Morze Bałtyckie

GATUNKI RYB MORZA BAŁTYCKIEGO

Babka bycza, babka śniadogłowa (Neogobius melanostomus) - dwuśrodowiskowa ryba okoniokształtna z rodziny babkowatych.

Występowanie

Strefa przybrzeżna basenów Morza Azowskiego, Czarnego i Kaspijskiego. Wchodzi do wód słodkich. W Polsce jest inwazyjnym gatunkiem obcym[3]. Pierwszy okaz u wybrzeży Bałtyku zanotowano w 1990. Obecnie występuje w Zatoce Gdańskiej, wzdłuż polskiego wybrzeża Bałtyku oraz w dolnym biegu Wisły.
Żyje na głębokościach do 20 m (w Morzu Kaspijskim do 70 m). Toleruje wody o niskiej zawartości tlenu.

Opis

Osiąga maksymalnie 24 cm długości.

Znaczenie gospodarcze

Poławiana jest jako ryba konsumpcyjna. Obserwuje się bardzo intensywny wzrost populacji tej ryby w wodach Bałtyku. Spowodowane jest to brakiem naturalnych wrogów. Obecność tego gatunku jest niekorzystna w Morzu Bałtyckim ze względu na jego dietę. Mianowicie babka żywi się pewnym gatunkiem omułka (Mytilus trossulus), w którego ciele akumulują się duże ilości soli metali ciężkich. Do tej pory małż ten nie był zjadany przez inne organizmy. Zjadanie przez babkę przyczynia się do powtórnego obiegu w środowisku metali ciężkich zakumulowanych w ciałach omułka.

Babka czarna (Gobius niger) - ryba z rodziny babkowatych z rzędu okoniokształtnych.

Występowanie

Gatunek morski występujący wzdłuż wybrzeży Morza Śródziemnego, europejskich brzegów Oceanu Atlantyckiego, Morza Północnego oraz w zachodnim i południowym Bałtyku. Żyje w pobliżu brzegów (litoral), przy dnie miękkim lub porośniętym roślinami wodnymi. Przebywa zwykle w zacisznych i osłoniętych miejscach. Babka czarna licznie występuje u naszych wybrzeży, lecz nie ma znaczenia gospodarczego.

Budowa

Ciało krótkie, owalne w przekroju, o nieco spłaszczonej części brzusznej. Górna część głowy i grzbiet, aż do nasady pierwszej płetwy grzbietowej, nie są pokryte łuskami. Czasami mogą być tam rozsiane nieregularnie bardzo drobne łuseczki. Reszta ciała jest pokryta dość dużymi łuskami. Linia boczna nie jest widoczna. Występują dwie płetwy grzbietowe, stykające się ze sobą. Pierwsza z nich rozpięta jest wyłącznie na promieniach twardych. Płetwa ogonowa jest duża i jej tylna krawędź jest owalna. Płetwy piersiowe są szerokie i długie. Płetwy brzuszne umieszczone pod i przed piersiowymi są połączone błoną w rodzaj lejka, tworzącego przyssawkę. Przy jej pomocy ryba może przysysać się do przedmiotów leżących na dnie. Głowa babki czarnej jest duża, spłaszczona grzbieto-brzusznie i ma zaokrąglony pysk. Paszcza jest uzbrojona w drobne ząbki. Ryba ta dorasta do długości 15 cm.
Pokarmem ryb tego gatunku są drobne zwierzęta denne (ślimaki, krewetki, kraby, wieloszczety).

Rozmnażanie

Tarło odbywa się od maja do czerwca. Samica składa na roślinach do 25 tys. ziarenek kleistej ikry. Larwy początkowo pelagiczne, później opadają na dno.

Babka czarnoplamka (Gobiusculus flavescens syn. Coryphopterus flavescens) - gatunek ryby z rodziny babkowatych. Bez znaczenia gospodarczego.

Występowanie

Europejskie wybrzeża Atlantyku, Morze Bałtyckie. W Polsce spotykana licznie wzdłuż zachodniej części wybrzeża.

Cechy gatunku

Niewielkie ryby do 6 cm długości. Czarna plama po każdej stronie nasady ogona. U samców podobne plamki występują w okolicy płetw piersiowych. Żywią się drobnymi skorupiakami. Tarło odbywa się od kwietnia do lipca. Ikra ok. 1 mm jest przyklejana do roślin wodnych. Larwy pelagiczne. Dorosłe żywią się zooplanktonem.

Ochrona

W Polsce objęta ścisłą ochroną.

Babka mała (Pomatoschistus minutus) - gatunek ryby z rodziny babkowatych. Bez znaczenia gospodarczego.

Występowanie

Europejskie wybrzeża Atlantyku od Norwegii do Hiszpanii, Morze Śródziemne, Morze Czarne i Morze Bałtyckie.

Cechy gatunku

Niewielkie ryby do 11 cm długości. Ubarwienie brunatno-pomarańczowe. Stosunkowo duże oczy, osadzone wysoko i blisko siebie. Pięć ciemnych plam wzdłuż boków.
Występują wzdłuż piaszczystych i mulistych wybrzeży na głębokościach od 4-200 m. Żywią się drobnymi bezkręgowcami (głównie wieloszczety i skorupiaki). Tarło odbywa się latem w płytkich wodach. Samce wabią samice do pustych muszli, gdzie składana jest ikra. Samce pilnują ikry ok. 10 dni, dopóki larwy nie osiągną ok. 3 mm długości. Larwy początkowo pelagiczne.

Ochrona

W Polsce objęta ścisłą ochroną.

Babka piaskowa (Pomatoschistus microps) - gatunek ryby z rodziny babkowatych. Bez znaczenia gospodarczego.

Występowanie

Europejskie wybrzeża Atlantyku od Norwegii do Hiszpanii, Morze Śródziemne, Morze Czarne i Morze Bałtyckie (w środkowej i zachodniej części do wysokości Sztokholmu i Rygi).
Występuje na płyciznach wzdłuż piaszczystych wybrzeży i w estuariach, na małych głębokościach. Żyje gromadnie, chętnie zagrzebuje się w piasku.

Opis

Dorasta do 5 cm długości, w Bałtyku 3-4 cm.

Ubarwienie piaskowożółte lub szarożółte. Na bokach występuje szereg niergularnych, czarnych plam, często zlewających się i tworzących poprzeczne smugi, ciemne smugi występują także między oczami a kącikami otworu gębowego oraz między nozdrzami a dolną wargą.

Odżywianie

Żywi się planktonem i drobnymi bezkręgowcami.

Rozród

Tarło odbywa się latem w płytkich wodach. W tym czasie u samców pojawia się ciemnoniebieska plama w tylnejczęści płetwy grzbietowej a płetwa odbytowa, pokrywy skrzelowe i gardło stają się czarne. Podobnie jak u babki małej ikra składana jest do pustych muszli. Samce pilnują ikry, dopóki larwy nie osiągną ok. 3 mm długości.

Ochrona

W Polsce objęta ścisłą ochroną.

Belona pospolita, belona (Belone belone) – gatunek morskiej ryby belonokształtnej z rodziny belonowatych (Belonidae). Poławiana dla smacznego mięsa.

Występowanie

Wody pelagialne wschodniego Oceanu Atlantyckiego i mórz przyległych (Morze Śródziemne, Północne, Bałtyckie i Czarne).

Cechy charakterystyczne

Ciało znacznie wydłużone. Obydwie szczęki długie z licznymi, drobnymi, ostrymi zębami. U młodych osobników górna szczęka jest krótsza od dolnej. Łuski małe, cykloidalne. W płetwach brak promieni twardych. Płetwy brzuszne, grzbietowa i odbytowa przesunięte w stronę ogona. Długość ciała do 93 cm. Jest to gatunek jajorodny, ikra ma długie nici czepne, którymi przykleja się do roślin i kamieni. Kości belony mają zielone zabarwienie.
Belony pływają w stadach blisko powierzchni wody. W czasie ucieczki wyskakują ponad wodę. Żywią się małymi rybami i skorupiakami.

Podgatunki

Znane są trzy podgatunki belony pospolitej:

• Belone belone acus – Morze Śródziemne i łączące się z nim wody Atlantyku
• Belone belone belone – północno-wschodni Atlantyk
• Belone belone euxini – Morze Czarne i Morze Azowskie

Cierniczek (Pungitius pungitius) – gatunek ryby z rodziny ciernikowatych (Gasterosteidae).

Występowanie

Rejon półkuli północnej.
Zamieszkuje zbiorniki wodne o wodzie stojącej, zakola rzek, gdzie prąd rzeki jest znikomy, a także małe kanały (nawet ściekowe – nie za bardzo zanieczyszczone) o dnie mulistym. Do wód słonych wchodzi rzadko. Występuje przy brzegu i na płyciznach. Nie ma dużych wymagań co do jakości wody.

Opis

Dorasta do 6 cm długości. Ciało wysmukłe, płytki kostne tylko u nasady płetwy ogonowej, na grzbiecie 7–12 kolców. Płetwa grzbietowa przesunięta silnie do tyłu.
Grzbiet szarobrązowy, boki jaśniejsze z metalicznym połyskiem, na grzbiecie i bokach ciemne poprzeczne smugi. W okresie tarła gardło i podbrzusze u samca stają się czarne.

Hodowla w akwarium

Akwarium średnie, temperatura nie większa niż 22 °C, pokarm tylko żywy. Mają łagodniejsze usposobienie od ciernika, więc można trzymać w jednym akwarium kilka samczyków i samiczek.
Rozmnażanie tak jak u ciernika, można jednak pozostawić samczyka na kilkanaście dni z wylęgniętym narybkiem. Młode karmić jak najdrobniejszym planktonem.

Ciernik (Gasterosteus aculeatus) – gatunek ryby z rodziny ciernikowatych (Gasterosteidae).

Występowanie

Półkula północna, w Polsce pospolity.
Ciernik żyjący w Morzu Bałtyckim tworzy 2 formy, słodko i słonowodną. W wodach słodkich zamieszkuje zbiorniki wodne, a także zakola rzek, gdzie prąd jest znikomy. Występuje przy brzegu i na płyciznach, często w tych samych zbiornikach, co cierniczek. Żyje w luźnych ławicach. W zakolach rzek i w czystszych jeziorach może być bardzo liczny. Ma małe wymagania co do jakości wody.

Cechy morfologiczne

Ciało wydłużone, bocznie spłaszczone, osiąga 5–8 cm, u morskich form wędrownych maksymalnie 11 cm długości. Pysk spiczasty, mały otwór gębowy w położeniu końcowym. Wzdłuż boków szereg płytek kostnych, lepiej rozwinięty u populacji żyjących w morzu. Osobniki żyjące w wodach słodkich mogą być ich całkowicie pozbawione. Na grzbiecie występują 2–5 (zwykle 3) kolce. Grzbiet szarozielony, niebieskozielony lub ciemnoszary, boki srebrzyste.

Odżywianie

Pożywienie cierników jest bardzo różnorodne. Młode osobniki żywią się planktonem. Dorosłe żywią się głównie małymi zwierzętami wodnymi, takimi jak larwy owadów i skorupiaki. Poza tym lubią ikrę i narybek innych ryb, w tym także przedstawicieli własnego gatunku. Wrogami ciernika są duże ryby drapieżne, wydry, rzęsorki, zimorodki oraz inne ptaki wodne.
Cierniki często polują w nocy, lokalizują zdobycz posługując się narządem linii bocznej, chociaż duże i wrażliwe oczy pozwalają na korzystanie ze wzroku nawet przy bardzo niewielkiej ilości światła.

Rozród

Trze się od końca III do początku VIII. Niektóre populacje żyjące w morzu wyruszają na tarło pod prąd rzek i potoków. Populacje stacjonarne odbywają tarło w wodach, w których żyją. W okresie tarła u samców gardło i podbrzusze stają się jaskrawoczerwone lub pomarańczowe, a całe ciało nabiera metalicznego połysku. W odpowiednim miejscu, np. w zagłębieniu na dnie lub nisko między roślinami, buduje gniazdo ze szczątków roślinnych sklejonych wydzieliną z nerek i wabi do niego wszystkie znajdujące się w okolicy samice. Ikra złożona przez samicę do gniazda jest natychmiast zapładniana przez samca. Samiec zwykle przegania samice i sam broni zapłodnionej ikry i narybku, dopóki ten nie wchłonie woreczka żółtkowego i nie rozpocznie samodzielnego życia.

Hodowla w akwarium

Akwarium średnie lub duże, temperatura nie większa niż 22 °C, pokarm tylko żywy. Samce są bardzo agresywne w stosunku do innych samców, szczególnie w porze godowej.
W celu rozmnożenia należy umieścić w akwarium gęste rośliny o delikatnych gałązkach (np. rogatek, wywłócznik)[potrzebne źródło], aby samiec w porze godowej mógł zbudować tam gniazdo. Na czas tarła wybieramy samca najmocniej wybarwionego i umieszczamy z nim kilka samic. Po złożeniu ikry przez samice należy je odłowić, by nie przeszkadzały samcowi w opiece nad potomstwem. Po kilku dniach odławiamy także samca, bo może zacząć zjadać młode. Małe cierniki karmimy pierwotniakami i planktonem.

Mechanizm molekularny zmian morfologicznych w ewolucji cierników

Mechanizm molekularny zmian morfologicznych w ewolucji cierników (Gasterosteus aculeatus). Rysunek na podstawie pracy zespołu Davida Kingsleya z Uniwersytetu Stanforda[3].
A, C. Schematyczny rysunek formy morskiej i słodkowodnej ciernika, widok od strony brzusznej. Zaznaczone struktury pasa barkowego (kolor żółty) i miednicowego (niebieski). Forma słodkowodna ma zredukowane kolce odbytowe i struktury pasa miednicowego w porównaniu do formy morskiej. Pas barkowy pozostaje bez zmian.
B, D. Schematyczny rysunek fragmentu genomu ciernika zawierający gen Pitx1. Kolorem czarnym zaznaczona jest nić DNA; kolorem lazurowym sekwencje regulatorowe odpowiadające za ekspresję Pitx1 w wymienionych strukturach; kolorem czerwonym sekwencja kodująca genu Pitx1.
Przyczyną redukcji pasa miednicowego u cierników słodkowodnych jest mutacja w jednym z enhancerów (kolor niebieski) genu Pitx1 (kolor czerwony), powodująca brak ekspresji genu Pitx1 w zawiązkach płetw brzusznych w okresie embrionalnym. Przekształcone w kolce płetwy brzuszne ciernika są strukturami homologicznymi z tylnymi kończynami innych kręgowców. Gen Pitx1 warunkuje różnice strukturalne pomiędzy przednimi i tylnymi kończynami kręgowców.
U formy słodkowodnej zauważalna jest asymetria zredukowanych kolców, kolec po lewej stronie jest nieco większy. Spowodowane jest to efektem genu Pitx2, którego produkt jest zbliżony do białka Pitx1. W odróżnieniu od Pitx1 gen Pitx2 ulega ekspresji tylko w lewej części ciała, normalnie warunkując asymetryczne położenie narządów, na przykład serca po lewej stronie. W przypadku cierników słodkowodnych, jego słaby efekt powoduje silniejsze rozwinięcie kolców po lewej stronie ciała.

Dennik (Liparis liparis) – gatunek morskich ryb skorpenokształtnych z rodziny dennikowatych.
Występowanie: wody przydenne (do 300 m) północno-wschodniego Oceanu Atlantyckiego i połączonych z nim mórz, również w Bałtyku.

Opis

Ciało wstęgowate, bez łusek. Głowa duża, małe oczy, dwa otwory nosowe po obydwu stronach głowy. Długie płetwy: grzbietowa i odbytowa. Długość ok. 15 cm. Żywi się głównie skorupiakami, rzadziej wieloszczetami i małymi rybami.

Ochrona

W Polsce gatunek objęty ścisłą ochroną.

Dobijak (Hyperoplus lanceolatus) - gatunek morskiej ryby z rodziny dobijakowatych.

Zasięg występowania

Północno-wschodni Ocean Atlantycki wzdłuż europejskich wybrzeży i Morze Bałtyckie, do głębokości ok. 60 m. Liczny w polskich wodach przybrzeżnych.

Opis

Ciało wydłużone, owalne w przekroju. Długa głowa, dolna szczęka wysunięta. Ciemna plamka po każdej stronie pyska. Niska i długa płetwa grzbietowa sięga do nasady ogona. Ubarwienie srebrne, grzbiet ciemny. Linia boczna wyraźna.
Osiąga przeciętnie 20-30 cm, maksymalnie 35 cm długości. Żywi się zooplanktonem i małymi rybami.

Znaczenie gospodarcze

Gatunek o niewielkim znaczeniu gospodarczym, poławiany w wędkarstwie.

Dorsz atlantycki[ (Gadus morhua), nazwa zwyczajowa dorsz, wątłusz – drapieżna ryba morska, największy z przedstawicieli rodziny dorszowatych; gatunek wędrowny występujący w północnej części Oceanu Atlantyckiego i w morzach północnej Europy.
W Polsce mianem dorsza określa się zwykle trzy podgatunki dorsza atlantyckiego, z których najbardziej znanym jest dorsz bałtycki (G. morhua callarias) nazywany także pomuchlą. Spokrewnione z dorszem atlantyckim są gatunki: dorsz pacyficzny (G. macrocephalus), ogak (G. ogac) jak i dorsze arktyczne z rodzaju Arctogadus.
Jako łatwo dostępna i pożywna ryba łowna dorsz miał duże znaczenie w rozwoju cywilizacji wybrzeży północnego Atlantyku, będąc "chlebem powszednim" wielu społeczeństw. Dla przemysłu rybnego wielu krajów ciągle jest jedną z najważniejszych poławianych ryb. W konkurencji o jego malejące zasoby dochodziło do międzynarodowych konfliktów. Dziś dorsz stał się symbolem niezrównoważonego rybołówstwa – ze względu na przełowienie, szczególnie populacji w zachodnim Atlantyku oraz w Morzu Północnym i Bałtyku, ten jeszcze niedawno powszechny gatunek jest narażony na wyginięcie. W Polsce jego połowy i zarządzanie są głównym problemem rybołówstwa i ważnym tematem politycznym

Dorsz – nazwa zwyczajowa dorsza atlantyckiego (Gadus morhua) i jego podgatunków, w tym żyjącego w Bałtyku dorsza bałtyckiego (G. morhua callarias), nazywanego również pomuchlą. Niekiedy używana jest dla spokrewnionych gatunków: ogaka i dorsza pacyficznego, a także dorsza wschodniosyberyjskiego, dorszy arktycznych lub ogólnie dla ryb dorszowatych (Gadidae).

Iglicznia (Syngnathus typhle) – gatunek morskiej ryby z rodziny igliczniowatych (Syngnathidae). Spotykana w akwariach publicznych.

Występowanie

Wschodni Ocean Atlantycki wzdłuż wybrzeży Europy, Morze Bałtyckie, Śródziemne, Czarne i Azowskie. Gatunek pospolity wśród przybrzeżnych wodorostów mórz ciepłych i umiarkowanych, w wodzie o temperaturze 8–24 °C. W Bałtyku występuje pospolicie w płytkich, zarośniętych wodach, zwłaszcza na łąkach podwodnych Zatoki Puckiej i w pobliżu urządzeń wodnych obrośniętych glonami.

Pysk przekształcony w rurkę

Opis

Ciało wydłużone, bardzo wąskie, o przekroju siedmiokątnym, pokryte pierścieniami pancerza z płytek kostnych, po trzy na bokach i jeden na brzuchu. Na końcu ciała widoczna jest wyraźna, wachlarzykowata płetwa ogonowa. Długość ciała do 35 cm. Pysk bocznie silnie spłaszczony, o długości większej niż połowa długości głowy, przekształcony w rurkę, otwór gębowy skierowany skośnie ku górze. Na bokach drobne płetewki piersiowe. Brak płetwy odbytowej.

Rozród

W okresie tarła w końcowej części ciała samca wyrasta torba lęgowa. W czasie godów samica składa do niej kilkadziesiąt jaj. Tam następuje ich zapłodnienie. Po miesiącu młode ryby o długości 2–3 cm, poruszając się w torbie, rozrywają ją i wypływają do wody.

Ochrona

Na terenie Polski gatunek ten jest objęty ścisłą ochroną gatunkową.

Jesiotr zachodni (Acipenser sturio) – gatunek wędrownej, anadromicznej ryby z rodziny jesiotrowatych.

Występowanie

Wzdłuż europejskich brzegów Oceanu Atlantyckiego, Morze Śródziemne i Morze Czarne. W jeziorach Ładoga i Onega tworzy formę wyłącznie słodkowodną. Jego obecność w Morzu Bałtyckim została zakwestionowana w wyniku badań molekularnych przeprowadzonych na osobniku złowionym w 1996 w Estonii. Badania te wskazują, że populacja jesiotrów bałtyckich wywodzi się od jesiotra ostronosego (Acipenser oxyrinchus).

Cechy morfologiczne

Grzbiet jest niebieskoszary lub szarozielony, pokryty rzędem 10-13 jasnych tarczek kostnych, które u młodych osobników zwężają się często w kolce. Na srebrzystych bokach występuje od 24 do 40 tarczek, na białym brzuchu 10-13. Pysk jest spiczasty, wydłużony. Otwór gębowy prawie kwadratowy, zajmuje niemal 2/3 szerokości pyska. Wąsiki są pozbawione przydatków i okrągłe w przekroju. Pierwszy promień płetwy piersiowej jest bardzo gruby. Jesiotr zachodni zazwyczaj osiąga długość 1,5-2,5 m, rekordowo do 4 m i 300 kg wagi.

Odżywianie

Młode jesiotry początkowo odżywiają się bezkręgowcami bentonicznymi. Później ich pokarm stanowi fauna denna, którą wygrzebują z miękkiego podłoża ryjkowatym pyskiem. Są to głównie mięczaki, skorupiaki, larwy owadów, niekiedy drobne ryby.

Rozród

Samce osiągają dojrzałość płciową w wieku 7-9 lat a samice 8-14. Wędrówki tarłowe odbywają się w kwietniu i maju, samo tarło zaś w czerwcu i lipcu. Do rozrodu potrzebuje wody o temperaturze co najmniej 20 °C. Ikrę składa w głębokich jamkach, które wykopuje w żwirze w miejscach o wartkim nurcie. Samica składa od 400 000 do 2 500 000 ziaren. Po tarle tarlaki spływają do morza. Larwy wylęgają się po 3-5 dniach. Pozostają w wodzie słodkiej przez 1-3 lata. W morzu spędza co najmniej 7-8 lat.

Ochrona

W Polsce jesiotr zachodni objęty jest ścisłą ochroną. Według Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt (z 2001 r.) gatunek ma status zanikłego na terenie Polski. Od około trzydziestu lat ryb tych prawdopodobnie nie ma w polskich wodach. Ostatnie jesiotry obserwowano lub łowiono w Zatoce Gdańskiej i w Wiśle między Chełmnem a Toruniem. Do wytępienia jesiotrów w Polsce przyczyniły się nadmierne połowy, silne zanieczyszczenie Bałtyku i większych rzek, budowa portów oraz zapór.

Jesiotr bałtycki (Acipenser oxyrinchus oxyrinchus) – duża, dwuśrodowiskowa, anadromiczna ryba jesiotrokształtna z rodziny jesiotrowatych (Acipenseridae) zasiedlająca zlewisko Morza Bałtyckiego. Ryba o niejasnej pozycji taksonomicznej, wcześniej uważana była za bałtycką populację jesiotra zachodniego (Acipenser sturio), obecnie jest uznawana za odizolowaną, wschodnią populację występującego wzdłuż atlantyckich wybrzeży Ameryki Północnej jesiotra ostronosego (Acipenser oxyrinchus).
W Morzu Bałtyckim jesiotr pojawił się przypuszczalnie 15 000–10 000 lat p.n.e. Z neolitu i wczesnego średniowiecza znane są udokumentowane dowody obecności tej ryby w basenie Morza Bałtyckiego – rysunki naskalne na półwyspie Besov Nos i pozostałości części kostnych jesiotra odkryte m.in. na terenie Wolina i Gdańska. Z badań wynika, że najwięcej jesiotrów łowiono w VIII wieku. Od tamtej pory liczebność populacji ciągle się zmniejszała. Na początku XX wieku nastąpił tak duży spadek liczebności populacji, że ryba straciła znaczenie gospodarcze. Częściowe zakazy połowów wprowadzono w 1918 na Pomorzu Zachodnim i w 1932 w dorzeczu Wisły. Od 1936 obowiązywał całkowity zakaz połowów, co nie uchroniło ryby przed wyginięciem.
Według Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt jesiotr bałtycki jest gatunkiem zanikłym w Polsce (kategoria EXP). Od lat 40. XX wieku nie stwierdzono obecności osobników młodocianych. Ostatnie osobniki notowano na terenie Polski w 1965 w dolnym biegu Wisły, w okolicach Chełmna oraz w ujściu Wisły w 1972, a prawdopodobnie ostatniego z populacji bałtyckiej złowiono w maju 1996 w Estonii. Od 1996 prowadzone są prace zmierzające do restytucji jesiotra w polskich wodach[1]. Prace te koordynuje Instytut Rybactwa Śródlądowego w Olsztynie we współpracy z Instytutem Ekologii Wód i Rybactwa Śródlądowego w Berlinie w ramach Projektu Restytucji Ryb Wędrownych w Polsce.
Jesiotr bałtycki spędzał większość życia w Bałtyku. Na okres tarła wpływał wiosną do górnego biegu rzek (Wisła, Odra, Niemen, Dźwina i Newa). Był rybą długowieczną, późno dojrzewającą płciowo. Samce osiągały zdolność do rozrodu pomiędzy 12 a 15 rokiem życia, samice dwa do trzech lat później. Młode żywiły się zooplanktonem, później bezkręgowcami, a dorosłe zjadały mięczaki, skorupiaki i małe ryby.
Istotną cechą odróżniającą jesiotra bałtyckiego od innych jesiotrowatych spotykanych w polskich wodach jest masa ciała, która u dorosłych osobników jesiotra bałtyckiego znacznie przekracza 100 kg, w porównaniu do kilku kilogramów dla uciekinierów z hodowli – zwykle jesiotra syberyjskiego, rosyjskiego i ich mieszańców. Ubarwienie grzbietu zmienne – od ciemnooliwkowego do prawie czarnego, boki srebrzyste, brzuch prawie biały. Płytki kostne kontrastują z resztą ciała.

Kur diabeł (Myoxocephalus scorpius) - gatunek ryby skorpenokształtnej z rodziny głowaczowatych. Spotykany w akwariach publicznych.

Zasięg występowania

Przybrzeżne wody wschodniego i zachodniego Oceanu Atlantyckiego oraz połączonych z nim mórz, również w Bałtyku, także Ocean Arktyczny, na głębokościach od kilku do 250 m. Wpływa do wód słonawych.

Opis

Ciało nagie (bez łusek). Ubarwienie zmienne. Głowa duża, uzbrojona w trzy pary kolców oraz ostre wyrostki. Jeden z większych przedstawicieli rodziny. Dorasta maksymalnie do 90 cm długości, zwykle do 60 cm. Żywi się rybami i dużymi skorupiakami. Bardzo żarłoczny. Wyjęty z wody wydaje burczące dźwięki. Tarło odbywa jesienią i zimą. Samce opiekują się ikrą. Larwy początkowo pelagiczne, później opadają na dno.

Lisica (Agonus cataphractus) - gatunek ryby morskiej z rodziny lisicowatych.

// if (window.showTocToggle) { var tocShowText = "pokaż"; var tocHideText = "ukryj"; showTocToggle(); } // Zasięg występowania

Europejskie wybrzeża północnego Atlantyku i sąsiadujące morza, również Bałtyk w części południowej.

Charakterystyka

Ciało pokryte rzędami kostnych tarczek tworzących trudny do usunięcia pancerz. Głowa szeroka, trójkątna, z dwoma wyrostkami nad otworem gębowym. Płetwy piersiowe duże, zaokrąglone. Grzbiet i boki szarobrunatne, z czterema ciemnymi smugami. Nie posiada pęcherza pławnego. Dorasta do 21 cm długości.

Tryb życia

Preferuje chłodne wody przybrzeżne z piaszczystym dnem, zimą przepływa na większe głębokości. Żywi się skorupiakami i wieloszczetami. Dojrzałość płciową osiąga ok. 1 roku życia. Tarło odbywa się od lutego do kwietnia. Ikra w ilości do 3000 jajeczek jest składana w wodorostach. Larwy unoszą się w toni wodnej przez 10 do 11 miesięcy, żywiąc się planktonem

Łosoś szlachetny, łosoś pospolity, łosoś europejski, łosoś atlantycki (Salmo salar) – ryba z rodziny łososiowatych (Salmonidae)

// if (window.showTocToggle) { var tocShowText = "pokaż"; var tocHideText = "ukryj"; showTocToggle(); } // Występowanie

W północnej części Atlantyku, w rzekach Ameryki Północnej, w Europie od Portugalii po Morze Białe, Północne i Bałtyk. W jeziorach Ładoga i Onega tworzy formy wyłącznie słodkowodne.

Opis

Dorasta do 150 cm długości i 24 kg masy ciała. Według ustnych przekazów łososie z populacji drawskiej (zwane również królewskimi) osiągały 150 cm i aż 46 kg masy. Łuski drobne, mocno osadzone. Linia boczna dobrze widoczna. Na linii grzbietu występuje mała, czerwono-szara płetwa tłuszczowa (charakterystyczna dla łososiowatych). Głowa z wielką i silnie uzębioną paszczą. Podczas tarła samce zmieniają ubarwienie na czerwonawe, a żuchwa przybiera kształt haka. Młode mają na bokach ciemne i czerwone plamki. Osobniki dorosłe mają nieregularne czarne plamy na górnej połowie ciała.

Łosoś szlachetny

Odżywianie

Łosoś jest rybą drapieżną, początkowo żywi się skorupiakami planktonowymi i larwami owadów, później niejszymi rybami oraz skorupiakami.

Rozród

Typowa ryba anadromiczna tzn. wędrująca na czas rozrodu z mórz do rzek. W czasie tej wędrówki łososie kierują się zapachem wody w miejscu, w którym przyszły na świat. W trakcie przekraczania granicy wód słodkich i słonych dokonują się w ich organizmach zmiany biochemiczne i fizjologiczne. W trakcie wędrówki nie pobierają pokarmu. Tarło odbywa się jesienią, w zimnej, dobrze natlenionej wodzie o silnym prądzie. Ikra w liczbie do 30 000 ziaren (o średnicy 4–7 mm) jest składana do jamek wygrzebanych przez samicę w piaszczystym lub kamienistym dnie. Larwy wykluwają się wiosną. Mają one długość około 2 cm. Okres resorpcji woreczka żółtkowego trwa około 40 dni. Po tarle wiele osobników ginie. Osobniki młode spędzają w rzekach 2–3 lata, następnie wędrują do morza, przybierają wtedy barwę szarozieloną na grzbiecie i srebrzystobiałą na bokach i brzuchu (tzw. stadium smolt). W morzu spędzają kolejne 2–3 lata, po czym wracają do tej samej rzeki na tarło.

Wykluwająca się larwa łososia

Zagrożenia i ochrona

Zagrożeniami dla łososi w czasie wędrówki są zapory wodne. Niegdyś liczny w rzekach dorzecza Odry i Wisły. Populacja łososia w polskich rzekach całkowicie wyginęła w połowie lat 80. XX w. Było to związane z zanieczyszczeniem tarlisk spowodowanym odmulaniem zbiornika Kamienna (1981 i 1982) na rzece Drawie w dorzeczu Odry. Przegradzanie i pogarszająca się jakość wód Drawy stanowiło poważne zagrożenie dla ostatniej ostoi polskiego łososia (na wiślańską populację łososia katastrofalny wpływ miało wybudowanie zapory we Włocławku). Ostatnie tarlaki obserwowano w Drawie w 1985, ostatnie łososie w stadium parr złowiono w 1987. W 1995 rozpoczęto program restytucji łososia w polskich rzekach, materiał zarybieniowy pozyskano z łotewskiej rzeki Dźwiny. W 1997 stwierdzono w Drawie obecność gniazd tarłowych. Mimo sukcesu, obecny w polskich rzekach łosoś nadal jest gatunkiem zagrożonym wyginięciem, znaczącą poprawę sytuacji może zapewnić jedynie dalsza wyraźna poprawa jakości wód, udrożnienie rzek, udostępnienie tarlisk, racjonalna polityka rybacka oraz walka z kłusownictwem.

Okoń europejski, okoń (Perca fluviatilis) – gatunek ryby z rodziny okoniowatych.

Występowanie

Europa z wyjątkiem Półwyspu Iberyjskiego, Szkocji, zachodniej Skandynawii, południowych i środkowych Włoch i zachodniej części Bałkanów oraz Azja aż do Kołymy. Aklimatyzowany w Australii.
Występuje zarówno w wodach płynących jak i stojących a także w słonawych wodach przybrzeżnych. Młodsze osobniki często tworzą ławice, starsze żyją w niewielkich grupach bądź samotnie.

Opis

Osiąga 60 cm długości i masę ciała do 4 kg. Ciało wysokie, bocznie spłaszczone. Łuski małe, ktenoidalne, mocno osadzone w skórze. Pokrywy skrzelowe zakończone ostrymi kolcami, a ich górna krawędź jest ząbkowana. Otwór gębowy duży, przedni, tylna krawędź szczęki sięga do oka.
Grzbiet ciemnozielony, boki jasnozielone. Na grzbiecie i bokach 5–9 poprzecznych, ciemnych smug, brzuch biały lub żółtawy. Pierwsza płetwa grzbietowa szara z ciemną plamą w tylnej części, druga płetwa zielonkawożółta przezroczysta, płetwy piersiowe żółtawe, pozostałe płetwy jaskrawoczerwone. Tęczówka oka żółta. Ubarwienie zmienne w zależności od miejsca przebywania, osobniki żyjące w płytkich prześwietlonych wodach są bardziej jaskrawo ubarwione od tych żyjących w ciemnych, głębokich wodach.

Odżywianie

Narybek żywi się planktonem, później ikrą innych ryb (zwłaszcza karpiowatych). Dorosłe osobniki zjadają głównie ryby oraz większe bezkręgowce.

Rozród

Trze się w IV–V czasem w VII, na płyciznach. Samica składa nocą 15000–20000 ziaren ikry, która jest przyklejana do kamieni, zanurzonych gałęzi, roślin wodnych itp. w postaci wstęg o długości 1–2 m i szerokości do 2 cm. Wylęg po 14–17 dniach. Świeżo wylęgłe larwy mierzą 3–6 mm i posiadają jajowatego kształtu woreczek żółtkowy zawierający kroplę tłuszczu, która umożliwia im unoszenie się na wodzie.

Znaczenie gospodarcze

Nie posiada większego znaczenia gospodarczego. Bardzo chętnie łowiony przez wędkarzy na spining, spod lodu, oraz na żywą i martwą rybę, a także na spławik, grunt i na muchę.

Ochrona

W Polsce nie podlega ochronie, co przyczyniło się do stałego zmniejszania jego populacji.

Ostropłetwiec (Pholis gunnellus) - gatunek morskiej ryby z rodziny ostropłetwcowatych.

// if (window.showTocToggle) { var tocShowText = "pokaż"; var tocHideText = "ukryj"; showTocToggle(); } // Zasięg występowania

Północny Ocean Atlantycki i morza przylegające, również Morze Bałtyckie. Zwykle w płytkich wodach przybrzeżnych, ale spotykany również na głębokościach do 100 m.

Opis

Ciało wstęgowate, pokryte grubą warstwą śluzu. Ubarwienie żółtobrązowe. Od 9 - 13 ciemnych cętek wzdłuż podstawy płetwy grzbietowej. Mały otwór gębowy.
Ostropłetwiec dorasta do 30 cm, populacja bałtycka nie przekracza 20 cm długości. Żywi się głównie drobnymi skorupiakami i ikrą innych gatunków. Tarło odbywa od listopada do stycznia. Samica składa 80-200 jajeczek pomiędzy kamieniami lub do pustej muszli małży. Rodzice opiekują się złożoną ikrą. Pelagiczne larwy odżywiają się planktonem.

Parposz (Alosa fallax) – ryba anadromiczna z rodziny śledziowatych.

// if (window.showTocToggle) { var tocShowText = "pokaż"; var tocHideText = "ukryj"; showTocToggle(); } // Występowanie

Morze Bałtyckie oraz północno-wschodni Ocean Atlantycki wzdłuż wybrzeży Europy, od Norwegii do Maroko, spotykany również w Morzu Śródziemnym i w Morzu Czarnym. Gatunek pelagiczny, bytuje na głębokości do 1 m. Opisano kilka podgatunków , w tym formy słodkowodne w alpejskich jeziorach min. Maggiore i Garda.

Cechy morfologiczne

Długość do 60 cm. Ciało bocznie spłaszczone, dość wysokie, pokryte rzędami dużych, kolistych łusek. Na bokach za pokrywami skrzelowymi występuje 4 do 8 ciemnych plam.

Odżywianie

Odżywia się głównie małymi rybami i skorupiakami.

Rozród

Na rozród wpływa do estuariów, rzadko w górę rzek. Tarło odbywa od połowy kwietnia do czerwca. Larwy unoszą się w toni wodnej niesione z prądem do morza.

Ochrona

Na terenie Polski parposz jest objęty ścisłą ochroną gatunkową

.

Płoć, płotka (Rutilus rutilus) – ryba z rodziny karpiowatych.

Występowanie

Występuje w całej Europie z wyjątkiem Półwyspu Iberyjskiego, zlewiska Adriatyku, Grecji oraz północnej Skandynawii, na wschodzie sięga daleko w głąb Azji. Występuje we wszystkich wodach słodkich w Polsce (w rzekach i w jeziorach, z wyjątkiem górskich), także w wodach przybrzeżnych Bałtyku.
Inne, dawne nazwy płoci to: wandrówka, srebrzatka, ramiennica.

Tryb życia

Żyją w stadach, żerują gromadnie. Ryby płochliwe i bardzo ostrożne. Osiągają: 30–40 (maksymalnie 50) cm długości, 0,5–2 kg masy ciała. Niektóre z płoci żerują w morzu, a trą się w wodach słodkich – jest to anadromiczna forma płoci występująca w Bałtyku. Stanowi pokarm dla szczupaków, sandaczy, sumów oraz boleni.

Cechy morfologiczne

Ciało krótkie, wysoko wygrzbiecone, bocznie ścieśnione, w wodach ubogich w pokarm bardziej wysmukłe. Głowa krótka, szczęka nieco wysunięta przed mały, końcowo położony otwór gębowy. Płetwy piersiowe najdłuższymi promieniami sięgają nasad płetw brzusznych. Grzbiet ciemnobrązowy lub szaroczarny z niebieskawym lub zielonkawym połyskiem, boki jasnosrebrzyste, brzuch biały. Płetwa grzbietowa i ogonowa są szare z czerwonawym odcieniem, inne płetwy czerwonawe. Tęczówka oka czerwona.

Odżywianie

Zjada zarówno pokarm roślinny jak i zwierzęcy. Rodzaje pokarmu i żerowiska zmienia kilkakrotnie. Narybek żywi się planktonem skorupiakowym na płyciznach; roczniaki przechodzą na pokarm denny – skorupiaki, mniejsze larwy owadów oraz glony i inne rośliny. Przy długości około 20 cm płoć zaczyna odżywiać się mięczakami, głównie racicznicami.

Rozród

Samice osiągają dojrzałość płciową w 3–4 roku życia, przy długości około 10 cm, samce o rok wcześniej. Tarło odbywa się zazwyczaj na przełomie kwietnia i maja przy temperaturze 15–16 °C. Ikra ginie przy temperaturze poniżej 8 °C. Składana jest na różnym podłożu, zazwyczaj są to rośliny podwodne, stare liście i łodygi trzcin; z ich braku mogą to być kamienie. Ikra trzyma się podłoża dzięki specjalnym kosmkom. Samica o długości 10 cm składa około 2500 ziaren ikry. Wylęg następuje po upływie około 12 dni. Po około 20 dniach wylęg napełnia pęcherz pławny i rozpoczyna aktywne życie. Ciało pokrywa się łuską przy długości około 5 cm. Płoć rośnie wolno, w wieku 10 lat osiąga długość 22 cm. Żyje 15–18 lat. W warunkach naturalnych często krzyżuje się z leszczem, krąpiem, wzdręgą, kleniem i ukleją.

Znaczenie gospodarcze

W niektórych regionach posiada dość duże znaczenie gospodarcze. Chętnie poławiana przez wędkarzy na spławik i grunt.

Ochrona

Pocierniec (Spinachia spinachia) – gatunek ryby z rodziny ciernikowatych (Gasterosteidae), której jest największym przedstawicielem. Jest też jedynym przedstawicielem rodzaju Spinachia.

Opis

Osiąga do 22 cm długości. Grzbiet i ogon zielonobrunatne, a boki złociste. Przed płetwą grzbietową ma od 13 do 16 nie połączonych ze sobą kolców. Tarło odbywa w maju i czerwcu. Samiec buduje gniazdo zawieszone wśród wodorostów na głębokości 30–90 cm. Po tarle samice giną, a samce opiekują się przez pewien czas ikrą i wylęgłym narybkiem. Jego pokarm stanowią skorupiaki i małe ryby. Siedliskiem jego są przybrzeżne strefy mórz na głębokości do 10 m zarośnięte wodorostami. Występuje wokół północnych wybrzeży Atlantyku wraz z przyległymi morzami od Zatoki Biskajskiej, całe Morze Bałtyckie, aż do Przylądka Północnego.

Ochrona

Na terenie Polski gatunek ten jest objęty ścisłą ochroną gatunkową[2].

Pstrąg tęczowy (Oncorhynchus mykiss), pot. tęczak – ryba z rodziny łososiowatych zaliczana do łososi pacyficznych.

Występowanie

Naturalnie występuje w Ameryce Północnej. Sztucznie rozpowszechniona niemal do wszystkich krajów świata. Do Polski sprowadzona w XIX wieku. Istnieją dwie odmiany: wędrowna, tzw. steelhead (spływająca do morza) i osiadła. W Polsce w niedużych ilościach spotkać go można w każdej niemal rzece oraz w wielu stawach i jeziorach. W Polsce nie zaobserwowano dotychczas stabilnej samorozradzającej się populacji. Ryby pochodzą z zarybień lub uciekają z hodowli.

Opis

Ubarwienie jest zależne od wieku i miejsca przebywania. Najczęściej srebrne boki, niebieskoszary lub zielonoszary grzbiet, różowa wstęga wzdłuż linii bocznej (której zawdzięcza swoją nazwę) oraz zawsze czarne plamki na bokach i płetwach.
Długość
Do 145 cm, zazwyczaj 40–60 cm.
Masa ciała
Do 23 kg, zwykle 4–5.
Dojrzałość płciowa
W 2 roku życia.
Ikra
500 do 3000 sztuk stosunkowo dużej ikry.
Długość życia
W środowisku naturalnym najwyżej 7 lat, w Kalifornii widziano jednak 11-letnie pstrągi

Odżywianie

Pstrągi tęczowe są niestrudzonymi i wiecznie głodnymi łowcami. Podstawę ich jadłospisu stanowią owady i ich larwy. Wiosną żywi się jętkami i ważkami, jesienią owadami zaniesionymi pod wodę przez wiatr. Pstrągi zjadają też małe ryby, żaby, kijanki oraz robaki.

Rozród

Dojrzewa płciowo w 2 lub 3 roku życia. Tarło pstrąga tęczowego odbywa się od grudnia do maja. Ryby wyszukują żwirowate ujścia rzek. Samica wykopuje w odpowiednim miejscu dołek, szybko machając płetwą. Składa do niego ikrę, którą samiec zapładnia. Samiczka ostrożnie zakrywa ikrę drobnymi kamyczkami i piaskiem. Młode pstrągi wykluwają się w różnym czasie, zależnie od temperatury wody. Te, które wylęgną się szybko, mają zawieszony woreczek żółtkowy, z którego czerpią pożywienie w pierwszych dniach życia. Dopóki nie spożytkują całego żółtka, pozostają w pobliżu jamki. W tym okresie nazywają się narybkiem. Tylko niewielka część dożywa dorosłości, większość pada ofiarą większych ryb. Rośnie bardzo szybko, w dobrych warunkach już w 3 roku życia waży około 1 kg.

Znaczenie gospodarcze

Pstrąg tęczowy jest cenioną rybą hodowlaną. Jego hodowla w Polsce rozwinęła się szczególnie na terenie Pomorza Gdańskiego, gdzie jest alternatywą dla gospodarki rybackiej Bałtyku. W efekcie 100-letniej tradycji tej hodowli wyhodowano dwa szczepy dostosowane do warunków mikroklimatycznych północnej Polski – obydwa uznawane za populacje lokalne[2].

Ciekawostki

Pierwszy import pstrąga tęczowego do Europy nastąpił w latach 70. XVIII wieku[potrzebne źródło]. Pstrągi tęczowe reagują bardzo czule na owady latające, dlatego jest on często łowiony przez wędkarzy muchowych

Podgatunki

• Oncorhynchus mykiss aguabonita
• Oncorhynchus mykiss gairdnerii – pstrąg stalowogłowy (anadromiczny)
• Oncorhynchus mykiss gilberti
• Oncorhynchus mykiss irideus
• Oncorhynchus mykiss mykiss
• Oncorhynchus mykiss nelsoni
• Oncorhynchus mykiss stonei
• Oncorhynchus mykiss whitei

Sandacz (Sander lucioperca) – gatunek ryby z rodziny okoniowatych (Percidae).

Występowanie

Europa od dorzecza Renu i Rodanu po Morze Kaspijskie oraz południowa Anglia. Brak go w północnej Skandynawii, północnej Rosji oraz na półwyspach Apenińskim i Bałkańskim.
Występuje w jeziorach, zbiornikach zaporowych, średnich i dużych nizinnych rzekach, wyrobiskach oraz w płytkich wodach przybrzeżnych Bałtyku. Preferuje głębokie, mętne wody o twardym, piaszczystym, żwirowatym bądź gliniastym dnie. Jest wrażliwy na niedobór tlenu.

Opis

Osiąga długość 100 (130) cm i masę ciała 10 (15) kg. Ciało wydłużone, lekko bocznie spłaszczone, wzdłuż linii bocznej 55–77 łusek. Głowa stosunkowo mała, otwór gębowy przedni, sięgający za tylną krawędź oka, paszcza silnie uzębiona, kilka zębów w przedniej części szczęki znacznie większych od pozostałych. Oczy duże, opalizujące, świecące w ciemnościach. Płetwy grzbietowe dość daleko oddalone od siebie.
Grzbiet szarozielony lub szarobrązowy, boki jasne srebrzystozielone z 8012 ciemnymi smugami często rozmazującymi się w plamy, brzuch biały. Płetwy grzbietowe i ogonowa pokryte ciemnymi plamkami, rozmieszczonymi regularnie między promieniami. Płetwy piersiowe jasnożółte, pozostałe płetwy bladożółte.

Tryb życia

Aktywny wieczorem, szczególnie po zachodzie słońca, w nocy oraz nad ranem. Dobrze widzi w ciemności. Wylęg żywi się planktonem, przy długości 3–4 cm zaczyna polować na narybek innych ryb, przy długości 5010 cm staje się typowym drapieżnikiem. Żywi się główne niewielkimi rybami (ukleje, kiełbie, stynki itp.), wielkość zjadanych ryb ogranicza dość wąskie gardło. Oprócz ryb zjada czasem larwy owadów (ważki, chruściki itp.), dżdżownice, żaby itp. Często długo goni zdobycz płynąc charakterystycznym, zygzakowatym torem, atakując ją z bliska osiągają przy tym prędkość do 30 km/h.

Rozród

Trze się w IV i V przy temperaturze około 12 °C. Tarło odbywa się zazwyczaj w płytkiej wodzie o głębokości około 1 m, jednak w niektórych jeziorach ikra może być składana nawet na głębokości kilkunastu metrów. Samiec buduje prymitywne gniazdo wśród korzeni roślin lub zatopionych gałęzi, samica składa do niego średnio 200 000–300 000 ziaren ikry o średnicy 0,8–1,5 mm. Ikra ma barwę jasnożółtą i jest kleista. Samiec strzeże gniazda chroniąc ikrę oraz świeżo wykluty wylęg przed zamuleniem oraz zapewnia stały dopływ czystej, natlenionej wody. Okres inkubacji przy temp 10 °C wynosi 12 dni, przy temp. 20 °C skraca się do 3 dni. Świeżo wyklute larwy sandacza wykazują dużą wrażliwość na zbyt silne oświetlenie, które może spowodować nawet ich śmierć. W wieku 4 lat sandacz osiąga średnio 50–60 cm długości i 1 kg masy ciała.

Znaczenie gospodarcze

Ma duże znaczenie gospodarcze, jest często hodowany w stawach rybnych. Chętnie łowiony przez wędkarzy na spinning oraz żywą i martwą rybę.

Ochrona

• Okres ochronny: od 1 stycznia do 31 maja
• Wymiar ochronny: 45 cm (Kalisz,Katowice 50cm)
• Dobowy limit połowu: 3 szt. * razem z boleniem, karpiem, lipieniem, amurem, pstrągiem potokowym, szczupakiem, brzaną.
• Rekord Polski: 15,6 kg (Wiadomości Wędkarskie), 108 cm – 2004 r. (Wędkarski Świat)

Sieja pospolita, sieja, głąbiel, brzona (Coregonus lavaretus) – ryba z rodziny łososiowatych klasyfikowana jako supergrupa szeroko rozprzestrzenionych gatunków lub jako pojedynczy gatunek występujący w kilku jeziorach Europy Zachodniej.

Taksonomia

Do niedawna pod nazwą Coregonus lavaretus opisywana była większość euroazjatyckich oraz część północnoamerykańskich siejowatych. Obecnie przyjmuje się, że populacje wyjściowe pochodzą z jezior Bourget i Aiguebelette (Francja) oraz Jeziora Genewskiego[2]. Dalsza część artykułu dotyczy ujęcia tradycyjnego.

Występowanie

Wielka Brytania, zlewisko Morza Bałtyckiego, północna Rosja, Alpy, jezioro Łebsko na Pomorzu. Tworzy zarówno formy osiadłe jak i wędrowne. W Polsce sieja jest rybą chronioną.

Opis

Ciało śledziowate, zależnie od lokalnej rasy mniej lub bardziej wysmukłe. Głowa mała, o spiczastym, często nawet wyciągniętym w kształcie nosa pysku. Łuski większe niż u łososiowatych, linia boczna pełna. Wąsko wycięty otwór gębowy sięga do przedniej krawędzi oka; w zależności od rasy ma on położenie końcowe bądź dolne. Na pierwszym łuku skrzelowym 25-39 (najczęściej 30-34) długich, gęsto osadzonych wyrostków filtracyjnych. Grzbiet niebieskawozielony do ciemnozielonego. Boki i brzuch białe lub srebrzyście lśniące. W jeziorach ubogich w pokarm występują karłowate formy osiągające długość 10-20 cm, średnia długość wynosi 30-50 cm, maksymalnie około 60 cm.

Odżywianie

W jeziorach odżywiają się głównie skorupiakami, przemieszczającymi się ku powierzchni wody larwami owadów i ich poczwarkami. Także wylęgiem ryb i ich ikrą. W płytkich jeziorach i rzekach zjadają również organizmy denne.

Rozród

Forma wędrowna (np.: w Bałtyku), wchodzi na tarło do zalewów i dolnego biegu rzek. Pora tarła, zależnie od typu wód, bardzo różna, najczęściej jednak od września do grudnia. Również populacje zamieszkujące jeziora podejmować mogą wędrówki tarłowe do wpadających do nich rzek. Z drugiej strony sieja z Jeziora Bodeńskiego trze się około połowy grudnia w strefie wolnej wody na dużych głębokościach. Z syberyjskich rzek znane są osiadłe, karłowate formy tego gatunku.

Ochrona

Turbot, skarp (Psetta maxima) - gatunek ryby flądrokształtnej z rodziny skarpiowatych.

Zasięg występowania

Zamieszkują dna mórz strefy zwrotnikowej i umiarkowanej. Łowiony również w polskiej części Bałtyku.

Opis

Ciało wygrzbiecone, w zarysie tułowia niemal koliste. Ubarwienie zależne od podłoża (mimetyzm), spodnia strona nie zawiera pigmentu. Strona zabarwiona jest pokryta nieregularnie rozłożonymi, ostro zakończonymi wzgórkami kostnymi. Osiągane rozmiary są zależne od warunków środowiskowych. W Bałtyku spotykane są okazy dorastające do ok. 50 cm, a w Morzu Północnym do 1 m długości. Metrowy skarp osiąga do 20 kg masy ciała.
Populacja bałtycka dojrzewa w trzecim roku życia, populacje oceaniczne - w piątym. U turbota tarło następuje latem. Dorosła samica składa kilka milionów jaj. Ikra i larwy pelagiczne.
Na pożywienie turbotów składają się głównie małe ryby.

Znaczenie gospodarcze

Skarp jest poławiany gospodarczo na dużą skalę.

Śledź atlantycki, śledź oceaniczny (Clupea harengus) – nieduża, ławicowa ryba morska z rodziny śledziowatych, blisko spokrewniony ze śledziem pacyficznym. Obydwa gatunki – powszechnie określane nazwą śledź – miały olbrzymie znaczenie gospodarcze stanowiąc główny cel połowów w rybołówstwie morskim. W wyniku przełowienia w latach 90. XX wieku liczebność poszczególnych populacji znacznie się zmniejszyła, jednak nadal śledzie są bardzo ważnymi rybami użytkowymi.

Występowanie

Śledź atlantycki zasiedla wody strefy umiarkowanej i chłodnej północnego Atlantyku od Oceanu Arktycznego do kanału La Manche i Morza Bałtyckiego. Ryby te żyją w toni wodnej na głębokościach do 250 m. Przebywają w dużych grupach zwanych ławicami. W Morzu Bałtyckim występuje podgatunek śledzia atlantyckiego, śledź bałtycki (C. h. membras) zwany sałaką.

Opis

Ciało silnie bocznie spłaszczone, wrzecionowate, o długości ok. 30 cm (maksymalnie do 45 cm), grzbiet zielononiebieski, brzuch i boki srebrzyste. Niewielki otwór gębowy z dobrze uzębionym lemieszem, głowa bezłuska. Płetwa ogonowa głęboko wcięta, widlasta. Nasada płetwy grzbietowej jest położona przed nasadą płetw brzusznych, co różni śledzia od bardzo podobnego szprota, u którego układ tych płetw jest odwrotny. Linia boczna śledzia atlantyckiego nie jest widoczna, łuski łatwo wypadają. Pęcherz pławny jest połączony z przewodem pokarmowym i, dodatkowym przewodem prowadzącym w okolicę odbytu, z otoczeniem zewnętrznym, co umożliwia szybkie wypuszczenie powietrza.

Odżywianie

Śledzie odżywiają się planktonem – drobnymi skorupiakami i larwami ryb. Odbywają wędrówki w poszukiwaniu pokarmu. W dzień żerują bliżej dna, nocą bliżej powierzchni.

Rozród

Dojrzałość płciową osiągają od 2–3 roku życia w przypadku śledzia bałtyckiego do 5–8 roku u populacji oceanicznych. Samica, w zależności od wieku i wielkości, składa od 10 000 do 100 000 jaj. Ikra jest kleista i ciężka, łatwo opada na dno i się do niego przykleja. Larwy przeobrażają się przy długości 3–6 mm, po czym płyną wielkimi stadami w stronę płytkich wód przybrzeżnych, gdzie pozostają do osiągnięcia 6 miesięcy. Dojrzałe ryby przenoszą się w głębsze wody. Śledź atlantycki żyje 20–25 lat.

Znaczenie gospodarcze

Jeden z ważniejszych gatunków rybołówstwa morskiego. Popularny w zastosowaniach kulinarnych od zamierzchłych czasów dzięki łatwości przechowywania po zasoleniu. Spożywany jest również w stanie świeżym, wędzonym, po zamrożeniu, w postaci konserw i marynat.

Podgatunki [edytuj]

• Clupea harengus harengus
• Clupea harengus membras – sałaka
• Clupea harengus suworowi

Stornia, fląderka (Platichthys flesus) - gatunek ryby flądrokształtnej z rodziny flądrowatych. Ceniona w rybołówstwie i wędkarstwie z powodu smacznego mięsa. Spotykana w akwariach.

Występowanie

europejskie wybrzeża Oceanu Atlantyckiego, Morze Śródziemne, Bałtyckie (Do środkowej części Zatoki Botnickiej), Czarne i Białe. Introdukowana przypadkowo (prawdopodobnie zawleczona w wodach balastowych statków) na terenie Stanów Zjednoczonych i Kanady.
Żyje na głębokościach do 100 m. Wpływa do wód słonawych. Często wędruje w górę rzek.

Opis

Osiąga przeciętnie ok. 50 cm, maksymalnie 60 cm długości. Ciało wydłużone, wysokość mniejsza od połowy długości. Mały otwór gębowy. Łuski drobne, część z nich przekształcona w szorstkie, kostne płytki, szczególnie ostre wzdłuż linii nabocznej oraz u podstawy płetw nieparzystych (bardzo ważna cecha odróżniająca flądrę od innych płastug. Oczy zwykle po prawej stronie ciała.
Górna strona ciała zniennna od zielonkawo- lub żółtawoszarego po brunatne z nierównomiernie rozłożonymi czerwonymi cętkami. Czasami występują bladopomarańczowe plamy zachodzące na płetwy. Spodnia strona biała.

Odżywianie

Prowadzi przydenny tryb życia. Młode żywią się planktonem i larwami owadów, dorosłe pierścienicami, mięczakami, skorupiakami i małymi rybami.

Rozród

Dojrzałość płciową osiąga w 3 roku życia. przed tarłem odbywa wędrówki w stronę otwartego morza. Trze się w wodzie o dużym zasoleniu i o temperaturze 3-7 stopni C na głębokości 30-300 metrów. W południowym Bałtyku tarło dobywa się od III di V, w Rynnie Słupskiej, oraz na głębiach Gdańskiej, Bornholmskiej i Arkony. Samica składa od 100 000 do 2 000 000 ziaren ikry. Wylęg po 5-11 dniach. Larwy tuż po wykluciu mają 2-3 mm długości. Gdy osiągną 7 mm zaczynają przeistaczać się w postać asymetryczną. Gdy osiągną 1 cm oko znajduje się na środku głowy. Kilkumilimetrowe larwy płyną do brzegów, gdzie przebywają na średnich głębokościach do zimy. W tym czasie dochodzi do dalszych zmian pokroju ciała. W południowym bałtyku flądra w wieku 8 lat ma średnio 35 cm długości i waży 600 g. Żyje 8-9 lat.

Podgatunki

• Platichthys flesus bogdanovii
• Platichthys flesus flesus
• Platichthys flesus italicus
• Platichthys flesus luscus
• Platichthys flesus septentrionalis
• Platichthys flesus trachurus

Flądra, płastuga – ogólna nazwa ryby flądrokształtnej. Dawniej tą nazwą określano ryby z rodzaju Pleuronectes, obecnie często jeszcze jest odnoszona do storni (dawniej Pleuronectes flesus), nazywanej również fląderką.
Flądry charakteryzują się asymetrią budowy ciała. Dorosłe ryby przez większość czasu spoczywają na dnie morskim na lewym boku, w tej pozycji również poruszają się. W związku z tym ich prawe oko przemieszczone jest na lewą stronę głowy. Kąt pomiędzy kierunkami obojga oczu flądry wynosi około 70°. Znacznie przesunięta ku stronie brzusznej jest lewa płetwa piersiowa. Asymetryczne jest również ubarwienie – prawa strona, skierowana ku górze, jest ciemnopigmentowana, lewa, skierowana w dół, jest jasna.
Flądry mierzą przeciętnie 32–35 cm, chociaż zdarzają się osobniki mające ponad 70 cm. Szerokość stanowi około połowy długości ciała. Flądry najbardziej lubią miękkie muliste dno oceaniczne, w okolicach skał i portów. Odżywiają się przeważnie ikrą ryb, małżami i owadami.
Ryby z następujących rodzin nazywane są flądrami:

• Achiropsettidae (południowe flądry)
• Bothidae – skarpiowate (lewooczne flądry)
• Pleuronectidae – flądrowate (prawooczne flądry)

Wszystkie te rodziny należą do rzędu flądrokształtnych (Pleuronectiformes), inaczej płastugokształtnych.

Stynka (Osmerus eperlanus) – anadromiczna ryba z rodziny stynkowatych (Osmeridae).

Występowanie

Wody przybrzeżne Europy od północnej Hiszpanii po Morze Bałtyckie i rzekę Peczorę. Żyje także w Morzu Białym. W Wielkiej Brytanii i Irlandii spotykana w rzekach. Populacje jeziorowe lub wędrowne, odbywające wędrówki między jeziorem, a rzeką spotykane są w Norwegii, Danii, państwach nadbałtyckich i w Rosji. W Polsce spotykana w Zalewie Szczecińskim, Zatoce Gdańskiej i Zalewie Wiślanym. Jest wrażliwa na eutrofizację i zanieczyszczenia. Jej liczebność spada.

Cechy morfologiczne

Ciało wydłużone, wrzecionowate, o długości do 30 cm, pokryte dużymi, przezroczystymi łuskami. Dolna szczęka lekko wysunięta do przodu, zęby stosunkowo duże. Płetwa tłuszczowa obecna. Ubarwienie zmienne, zależne od koloru wody, grzbiet ciemniejszy, boki srebrzyste.

Odżywianie

Jest niemal wszystkożerna. Młode osobniki zjadają okrzemki, oczliki i wrotki, starsze zjadają głównie zooplankton oraz larwy ochotkowatych. W drugim roku życia staje się drapieżnikiem. Duże sztuki zjadają głównie małe osobniki własnego gatunku oraz niewielkie jazgarze. Wiosną żywi się głównie wylęgiem. W czasie tarła nie pobiera pokarmu.

Rozród

Dojrzałość płciową uzyskuje w 2 roku życia. Tarło odbywa głównie nocą, od II do V – w zależności od temperatury. Trze się stadnie w płytkich wodach (do 1 m) rzek lub jezior, na dnie piaszczystym lub kamienistym. Wędruje do 30 km w górę rzeki. Po złożeniu i napęcznieniu ikry zewnętrzna błona jajowa pęka i tworzy rodzaj podstawki przytwierdzającej ją do podłoża. Inkubacja, przy temperaturze 6 stopni Celsjusza trwa ponad miesiąc. Larwy po wykluciu mają 5–6 mm długości. W woreczkach żółtkowych znajduje się oleista kuleczka, która ułatwia pływanie. Po osiągnięciu 4–5 cm tygodni młode spływają do morza. W pierwszym roku życia osiągają 8 cm długości. Zazwyczaj żyją 2–3 lata, choć mogą dożyć nawet 8. lat.

Znaczenie gospodarcze

Stynka ma duże znaczenie gospodarcze. Mięso o charakterystycznym zapachu świeżego ogórka jest przetwarzane na konserwy rybne oraz wykorzystywane w produkcji pasz dla zwierząt i tranu.

Szczupak pospolity (Esox lucius) – szeroko rozprzestrzeniona, drapieżna ryba z rodziny szczupakowatych (Esocidae). Jej wokółbiegunowy zasięg występowania jest największym naturalnym zasięgiem ryb wyłącznie słodkowodnych.

Zasięg występowania i biotop

Cała Europa, z wyjątkiem Półwyspu Iberyjskiego, południowych Włoch i południowej części Półwyspu Bałkańskiego a także północna oraz środkowa Azja i Ameryka Północna. Introdukowany w wielu krajach świata m.in. w Hiszpanii i Irlandii. Żyje w wodach słodkich, zarówno płynących, jak i stojących, oraz w słonawych wodach Bałtyku.

Cechy morfologiczne

Osiąga długość do 1,5 m i masę do około 10 kg. Okazy ponad 15–20 kg są rzadkie. Notowany rekord masy wynosił 35 kg[3]. Ciało szczupaka pospolitego jest spłaszczone, opływowe. Głowa wydłużona, ze zwężającymi się szczękami i bardzo szerokim spłaszczonym pyskiem. Zęby szczupaka na żuchwie są skierowane do środka i bardzo ostre, szczęka jest ich pozbawiona. Ponadto liczne zęby występują na kości podniebiennej, kościach międzyszczękowych, lemieszu, kości gnykowej oraz łukach skrzelowych. Łuski są dosyć małe, owalne, mocno osadzone w skórze. Linia boczna dobrze rozwinięta, często poprzerywana, posiada dwa lub trzy rozgałęzienia wzdłuż boków. Na głowie znajdują się liczne jamki zmysłowe. Płetwy grzbietowa i odbytowa są przesunięte mocno do tyłu i położone blisko siebie. Ubarwienie zmienne w zależności od warunków środowiska. Młode osobniki są zwykle jasnozielone, brązowawe lub srebrzyste. Ciemne plamy na bokach zlewają się czasami w poprzeczne smugi. Starsze osobniki mają ciemnozielony grzbiet, jaśniejsze nakrapiane żółtymi plamami boki i biały brzuch. Płetwy parzyste są czerwonawe i jasne, na nieparzystych występują ciemne poprzeczne paski. W dobrych warunkach rośnie bardzo szybko.

Odżywianie

Jest świetnie przystosowany do życia wodnego drapieżnika, normalnie nie jest aktywnym myśliwym, choć zalicza się do najbardziej drapieżnych ryb. Czyha w ukryciu między roślinami wodnymi i czeka na przepływającą zdobycz. Większe osobniki mogą aktywnie gonić ławice ryb (na przykład śledzi) w strefie pelagicznej dużych jezior albo Bałtyku. Szczupak wybiera ryby często występujące w jego ekosystemie i dostatecznie duże, "żeby były warte wysiłku”. Wśród szczupaków częstym zjawiskiem jest kanibalizm.

Rozród

Tarło odbywa wczesną wiosną – w marcu i kwietniu, na zarośniętych płyciznach, starorzeczach i zalanych łąkach. Ikra jest bardzo drobna, jest ona przytwierdzana do roślinności wodnej. Wylęg następuje po 12–15 dniach.

Znaczenie gospodarcze

Mięso szczupaka jest wysoko cenione, szczególnie w Europie środkowej i południowej, trudne jednak do porcjowania w taki sposób, by uniknąć pozostawienia w mięsie ości.
Popularna ryba wśród wędkarzy sportowych, łowiona na przynęty naturalne (na żywca) i sztuczne (woblery, rippery, błystki obrotowe oraz wahadłowe (tzw. "blachy") i inne. Najpopularniejszą metodą połowu jest spining. Wędkarzy podczas połowu szczupaka obowiązują okresy i wymiary ochronne zgodnie z regulaminem PZW.

Ochrona

W ostatnich latach liczebność szczupaka w polskich wodach wyraźnie się zmniejszyła ze względu na nieracjonalną gospodarkę rybacką i kłusownictwo oraz także bardzo dużą presję wędkarską. Niski stan wód w rzekach w okresie wiosennym oraz brak rozlewisk przyczyniają się do wypierania tego drapieżnika z rzek przez inne gatunki np. bolenia.
Bardzo ważna jest ochrona środowiska szczupaka i innych ryb. Chodzi o zatrute wody, przeżyźnienie, brak miejsc na tarliska i inne.
W wędkarstwie sportowym coraz częściej zaleca się zwracanie wolności wszystkim albo prawie wszystkim złowionym rybom – "catch and release" – czyli "złów i wypuść". W ten sposób, dostarczając sobie wędkarskich przeżyć, jednocześnie chroni się populację danego gatunku.

Rekord Polski 24,10 kg 128 cm (1976)

Szprot (Sprattus sprattus) – mała ryba morska z rodziny śledziowatych. Osiąga długość, w zależności od środowiska i podgatunku, od 10 do 20 cm. Wyglądem bardzo przypomina młodego śledzia. Cechą odróżniającą jest szorstka krawędź brzucha. Ciało szprota jest pokryte srebrnymi łuskami, niebieskawymi na grzbiecie. Występuje we wschodniej części Oceanu Atlantyckiego i morzach Europy: Morzu Północnym, Bałtyckim i w północnych rejonach Morza Śródziemnego i Czarnego. Tarło odbywa wiosną i na początku lata. Samica składa do 40 000 ziaren ikry. Młode wykluwają się po 3–4 dniach. Larwy unoszą się w wodach pelagialnych.
Szprot jest szeroko wykorzystywany w przetwórstwie rybnym. Zawartość tłuszczu w mięsie to około 12%, jest źródłem wielu witamin.
Połowy szprota (obok połowów śledzia i dorsza) należą do największych na Morzu Bałtyckim. Przed przełowieniem sięgały 150 000 – 250 000 ton rocznie.

Tasza, zając morski (Cyclopterus lumpus) - gatunek ryby skorpenokształtnej z rodziny taszowatych, jedyny przedstawiciel rodzaju Cyclopterus. Poławiana jako ryba konsumpcyjna.
Zasięg występowania
Strefa przybrzeżna wschodniego i zachodniego wybrzeża Oceanu Atlantyckiego, Morze Barentsa i Morze Bałtyckie. Zimą schodzą głębiej (do 400 m p.p.m.).

Opis

Ciało krępe, silnie wygrzbiecone, bez łusek. Płetwy brzuszne zrośnięte w przyssawkę. Dwie płetwy grzbietowe, druga przesunięta do tyłu, położona symetrycznie do płetwy odbytowej. Ubarwienie szare, spód jaśniejszy. Osiąga długość maksymalnie 60 cm, osobniki spotykane w Morzu Bałtyckim są mniejsze, do 30 cm.
Dymorfizm płciowy: samiec na czas rozrodu przybiera szatę godową - pomarańczowy brzuch i brązowy grzbiet.

Tryb życia

Rozród: Tarło odbywa się wczesną wiosną w płytkiej wodzie nad dnem kamienistym i zarośniętym. Samiec pilnuje ikry przyssany do kamienia, samica odpływa na głębsze wody. Młode po urodzeniu przysysają się na pewien czas do ciała samca. Dorosłe osobniki w okresie rozrodu nie pobierają pokarmu.
Odżywianie: skorupiaki, meduzy i małe ryby.

Znaczenie gospodarcze

Gatunek poławiany gospodarczo. Mięso samic uważane jest za niesmaczne. Barwiona ikra taszy sprzedawana jest jako imitacja kawioru.

Tobiasz (Ammodytes tobianus) - gatunek morskiej ryby z rodziny dobijakowatych.
Zasięg występowania
Występuje w północno-zachodniej części Oceanu Atlantyckiego, pospolicie spotykana również w Morzu Bałtyckim.

Opis

Długość do ok. 23 cm, ciało silnie wydłużone, smukłe, spłaszczone bocznie. Ubarwienie srebrzyste, grzbiet ciemny.
Tobiasz żywi się głównie skorupiakami planktonowymi, rzadziej narybkiem. Występuje w ławicach, zagrożony ukrywa się w piaszczystym dnie. Tarło na przełomie jesieni i zimy.

Znaczenie gospodarcze

Bywa poławiany na Morzu Północnym, używany głównie do przerobu na mączkę rybną, a także jako przynęta do połowu innych ryb.

Salmo trutta(Troć) – gatunek ryby z rodziny łososiowatych, obejmujący kilka form różniących się cechami biologicznymi. Formy te – blisko spokrewnione z łososiem szlachetnym (Salmo salar) – wyewoluowały w wyniku izolacji geograficznej w plejstocenie. Są to ryby o dużym znaczeniu gospodarczym, cenione w wędkarstwie. W języku polskim określane są ogólną nazwą troć, a jej formy rzeczne potocznie nazywane są pstrągami. Od łososia szlachetnego różni się szerszą nasadą ogona, ubarwieniem oraz szczegółami w budowie szkieletu. Podgatunkiem nominatywnym jest troć atlantycka (Salmo trutta trutta).

Taksonomia

Gatunek został opisany naukowo w 1758 przez Karola Linneusza na podstawie osobników złowionych w dużych rzekach. Osobniki żyjące w górskich potokach oraz spływające do morza Linneusz opisał jako odrębne gatunki: S. fario i S. eriox, a formę jeziorową – pod nazwą S. lacustris. Z powodu różnic w ubarwieniu poszczególnych populacji opisano naukowo i sklasyfikowano około 50 gatunków, które później uznano za formy Salmo trutta[3].

Występowanie

Wody słodkie Europy i zachodniej Azji oraz przybrzeżne wody morskie wokół Europy i północno-zachodniej Afryki. Introdukowane w co najmniej 24 krajach[3], głównie w Europie i obydwu Amerykach, a także w kilku krajach Azji oraz w Australii.
Obecnie żyjące populacje wywodzą się z pięciu linii rozwojowych powstałych w wyniku izolacji geograficznej, jaka nastąpiła w plejstocenie[4].
W polskich wodach Salmo trutta występuje w trzech zasadniczych odmianach ekologicznych podgatunku nominatywnego:

• anadromiczna forma wędrowna – troć wędrowna (Salmo trutta morpha trutta)
• osiadła, słodkowodna forma rzeczna – pstrąg potokowy (Salmo trutta morpha fario)
• osiadła, słodkowodna forma jeziorowa – troć jeziorowa (Salmo trutta morpha lacustris)

W zakresie tego samego gatunku wyróżniane są jeszcze:

• Salmo trutta aralensis – troć aralska – dwuśrodowiskowa forma występująca w Morzu Aralskim i w ujściach Amu-darii i Syr-darii
• Salmo trutta macrostigma – słabo zbadana forma z Korsyki
• Salmo trutta oxianus – słodkowodna forma żyjąca w Amu-darii

Salmo trutta
Wcześniej wyróżniano jeszcze troć kaspijską (S. t. caspius), która obecnie uważana jest za kaspijską populację podgatunku nominatywnego S. t. trutta.

Węgorz europejski (Anguilla anguilla) – ryba z rodziny węgorzowatych (Anguillidae), rzędu węgorzokształtnych (Anguilliformes). Jego krew zawiera niebezpieczną dla ssaków ichtiotoksynę.

Występowanie

W rzekach i jeziorach Europy Zachodniej i Środkowej, w południowo-wschodniej i środkowej części Oceanu Atlantyckiego i we wszystkich morzach europejskich.
Najchętniej wybiera miejsca ciepłe i obficie porośnięte, o dnie mulistym, aczkolwiek spotyka się go także w wartkich rzekach o dnie kamienistym, zwłaszcza jeśli znajduje tam podmyte brzegi, korzenie drzew i inne kryjówki. Żyje przy dnie. Zimę spędza zagrzebany w mule. Przed osiągnięciem dojrzałości płciowej żyją w wodach śródlądowych – samice w głębi lądu, samce w zasięgu wód słonawych. Dorosłe osobniki wędrują z wód słodkich do morza (wędrówka katadromiczna).

Opis

Osiąga od 100 do 150 cm długości. Samce są mniejsze od samic i osiągają długość od 50 do 70 cm (tzw. sznurówki). Największy węgorz złowiony dotąd w Polsce ważył 6,43 kg. Ciało wydłużone, wężowate, w przekroju poprzecznym prawie okrągłe. Skóra węgorza pokryta jest grubą warstwą śluzu. Łuski są drobne, elipsoidalne, głęboko osadzone. Linia boczna dobrze rozwinięta. Otwór gębowy końcowy, silnie uzębiony sięgający tylnej krawędzi oka. Otwór skrzelowy kończy się tuż przed nasadą płetw piersiowych.

 Płetwa grzbietowa i odbytowa połączone są z płetwą ogonową. Nie ma płetw brzusznych. U osobników wędrujących na tarło znacznie powiększają się oczy.
Ubarwienie grzbietu ciemnoszarozielone, czasem niemal całkowicie czarne, boki jaśniejsze, brzuch szarawo- lub żółtawobiaławy.

Odżywianie

Aktywny w nocy. Żywi się głównie fauną denną (bezkręgowce) i drobnymi rybami, potrafi połykać zdobycz stosunkowo dużych rozmiarów. Chętnie zjada raki podczas wylinki.

Rozród

Spływ węgorzy podejmujących wędrówkę rozrodczą zaczyna się wiosną i trwa do jesieni. Po około półtorarocznej wędrówce dostają się do Morza Sargassowego i tam na głębokości 400–1000 metrów odbywają tarło. Osobniki dorosłe po tarle giną. Przezroczyste larwy węgorza, zwane leptocefalami, unoszone są przez Prąd Zatokowy (Golfstrom) w kierunku wschodnim i po upływie 2–3 lat docierają do przybrzeżnych wód europejskich, gdzie między X a IV przeobrażają się w formę montee a następnie wpływają do rzek, głównie na terytoriach Francji i Anglii. W czasie wędrówki leptocefale rosną, aż osiągną ok. 7 cm długości. Węgorz pokrywa się łuskami w 5 roku życia przy długości 16–18 cm. W wodach słodkich przebywają zazwyczaj od 6 do 10 lat, niektóre osobniki nawet do 20.
Ochrona 
Węgorz europejski, jako gatunek zagrożony wyginięciem objęty jest od czerwca 2007 r. ochroną wynikającą z Konwencji Waszyngtońskiej ( Konwencja o Międzynarodowym Handlu Dzikimi Zwierzętami i Roślinami Gatunków Zagrożonych Wyginięciem – CITES )

Węgorzyca (Zoarces viviparus) - ryba z rodziny węgorzycowatych (Zoarcidae).
Występowanie: zamieszkuje wody północno-wschodniego Atlantyku.

Opis [edytuj]

Dorasta do 50 cm długości. Ryba drapieżna, żywi się głównie wieloszczetami, mięczakami, skorupiakami i małymi rybami. Nadaje się do spożycia ale ze względu na zielonkawe mięso nie ma dużego znaczenia w przemyśle spożywczym.
Żyje w płytkich wodach przybrzeżnych do głębokosci 40 m, a także w słonawych ujściach rzek, na mulistym dnie wśród glonów i zarośli.
Jest to jedyna ryba żyworodna w Bałtyku.

Wężynka (Nerophis ophidion) – gatunek morskiej ryby z rodziny igliczniowatych (Syngnathidae).

Występowanie

Północno-wschodni Ocean Atlantycki wzdłuż wybrzeży Europy (od południowej Norwegii) do Maroko, Morze Bałtyckie, Śródziemne i Czarne, nad piaszczystym podłożem oraz w zaroślach traw morskich, na głębokościach od 2–15 m. Wstępuje do wód słonawych.

Opis

Ciało wydłużone, bardzo wąskie, o zmiennym ubarwieniu, w przekroju okrągłe, u samicy lekko spłaszczone. Samice osiągają długość do 30 cm, samce są o kilka centymetrów krótsze. Wąski, wyciągnięty pysk o długości równej połowie długości głowy. Brak innych płetw, poza płetwą grzbietową. Jedynie u osobników młodocianych są obecne płetewki piersiowe i płetwa ogonowa, które zanikają w pierwszych 3–4 miesiącach życia. U samców nie występuje torba lęgowa. Tarło odbywa od maja do sierpnia. Samica przykleja 200–300 ziaren ikry do zagłębienia skórnego wzdłuż brzusznej części ciała samca. Wylęgłe ryby mają 1 cm długości. Żyją do trzech lat.

Odżywianie

Wężynka żywi się skorupiakami i narybkiem innych gatunków.

Ochrona

Na terenie Polski gatunek ten jest objęty ścisłą ochroną gatunkową.

GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA

Morskie ssaki Bałtyku

Ptaki Naszych Wybrzeży

Brzegi mórz stanowią wyjątkowo bogate w pokarm i atrakcyjne środowisko życia. Ścierają się tu wpływy morza i lądu. W płytkich, dobrze natlenionych wodach żyją liczne rośliny i zwierzęta. Fale wyrzucają na brzeg martwe ryby i wyrwane z dna wodorosty, w piaszczystym dnie żerują rozmaite drobne bezkręgowce, w powietrzu roi się od owadów. Nic dziwnego że na wybrzeżach spotykamy tak wielką różnorodność ptaków. Bodaj nigdzie w Polsce nie można spotkać tylu ich rozmaitych gatunków, co nad Bałtykiem. Nazwa jednego z nadmorskich rezerwatów – Ptasi Raj – mogłaby z powodzeniem posłużyć za określenie całego ekosystemu.

Szlakiem Polskich Orlich Gniazd

Tak, chodzi o latarnie morskie budowle, które wiele osób na poły fascynują i przerażają. Wspinaczka na wysokość kilkudziesięciu metrów w środku metalowej czy ceglanej rury może przyprawić o szybsze bicie serca, zwłaszcza osobę cierpiącą na klaustrofobię. Pokonując setki wąskich stopni wchodźmy na taras widokowy a wspaniała panorama rozciągająca się wokół u osoby cierpiące na lęk wysokości czy przestrzeni z pewnością wywoła zawrót głowy. A jednak wspinamy się na latarnie i podziwiamy je od wieków.

Obcy na Bałtyku

Nie wszystkie stworzenia, które dziś możemy spotkać w Bałtyku były zawsze jego mieszkańcami. Część z nich pojawiła się tutaj całkiem niedawno. Choć często nie zdajemy sobie z tego sprawy, jeszcze sto lat temu wielu zwierząt dziś uważanych za pospolite w ogóle w naszym morzu nie było i nikt nie mógł przypuścić, że się tu pojawią. Zostały nieświadomie przeniesione przez człowieka i dziś zajmują całkiem nowe dla siebie siedliska. Niektóre przebyły daleką drogę i znalazły się tysiące kilometrów od swoich rodzinnych stron. Zadziwiające jest to jak szybko zaaklimatyzowały się w tak niepodobnym do innych akwenie, jakim jest Bałtyk.

Ryby Morza Bałtyckiego

Tak, chodzi o latarnie morskie budowle, które wiele osób na poły fascynują i przerażają. Wspinaczka na wysokość kilkudziesięciu metrów w środku metalowej czy ceglanej rury może przyprawić o szybsze bicie serca, zwłaszcza osobę cierpiącą na klaustrofobię. Pokonując setki wąskich stopni wchodźmy na taras widokowy a wspaniała panorama rozciągająca się wokół u osoby cierpiące na lęk wysokości czy przestrzeni z pewnością wywoła zawrót głowy. A jednak wspinamy się na latarnie i podziwiamy je od wieków.