umieralność jest wyższa u mężczyzn.
Nowotwór jelita grubego lokalizuje się w odbytnicy (30-50 proc), esicy (15-20 proc), wstępnicy (14 proc), poprzecznicy (9 proc), zstępnicy (6 proc). Rzadko występuje przed 40. rokiem życia, a szczyt zachorowalności przypada na siódmą dekadę życia. Zwiększone ryzyko zachorowania dotyczy osób, w rodzinach których występowała ta choroba, a także chorych na chorobę Leśniowskiego-Crohna oraz wrzodziejqce zapalenie jelita grubego, palaczy papierosów, osób otyłych, cierpiqcych na polipy w jelicie grubym. Wiadomo, że co najmniej siódmy przypadek raka jelita uwarunkowany jest genetycznie. Do czynników zwiększających możliwość zachorowania należą nowotwory w innych lokalizacjach, zwłaszcza rak piersi, macicy i jajników. Każdeao roku w Polsce aż 28 osób umiera z powodu raka ielita. Polska odnotowuje najwyższą dynamikę liczby zachorowań w całej Europie. Oznacza to, że skala zachorowalności i niestety wciąż umieralności z powodu nowotworu jelita grubego nieustannie wykazuje tendencję wzrostową. Liczba osób, w szczególności mężczyzn, którzy przegrywają walkę z tym nowotworem, jest o wiele wyższa niż w krajach Europy Zachodniej. I Północnej, gdzie współczynnik umieralności na to schorzenie systematycznie spada.
OBJAWY
Zwykle rozwija się z niezłośliwych zmian, zwanych gruczolakami, które w początkowych stadiach mają formę łagodnych polipów (gruczolaków). W większości przypadków polipy nie powodują żadnych objawów. Ale niewykryte w porę i nieusunięte, mogą przekształcić się w raka. Okres, w ciągu którego zmiany polipowe mogą przekształcić się w zmiany nowotworowe, trwa zazwyczaj od 7 do 12 lat. I przez długi czas może nie być żadnych objawów. A jeśli już się pokazują, to może to być: krwawienie z odbytu, obecność krwi w kale, zaburzenia rytmu wypróżnień (naprzemienne biegunki i zaparcia), zmiana w kształcie i rozmiarach stolca, poczucie niepełnego wypróżnienia po oddaniu kału, utrata masy ciała, bóle lub skurcze brzucha, wzdęcia, bóle dolnych partii pleców, anemia (niedokrwistość). Zdarza się, że nowotwór powoduje niedrożność jelit. Często objawom tym może towarzyszyć gorqczka.
JAK WYKRYĆ RAKA JELITA
Przede wszystkim trzeba wiedzieć, że nowotwór jelita grubego rozpoznany na wczesnym etapie jest całkowicie wyleczalny. Istnieje wiele badań pozwalających na rozpoznanie tej choroby. Część badań wykonuje się w ramach populacyjnych programów przesiewowych. W ramach diagnostyki stosowane sq następujqce badania: badanie proktologiczne (perrectum) - to badanie podstawowe, nieinwazyjne, dzięki czemu można rozpoznać znacznq część guzów położonych w dolnej części odbytnicy. Ponadto przeprowadza się badanie antygenu karcynoembrionalnego (CEA) we krwi, czyli oznaczenie markera charakterystycznego dla tego rodzaju raka. To także badanie obecności krwi utajonej w stolcu (takie testy są dostępne w aptekach i można je przeprowadzić w warunkach domowych. Badania przesiewowe z zastosowaniem testów na krew utajoną zmniejszają umieralność z powodu raka jelita o 33 proc). Z innych badań stosuje się rektoskopię (badanie endoskopowe, polegające na wprowadzeniu przez odbyt przyrządu optycznego. Kolonoskopia to badanie o największym znaczeniu diagnostycznym, jest wykonywana za pomocq długiego (150-180 cm) endoskopu wprowadzonego przez odbyt. Dzięki temu można uwidocznić całe jelito grube. Podczas kolonoskopii w razie potrzeby można pobrać wycinki z podejrzanej zmiany.
W diagnostyce stosowana jest również kolonoskopia wirtualna (podanie powietrza do światła jelita i wykonanie tomografii komputerowej) oraz wlew kontrastowy (wprowadzenie światła do jelita i środka kontrastowego oraz wykonanie wielu zdjęć rentgenowskich). Podstawowym leczeniem jest zabieg chirurgiczny, polegający na usunięciu fragmentu jelita. Czasami konieczne jest wyłonienie stomii, czyli sztucznego odbytu.
JAK NIE ZACHOROWAĆ
Nowotworom jelita sprzyja wysokokaloryczna dieta, obfitująca w tłuszcze zwierzęce, a uboga w błonnik. Dlatego zmiana diety może znacznie ograniczyć ryzyko zachorowania na ten rodzaj raka. Innym czynnikiem sprzyjającym rakowi jelita jest siedzący, mało aktywny fizycznie tryb życia. Osoby mające skłonności do zaparć powinny skutecznie walczyć z tą przypadłością, ale, uwaga, sięganie po farmakologię nie jest dobrym pomysłem, bo organizm się przyzwyczai do leków i nie będzie chciał sam sobie pomagać. Osoby z rodzin, w których występowały podobne nowotwory, powinny zgłosić się do poradni genetycznej w celu wykonania odpowiednich badań. Ponadto warto korzystać z badań proponowanych w ramach programów specjalistycznych. Bezwzględnie powinno sie od razu leczyć wszelkie dolegliwości związane z procesem trawiennym, nie lekceważyć hemoroidów odbytu, owrzodzeń, polipów.
DIETA
W celu zmniejszenia ryzyka raka jelita zaleca się spożywanie co najmniej pięciu porcji dziennie świeżych warzyw i owoców i innych produktów bogatych w błonnik, jak pieczywo wieloziarniste. Błonnik zapobiega zaparciom i powoduje, że stolec łatwo przechodzi przez jelito grube. Wiele badań naukowych wskazuje, że ten właśnie proces w istotny sposób zapobiega rakowi jelita. Jeśli jednak należysz do osób, które do tej pory nie stosowały diety wysoko-btonnikowej, na nowq dietę przechodź powoli, bo gwałtowna zmiana może spowodować dokuczliwe kłopoty trawienne. Ryzyko wystqpienia raka jelita grubego może znacznie zmniejszyć żywność bogata w wit. A, C i E oraz wapń. Należy spożywać mniejsze porcje, za to częściej, najlepiej w regularnych odstępach czasu. Unikać żywności smażonej, wysokoprze-tworzonej, z konserwantami i sztucznymi barwnikami, zamiast soli używać ziót, a zamiast cukru - suszonych owoców (ale, uwaga, też z umiarem, bo sq dużo bardziej kaloryczne niż świeże). I oczywiście dbać o regularne wypróżnianie.
GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA |
