 Wartości sportu
Współczesny sport jest szeroko obecny w życiu społecznym. Wielu ludzi aktywnie uczestniczy w rywalizacji sportowej. Czy badania potwierdzają, że sport odgrywa istotną rolę w wszechstronnym kształtowaniu osobowości młodzieży?
Rozpatrując zasięg i możliwości oddziaływania sportu, mamy świadomość, że odgrywa on ważną rolę w wychowaniu młodego człowieka. Istnieje przekonanie, że jest on nośnikiem najwyższych wartości moralnych. „Czysty sport zawierający w sobie szlachetność współzawodnictwa, a nie brutalnej rywalizacji, może swoimi wartościami oddziaływać pozytywnie nie tylko na rozwój i wychowanie młodego pokolenia, ale równie dobrze może stymulować stosunki między jednostkami ludzkimi, grupami społecznymi, a nawet narodami i państwami” – pisze J. Nowocień. W działalności sportowej dostrzega się cechy godne uznania i naśladowania.
Sport kształtuje pozytywne postawy, uczy odpowiedzialności, systematyczności, poszanowania przepisów i drugiego człowieka. Ma on „wspomagać osobowy potencjał człowieka, wydobywać jego wartości podmiotowe i określać w ostrym sporze z innymi ludźmi nienaruszalne granice wzajemnego szacunku”. Może być szkołą życia, gdyż wyrabia takie cechy jak: odwaga, bojowość, zapał poświęcenie, umiejętności organizacyjne. Służy także doskonaleniu własnych cech fizycznych i umysłowych, zachowaniu zdrowia oraz sprzyja rozwojowi cech osobowości takich jak wytrwałość, silna wola, zdecydowanie, poczucie solidarności i koleżeństwo.
Z kolei J. Lipiec podkreślał, że „sport stanowi typ publicznej rozrywki w dwóch głównych wariantach, jako zabawa sportowców poprzez bezpośrednie uczestnictwo w grze jako widowisko, przynoszące satysfakcję obserwatorom z przyglądania się (kibicowania) igrzyskom”. Ponieważ w rywalizacji (walce) sportowej celem nadrzędnym jest osiągnięcie najwyższych wyników, koniecznym było określenie zasad jej prowadzenia. Obowiązkiem stało się postępowanie zgodnie z zasadą fair play, czyli według określonych norm: szacunku dla przeciwnika, poszanowania reguł gry, zachowania równości szans, niekorzystania z przewagi losowej, minimalizacji cierpień przeciwnika, rezygnacji z praktycznych korzyści ze zwycięstwa.
Wszystkie te wartości skupiają się wokół idei fair play, która sytuowana jest wysoko w kategoriach etyki sportu. Jednakże fair play to nie tylko postępowanie zgodne z przepisami. To także zachowanie się człowieka w codziennych sytuacjach, charakteryzujące się życzliwością, przyjaźnią, szacunkiem dla innych, sprawiedliwością.
Wierząc, że sport odgrywa istotną rolę w wszechstronnym kształtowaniu osobowości młodzieży podjęto badania nt. wartości sportu w opinii młodzieży.
Cel i metody badań
Celem prezentowanych poniżej badań było poznanie i porównanie opinii młodzieży z I Liceum Ogólnokształcącego (I LO) w Łodzi oraz Ogólnokształcącego Liceum Lotniczego (OLL) w Dęblinie dotyczących wartości sportu. W badaniach wykorzystano metodę sondażu diagnostycznego. Zastosowano technikę kwestionariusza ankiety. Ponadto użyto podstawowych metod statystycznych ułatwiających analizę ilościową materiału, natomiast w celu wykrycia różnic pomiędzy odpowiedziami poszczególnych grup respondentów zastosowano test chi kwadrat Pearsona (c2).
