 Wielki Szlem
Mianem Wielkiego Szlema określa się cykl czterech największych i najbardziej prestiżowych turniejów tenisowych w roku kalendarzowym. Do turniejów wielkoszlemowych zaliczamy : Australian Open rozgrywany na twardych kortach w Melbourne w drugiej połowie stycznia, French Open (Roland Garros) odbywający się na paryskich kortach ziemnych na przełomie maja i czerwca, londyński Wimbledon rozgrywany na trawiastych kortach na przełomie czerwca i lipca oraz turniej US Open odbywający się na przełomie sierpnia i września na twardych kortach w Nowym Jorku. Najstarszym turniejem wielkoszlemowym jest Wimbledon, który został rozegrany po raz pierwszy w 1877 roku. Najkrótszą historią może się z kolei pochwalić turniej Australian Open, którego pierwszą edycję rozegrano w 1905 roku. US Open może się poszczycić z kolei największą liczbą rozegranych edycji, bowiem turniej ten nie został przerwany w związku z pierwszą i drugą wojną światową. Każda impreza wielkoszlemowa jest poprzedzona serią turniejów rozgrywanych na tej samej nawierzchni. W przypadku Australian Open są to dwa tygodnie rozgrywek przed imprezą główną, Wimbledonu – trzy tygodnie zmagań, natomiast przed French Open i US Open rozgrywki odpowiednio na nawierzchni ceglanej i twardej trwają przez około dwa miesiące przed tymi turniejami.
Termin “Wielki Szlem”
Określenia “Wielki Szlem” (ang. “Grand Slam”) użył po raz pierwszy amerykański dziennikarz gazety “New York Times” John Kieran w 1933 roku. Z czasem przyjęło się ono w innych sportach, takich jak golf, kolarstwo czy rugby. Jeżeli w jednym roku kalendarzowym jakiś tenisista wygra wszystkie cztery turnieje wielkoszlemowe to mówi się, że zdobył on klasycznego (kalendarzowego) Wielkiego Szlema. Z kolei wygranie czterech turniejów wielkoszlemowych z rzędu na przestrzeni dwóch lat określa się jako nieklasycznego (niekalendarzowego) Wielkiego Szlema. Wygranie trzech z czterech turniejów wielkoszlemowych w jednym roku określa się mianem Małego Szlema. Życiowy Wielki Szlem to wygranie wszystkich czterech turniejów wielkoszlemowych co najmniej raz w karierze. Najtrudniejszym zadaniem jest zdobycie klasycznego “Złotego Szlema”, co oznacza wygranie w roku olimpijskim czterech turniejów wielkoszlemowych oraz zdobycie złotego medalu na igrzyskach olimpijskich. W przypadku życiowego Złotego Szlema zawodnik ma czas przez całą karierę, aby tego dokonać. W obiegu istnieje jeszcze jedno określenie, tzw. “Szlemowy Komplet” (ang. “Boxed Set”), które oznacza wygranie w karierze wszystkich turniejów wielkoszlemowych w singlu, deblu i mikście.
Zmiany nawierzchni
Dawniej skompletowanie jednego z wymienionych szlemów było łatwiejsze, gdyż do 1911 roku (a także w latach 1925-1927) wszystkie wielkoszlemowe turnieje były rozgrywane na kortach trawiastych, a w latach 1912-1924 oraz 1928-1974 tylko French Open był rozgrywany na innej nawierzchni (ceglanej). W latach 1975-1977 dwa turnieje były rozgrywane na trawie (Australian Open i Wimbledon), a dwa na kortach ceglanych (French Open i US Open). Od 1978 roku do roku 2007 wszystkie cztery turnieje były rozgrywane na innej nawierzchni – Australian Open na wolnych kortach twardych typu Rebound Ace, French Open na kortach ceglanych, Wimbledon tradycyjnie na trawie i US Open na szybkich kortach twardych typu DecoTurf. Od 2008 roku Australian Open rozgrywany jest na twardej nawierzchni typu Plexicushion, która jest według ekspertów niemal równie szybka co korty typu DecoTurf używane na US Open.
W przeszłości udział we wszystkich turniejach wielkoszlemowych był utrudniony ze względu na wysokie koszty podróży między poszczególnymi kontynentami. Nie może więc dziwić fakt, że pierwsze edycje wszystkich turniejów wielkoszlemowych padały łupem rodzimych graczy. Aktualnie w większości imprez Wielkiego Szlema prym wiodą zawodnicy zagraniczni. W obecnej dekadzie wyjątki stanowiły jedynie triumfy Sereny Williams oraz Sloane Stephens podczas US Open, a także Andy’ego Murraya na kortach Wimbledonu.
Nagrody w turniejach wielkoszlemowych
Zwycięzcy turniejów wielkoszlemowych oprócz okazałego pucharu, mogą liczyć na rosnące z roku na rok wysokie premie pieniężne, a także grad punktów do rankingu ATP i WTA. Przez długi czas pula nagród w turnieju mężczyzn była większa niż w turnieju kobiet, ale obecnie we wszystkich turniejach panuje w tej kwestii równouprawnienie i najlepszy tenisista oraz najlepsza tenisistka w turnieju odbierają czek na tą samą sumę. W 2018 roku zwycięzcy gier singlowych w Australian Open otrzymali po 4 mln dolarów australijskich, w Paryżu 2,2 mln euro, na kortach Wimbledonu 2,25 mln funtów, a podczas US Open 3,8 mln dolarów. Pierwszym turniejem, który zrównał pulę nagród był US Open w 1973 roku, następnym Australian Open w 2001 roku, a w 2007 roku pulę nagród zrównano na dwóch pozostałych turniejach wielkoszlemowych. Jeśli chodzi o punkty rankingowe to panowie za wygraną w turnieju wielkoszlemowym otrzymują 2000 punktów do rankingu ATP, podobnie jak panie do rankingu WTA.
Turniej główny
W każdej imprezie wielkoszlemowej w turnieju głównym startuje po 128 tenisistów i tenisistek, a także 64 pary deblowe pań oraz panów i 32 pary mikstowe (na Wimbledonie 48 par mikstowych). Na każdym turnieju panowie rywalizują w singlu do trzech wygranych setów, a panie do dwóch. Do 2018 roku we wszystkich zawodach z wyjątkiem US Open, w przypadku decydującej partii konieczne było zdobycie dwóch gemów przewagi, by rozstrzygnąć mecz na swoją korzyść. Od 2019 roku, decyzją organizatorów, ustanowiono, iż podczas Australian Open przy wyniku 6:6 w gemach w grach singlowych oraz deblowych rozgrywany będzie super tie-break do dziesięciu punktów, z zachowaniem zasady co najmniej dwóch punktów przewagi. Taka forma wyłonienia zwycięzców obowiązuje też w mikście, gdzie super tie-break występuje zamiast trzeciego seta. W tym samym roku wprowadzono również zmiany na będącym ostoją tenisowej tradycji turnieju wimbledońskim. Gra na przewagi w trzecich i piątych odsłonach potyczek została zastąpiona klasycznym tie-breakiem do siedmiu punktów w sytuacji gdy na tablicy wyników pojawi się rezultat 12:12. Imprezę na londyńskich kortach odróżnia od pozostałych także to, że gra podwójna mężczyzn i finałowa runda kwalifikacji, podobnie jak singiel, odbywają się w formule do trzech wygranych setów. Niezmieniony format pozostał w turnieju pań i panów Rolanda Garrosa. W zmaganiach deblowych w Paryżu rozgrywa się tie-break przy stanie 6:6, zaś w grze mieszanej w przypadku remisu w setach lepszą parę wyłania super tie-break. W US Open najbardziej zacięte batalie w grach pojedynczych oraz podwójnych od wielu lat wieńczy tie-break, z kolei w mikście, identycznie jak w Australii i we Francji, super tie-break.
Na tydzień przed rozpoczęciem każdej imprezy wielkoszlemowej podawana jest lista 32 rozstawionych zawodniczek i zawodników w turnieju głównym. W rywalizacji deblowej rozstawionych jest z kolei po 16 najlepszych par, a w mikście 8 par. Zawodnicy i zawodniczki, a także pary deblowe i mikstowe rozstawiane są na podstawie pozycji w rankingach ATP i WTA. Wyjątkiem jest turniej wimbledoński, na którym przy rozstawianiu bierze się pod uwagę także wyniki poszczególnych zawodników i zawodniczek na nawierzchni trawiastej w poprzednich latach. Losowanie drabinek singla pań oraz panów odbywa się w obecności mediów w ostatni piątek przed rozpoczęciem turnieju. Drabinki są tak skonstruowane, że zawodnicy rozstawieni nie mogą na siebie trafić w pierwszych dwóch rundach turnieju, a dwaj najwyżej rozstawieni tenisiści mogą ze sobą zagrać dopiero w finale. Zwycięzca rywalizacji singlowej musi wygrać siedem spotkań w turnieju głównym, aby móc się cieszyć z końcowego triumfu. Jeszcze trudniejsze zadanie czeka kwalifikantów, którzy muszą pokonać dziesięciu rywali, aby zwyciężyć w całym turnieju. Jak do tej pory, jeszcze żadnemu zawodnikowi występującemu w kwalifikacjach nie udało się dokonać tej sztuki.
Oprócz rywalizacji seniorów na wszystkich czterech turniejach wielkoszlemowych, w drugim tygodniu trwania turnieju odbywają się mecze juniorów i juniorek w singlu oraz deblu. Dodatkowo na każdej wielkoszlemowej imprezie rozgrywane są pokazowe turnieje deblowe z udziałem zaproszonych zawodniczek i zawodników, którzy zakończyli już karierę. Na Australian Open, French Open i US Open rozgrywane są także turnieje w singlu oraz deblu dla zawodników i zawodniczek na wózkach, a na Wimbledonie niepełnosprawni tenisiści rywalizują jedynie w turnieju deblowym.
Kwalifikacje
Bezpośredni start w turnieju głównym mają zapewniony 104 najwyżej sklasyfikowanych w rankingu zawodników i zawodniczek. Niżej sklasyfikowani tenisiści i tenisistki muszą przejść kwalifikacje składające się z trzech rund, które są rozgrywane w tygodniu poprzedzającym rozpoczęcie turnieju głównego. Ostatnia, finałowa runda kwalifikacji zgodnie z programem powinna się zakończyć w sobotę. W kwalifikacjach bierze udział 128 zawodników i 128 zawodniczek, z których do turnieju głównego awansuje bezpośrednio 16 zawodników i 16 zawodniczek. Pozostałe osiem miejsc w drabince turniejowej zajmują zawodniczki i zawodnicy, którzy otrzymali tzw. “dzikie karty” przyznawane przez organizatorów. Takie specjalne przepustki otrzymają najczęściej lokalni zawodnicy, ale zdarza się, że organizatorzy dwóch wielkoszlemowych turniejów wymieniają się takimi “dzikimi kartami” między sobą, dzięki czemu jeden z Australijczyków może wystąpić np. na French Open, a inny Francuz na Australian Open. Na Wimbledonie odbywa się ponadto jedna runda kwalifikacji debla pań oraz panów, w których bierze udział po 16 par deblowych.
Jeżeli po losowaniu drabinek turnieju głównego, jeden z graczy zrezygnuje z udziału w imprezie, to jego miejsce zajmuje jeden z zawodników, który odpadł w trzeciej rundzie kwalifikacji. Do niedawna był to najwyżej rozstawiony tenisista, który nie przebrnął ostatniej rundy kwalifikacji. Nie raz jednak zdarzało się, że wiedział on przed swoim ostatnim spotkaniem w kwalifikacjach, że ma zapewniony udział w turnieju głównym i celowo odpuszczał spotkanie, ułatwiając swojemu rywalowi zwycięstwo. Aby temu zapobiec wprowadzono losowanie, które odbywa się za każdym razem, gdy jeden z tenisistów wycofa się z turnieju głównego. Na jego miejsce może wskoczyć jeden z czterech najwyżej rozstawionych w kwalifikacjach zawodników, który przegrał mecz w ostatniej rundzie kwalifikacji. Identyczne zasady awansu obowiązują także w turnieju singla pań.
©® GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA |
