 Służba mundurowa
Służba mundurowa – umundurowana i najczęściej uzbrojona formacja o bardzo sformalizowanej hierarchii ustanowiona przez państwo do wykonywania jego władztwa w określonej dziedzinie.
Pojęcie to obejmuje siły zbrojne oraz organy ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego, w tym służby specjalne należące do powyższych dwóch typów.
Charakterystyka i katalog
Służby mundurowe sensu stricto w każdym przypadku charakteryzują się funkcjonowaniem w oparciu o łańcuch dowodzenia i rozkazy w miejsce zwykłego zwierzchnictwa służbowego i poleceń służbowych, zatrudnianiem w oparciu o stosunek służbowy prawa administracyjnego (o pragmatyce zawodowej i procedurze dyscyplinarnej zdefiniowanych osobno dla każdej ze służb ustawami odrębnymi od Kodeksu pracy) w miejsce stosunku pracy. Niektóre spośród nich prowadzą także odrębne od rejestrów cywilnych ewidencje służbowych statków powietrznych i statków żeglugi śródlądowej (tylko w przypadku jednostek Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, Policji, Straży Granicznej i Państwowej Straży Pożarnej), morskich jednostek pływających (tylko w przypadku jednostek marynarki wojennej, Policji lub Straży Granicznej) lub pojazdów kolejowych (tylko w przypadku pojazdów Sił Zbrojnych RP).
Należą do nich:
- Siły Zbrojne Rzeczypospolitej Polskiej – obrona i odstraszanie potencjalnych przeciwników zewnętrznych państwa.
-- Wojska Lądowe
-- Marynarka Wojenna
-- Siły Powietrzne
-- Wojska Specjalne
-- Wojska Obrony Terytorialnej
-- Wojska Obrony Cyberprzestrzeni
-- Żandarmeria Wojskowa
- Organy ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego
-- Policja – ochrona wewnętrznego ładu publicznego i bezpieczeństwa obywateli, zwalczanie działalności kryminalnej
-- Służba Więzienna – umundurowana i uzbrojona formacja realizuje zadania w zakresie wykonywania kary pozbawienia wolności i tymczasowego aresztowania[1].
-- Służba Ochrony Państwa – ochrona i transport osób pełniących kierownicze funkcje państwowe, w kraju i za granicą[2].
-- Straż Graniczna – zabezpieczenie granic i kontrola osób ich przekraczających.
-- Państwowa Straż Pożarna – umundurowana formacja zajmująca się walką z pożarami oraz pozostałymi zagrożeniami (innymi niż przestępczość) dla ratowania zdrowia i życia ludzkiego[3].
-- Służba Celno-Skarbowa – ochrona interesów ekonomicznych państwa związanych z importem i eksportem towarów, produkcją i obrotem towarami akcyzowymi, działalnością hazardową, a także prowadzenie wywiadu skarbowego
-- Straż Marszałkowska – ochrona budynków Sejmu i Senatu RP.
-- służby specjalne
--- Służba Wywiadu Wojskowego (nienależące pomimo swojej nazwy do Sił Zbrojnych RP)
--- Służba Kontrwywiadu Wojskowego (nienależąca pomimo swojej nazwy do Sił Zbrojnych RP)
--- Agencja Wywiadu – ochrona zewnętrznego bezpieczeństwa i interesów państwa poprzez prowadzenie cywilnego wywiadu zagranicznego, w tym wywiadu elektromagnetycznego oraz obrazowego
--- Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego – ochrona państwa przed działalnością obcych służb wywiadowczych, ochrona informacji niejawnych oraz cyberbezpieczeństwa w instytucjach państwowych poza Siłami Zbrojnymi RP oraz w przedsiębiorstwach z dostępem do informacji niejawnych lub zarządzających infrastrukturą krytyczną, zwalczanie terroryzmu i przeciwdziałanie ekstremizmom, zwalczanie innych przestępstw na dużą skalę mogących zagrozić stabilności państwa (bezpieczeństwo narodowe)
--- Centralne Biuro Antykorupcyjne
Formacje paramundurowe
Ponadto istnieją inne formacje umundurowane (służby paramundurowe), w których zatrudnienie odbywa się w oparciu o stosunek pracy albo o stosunek cywilnoprawny (w tym stosunek wolontariatu), a zatrudnieni pozostają objęci powszechnym albo rolniczym systemem ubezpieczeń społecznych:
- Państwowa Straż Łowiecka – zwalczanie kłusownictwa i szkodnictwa łowieckiego i przyrodniczego, ochrona zwierzyny, kontrola legalności wykonywania polowania, kontrola podmiotów oferujących polowania komercyjne, kontrola podmiotów prowadzących skup i obrót zwierzyną.
- Państwowa Straż Rybacka
- Służba Leśna, w tym Straż Leśna – ochrona dobra Lasów Państwowych i inne działania na korzyść tej instytucji.
- Służba Parku Narodowego, w tym Straż Parku
- Służba Parku Krajobrazowego
- Wody Polskie
- Obrona cywilna
- Państwowe Ratownictwo Medyczne
- straże gminne/miejsko-gminne/miejskie – samorządowa formacja mundurowa powoływana przez Radę Gminy do ochrony porządku publicznego na jej terenie
- Inspekcja Transportu Drogowego – formacja ds. bezpieczeństwa przewozu osób i towarów
- Morska Służba Poszukiwania i Ratownictwa
- Straż Ochrony Kolei – ochrona życia ludzi i mienia na obszarze kolejowym oraz zapewnienie porządku publicznego na kolei[4][5]
- jednostki ratownictwa wodnego
- jednostki ratownictwa górskiego
- jednostki ratownictwa górniczego
- jednostki ratownictwa chemicznego
- ochotnicza straż pożarna, zakładowa straż pożarna.
- wewnętrzne służby ochrony
- inne specjalistyczne uzbrojone formacje ochronne
- administracja morska, administracja rybołówstwa morskiego, administracja żeglugi śródlądowej
- oficerowie i personel pokładowy statków morskich, żeglugi śródlądowej, lotnictwa cywilnego
- Ochotnicze Hufce Pracy
- organizacje harcerskie
- zrzeszenie Polski Związek Łowiecki
- górnicy (patrz: mundur górniczy)
- drużyny pociągowe
GRUPAMEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA |
