 Ogród zoologiczny
Ogród zoologiczny, zoo – urządzony i zagospodarowany teren wraz z infrastrukturą techniczną i budynkami funkcjonalnie z nim związanymi, gdzie są przetrzymywane oraz eksponowane publicznie przez co najmniej 7 dni w roku, żywe zwierzęta gatunków dziko występujących, z wyjątkiem:
cyrków;
sklepów ze zwierzętami;
miejsc, w których eksponowanych jest publicznie nie więcej niż 15 gatunków tych zwierząt i łącznie nie więcej niż 50 gadów, ptaków i ssaków.
Prawie taka sama definicja zawarta jest w artykule drugim Dyrektywy Rady 1999/22/WE z dnia 29 marca 1999 r.:
„ Do celów niniejszej dyrektywy "ogrody zoologiczne" oznaczają wszelkie stałe instytucje, gdzie zwierzęta dzikich gatunków przetrzymywane są w celach pokazywania ich publiczności przez 7 lub więcej dni w roku, z wyjątkiem cyrków, sklepów ze zwierzętami oraz instytucji wyłączonych z obowiązku spełniania wymagań niniejszej dyrektywy w związku z faktem, że nie pokazują one publiczności znacznej liczby zwierząt lub gatunków, i że wyłączenie takie nie będzie zagrażać celom niniejszej dyrektywy.”
— Dyrektywa Rady 1999/22/WE z dnia 29 marca 1999 r.
Ogród zoologiczny ma pełnić przede wszystkim rolę edukacyjną i rekreacyjną, jednakże nowoczesne placówki tego typu zazwyczaj mają też bazę naukową potrzebną do systematycznych badań nad hodowanymi gatunkami. Ogrody zoologiczne mogą odgrywać pewną rolę w zachowaniu gatunków, które wyginęły w warunkach naturalnych lub są na granicy wyginięcia, przykładem może być proces przywracania przyrodzie żubra, konia Przewalskiego czy jelenia milu.
Historia
Ogrody zoologiczne mają długą historię, sięgającą starożytności. Już 2000 lat p.n.e. znane były w Chinach, Egipcie i Asyrii, stanowiąc zwykle rozrywkę i obiekt dumy władców, podobnie zresztą jak w średniowieczu i późniejszych. Taki zwierzyniec miał też w Polsce król Jan III Sobieski. Usytuowany był w Wilanowie na Morysinie i trzymano w nim wiele gatunków egzotycznych.
Menażerie czy objazdowe zwierzyńce organizowano też w celach zarobkowych. Zwierzęta wożono i pokazywano zwykle tak długo, aż padały z przemęczenia i złych warunków w ciasnych klatkach. W XIX wieku powstało w Warszawie kilka prywatnych zwierzyńców, ale przestawały istnieć po "wyczerpaniu" zasobów, czyli po śmierci najbardziej atrakcyjnych okazów.
Najstarszy istniejący ogród zoologiczny to założony w 1752 w Wiedniu. Pierwszym nowożytnym ogrodem zoologicznym o charakterze edukacyjnym był ogród zoologiczny otwarty w 1793 roku przy paryskim ogrodzie botanicznym Jardin des Plantes[potrzebne źródło]. Sukcesy tych przedsięwzięć sprawiły, że ogrody zoologiczne miały wkrótce również inne duże miasta:
Londyn w 1828
Amsterdam w 1838
Berlin w 1843
Melbourne w 1857
Moskwa w 1864
Filadelfia w 1874
Buenos Aires w 1888
Kair w 1890.
Początkowo, zgodnie z doświadczeniami objazdowych menażerii, zwierzęta trzymano w ciasnych klatkach, co bardzo odbijało się na ich zdrowiu i możliwościach rozrodu. Z czasem dyrektorzy ogrodów zoologicznych zdali sobie sprawę, że jednym z warunków sukcesu hodowlanego jest zapewnienie zwierzętom lepszych warunków: większych wybiegów i możliwości "ukrycia" przed oczami zwiedzających.
Ogrody zoologiczne w Polsce
Osobny artykuł: Ogrody zoologiczne w Polsce.
Najstarszym ogrodem zoologicznym na ziemiach polskich jest Ogród Zoobotaniczny w Toruniu. Został założony w 1797 roku z inicjatywy botanika i doktora medycyny Johanna Gottlieba Schultza. Początkowo działał jako Ogród Botaniczny z niewielką, stale rozbudowywaną częścią zoologiczną.
Najstarszym ogrodem stricte zoologicznym jest Ogród Zoologiczny we Wrocławiu założony w 1865 i przejęty w 1945 przez Polaków.
W Polsce jednym z pierwszych zwierzyńców z prawdziwego zdarzenia był prywatny zwierzyniec S.K. Pietruskiego otwarty w 1833 roku w Podhorodcach. Innym wiekowym ogrodem jest Stare Zoo w Poznaniu, założone w 1874, formalnie zarejestrowane w 1875.
Miejski Ogród Zoologiczny Wybrzeża w Gdańsku jest największą placówką tego typu w kraju. Zajmuje powierzchnię 136 ha. Drugie pod względem wielkości Nowe Zoo w Poznaniu, zajmuje powierzchnię 117 ha.
Ideę ochrony gatunków poprzez działalność ogrodów zoologicznych na terenie Polski propagowali po II wojnie światowej m.in. Hanna i Antoni Gucwińscy, którzy na antenie Telewizji Polskiej prowadzili popularny program Z kamerą wśród zwierząt.
Najbardziej liczące się ogrody zoologiczne z całej Europy skupia Europejskie Stowarzyszenie Ogrodów Zoologicznych i Akwariów (EAZA). W Polsce do EAZA należy 12 ogrodów, spełniających normy i wymogi EAZA – w Chorzowie, Gdańsku, Krakowie, Łodzi, Opolu, Płocku, Poznaniu, Toruniu, Warszawie, Wrocławiu i Zamościu. Istnieje także Ogród Fauny Polskiej ZOO w Bydgoszczy, który jest jedynym zoo w Polsce ukierunkowanym głownie na ekspozycję krajową. Eksponowane są tam również zwierzęta egzotyczne.
Rezerwaty biosfery
Parki Narodowe - w dziale Parki Narodowe
Parki Narodowe w dziale Poland
Czytaj również:
| parki narodowe | rezerwat biosfery | park krajobrazowy | ogród botaniczny | ogród zoologiczny | park safari | rezerwat przyrody | pomnik przyrody | użytek ekologiczny | obszar chronionego krajobrazu | obszar Natura 2000 | stanowisko dokumentacyjne | zespół przyrodniczo-krajobrazowy |
GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA
|
