Wielka Krokiew im. Stanisława Marusarza – duża skocznia narciarska o punkcie konstrukcyjnym K125 i rozmiarze HS140, zlokalizowana na północnym stoku góry Krokiew (1378 m n.p.m.) w Zakopanem. Nosi imię Stanisława Marusarza. Zarządza nią Centralny Ośrodek Sportu.
Największa skocznia narciarska w Polsce i jeden z dwóch – obok skoczni im. Adama Małysza w Wiśle-Malince – dużych obiektów narciarskich w kraju.
Skocznia naturalna (brak sztucznie wyniesionej wieży startowej, na której rozpoczyna się rozbieg), osłonięta lasem. Wyposażona w: igelit, sztuczne oświetlenie i tory lodowe które umożliwiają oddawanie skoków w temperaturze w okolicach 20°C.
Zbudowana według projektu autorstwa inż. Karola Stryjeńskiego i uroczyście otwarta 22 marca 1925 podczas konkursu skoków.
Historia
W 1886 Zakopane oficjalnie uzyskało status uzdrowiska. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości każde uzdrowisko w kraju miało obowiązek opracowania tzw. planu regulacyjnego, polegającego na uporządkowaniu polityki przestrzennej miasta i określenia obszaru niezabudowanego, przeznaczonego na rekreację i sport. W 1923, z inicjatywy Ministerstwa Robót Publicznych, obszar od Kuźnic poprzez Bogówkę po szczyt Krokiew został objęty nowym projektem zagospodarowania architektonicznego - sporządzonym w 1922 przez inż. Karola Stryjeńskiego - jako park turystyczno-sportowy, który został włączony do planu regulacyjnego miasta Zakopane. W projekcie tym umieszczono liczne obiekty sportowe, w tym m.in. skocznię narciarską. W celu realizacji poczynionych zamierzeń powołano spółkę „Park Sportowy” i rozpoczęto realizację inwestycji.
Skocznia pod Krokwią nie jest najstarszym tego typu obiektem w Polsce, już w 1920 zbudowano bowiem skocznię w dolinie Jaworzynce. Po kilku latach, odległości jakie można było na niej osiągać (poniżej 40 m) przestały dorównywać możliwościom, które niósł szybki rozwój dyscypliny. Konstrukcja obiektu w rejonie góry Krokiew miała umożliwiać bezpieczne skoki ponad 40 m. Jeszcze jeden aspekt czynił nową skocznię lepszą od tej jaworzyńskiej – lokalizacja (usytuowana bliżej centrum miasta i na stoku, gwarantującym dłuższe utrzymywanie się pokrywy śnieżnej).
Na miejsce budowy wybrano północny stok szczytu Krokiew – teren wydzierżawiony na 50 lat, na bardzo korzystnych warunkach, od hrabiego Władysława Zamoyskiego. Projekt ogólny skoczni sporządził w 1922 Karol Stryjeński, a dokumentację techniczną – szwedzki inżynier nazwiskiem Sellström, bądź Sandström. Podkreślano bezpieczeństwo jej konstrukcji i nowoczesność. Jednak prace nie mogły być prowadzone z zaplanowaną szybkością z powodu niewystarczających nakładów pieniężnych (z inicjatywy Stryjeńskiego chętni mogli nawet kupować udziały na budowę). Dużą rolę w pracach budowlanych odegrało wojsko. Znaczna ich większość została zrobiona przed końcem 1924, jednak ostatecznie wykończony obiekt o rozbiegu długości 78 m, zeskoku długości 114 m oraz nachyleniu progu 38 stopni oddano do użytku w pod koniec stycznia 1925. Uroczysta inauguracja, połączona z konkursem skoków, miała miejsce 22 marca 1925. Pierwszym zwycięzcą i rekordzistą Wielkiej Skoczni został Stanisław Gąsienica - Sieczka (30, 36 m), za nim uplasowali się kolejno Henryk Mückenbrunn (32, 29 m) i Aleksander Rozmus (29,5 i 33 m).
Pierwszy rekord nie był zachwycający, jak na ówczesne czasy (taki sam jak rekord znacznie mniejszej oraz mniej nowoczesnej skoczni jaworzyńskiej) i nie uległ zmianie w czasie kolejnego konkursu (który odbył się tu 16 i 17 stycznia 1926 w ramach mistrzostw Zakopanego) – z powodu niedostatku śniegu rozbieg był skrócony o połowę. Mimo tego Stanisław Gąsienica "Sieczka" skoczył na odległość aż 34,5 m. Jednak pierwsze miejsce zajął Norweg Wilhelm Stolpe, trener-amator, który szkolił w sezonie skoczków z zakopiańskiego klubu. Już kilka dni później, 24 stycznia, podczas konkursu Tadeusz Zydel ustanowił nowy rekord – 40,5 m – i od tej pory posypała się lawina coraz lepszych wyników uzyskiwanych na Wielkiej Krokwi, która była wtedy kilkakrotnie przebudowywana a prasa raz po raz pisała o dużych możliwościach jakie ona daje.
Specjalnie na odbywające się tu Mistrzostwa Świata w Narciarstwie Klasycznym 1929 (co było wielkim wydarzeniem) zmieniono nieco rozbieg, zeskok (na którym wybudowano trybuny), profil skoczni, postawiono też lożę sędziowską. Zmagania skoczków, w temperaturze minus 30 stopni, śledziło około 10 000 widzów. W 1932 roku zmarł ojciec Wielkiej Krokwi, Karol Stryjeński. Od tej pory, aż do 1989 roku, skocznia nosiła jego imię.
Wielka Krokiew jeszcze dwukrotnie gościła tak dużą imprezę sportową jak MŚ - w 1939 i 1962 roku. W obu przypadkach z powodu braku śniegu trzeba go było zwozić spoza Zakopanego - przed ostatnimi mistrzostwami jak się okazało bezcelowo, gdyż na kilka dni przed zawodami spadł obfity śnieg, który musiał zostać usunięty przez spychacze i ludzi na nartach. W dniu konkursu ustanowiono 2 rekordy- ilości przybyłych widzów (ponad 120000, do dziś nie pobity) oraz długości skoku (103 m Helmuta Recknagela).
Od 1980 roku (z przerwami w latach 1981-1989, 1991-1995, 1997, 2001) na Wielkiej Krokwi odbywają się zawody najważniejszego cyklu w skokach narciarskich – Pucharu Świata.
W 2003 oraz 2004 Komisja Skoków Narciarskich FIS uznała zakopiańskie zawody PŚ za najlepsze z całego cyklu. W latach 1999, 2001, 2007 i 2008 na Wielkiej Krokwi odbywały się także zawody Pucharu Świata w kombinacji norweskiej.
Trzykrotnie Wielka Krokiew gościła zawodników podczas mistrzostw świata (więcej razy – siedmiokrotnie– mistrzostwa świata odbywały się jedynie w Lahti oraz w Falun – pięciokrotnie). Na Wielkiej Krokwi podczas zimowej uniwersjady (2001) odbył się konkurs skoków, którego zwycięzcą został Łukasz Kruczek. Latem 2004 położono na zeskoku igelit, dzięki czemu na Wielkiej Krokwi mogą się odbywać zawody w sezonie letnim. Wielka Krokiew była areną pierwszych w historii skoków nocnych podczas zawodów Grand Prix (2004).
Pierwszy konkurs w ramach Pucharu Świata odbył się tu w 1980, w obecności 40 000 widzów.
W 1989 Rada Narodowa Zakopanego zmieniła patrona skoczni - został nim Stanisław Marusarz, zwany "królem Wielkiej Krokwi". Ostatni konkurs PŚ miał miejsce w sezonie 1998/99.
6 czerwca 1997 r. pod Wielką Krokwią odbyła się uroczysta msza święta, którą celebrował papież Jan Paweł II, a podczas której burmistrz Zakopanego, Adam Bachleda-Curuś złożył hołd w imieniu górali. W mszy udział wzięło ponad 300 tysięcy wiernych.
W następnym roku Wielka Krokiew straciła homologację a zawody na niej odbywane wypadły z kalendarza FIS. Ostatnia została przyznana na posiedzeniu w Harrachovie pod warunkiem przebudowy skoczni, łącznie ze zmianą starej wieży sędziowskiej. Prace rozpoczęto 3 sierpnia 2000, a większość zakończono już 4 miesiące później. Koszt prac wyniósł 2,2 mln PLN. Oprócz zmiany parametrów (przesunięcie punktu konstrukcyjnego, zmiana kątu nachylenia progu i zeskoku, skrócenie zeskoku, zmniejszenie nachylenia wybiegu skoczni z 7 do 0 st.) przebudowano sieć kanalizacji burzowej oraz wykonano drenaż na zeskoku i wybiegu.
W 2004 odbył się ostatni remont min. wyłożono na skoczni igelit i Zakopane po raz pierwszy w swojej historii otrzymało prawo organizacji Letniej Grand Prix w skokach narciarskich. W latach 2009 - 2011 pod skocznią dobudowano nowoczesny pawilon. Nowoczesna trzykondygnacyjna konstrukcja mieści w sobie między innymi pomieszczenia dla VIP-ów, sale ekspozycyjno-wystawowe i stanowiska dla komentatorów sportowych. Koszt budowy wyniósł ponad 12 milionów złotych.
Na skoczni trenują zawodnicy miejscowych klubów Wisły Zakopane i AZS Zakopane.
W latach 2016-2017 skocznia przeszła gruntowną modernizację.
W połowie sierpnia 2016 roku rozpoczęto pierwszy etap przebudowy tej skoczni, na który składała się między innymi rozbiórka starej konstrukcji, a następnie wykonanie nowej, betonowej, a ponadto także montaż torów lodowych i zmiana kąta nachylenia progu skoczni z 10,5 na 11 stopni. Zakończenie prac zaplanowano na listopad-grudzień 2016. Przebudowa najazdu zakończyła się zgodnie z planem i 26 grudnia 2016 na obiekcie odbyły się mistrzostwa Polski w skokach narciarskich.
Wiosną 2017 roku rozpoczął się drugi etap, podczas którego przebudowany został zeskok skoczni: obniżona została bula, dolna część zeskoku została nieco pogłębiona, wymienione zostały bandy i schody, ponadto skocznia otrzymała nowy igelit. Planowane koszty modernizacji miały wynieść ok. 10 milionów złotych, lecz po zakończeniu prac w listopadzie 2017 oszacowano je na 12 milionów złotych. Wówczas skocznia otrzymała homologację FIS, niezbędną do przeprowadzenia zawodów najwyższej rangi, takich jak Puchar Świata, Puchar Kontynentalny, Letnie Grand Prix, FIS Cup.
Po przebudowie punkt konstrukcyjny wynosi 125 metrów, a rozmiar skoczni - 140 metrów.
Charakterystyka
Obecnie jest największą skocznią w Polsce z homologacją FIS.
Parametry skoczn
- Punkt konstrukcyjny: 125 m
- Wielkość skoczni (HS): 140 m
- Długość najazdu: 91 m
- Nachylenie najazdu: 35°
- Długość progu: 6,5 m
- Nachylenie progu: 11°
- Wysokość progu: 3 m
- Nachylenie zeskoku: 35,5°
Trybuny
Obecnie trybuny i okolice Wielkiej Krokwi mogą pomieścić ok. 40 tysięcy osób, dzięki czemu jest to jeden z największych obiektów sportowych w Polsce pod względem pojemności trybun. Obecnie przy okazji zawodów najwyższej rangi Pucharu Świata ze względów bezpieczeństwa i komfortu oglądania przez widzów udostępniane są bilety w liczbie do 25 tysięcy. Rekord oglądalności na Wielkiej Krokwi padł podczas mistrzostw świata w narciarstwie klasycznym w 1962, gdy konkurs skoków oglądała rekordowa liczba 120 tysięcy kibiców. Podczas konkursu Pucharu Świata w 2002 pod skocznią zgromadziła się ponad 53-tysięczna publiczność.
Zawody cykliczne odbywające się na skoczni
Krajowe
- Mistrzostwa Polski
- Konkurs Świąteczny
- Puchar TZN
Międzynarodowe
- Puchar Świata (1980, 1990, 1996, 1998, 1999, od 2002 do nadal)
- Puchar Świata w kombinacji (1999, 2001, 2007, 2008)
- Puchar Kontynentalny (1994, 1997, 2003-2011, od 2013 do nadal)
- FIS Cup (od 2013 do nadal)
- Letnie Grand Prix (2004-2009, 2011)
Ponadto na Wielkiej Krokwi odbyły się też:
- Mistrzostwa świata w narciarstwie klasycznym (1929, 1939, 1962)
Rekordziści skoczni
Oficjalny rekord skoczni wynosi 140,5 m i należy do Simona Ammanna. Szwajcar w styczniu 2010 roku podczas konkursu Pucharu świata pobił o pół metra siedmioletni rekord skoczni Svena Hannawalda. Jednak najpierw rekord Niemca wyrównał Gregor Schlierenzauer, rekordem nie cieszył się jednak zbyt długo, gdyż trzy minuty po jego skoku Ammann dołożył do jego wyniku jeszcze pół metra i został samodzielnym rekordzistą Wielkiej Krokwi.
Nieoficjalny rekord skoczni jest o 1 m lepszy od oficjalnego, osiągnął go Kamil Stoch podczas mistrzostw Polski w 2015 roku. Podczas tego samego konkursu lotu na 144 metr nie ustał Klemens Murańka. Międzynarodowa Federacja Narciarska nie uznaje jednak rekordów ustanowionych podczas mistrzostw kraju czy w przedkonkursowych treningach (ponadto rekordy z Pucharu Kontynentalnego – także z konkursów głównych – nie są odnotowywane jako oficjalne).
Rekord letni wspólnie dzierżą Daniel Forfang i Adam Małysz. Oba wyniki pochodzą z zawodów Letniego Grand Prix.
Tabela rekordów
©® GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA |
