Turcja
Turcja jest krajem położonym nad czterema morzami. Na północy jest Morze Czarne, od zachodu Morze Egejskie i Morze Marmara, a od południa Morze Śródziemne, nazywane w języku tureckim Morzem Białym. Tylko 3 procent powierzchni kraju leży na terenie Europy, reszta należy już do Azji i to sprawia, że dla Europejczyka, Turcja to już egzotyka. Część kraju należąca do Starego Kontynentu nie jest nawet połączona z resztą państwa, bo rozdzielają je cieśniny: Bosfor i Dardanele.
Meczety są jednymi z najbardziej charakterystycznych budowli w Turcji
Geografia
To kraj górzysty, większość powierzchni Azji Mniejszej zajmuje Wyżyna Anatolijska zbudowana z utworów paleozoicznych pokrytych osadami kredowymi i trzeciorzędowymi o średniej wysokości 900-1500 m n.p.m. Występują tu liczne kotliny i wulkany (największy to Erciyas 3616 m n.p.m.). Na wschodzie Turcji rozciąga się Wyżyna Armeńska z rozległymi kotlinami tektonicznymi i wygasłymi wulkanami (najwyższy to Ararat 5122 m n.p.m.). Na północy kraju wzdłuż wybrzeża Morza Czarnego, przez 1000 km biegną Góry Pontyjskie (w najwyższym punkcie osiągają 3937 m n.p.m.); a na południu częściowo wzdłuż wybrzeża Morza Śródziemnego wznoszą się góry Taurus. Długość tureckiej linii brzegowej wynosi około 8400 km. Państwo leży w strefie aktywnej sejsmicznie; często występują tu katastrofalne trzęsienia ziemi. Panuje tu klimat podzwrotnikowy wilgotny typu śródziemnomorskiego, na wyżynach kontynentalny; a w górach występują piętra klimatyczne.
Przemysł
Bezwzględne rozmiary gospodarki stawiają Turcję na 22 miejscu w świecie. Produkt Krajowy Brutto na jednego mieszkańca wynosi około 9 tys. dol. Od momentu przejęcia rządów przez Partię Sprawiedliwości i Rozwoju i poradzenia sobie z kryzysem finansowym z 2001 r. Turcja znajduje się na etapie wyjątkowo dynamicznego wzrostu gospodarczego. Państwo posiada różnorodne surowce mineralne, zwłaszcza rudy metali. Eksploatowane są rudy żelaza, chromu, miedzi, cynku, ołowiu, manganu, poza tym boksyty. Z surowców energetycznych wydobywa się węgiel kamienny, węgiel brunatny, ropę naftową i gaz ziemny; a z surowców chemicznych: siarkę, fosforyty i sól kamienną. W ciągu ostatnich lat otwarto pierwsze kopalnie złota i srebra. Najważniejszą gałęzią przemysłu przetwórczego Turcji jest włókiennictwo i produkcja odzieży. Dość dobrze jest rozwinięty przemysł spożywczy, elektromaszynowy, cementowy, rafineryjny, akcesoriów elektronicznych dla lotnictwa, pamiątkarski. Ważną rolę społeczną i gospodarczą odgrywa także rolnictwo, które wytwarza około 10 proc. PKB Turcji. Warto dodać, że państwo tureckie jest jednym z 6 całkowicie samowystarczalnych pod względem żywnościowym krajów świata.
Nauka
W Turcji działa około 26 szkół wyższych o statusie uniwersyteckim (najstarsze uniwersytety są w Stambule – np. założony w 1453 r. Istanbul Universitesi) i 4 politechniki (m.in. w Stambule i Ankarze). Badania naukowe w kraju są organizacyjnie podporządkowane Ministerstwu Nauki i Techniki, przy którym działa Rada Szkół Wyższych, kierująca badaniami naukowymi, w uczelniach różnego typu, oraz Rada Badań naukowych, kierująca 12 państwowymi instytutami naukowo-badawczymi z zakresu nauk ścisłych i techniki.
Historia
Od czasów prahistorycznych na terenie Turcji mieszkały różnorodne grupy etniczne i kulturowe. Osadnictwo rozpoczęło się tu przed 7000 p.n.e. Największy wpływ miał najazd plemion tureckich ze wschodu, począwszy od IX w. Jedno z plemion – Kayi, zajęło wschodnią i środkową Anatolię w XII w. Wywodzący się z plemienia Kayi Osman I był założycielem dynastii osmańskiej. W XV w. sułtani osmańscy narzucili bezpośrednie rządy bałkańskim wasalom, podbili Konstantynopol (w 1453 r.) i rozciągnęli swoje panowanie na wschód od Eufratu (około 1468 r.), a na zachód do Węgier. Z końcem XVI w. będąc u szczytu bogactwa i potęgi, imperium osmańskie obejmowało już większość Bałkanów, dużą część Węgier w Europie Środkowej oraz znaczną część Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej. Jednak po rządach sułtana Sulejmana I Wspaniałego (1494-1566) imperium zaczęło się chylić ku upadkowi politycznemu, gospodarczemu i administracyjnemu. Do roku 1718 Austria wypędziła Turków z Węgier, zaś w 1783 r. Rosja przyłączyła Krym. Imperium osmańskie utraciło też kontrolę nad Egiptem i znaczną częścią Bałkanów (w XIX w.). Pod koniec XIX w. doszło do narastających niepokojów społecznych, które zakończyły się ludobójczą masakrą Ormian podczas I wojny światowej. Po tej wojnie Turcja utraciła prowincje arabskie i część Anatolii. Po gwałtownych walkach z Grecją (wojna grecko-turecka miała miejsce w latach 1919-1922) na konferencji w Lozannie w 1923 r. wytyczono obecne granice. Turcja stała się wówczas republiką, której pierwszym prezydentem został Atatürk. Zniesiono sułtanat i kalifat osmański, przeniesiono stolicę do Ankary, ogłoszono nową konstytucję i rozpoczęto modernizację kraju pod kierunkiem nowej władzy.
Położenie
W Europie Turcja graniczy z Bułgarią i Grecją, również poprzez sporny Cypr, a w Azji z Gruzją, Azerbejdżanem, Armenią, Syrią, Irakiem i Iranem. Czy Turcja, która graniczy z państwami będącymi w opozycji wobec cywilizacji zachodniej, w której 99 procent obywateli jest wyznania muzułmańskiego ma szansę wstąpić do Unii Europejskiej? Negocjacje zaczęły się w 2005 roku, ale trudno powiedzieć, kiedy się zakończą. Jej członkostwo jest raczej wątpliwe, a jeśli już, to jeszcze wiele wody musi upłynąć w największej tureckiej rzece Kizilirmak, czyli Czerwonej Rzece oraz w rzekach: Tygrys i Eufrat, które również swój początek mają na terenie Turcji. Oprócz tego, że graniczy z krajami Bliskiego Wschodu i wolny przepływ ludzi mógłby ułatwić terrorystom islamskim przedostawanie się na tereny Europy Zachodniej i tego, że Europa leży w chrześcijańskim kręgu kulturowym są jeszcze inne cechy, które zdecydowanie odróżniają ten kraj od członków UE. Na przykład to, że turecka gospodarka jest duża i słabo rozwinięta. Obywatele państw zachodnich obawiają się fali migracji i utraty miejsc pracy na rzecz Turków. Kontrowersje budzi polityka wobec Kurdów, kwestia Cypru Północnego, nieuznawanie ludobójstwa popełnionego przez Turcję na początku XX wieku na ludności Ormiańskiej, równouprawnienie kobiet, rozdział państwa i religii.
Turystyka
A mimo to Turcja jest jednym z najchętniej odwiedzanych krajów, należących już do kategorii egzotycznych. Właśnie dlatego, że nie jest zbyt egzotyczna. Że każdy Europejczyk poczuje się tam jak u siebie. Nie będzie zbyt zaskoczony obowiązującymi zasadami, obyczajami, bo Turcja to kraj cywilizowany i stale się rozwijający. Pomagają mu w tym dochody z turystyki, wynoszące prawie 4 miliardy dolarów rocznie. Turystyka to jedna z najszybciej rozwijających się gałęzi gospodarki. Najwięcej turystów przyjeżdża z Niemiec, Rosji, Holandii, Francji, Belgii, Wielkiej Brytanii i Polski. Głównie przyjeżdżają do ośrodków turystycznych nad Morzem Egejskim. Do Bodrum, które słynie z klubów nocnych, sportów wodnych oraz zabytków. Znajdują się tam ruiny jednego z siedmiu cudów świata – pomnik Mauzolosa, jednego z władców twego regionu. Jego żona zleciła wykonanie greckim architektom i tak powstało pierwsze mauzoleum. A także na Riwierę Turecką nad Morzem Śródziemnym. Choćby do Fethiye, w którego centrum odkopano starożytny helleński teatr. Znajdują się tam wykute w stromej ścianie grobowce skalne z VI-IV w. p.n.e. W największym spoczywa król Macedonii Amyntas. W mieście Antalya w sezonie liczba mieszkańców dochodzi nawet do dwóch milionów. Ludzie przyjeżdżają tam wylegiwać się na plaży, szaleć po nocach i czasem zwiedzać zabytki: minaret Yivli, pozostałość meczetu, rzymską Bramę Hadriana z II w. p. n. e. oraz historyczną część miasta Kaleici. Do miasta Alanya jedzie się obejrzeć zabytki, ale też jaskinie lądowe i jeszcze bardziej interesujące morskie.
Stambuł
Najciekawszym miastem Turcji jest Stambuł, jedna z największych aglomeracji świata, którą zamieszkuje ponad 13 milionów ludzi! Magnitogorsk w Rosji i właśnie Stambuł to jedyne miasta położone na dwóch kontynentach. W 1855 roku w mieście tym zmarł Adam Mickiewicz. Kiedyś nazywało się Bizancjum, a potem Konstantynopol. W Stambule znajduje się 2691 meczetów, 123 kościołów, 26 synagog. 109 cmentarzy muzułmańskich oraz 57 nie muzułmańskich. Zobaczymy tam wiele zabytków bizantyjskich i osmańskich, muzeów i galerii. Największą atrakcją jest Hagia Sofia z VI wieku, Kościół Mądrości Bożej przerobiony za czasów tureckich na meczet, a od 1935 na muzeum. Czwarty co do wielkości kościół świata, z tak olbrzymią zamkniętą przestrzenią. Na terenie Turcji znajduje się wiele zabytków kultury antycznej, które wskazują jednak na ścisłe związki tego kraju z europejską cywilizacją starożytną, na przykład: Troja, Milet, Efez, Hierapolis
Informacje ogólne
Oficjalna nazwa: Republika Turecka
Powierzchnia: 779 452 km2
Ludność: 62 697 000; na 1 km2 78
Stolica: Ankara
Ustrój: republika parlamentarna
Waluta: 1 lira turecka = 100 kurus
Język: turecki (urzędowy), arabski, grecki, circasian, ormiański, jidysz, kurdyjski
Religie: islam 98%
GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA |
