 Zadziwiające grzyby
Zadziwiają niezwykłymi barwami i zdumiewają oryginalnymi kształtami, a nawet mogą zawstydzić swym nieprzyzwoitym wyglądem. Wiele z nich, to gatunki rzadko spotykane, podlegające ścisłej ochronie prawnej. Obowiązujące Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 lipca 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących grzybów objętych ochroną, obejmuje 45 konkretnych gatunków i 7 całych rodzajów należących do 24 rodzin. Niektóre spośród tej priorytetowej pod względem ochrony grupy grzybów można spotkać w ogrodach działkowych. Floryści naszej kwiaciarni pragną podkreślić, że ogrody działkowe, zwłaszcza w dużych aglomeracjach miejskich, stanowią niezwykle cenne miejsca bytowania wielu rzadkich organizmów, w tym grzybów.
SMARDZOWATE
Pojawienie się grzybów z rodziny smardzowatych /Morchellaceae/ zwiastuje nadejście wiosny. Wyrastają z ziemi w kwietniu i maju, a niekiedy już w marcu, zwłaszcza po ciepłych, obfitych opadach deszczu. Rzadziej spotyka się je w czerwcu. W Polsce reprezentowane SA przez 7 gatunków, z których jeden wytwarza owocniki miseczkowate a pozostałe kapeluszowate w kształcie główki osadzonej na kruchym trzonie.
Nasi floryści przypominają, że wszystkie objęte są ochroną ścisłą. Owocnik smardza składa się z trzonu o kruchym miąższu i główki pokrytej charakterystycznymi fałdami, bruzdami i jamkowatymi zagłębieniami, których skupienia przypominają plaster miodu. Trzon i główka u wszystkich smardzów są puste w środku. Owocniki są bardzo zmienne w kształcie, wielkości i zabarwieniu. Główka smardza wyniosłego Morchella elata w całości jest zrośnięta z trzonem, a smardza półwolnego Morchella gigas tylko w połowie.
Owocniki osiągają najczęściej wysokość do 15 cm, niekiedy do 20 cm, a wyjątkowe okazy nawet do 30 cm.
W warunkach naturalnych, smardze występują w lasach liściastych i mieszanych, na śródleśnych polanach i łąkach, składach drewna i kory, obrzeżach lasu, wypaleniskach, w miejscach żyznych i wilgotnych.
Można je spotkać w arboretach, parkach, ogrodach przydomowych i miejskich ogrodach działkowych.
PURCHAWICA OLBRZYMIA
Latem i jesienią w miejscach zasobnych w próchnicę, wilgotnych, nawożonych pojawia się purchawica olbrzymia Langermania gigantea – Calvatia gigantea – jeden z największych grzybów świata.
Wyrasta pojedynczo lub w grupach często na tych samych miejscach przez wiele lat.
Purchawica olbrzymia wytwarza owocnik jednoroczny, zamknięty, nieregularnie kulisty, trochę spłaszczony, u podstawy pomarszczony, bez trzonu, grubymi, białawymi sznurami grzybni przyrośnięty do podłoża, duży, średnicy najczęściej 10-50cm.
Zdarzają się jednak okazy znacznie większe, o rozmiarach imponujących. Największy dotychczas znaleziony owocnik miał wymiary: długość 160 cm, szerokość 135 i wysokość online casino 24 cm, a jego masa w stanie świeżym wynosiła 23 kg.
Skórka owocnika początkowo biała, gładka, matowa potem żółknie, staje się ochrowożółta do brązowej. Dojrzałe, pyliste wnętrze zawiera zarodniki, które łatwo są rozpylane przez prądy powietrza. Owocniki mogą odrywać się od ziemi i swobodnie toczyć, przez co zwiększają możliwość zajęcia nowych terenów. Stare owocniki, czasami utrzymują się do wiosny następnego roku, a nawet jeszcze dłużej, przez kilka lat.
Purchawica olbrzymia należy do najpłodniejszych organizmów na Ziemi. Oszacowano, że jeden duży owocnik może wytworzyć astronomiczną liczbę zarodników, od kilku do kilkudziesięciu bilionów. Gdyby ustawić je w szereg jeden przy drugim, to z łatwością opasałyby kulę ziemską wzdłuż równika. Floryści informują, że grzyb odznacza się właściwościami leczniczymi. Zawiera kalwacynę, antybiotyk hamujący rozwój u gryzoni niektórych typów nowotworów. Dawniej dojrzałe, sproszkowane owocniki stosowano jako „zasypkę” na rany, a także wykorzystywano jako „hubki” zapłonowe w rusznicach i materiał do efektów pirotechnicznych. Gatunek objęty ścisłą ochroną prawną.
FLAGOWIEC OLBRZYMI
Na pniakach lub u podstawy obumierających drzew liściastych, rzadko również owocowych pojawia się, podlegający ochronie, flagowiec olbrzymi Merypilus giganteus. Jednoroczny owocnik składa się z licznych, wachlarzowatych lub półkolistych kapeluszy, zwykle pozrastanych w rozetkowate lub dachówkowate skupienia. Szerokość owocnika może dochodzić do 100 cm, a masa do kilku kilogramów. Pojedyncze kapelusze osiągają szerokość do 50 cm i grubość do 2 cm. Młody owocnik żółtoochrowy, póżniej orzechowy do ciemnobrązowego. Zapach przyjemny, grzybowy. Smak łagodny, nieco kwaskowy. Owocniki wyrastają pojedynczo lub grupowo i wtedy mogą zrastać się ze sobą osiągając wagę kilkudziesięciu kilogramów. Pojawiają się od czerwca do listopada.
SROMOTNIK FIOŁKOWY
Sromotnik fiołkowy Phallus hadriani jest przedstawicielem rodziny sromotnikowatych (Phallaceae), do której należą grzyby tworzące jedne z najbardziej osobliwych owocników.
Młody owocnik tego gatunku początkowo rozwija się pod ziemią i pojawia się na powierzchni jako kulisty lub jajowaty twór zwany „czarcim” lub „diablim jajem”, o wysokości do 6 cm, barwy różowej lub fioletowej, przytwierdzony do podłoża korzeniastymi sznurami grzybni.
Po dojrzeniu „jajo” pęka i w krótkim czasie wyrasta trzon, wysokości 15-20 cm, porowaty, kruchy, w środku pusty, zakończony naparstkowatym lub dzwonkowatym kapeluszem.
Floryści naszej kwiaciarni informują, że zapach dojrzałych owocników jest nieprzyjemny, słodko-mdły, przypomina zapach kwiatów berberysu. Woń przywabia owady, głownie muchy, które zjadają i rozsiewają zarodniki. Owocniki pojawiają się od czerwca do jesieni, najczęściej na suchych piaszczystych stanowiskach porośniętych trawą. Częściej spotykany na wydmach nadmorskich niż w głębi kraju. Występuje również w parkach, ogrodach i zieleńcach miejskich. Podlega ochronie ścisłej.
SROMOTNIK BEZWSTYDNY
Znacznie częściej można spotkać sromotnika bezwstydnego Phallus impudicus, który tworzy nieco większe owocniki od sromotnika fiołkowego i wydziela intensywny zapach padliny, dlatego z reguły najpierw go wyczuwamy, a dopiero póżniej dostrzegamy.
Ze względu na swój niezwykły, falliczny kształt i silny, niemiły zapach dojrzałych owocników, niemożliwy do zlekceważenia. Floryści informują, że zwracał na siebie uwagę już w starożytności. Był grzybem ofiarnym, składanym na ołtarzu rzymskiej bogini plonów i urodzajów – Ceres. W średniowieczu służył do przyrządzania tzw. napoju miłości.
W niektórych krajach jadane są jego młode, nierozwinięte owocniki.
MĄDZIAK MALINOWY
Innym przedstawicielem sromotnikowatych, który może zagościć w naszych zielonych oazach jest mądziak malinowy Mutinus ravenelli – imigrant z Ameryki Północnej.
W Europie pojawił się w połowie XX wieku, a do Polski dotarł już w latach 60 ubiegłego stulecia i od tamtej pory zajmuje coraz nowe tereny, choć wszędzie nadal jest rzadki.
Owocniki Mądzików są podobne jak u sromotników, lecz drobniejsze i delikatniejsze.
Wyróżnia je malinowoczerwony lub malinowy trzon i zapach gnijącego mięsa.
Jako gatunek obcy w Polsce, jest typowym przykładem grzyba preferującego zwykle siedliska silnie przekształcone przez człowieka. Nasi floryści zwracają uwagę, że te osobnik występuje tylko na glebach bardzo żyznych.
GWIAZDOSZE
Gwiazdosze (Geastrum) to jedne z najpiękniejszych i najoryginalniejszych naszych grzybów.
Na powierzchni ziemi pojawiają się w lecie i mogą zasuszone przetrwać do następnego roku.
Często wyrastają w grupach, w tych samych miejscach przez kolejne lata.
Większość z 17 gatunków występujących w Polsce należy naprawdę do bardzo rzadkich. Dojrzałe owocniki mają charakterystyczny gwiaździsty kształt, osiągając w tym stadium średnice od ok. 1 cm do kilkunastu centymetrów.
Barwa owocników od białawej poprzez cielistoróżowo, czerwonobrązowo do czarnobrązowej. Natomiast młode owocniki są kuliste, cebulowate, podziemne lub półpodziemne.
Ich zewnętrzna okrywa pęka na szczycie, rozrywa się na kilka do kilkunastu trójkątnych płatów, które rozpościerają się po podłożu lub podginają w dół.
Floryści zwracają uwagę , zdarzające się przypadki niszczenia grzybów tylko dlatego, że są, że wyróżniają się z otoczenia, że ich nie znamy, to postępowanie wymagające napiętnowania. Poszanowanie przyrody, w tym grzybów oraz przestrzeganie obowiązującego prawa powinno wyróżniać ludzi kulturalnych.
GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA |
