Niger, Republika Nigru (fr. République du Niger) – państwo położone w Afryce Zachodniej na Saharze, bez dostępu do morza. Niger liczy ponad 1,3 mln km² powierzchni. Graniczy z Algierią (956 km), Libią (354 km), Czadem (1175 km), Nigerią (1497 km), Beninem (266 km), Burkina Faso (628 km) i z Mali (821 km). W 2011 roku w państwie mieszkało 15 306 252 osób[2]. Kraj uzyskał niepodległość 3 sierpnia 1960 roku. Językiem urzędowym jest francuski. Niger dzieli się na 7 departamentów i jeden dystrykt stołeczny. Stolicą jest Niamey.
Niger należy do Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej, Międzynarodowej Organizacji Pracy, Międzynarodowego Banku Odbudowy i Rozwoju, Międzynarodowego Funduszu Walutowego, Międzynarodowego Trybunału Karnego, Organizacji Konferencji Islamskiej, Organizacji Narodów Zjednoczonych, Unii Afrykańskiej i Światowej Organizacji Handlu i ECOWAS[3].
Geografia
Prawie cały obszar Nigru leży w południowej Saharze. Niger znajduje się na powierzchni wyżynnej (wys. 200–500 m). W centrum państwa wznosi się Wyżyna Air, zbudowana ze skał krystalicznych. Na wyżynie znajdują się wulkaniczne masywy (m.in. Baguezane, 2022 m)[4]. Na wschód od wyżyny rozciąga się pustynna niecka Tenere, a na zachód niecka Talak. Na północy Nigru znajduje się płaskowyż Dżado osiągający do 1150 metrów wysokości[4]. Klimat zwrotnikowy kontynentalny, suchy i skrajnie suchy na północy. W części środkowej i południowej klimat jest podrównikowy suchy (wilgotniejszy na skrajnym południu). Średnia roczna suma opadów waha się pomiędzy 20–50 mm na północy do 600–800 mm na południu[4]. Pora deszczowa przypada w sierpniu w części środkowej. W części południowej pora deszczowa rozpoczyna się w czerwcu, a kończy we wrześniu. Średnia temperatura w styczniu (będącym najchłodniejszym miesiącem) wynosi 16–17 °C na północy i 24 °C na południu[4]. W części północnej najcieplejszym porą jest lipiec zaś w części środkowej i południowej okres pomiędzy kwietniem i majem. Na północy średnia temperatura w najcieplejszym okresie wynosi 32 °C, a w części środkowej i południowej 34 °C[4]. Średnie opady dla kraju wynoszą: 0 mm w styczniu oraz 138 mm w lipcu[5]. Są duże amplitudy dobowe temperatury. Podczas zimy można zaobserwować harmattan będący suchym i ciepłym wiatrem znad Sahary[4]. W Nigrze jedyną stałą rzeką jest Niger, przepływający przez południowo-zachodnią część państwa. Pozostałe rzeki są rzekami okresowymi. W Nigrze znajdują się liczne suche doliny (wadi). Na południowym wschodzie leży jezioro Czad. Na północy istnieje roślinność pustynna, przechodząca ku południowymi w półpustynną. W południowej części Nigru znajdują się sawanny z udziałem kolczastych drzew (głównie akacji) oraz baobabów. Na zachód od jeziora Czad znajdują się suche tereny porośnięte sawanną trawiastą[5]. Wzdłuż wady rosną akacje i palmy dum. W 2006 roku w Nigrze znajdowało się 6,6% powierzchni kraju pod ochroną prawną[4].
W Nigrze dziko żyją krokodyle, lwy, bawoły, hipopotamy i słonie[5].
Susza i powódź w 2010
W 2010 roku część Nigru została dotknięta suszą, zaś tereny położone przy rzece Niger zostały dotknięte powodzią. W wyniku monsunu doszło do potężnych ulew w części państwa. Rzeką Niger płynęła największa fala powodziowa od 80 lat[6]. Na niektórych terenach zaczęła odradzać się roślinność, lecz stale podnoszący się poziom wód sprawił, że rośliny zgniły. Susza i powódź przyczyniły się klęski głodu w Nigrze. Według organizacji humanitarnej Oxfam, ponad połowa mieszkańców Nigru potrzebowała wówczas bezpośredniej pomocy żywnościowej[6]. Początkowo Niger otrzymał dużą pomoc humanitarną, ale w wyniku powodzi w Pakistanie, większość pomocy zaczęła trafiać do tego kraju. Powódź zniszczyła schronienia dla ok. 70 tys. ludzi[6]. W sierpniu 2010 roku Światowy Fundusz Żywnościowy przekazał na pomoc mieszkańcom Nigru 15 mln dolarów[6].
Historia
Ziemie Nigru zamieszkane były od górnego paleolitu[7]. Pustynnienie obszaru Sahary (od III tysiąlecia p.n.e.) spowodowało migrację na południe, ku dolinie rzeki Niger, początkowo ludów rolniczych, potem pasterzy bydła utożsamianych z Fulanami[7].
Od X w. ludy Hausa zakładały miasta-państwa na południu kraju, a północne obszary opanowały koczownicze plemiona Tuaregów[7]. W XVI w. imperium Songhaj rozciągnęło swą władzę nad większością ziem należących obecnie do Nigru. Na początku XIX w. nigeryjskie plemiona Fulani prowadziły świętą wojnę z Hausa, przejmując władzę na południu.
Podczas konferencji w Berlinie (1884-1885), dotyczących posiadłości w Afryce Środkowej, Niger został przydzielony Francuzom, którzy przybyli tu w 1891 roku, ale kolonizacja tych ziem trwała do I wojny światowej[7]. Od 1922 roku Niger wchodził w skład francuskiej Afryki Zachodniej. Od 1958 roku otrzymał autonomię w ramach Wspólnoty Francuskiej, a w 1960 roku uzyskał niepodległość, po podpisaniu z Francją porozumienia w sprawie pomocy finansowej, obronnej, technicznej i kulturalnej. Od 1974 roku w kraju rządziła Najwyższa Rada Wojskowa i do 1988 roku działalność partii politycznych była zakazana[7]. W 1989 roku odbyło się referendum konstytucyjne i wybory prezydenckie, które wygrał Ali Saibou, przeciwnik wielopartyjnej demokracji. Pod presją opozycji, po licznych strajkach i demonstracjach, wyraził zgodę na reformy. Rok później Amadou Cheiffou został mianowany premierem rządu tymczasowego. Wielopartyjna konstytucja została przyjęta drogą referendum w 1992 roku, a w rok później w wyniku wolnych wyborów doszło do utworzenia koalicji rządowej[7]. Prezydentem został Mahamane Ousmane, przywódca Konwencji Demokratycznej i Społecznej. Katastrofalne powodzie we wschodnim i środkowym Nigrze zakończyły w 1994 roku wieloletnią suszę. Rok później zawarto pokój ze zbuntowanym plemieniem Tuaregów, które od 1991 roku prowadziło walki z siłami rządowymi, domagając się większych udziałów w zyskach z eksploatacji złóż uranu[7].
W 1996 roku junta wojskowa obaliła prezydenta, zawiesiła konstytucję i działalność partii politycznych oraz rozwiązała parlament i rząd. Władzę objęła Rada Ocalenia Narodowego z podpułkownikiem Ibrahim Baré Maïnassara na czele, który jeszcze w tym samym roku wprowadził nową konstytucję, utworzył partię – Związek Niezależnych na rzecz Odnowy Demokracji (UNIRD) oraz wygrał wybory prezydenckie, a jego partia – wybory parlamentarne[7]. W kolejnym zamachu stanu, w kwietniu 1999 roku, Mainassara zginął, rządy przejęła Rada Pojednania Narodowego, a szefem państwa został stojący na jej czele major Daouda Malam Wanké, dowódca Gwardii Prezydenckiej[7]. Wprowadzono nową konstytucję, która ograniczała kompetencje prezydenta na rzecz parlamentu i rządu oraz przekazała rządy cywilom[7]. Wybory prezydenckie 22 grudnia 1999 roku wygrał Mamadou Tandja z partii MNSD, a parlamentarne – jego partia, która jednak nie uzyskała bezwzględnej większości i utworzyła rząd koalicyjny z CDS. Jeszcze w 1999 roku uchwalono nową konstytucję[5]. Sukcesem nowych władz było rozbrojenie powstańców spośród Tuaregów i Tubu oraz uzyskanie pożyczek z instytucji międzynarodowych[7]. Wybory w 2004 roku wygrał dotychczasowy prezydent i popierająca go partia[7]. W tym samym roku w Nigrze przeprowadzono po raz pierwszy w historii wybory lokalne[5]. Konflikt z Beninem rozwiązał Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości, który w 2005 roku przyznał Nigrowi większość sporych wysepek na rzece stanowiącej linię graniczną z Beninem[5].
W maju 2009 w Nigrze rozpoczął się kryzys polityczny z powodu planów prezydenta Tandji dotyczących wydłużenia jego drugiej kadencji i zniesienia kadencyjności szefa państwa w ogóle. W wyniku przeprowadzonego wbrew decyzji sądu referendum, do ustawy zasadniczej wprowadzone zostały stosowne poprawki. Zmiana prawa spowodowała krytykę ze strony opozycji i społeczności międzynarodowej. W kraju rozpoczęły się protesty społeczne. Po porażce rozmów negocjacyjnych pod egidą ECOWAS, w lutym 2010 wojsko dokonało zamachu stanu, obalając prezydenta Tandję Mamadou. Władzę w kraju przejęła junta wojskowa na czele z Salou Djibo.
Junta wojskowa ogłosiła jednakże plan powrotu do rządów cywilnych. W październiku 2010 w kraju odbyło się referendum konstytucyjne, a w styczniu 2011 demokratyczne wybory. W ich wyniku nowym prezydentem republiki wybrany został wieloletni lider opozycji Mahamadou Issoufou, obejmując urząd 7 kwietnia 2011.
Wiosną 2014 roku powstało wspólne wojsko Nigerii i jej państw sąsiadujących (między innymi z Nigrem) w celu pokonania terrorystów z Boko Haram[8]. Wspólna armia powstała w wyniku nacisku państw zachodnich. W czerwcu 2015 roku terroryści z organizacji Boko Haram zaatakowali Niger i Czad. Podczas ataku w Nigrze doszło do zamordowania około 50 osób[8]. W listopadzie 2015 roku Niger zamknął 151 szkół, do których chodziło 12,5 tys. dzieci[9]. Szkoły zamknięto w obawie o atak terrorystów z organizacji Boko Haram działającym w sąsiedniej Nigerii. Nauczyciele w obawie o swoje bezpieczeństwo nie zjawiali się w pracy. Brak działających szkół doprowadził do fali paniki wśród miejscowych mieszkańców[9]. Władze Nigru wraz z ONZ rozpoczęły pracę nad zapewnieniem bezpiecznych warunków do edukacji[9].
Polityka
Mahamadou Issoufou – obecny prezydent Nigru
Niger jest republiką. Głową państwa jest prezydent, wybierany w wyborach powszechnych na 5-letnią kadencję. Władza ustawodawcza należy do 1-izbowego Zgromadzenia Narodowego, liczącego 113 deputowanych, pochodzącego z wyborów powszechnych, o 5-letniej kadencji. Władzę wykonawczą sprawuje rząd z premierem na czele. Prezydent mianuje premiera. Obecny ustrój polityczny opiera się na konstytucji uchwalonej w 1999 roku[10].
Urząd prezydenta sprawuje obecnie Mahamadou Issoufou. Wybory prezydenckie wygrał w marcu 2011 roku[11]. Issoufou wygrał zdobywając 57,95% głosów. Jego wybór zakończył roczny okres demokratyzacji kraju, po tym, jak poprzedni prezydent Mamamdou Tandja został odsunięty przez wojsko drogą zamachu stanu. Issoufou stoi na czele socjaldemokratów. W 2011 roku po raz piąty kandydował na urząd prezydenta[11]. Rywalizował z Seini Umaru. Wybory w Nigrze zostały ocenione za demokratyczne i wolne przez międzynarodowych obserwatorów.
Głównymi partiami są: powstały w 1988 roku Ruch Narodowy na rzecz Rozwijającego się Społeczeństwa–Nassara (Mouvement National pour une Société de Développement–Nassara, MNSD–Nassara), centrowa Konwencja Demokratyczna i Społeczna–Rahama (Convention Démocratique et Sociale–Rahama, CDS–Rahama), Nigerska Partia na rzecz Demokracji i Socjalizmu–Tarayya (Parti Nigérien pour la Démocratie et le Socialisme–Tarayya, PNDS–Tarayya) oraz koalicja opozycyjna Koordynacja Sił Demokratycznych (Coordination des Forces Démocratiques, CFD)[12] |
