Soki narciarskie Skoki narciarskie wraz z biegami narciarskimi oraz kombinacją norweską należą do rodziny sportów narciarstwa klasycznego. Dyscyplina ta cieszy się popularnością głównie w Europie, szczególnie w krajach nordyckich (w Norwegii i Finlandii) i Europy Środkowej (w Austrii, Czechach, Niemczech, Polsce, Słowenii i Szwajcarii), a poza Europą dyscyplina ta jest popularna głównie w Japonii.

Puchar Świata w skokach narciarskich – rozgrywany corocznie, pomiędzy listopadem a marcem, cykl zawodów w skokach narciarskich, przeprowadzany przez Międzynarodową Federację Narciarską (FIS). Odbywa się głównie w krajach nordyckich i Europie Środkowej, z pojedynczymi konkursami w Japonii. Sporadycznie, w wybranych latach, także w Stanach Zjednoczonych, Korei Południowej, Kanadzie, Rosji, Szwecji, we Francji i Włoszech. Za zajęcie odpowiedniego miejsca w pojedynczych zawodach uczestnik otrzymuje daną liczbę punktów. Każdemu zawodnikowi, który co najmniej raz zajął miejsce wśród 30 najlepszych w konkursie, sumuje się zdobyte w nich punkty. Na podstawie tych punktów tworzona jest klasyfikacja Pucharu Świata. Jest ona przejściowa, tzn. jest aktualizowana po każdym konkursie. Jej aktualny lider w kolejnym konkursie Pucharu Świata startuje w żółtym plastronie. Po odbyciu się wszystkich konkursów Pucharu Świata (czyli na koniec sezonu) klasyfikacja staje się klasyfikacją końcową. Skoczek będący na jej czele staje się zwycięzcą i otrzymuje Puchar Świata – Kryształową Kulę.

W ramach PŚ rozgrywa się też Puchar Świata w lotach narciarskich, którego zwycięzcą zostaje zawodnik, który zdobędzie największą liczbę punktów we wszystkich konkursach lotów w sezonie. Triumfator klasyfikacji w tej specjalności otrzymuje tzw. Małą Kryształową Kulę. Do generalnej klasyfikacji Pucharu Świata jest także zaliczany między innymi Turniej Czterech Skoczni. Prowadzona jest również klasyfikacja drużynowa (Puchar Narodów), na którą składają się punkty zawodników z poszczególnych krajów zdobyte w konkursach indywidualnych, drużynowych i mieszanych. Konkursy igrzysk olimpijskich, mistrzostw świata i mistrzostw świata w lotach narciarskich nie są wliczane do klasyfikacji generalnej Pucharu Świata.

Puchar Świata organizowany jest od sezonu 1979/1980. Pomysł wprowadzenia cyklu konkursów, których wyniki zaliczane byłyby do wspólnej klasyfikacji, przejęty został z narciarstwa alpejskiego, w którym Puchar Świata rozgrywany jest od 1967 roku. Zwycięzcą pierwszego sezonu PŚ w skokach został Austriak Hubert Neuper. Trzecie miejsce w klasyfikacji generalnej uzyskał wówczas polski skoczek – Stanisław Bobak.

Klasyfikację generalną najczęściej, bo czterokrotnie, wygrywali: Fin Matti Nykänen oraz Adam Małysz, przy czym polski skoczek jest jedynym, który dokonał tej sztuki trzy razy z rzędu. Najwięcej zwycięstw w poszczególnych konkursach odniósł austriacki skoczek – Gregor Schlierenzauer, który na najwyższym stopniu podium stawał 53 razy. Drugie miejsce w tej klasyfikacji zajmuje Matti Nykänen (46 zwycięstw), trzeci jest Adam Małysz (39 zwycięstw).

Dotychczas ośmiu polskich skoczków triumfowało w konkursach Pucharu Świata – Stanisław Bobak (raz, 1980), Piotr Fijas (3 razy, 1980–1986), Adam Małysz (39 razy, 1996–2011), Kamil Stoch (26 razy, 2011–2018), Maciej Kot (dwa razy, 2017), Piotr Żyła (raz, 2013), Krzysztof Biegun (raz, 2013) i Jan Ziobro (raz, 2013). Łącznie w historii Pucharu Świata polscy skoczkowie odnieśli 74 zwycięstw.

Zasady

Zawody indywidualne

Konkurs indywidualny Pucharu Świata składa się na ogół z dwóch serii skoków (czasem, ze względu na złe warunki atmosferyczne, rozgrywana jest tylko jedna seria). W każdym konkursie bierze udział 50 skoczków (40 w konkursach lotów), którzy wyłaniani są w kwalifikacjach przed konkursem. Czasem w konkursie bierze udział więcej niż 50 skoczków. Następuje to wtedy, gdy nie można było przeprowadzić rundy kwalifikacyjnej. Zazwyczaj jednak w pierwszej serii skacze 50 zawodników, w kolejności według zajmowanej pozycji w Pucharze Świata. 30 najlepszych kwalifikuje się do drugiej, decydującej serii, zdobywając punkty Pucharu Świata. Dodatkowo do drugiej serii bądź samego konkursu zostają dopuszczeni zawodnicy, którzy w pierwszej serii (kwalifikacjach) uzyskali co najmniej 95% odległości najlepszego zawodnika, lecz nie uzyskali wystarczającej liczby punktów potrzebnych do kwalifikacji z powodu upadku (dla przykładu: gdy odległość najlepszego zawodnika wynosi 130 metrów, to 95% tejże odległości wynosi 123,5 metra). Specyficzne zasady rozgrywania pierwszej serii konkursu obowiązują na zaliczanym do punktacji Pucharu Świata Turnieju Czterech Skoczni, noszą one nazwę System KO. W serii finałowej skoki oddawane są w kolejności odwrotnej do miejsca zajmowanego po pierwszej serii (jeśli dwaj zawodnicy po pierwszej serii zajmują to samo miejsce, to w drugiej serii jako pierwszy startuje skoczek mający niższy numer startowy).

Aby konkurs został uznany za ważny, musi zostać zakończona co najmniej jedna seria, w przeciwnym przypadku konkurs zostaje odwołany i tym samym nieważny, co powoduje anulowanie wszystkich skoków, a punkty do klasyfikacji PŚ nie będą w danym konkursie przyznane. W przypadku gdy w czasie trwania drugiej serii konkurs nie zostanie dokończony z powodu złych warunków atmosferycznych to za oficjalne wyniki przyjmuje się wyniki serii pierwszej.

Miejsca w klasyfikacji generalnej Pucharu Świata ustalane są na podstawie punktów zdobytych przez zawodników w konkursach indywidualnych danego sezonu. W przypadku, kiedy dwóch zawodników zdobędzie taką samą liczbę punktów, wyżej sklasyfikowany zostaje ten, który więcej razy zwyciężał w konkursach PŚ, lub najwyższe zajęte przez niego miejsca w konkursach są lepsze od miejsc jego konkurenta. Lider klasyfikacji generalnej (łącznej) ma prawo do startowania w zawodach w żółtej koszulce (w sezonach 2006/2007 i 2007/2008 lider PŚ startował w czerwonej koszulce lidera).

Prawo udziału w kwalifikacjach do konkursu Pucharu Świata mają zawodnicy, którzy punktowali już w zawodach tej rangi lub w zawodach Letniego Grand Prix (dożywotnie prawo startu w PŚ), oraz zawodnicy, którzy punktowali w aktualnym lub poprzednim sezonie Pucharu Kontynentalnego.

Liczba uczestników, których każdy kraj ma prawo wystawić w kwalifikacjach do zawodów, jest ograniczona. Ustala się ją na podstawie liczby zawodników sklasyfikowanych do 55. pozycji w Światowej Liście Rankingowej, która wyznacza limity startowe na dane periody Pucharu Świata (w sezonie jest ich siedem – dwa latem i pięć zimą). Minimalna kwota startowa wynosi 2 zawodników (nawet jeżeli kraj nie ma swojego reprezentanta w rankingu FIS WRL) i na podstawie rankingu WRL może zostać powiększona do sześciu miejsc. Dzięki trzem najlepszym miejscom w ostatnim periodzie Pucharu Kontynentalnego kwota startowa może zostać zwiększona maksymalnie do 7 miejsc. Państwo, które jest gospodarzem zawodów może w swoim kraju, dwa razy w sezonie, wystawić dodatkowo grupę krajową, składającą się z 6 skoczków.

Od sezonu 2007/2008 do sezonu 2016/2017 czołowa dziesiątka (a wcześniej przez kilka lat czołowa piętnastka) klasyfikacji generalnej Pucharu Świata otrzymywała automatyczną kwalifikację do zawodów. Zawodnicy ci mogli brać udział w kwalifikacjach, ale od sezonu 2007/2008 ich skoki nie były zaliczane do wyników eliminacji i nie były oceniane przez sędziów (wyjątkiem były konkursy Turnieju Czterech Skoczni, rozgrywane systemem KO). Oddanie skoku w serii kwalifikacyjnej zawodnika z czołowej „10”, a wcześniej „15”, nie było obowiązkowe i decyzja o oddaniu skoku była uzależniona od skoczka.

Każdy zawodnik po oddaniu swojej próby otrzymuje ocenę łączną, na którą składają się noty za długość skoku i jego styl. Ocena nie może być ujemna, jeśli ocena po zsumowaniu obu not jest niższa od zera, zawodnik otrzymuje za skok 0 punktów.

Punkty za odległość

Po zmierzeniu odległości skoku, liczy się jej długość względem tzw. punktu K (punkt konstrukcyjny skoczni), który jest równy 60 pkt. w klasyfikacji (120 pkt. na skoczniach mamucich). Za każdy metr dalej lub bliżej od punktu K zawodnik otrzymuje +1,8 lub -1,8 pkt. na dużej skoczni, a +2,0 lub -2,0 pkt. na mniejszych skoczniach (na mamucich +1,2 lub -1,2 pkt.). Długość skoku mierzona jest od progu skoczni do pięty tylnego buta skoczka, w chwili zetknięcia się narty na całej długości z zeskokiem, z dokładnością do 0,5 m.

Noty za styl

Oprócz punktów za odległość pięciu sędziów dodaje noty za styl (2 skrajne noty są odrzucane), w skali 0-20 pkt., według następujących zasad:

– za błędy w fazie lotu jeden sędzia może odjąć maksymalnie 5 pkt.; oceniane jest płynne przejście do fazy lotu, symetryczna i stabilna pozycja w jej trakcie, zapoczątkowanie lądowania w odpowiednim momencie

– w fazie lądowania stracić można również 5 pkt., przy czym 2 pkt. odejmuje się w przypadku lądowania bez telemarku

– najwięcej punktów można utracić w fazie odjazdu; całkowity upadek oznacza utratę 7 pkt.; za dotknięcie jakąś częścią ciała zeskoku odejmowanych jest 4-5 pkt.; przyjęcie przed przekroczeniem granicy upadków nieprawidłowej pozycji ciała powoduje odjęcie 0,5-3 pkt.

– zachowanie skoczka na wybiegu poza granicą upadków nie jest oceniane przez sędziów

Od piątego periodu sezonu 2009/2010 (zawody na skoczni mamuciej w Oberstdorfie) oprócz not za styl i długość skoku, wpływ na ocenę końcową skoczka ma przelicznik za prędkość i kierunek wiatru oraz za ewentualną zmianę długości najazdu.

Od sezonu 1993/1994 za miejsca zajęte w konkursie Pucharu Świata zawodnicy otrzymują punkty według następującej tabeli:

W przypadku uzyskania przez kilku zawodników takiej samej noty w konkursie, wszystkim przyznaje się punkty za miejsce, na którym są sklasyfikowani. Przykładowo, jeśli dwaj zawodnicy zajmą pierwsze miejsce, to obaj uzyskają po 100 pkt, a następny skoczek w klasyfikacji zdobędzie 60 pkt. za trzecie miejsce.

W sezonach 1979/1980–1992/1993 skoczkom przyznawano punkty za zajęte miejsca w poszczególnych konkursach według następującej tabeli:

Zawody drużynowe

Oprócz konkursów indywidualnych rozgrywane są także konkursy drużynowe. Aby konkurs mógł się odbyć, musi się do niego zgłosić co najmniej 8 krajów. W innym przypadku rozgrywane są zawody indywidualne. Każda z drużyn wystawia czterech zawodników, którzy oddają po dwa skoki.

W konkursie odbywają się dwie rundy po cztery serie skoków (czasem, ze względu na złe warunki atmosferyczne, rozgrywana jest tylko jedna runda). W każdej z 8 serii, członkowie drużyn oddają po jednym skoku (jeden skoczek z każdej drużyny na serię). Kolejność startu członków drużyny jest ustalona i nie może się zmieniać pomiędzy rundami. W drugiej rundzie konkursu startuje 8 najlepszych drużyn z rundy pierwszej (chyba że na 8. miejscu znajdują się ex aequo dwie lub więcej drużyn).

Zwycięzcą zawodów zostaje drużyna, która uzyska najwyższą łączną notę punktową za skoki wszystkich jej członków, we wszystkich zakończonych rundach.

Miejsca państw w klasyfikacji Pucharu Narodów ustalane są na podstawie sumy punktów z konkursów drużynowych oraz sumy punktów zdobytych przez wszystkich zawodników danego kraju w konkursach indywidualnych w danym sezonie.

Od sezonu 2001/2002 za miejsca zajęte w drużynowych konkursach Pucharu Świata kraje otrzymują punkty według następującej tabeli:

W sezonach 1993/1994–2000/2001 krajom przyznawano punkty za zajęte miejsca w poszczególnych konkursach według następującej tabeli:

W sezonach 1991/1992 i 1992/1993 krajom przyznawano punkty za zajęte miejsca w poszczególnych konkursach według następującej tabeli:

Zawody mieszane

Od sezonu 2012/2013 rozgrywane są także konkursy drużyn mieszanych (jeden w sezonie). Startują w nich drużyny składające się z dwóch zawodników i dwóch zawodniczek. Zasady rozgrywania konkursu drużynowego są takie same, jak zwykłego konkursu drużynowego, z jedną różnicą: punkty zdobyte przez każdą z drużyn są dzielone na połowę i dopisywane w połowie do klasyfikacji drużynowej Pucharu Świata mężczyzn, a w połowie do takiej samej klasyfikacji kobiet. Zatem za zajęcie poszczególnych miejsc kraje otrzymują w obu klasyfikacjach (męskiej i kobiecej) punkty według poniższej tabeli:

Skoki narciarskie wraz z biegami narciarskimi oraz kombinacją norweską należą do rodziny sportów narciarstwa klasycznego. Dyscyplina ta cieszy się popularnością głównie w Europie, szczególnie w krajach nordyckich (w Norwegii i Finlandii) i Europy Środkowej (w Austrii, Czechach, Niemczech, Polsce, Słowenii i Szwajcarii), a poza Europą dyscyplina ta jest popularna głównie w Japonii.

Skoki narciarskie wraz z biegami narciarskimi oraz kombinacją norweską należą do rodziny sportów narciarstwa klasycznego. Dyscyplina ta cieszy się popularnością głównie w Europie, szczególnie w krajach nordyckich (w Norwegii i Finlandii) i Europy Środkowej (w Austrii, Czechach, Niemczech, Polsce, Słowenii i Szwajcarii), a poza Europą dyscyplina ta jest popularna głównie w Japonii.

Skoki narciarskie wraz z biegami narciarskimi oraz kombinacją norweską należą do rodziny sportów narciarstwa klasycznego. Dyscyplina ta cieszy się popularnością głównie w Europie, szczególnie w krajach nordyckich (w Norwegii i Finlandii) i Europy Środkowej (w Austrii, Czechach, Niemczech, Polsce, Słowenii i Szwajcarii), a poza Europą dyscyplina ta jest popularna głównie w Japonii.