Państwa świata to dział poświęcony wszystkim krajom na świecie. Poznamy tutaj dorobek kulturalny, społeczny, gospodarczy poszczególnych krajów.

Mozambik (port. Moçambique), Republika Mozambiku (port. República de Moçambique) – państwo położone w południowo-wschodniej Afryce. Graniczy z RPA, Eswatini, Zimbabwe, Zambią, Malawi i Tanzanią.
Przez kilka wieków kolonia portugalska, w 1975 uzyskał niepodległość.
Ustrój polityczny
Władzą ustawodawczą jest jednoizbowy parlament o 250 miejscach – Zgromadzenie Republiki. Urząd prezydenta obecnie sprawuje Filipe Nyusi z partii Front Wyzwolenia Mozambiku (FRELIMO). Zarówno wybory prezydenckie, jak i parlamentarne odbywają się co 5 lat.
W wyborach generalnych, które odbyły się 15 października 2014 zwyciężyła partia FRELIMO uzyskując 55,93% głosów i 144 miejsca w parlamencie[2].
święto narodowe: Dzień Niepodległości – 25 czerwca.
ustanowienie konstytucji: 30 listopada 1990.
Podział administracyjny
Mozambique Provinces numbered 300px.png
Pod względem administracyjnym Mozambik dzieli się na 11 prowincji:
Cabo Delgado
Gaza
Inhambane
Manica
Maputo (stołeczna)
Maputo
Nampula
Niasa
Sofala
Tete
Zambezia
Historia
Tereny współczesnego Mozambiku zasiedlili około I tysiąclecia p.n.e. Buszmeni. Od V wieku n.e. rozpoczęła się fala napływu ludów Bantu która zepchnęła Buszmenów na południe. Od wieku VIII na wybrzeżu utworzone zostały faktorie arabskie, perskie i indyjskie. Niektóre z takich ośrodków, rozwinęły się w duże miasta portowe. Mieszkańcy wybrzeża przeważnie wyznawali islam i należeli do kultury Suahili. Od XV wieku zachodnia część współczesnego Mozambiku została włączona do imperium Monomotapa ze współczesnego Zimbabwe[3]. Od końca XV wieku rozpoczęła się eksploracja portugalska. W 1609 roku Mozambik stał się kolonią portugalską, kolonialiści nie zdołali jednak podbić wnętrza kraju aż do końca XIX wieku. Od początków XX wieku miało miejsce systematyczne ograniczanie praw tubylców i ich marginalizacja na rzecz Portugalczyków. W 1930 roku Akt kolonialny przekształcił Mozambik w posiadłość zarządzaną przez metropolię, a w 1951 roku w prowincję zamorską[3].
Od połowy lat 50. zwiększyło się osadnictwo białych Portugalczyków. Na gruncie sprzeciwu wobec tego zaczął kształtować się ruch wyzwoleńczy. W 1962 roku utworzony został Front Wyzwolenia Mozambiku (FRELIMO). Rok później z tejże organizacji wyłamał się Afrykański Zjednoczony Front Ludowy, który w 1965 roku powołał Rewolucyjny Komitet Mozambiku. Niemniej jednak przewaga w ruchu niepodległościowym należała do FRELIMO które w 1964 roku rozpoczęło antyportugalską wojnę partyzancką[3]. Rebelia wsparta została przez Tanzanię, Algierię, Zjednoczoną Republikę Arabską, Zambię i kraje socjalistyczne. Krwawe tłumienia powstania przyczyniły się do masowej emigracji Mozambijczyków do państw ościennych, głównie Tanzanii i Zambii[3]. Do 1974 roku FRELIMO przejęło kontrolę nad 1/3 kraju, a na wyzwolonych obszarach tworzyło lokalną administrację. Po rewolucji goździków w Portugalii, rząd rewolucyjny zapowiedział przyznanie Mozambikowi niepodległości[3].
W 1975 roku Mozambik stał się niepodległą republiką. W tym samym roku armia portugalska i siły FRELIMO stłumiły powstanie portugalskich osadników którzy niechętnie przyjęli deklarację niepodległości. W następstwie nieudanej rebelii większość osadników opuściła kraj[3]. Pierwszym prezydentem i szefem rządu został Samora Machel. Rozpoczął on budowę socjalistycznego ustroju państwa[3]. Na gruncie budowy socjalizmu doszło do upaństwowienia ziemi, systemu edukacji i opieki zdrowotnej, zrównano też prawa kobiet i mężczyzn. Rząd popierał ruch narodowowyzwoleńczy z sąsiedniej Rodezji, wsparciem prezydenta cieszył się Afrykański Narodowy Związek Zimbabwe Roberta Mugabe, a także Afrykański Kongres Narodowy zwalczający apartheid[4]. Reformy utrzymane w lewicowym stylu nie spodobały się części dotychczasowych członków Frontu. Wsparci przez rząd Rodezji dysydenci utworzyli w 1976 roku Narodowy Ruch Oporu Mozambiku (RENAMO) który rozpoczął antyrządową kampanię partyzancką[5][6]. Wybuch walk jedynie zradykalizował FRELIMO które w 1977 roku oficjalnie przyjęło doktrynę marksistowską i politycznie zbliżyło się do bloku wschodniego[7].
Siły partyzanckie w walce z rządem stosowały początkowo sabotaż gospodarczy i ataki na infrastrukturę, z czasem rozpoczęły ataki na miasta i wsie. Metodą zastraszenia społeczeństwa stosowaną przez RENAMO stały się masakry cywilów które stały się powszechne[6]. W 1984 roku Mozambik zrezygnował z popierania ruchów wyzwoleńczych w państwach ościennych na gruncie ugody Nkomati z rządem Republiki Południowej Afryki, która zobowiązała się w zamian wycofać swoje poparcie wobec RENAMO[4].
Do końca lat 80. działania RENAMO doprowadziły do co najmniej 100 tysięcy ofiar w ludziach i ucieczki z kraju miliona uchodźców[6]. Po transformacji ustrojowej Mozambiku w system wielopartyjny o wolnorynkowej gospodarce, RENAMO rozpoczęło z rządem rozmowy pokojowe. Porozumienie pokojowe podpisano w Rzymie pod egidą ONZ w 1992. Na jego mocy RENAMO przekształciło się w partię polityczną z Alfonsem Dhlakamą na czele. W 1994 lider partii wziął udział w pierwszych wolnych wyborach prezydenckich w Mozambiku. Przegrał jednak z kandydatem FRELIMO, Joaquimem Chissano (53,3% głosów), zdobywając 33,7% głosów poparcia. Od tego czasu FRELIMO sprawowała władzę na gruncie wielopartyjnym[8][8].
21 października 2013 RENAMO wypowiedziało układ pokojowy z 1992 po tym, jak według RENAMO siły rządowe ostrzelały i zajęły bazę Sathunjira w regionie Gorongosa w prowincji Sofala, ok. 600 km na północ od stołecznego Maputo. W bazie przebywał lider ugrupowania Afonso Dhakama, lecz zdołał uciec spod ostrzału. Już wcześniej, bo w kwietniu i czerwcu 2013 dochodziło do starć między armią a RENAMO, a w atakach bojówki zginęło 11 żołnierzy i policjantów oraz sześciu cywilów[9]. Układ pokojowy wznowiono w 2014 roku[6].
W marcu 2019 roku południowo-wschodnią Afrykę, w tym Mozambik, nawiedził tropikalny cyklon Idai. Było to jedno z najtragiczniejszych w skutkach (spośród odnotowanych) tego typu zjawisk atmosferycznych w Afryce i całej półkuli południowej. Długotrwała nawałnica spowodowała katastrofalne zniszczenia przede wszystkim w Mozambiku, gdzie zginęło ok. 600 osób, ale też w Zimbabwe i Malawi (w całym dotkniętym przez cyklon regionie było ponad 1000 ofiar śmiertelnych oraz tysiące osób zaginionych)[10]. Na południowej półkuli żywioł zajmował (stan na marzec 2019 r.) 3. miejsce (wśród odnotowanych) w klasyfikacji najbardziej śmiertelnych cyklonów tropikalnych[11].

Państaw świata to dział poświęcony wszystkim krajom na świecie. Poznamy tutaj dorobek kulturalny, społeczny, gospodarczy poszczególnych krajów.

Państaw świata to dział poświęcony wszystkim krajom na świecie. Poznamy tutaj dorobek kulturalny, społeczny, gospodarczy poszczególnych krajów.

Państaw świata to dział poświęcony wszystkim krajom na świecie. Poznamy tutaj dorobek kulturalny, społeczny, gospodarczy poszczególnych krajów.

Państaw świata to dział poświęcony wszystkim krajom na świecie. Poznamy tutaj dorobek kulturalny, społeczny, gospodarczy poszczególnych krajów.

Państaw świata to dział poświęcony wszystkim krajom na świecie. Poznamy tutaj dorobek kulturalny, społeczny, gospodarczy poszczególnych krajów.

Państaw świata to dział poświęcony wszystkim krajom na świecie. Poznamy tutaj dorobek kulturalny, społeczny, gospodarczy poszczególnych krajów.

Państaw świata to dział poświęcony wszystkim krajom na świecie. Poznamy tutaj dorobek kulturalny, społeczny, gospodarczy poszczególnych krajów.

Państaw świata to dział poświęcony wszystkim krajom na świecie. Poznamy tutaj dorobek kulturalny, społeczny, gospodarczy poszczególnych krajów.

Państaw świata to dział poświęcony wszystkim krajom na świecie. Poznamy tutaj dorobek kulturalny, społeczny, gospodarczy poszczególnych krajów.

Państaw świata to dział poświęcony wszystkim krajom na świecie. Poznamy tutaj dorobek kulturalny, społeczny, gospodarczy poszczególnych krajów.

Państaw świata to dział poświęcony wszystkim krajom na świecie. Poznamy tutaj dorobek kulturalny, społeczny, gospodarczy poszczególnych krajów.

Państaw świata to dział poświęcony wszystkim krajom na świecie. Poznamy tutaj dorobek kulturalny, społeczny, gospodarczy poszczególnych krajów.

Państaw świata to dział poświęcony wszystkim krajom na świecie. Poznamy tutaj dorobek kulturalny, społeczny, gospodarczy poszczególnych krajów.

Państaw świata to dział poświęcony wszystkim krajom na świecie. Poznamy tutaj dorobek kulturalny, społeczny, gospodarczy poszczególnych krajów.

Państaw świata to dział poświęcony wszystkim krajom na świecie. Poznamy tutaj dorobek kulturalny, społeczny, gospodarczy poszczególnych krajów.

Państaw świata to dział poświęcony wszystkim krajom na świecie. Poznamy tutaj dorobek kulturalny, społeczny, gospodarczy poszczególnych krajów.

Państaw świata to dział poświęcony wszystkim krajom na świecie. Poznamy tutaj dorobek kulturalny, społeczny, gospodarczy poszczególnych krajów.

Państaw świata to dział poświęcony wszystkim krajom na świecie. Poznamy tutaj dorobek kulturalny, społeczny, gospodarczy poszczególnych krajów.

Państaw świata to dział poświęcony wszystkim krajom na świecie. Poznamy tutaj dorobek kulturalny, społeczny, gospodarczy poszczególnych krajów.