Badania realizowano w dwóch etapach. W I etapie przeprowadzono badania I LO w Łodzi w roku 1998, następnie powtórzono badania w OLL w Dęblinie w roku 2010. Dobór próby był celowy. W sumie przebadano 213 uczniów w wieku 16-18 lat. Respondenci byli zróżnicowani pod względem miejsca pobierania nauki oraz typu szkoły. I LO w Łodzi jest typową szkołą „cywilną”, natomiast OLL w Dęblinie cechuje się tym, że wszyscy uczniowie w trakcie pobierania nauki zobligowani są do zamieszkiwania w internacie na terenie wojskowym. Jedną z cech charakteryzujących badanych było zainteresowanie sportem i jego uprawianie. 57,7% badanych deklarowało, że uprawia sport w szkole (49,6% uczniów z I LO oraz 66,7% uczniów z OLL), 23% uprawiało sport rekreacyjnie (17,9% uczniów I OL i 29,2% uczniów OLL). Trenowaniem w zorganizowanej formie w klubie zajmowało się 61,1% uczniów (57,3% uczniów I LO i 65,6% uczniów OLL). Z grona 213 osób zaledwie 4,7% nie uprawiało sportu w ogóle (wszyscy z I LO). Kibicowaniem sportowcom interesowało się 34,3% badanych (18,8% z I LO i 53,1% z OLL).
Analiza wyników badań
W zachowaniu sportowym ważnym elementem jest stosunek do przeciwnika, a szczególnie umiejętność bezstronnej jego oceny. Spojrzenie na współzawodnika, z którym się walczy wymaga wyzwolenia się z nastawienia agresywnego i wiąże się z ogólnym składnikiem postawy sportowej. Jest nią szacunek dla drugiego człowieka. Z niego wypływają lojalność i gotowość do postępowania zgodnego z przyjętymi regułami i przepisami. Za takim stanowiskiem opowiada się większość badanych.
Szanując przeciwnika, szanujemy zarazem samych siebie. To jedna z dróg nie tylko dla kultury i cywilizacji, lecz także dla godności ludzkiej. Jest afirmacją tego, że nie ma nic ważniejszego od człowieka, a poważanie dla niego jest naszym obowiązkiem. Tylko nieliczni (5%, w tym aż 7,3% z OLL i 1,7% z I LO) uważają, że rywala należy zwyciężyć za wszelką cenę. W opinii większości respondentów (60,6%) „pojedynek” sportowy to walka, w której najważniejszym celem nie jest zwycięstwo, lecz uczciwa walka z zachowaniem równości szans. Dość typowe dla wielu wypowiedzi (32,7%) jest stanowisko, że najważniejszym celem nie jest zwycięstwo lecz współzawodnictwo oparte na wzajemnym zrozumieniu. Trudności stawiane przez przeciwnika są drogą do własnego doskonalenia. Prawdziwy sportowiec – zdaniem ankietowanych – uznaje przeciwnika za osobę, z którą współpracuje się w dążeniu do osiągnięcia sukcesu. Wiadomym jest, iż w naturze człowieka tkwi potrzeba walki i bycia lepszym. Jednak dziś, coraz częściej zmagania sportowe budzą w młodzieży chęć bezinteresownego działania.
Poprzez uprawianie sportu człowiek może osiągać nie tylko wysokie wyniki sportowe, ale również rozwijać się w innych kierunkach. Opinie wśród respondentów były jednak na ten temat zróżnicowane. Zdecydowana większość uczniów OLL (86,4%) i część (35,9%) I LO odpowiadała, że uczestnictwo w sporcie rzeczywiście może sprzyjać lepszemu przygotowaniu się do pracy, rozwijaniu zdolności intelektualnych (63% uczniów z OLL i 44,4% I LO) podnoszeniu własnej kultury (46,9% uczniów OLL i 31,6% I LO) oraz podwyższaniu wyników w nauce (53,1% uczniów OLL i 34,2% I LO) . Możemy zatem zaryzykować stwierdzenie, że rywalizacja sportowa przyczynia się do pełniejszego rozwoju człowieka oraz lepszej integracji społecznej, a sport nie ogranicza się tylko do zaspokajania potrzeby fizycznego rozwoju człowieka, ale odpowiada również na inne potrzeby, chociażby w dziedzinie moralności, wychowania i estetyki (…)
GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA |
