Mongolia
Mongolia, a właściwie republika Mongolii to ogromny kraj leżący w Azji, o niezwykle ciekawej i długiej historii. Powierzchnia Mongolii przekracza półtora miliona km2, a te ogromne przestrzenie zasiedla zaledwie 2,7 mln. mieszkańców. Można sobie łatwo wyobrazić, jak wygląda średnie zaludnienie i jak wiele można tam znaleźć obszarów, na których trudno spotkać człowieka.
Mongolia to kraj ogromnych przestrzeni poprzecinanych górskimi pasmami
Geografia
Mongolia to kraj ogromny terytorialnie, ale nawet niewielkie zaludnienie nie oznacza, że są tam tereny niedostępne. W porównaniu z pustynnymi krajami afrykańskimi czy azjatyckimi, albo z niedostępnymi obszarami Amazonii Mongolia jest raczej terenem okiełznanym. Jej specyfiką, wpływającą na zaludnienie mogą być liczne pasma górskie i wyżyny, które zajmują około 80% powierzchni całego kraju. Wskaźnik ten obejmuje jedynie obszary położone powyżej 1000 m npm. Najwyższym szczytem jest Monch Chairchan-uul, który liczy 4362 m npm. Południową część kraju zajmują też tereny półpustynne i pustynne, w tym znana Pustynią Gobi. Lasów raczej nie jest zbyt wiele w Mongolii, ale można tu spotkać bogatą faunę, wśród której znajdują się rzadkie gatunki, jak niedźwiedzie himalajskie, świstaki himalajskie, suhaki, konie Przewalskiego czy baktriany. Stolicą Mongolii jest Ułan Bator. Inne większe miasta, to Darchan, Erdenet, Suche Bator i Kobdo. Mongolia posiada jedynie dwóch sąsiadów. Jednym z nich jest Rosja, która otacza państwo od północy, oraz Chiny – z trzech pozostałych stron.
Historia
Tereny dzisiejszej Mongolii w dawnych wiekach zamieszkane były przez plemiona koczownicze. Pod koniec XII wieku pojawił się tu słynny wódz Chyngis-chan, które poderwał pojedyncze plemiona do działania, jednocząc je i tworząc wielkie Imperium Mongolskie. Imperium trwało 100 lat, a następnie, wskutek waśni plemiennych podzieliło się na kilka mniejszych państewek. Mniejsze kraje to mniejsze szanse oparcia się agresji, zwłaszcza przy sąsiedztwie takiego mocarstwa jak Rosja, dlatego w XVII wieku północne tereny dostały się pod carskie wpływy. Sto lat później po Rosji przyszła kolej na wpływy mandżursko-chińskie, które trwały do 1911 roku, kiedy to Mongolia ogłosiła niepodległość. Jednak dopiero porozumienie chińsko-rosyjskie zawarte 4 lata później przyznało autonomię tzw. Mongolii Zewnętrznej, czyli terenom zagarniętym przez Chiny w 1690 roku, leżącym na północ od Pustyni Gobi. Pozostałe tereny tzw. Mongolii Wewnętrznej nadal znajdują się w obszarze Chin. Autonomię Mongolia posiadała jedynie cztery lata dzięki opozycji władcy chińskiego, ale odzyskała ja ponownie w 1924 roku. Powstała wówczas Mongolska republika Ludowa, która funkcjonowała do 1991 roku, kiedy to zmieniono nazwę na Republikę Mongolii.
Ludzie
Mongolię zamieszkuje około 2,7 miliona mieszkańców. Większość ludności cywilizowanej skupia się w miastach. Pozostali, to przede wszystkim koczownicze plemiona, które zajmują się hodowlą. Etnicznie społeczeństwo nie jest bardzo zróżnicowane, ale rdzenni Mongołowie stanowią tylko 89% ludności. Pozostali to około 6% Kazachów i 5% innych narodowości. Przeciętna długość życia w Mongolii wynosi około 62-66 lat z korzyścią na rzecz kobiet. Jest tu tez dodatni przyrost naturalny, wynoszący blisko 1,5%. Można się spodziewać, że przy koczowniczym stylu życia społeczeństwo mongolskie jest raczej prymitywne, jednak obywatele tego kraju dbają o wykształcenie swoich dzieci nawet w jurtach wędrownych. Analfabetyzm w Mongolii wynosi zaledwie 0,9%. Większość obywateli mówi po mongolsku, który jest zarazem językiem urzędowym, ale można tu też usłyszeć wiele języków lokalnych. Głównym wyznaniem jest buddyzm.
Ułan Bator - świątynie
Ułan Bator jest najważniejszym miastem Mongolii i tu właśnie można znaleźć najwięcej pozostałości po dawnych czasach. Częściowo ocalały tu trzy klasztory i jeden pałac Bogdo – gegena. Odbudowano też wiele świątyń, w tym Gandan - zespół klasztorny z XIX i początku XX wieku, w którym odbywają się największe, wielogodzinne nabożeństwa z udziałem bogatego zespołu instrumentów muzycznych. Do najcenniejszych zabytków świątyni należą rzeźby autorstwa pierwszego Bogdo-Gegena - Dzanabadzara, w tym srebrna, pozłacana rzeźba Oczidara z 1663 i jego autoportret z brązu w świątyni sąsiadującej z główną od wschodu. Tam też posąg Buddy z Indii sprzed 2000 lat i parę srebrnych relikwiarzy Buddy. W oddzielnie stojącej świątyni koło Gandanu umieszczony jest gigantyczny posąg Buddy, wysokości 26,5 m. Obok stoi kilka świątyń zbudowanych w latach 90-ch naszego wieku oraz wielki Suburgan z 1958. Pozostałe świątynie Ułan Bator są zbudowane w stylu chińskim. Warto zwiedzić muzeum religii Czojdżin Łamyn Sum z początku XX wieku (1904-1908). Ostatnim zabytkowym kompleksem jest pałac zimowy Bogdo-Gegena wraz z przypałacowym zespołem świątyń (1893-1912). Pałac jest prosty w konstrukcji i bez bogatych detali ozdobnych. Znacznie ładniejsze są świątynie z barwnym malowidłami, spadzistymi dachami oraz licznymi posągami bóstw opiekuńczych.
Inne zabytki
Do najcenniejszych zabytków Mongolii należy historyczna stolica Harchorin w centralnej Mongolii – pierwsza stolica państwa założona przez Czyngis Chana. W tym miejscu można podziwiać klasztor Erdene Dzuu, którego pierwsze świątynie powstały już w XVI wieku. Wśród nielicznych przetrwałych dzieł sztuki szczególny zachwyt budzą wielkie maski bóstw używane w tańcach obrzędowych, w całości wykonane z czerwonego korala szlachetnego, a także misternie haftowane lub malowane na jedwabiu obrazy sakralne o niezwykle żywej kolorystyce. Interesujące są też popularne do dziś w Mongolii tabakierki.
Wykonywano je z wielką starannością, najczęściej z różnobarwnego agatu, w którym borowano otwór, a następnie kwasem poszerzano, aż do uzyskania, w środku litego minerału, komory na tytoń. Na powierzchni ryto kunsztowne płaskorzeźby, a w najcenniejszych okazach rzeźby wykonywano na wewnętrznych ściankach komory i widoczna jest ona dzięki przejrzystości kamienia. Wieczko tradycyjnie sporządzano z drogocennych odmian korala szlachetnego.
Informacje ogólne:
Powierzchnia: 1 564 116 km²
Liczba ludności: 2 736 800
Gęstość zaludnienia: 1,75 osób/km²
Język urzędowy: mongolski
Ustrój polityczny: republika
Stolica: Ułan Bator
Jednostka monetarna: 1 tugrik
Religia dominująca: buddyzm tybetański 93%
GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA |
