Państwa świata to dział poświęcony wszystkim krajom na świecie. Poznamy tutaj dorobek kulturalny, społeczny, gospodarczy poszczególnych krajów.

Węgry

Węgry (Republika Węgierska) to państwo w środkowej Europie, położone w centralnej części Kotliny Panońskiej otoczonej przedgórzem Alp oraz Karpatami. Blisko 80% terytorium kraju zajmują rozległe równiny oraz niewysokie wzgórza (Węgry zajmują północną część Niziny Środkowodunajskiej). Najwyższym szczytem jest znajdująca się w paśmie górskim Mátra - Góra Kekes (1014 metrów n.p.m.). Administracyjnie kraj podzielony jest na 19 komitatów (województw) i miasto stołeczne. Główne rzeki to Dunaj (w granicach Węgier 420 km) i Cisa (Tisza), które ze swoimi dopływami Samosz (Szamos), Keresz (Körös), Marusza (Maros) należą do zlewiska Morza Czarnego

Węgry to fascynujący kraj, zarówno pod względem ilości zabytków, jak i bogactwa przyrody. Na jego obszarze znajduje się największe środkowoeuropejskie jezioro - Balaton (596 km2). Wzdłuż jego płaskiego trawiastego południowego brzegu ciągną się liczne ośrodki turystyczne oraz wypoczynkowe, które od XIX wieku cieszą się niesłabnącym powodzeniem. Na północy zaś spotkać można wiele zabytkowych miast, klasztorów czy szlaków turystycznych. Balaton charakteryzuje się także niespotykaną płytkością jak na swoje rozmiary. Średnia głębokość waha się w granicach zaledwie od 3 do 4 metrów. Powoduje to, że woda bardzo szybko się nagrzewa i zapewnia komfortowe warunki dla wypoczynku amatorom kąpieli i sportów wodnych.

Węgry to kraj o wielowiekowej historii, a sam naród mimo przynależności do Europy, zachował po dziś dzień swoją odrębność językową i kulturową. Jego obecna powierzchnia wynosi około 93 tysięcy km2, co stanowi zaledwie jedną trzecią historycznych ziem dawnej Korony Węgierskiej.

O bogatej przeszłości Węgier świadczy także przepiękna i bogata w liczne zabytki stolica. Budapeszt to obecnie jedna z największych europejskich metropolii. Stanowi on ważny ośrodek kulturalny Węgier oraz główne centrum turystyczne i uzdrowiskowe kraju.

Węgry leżą w samym centrum obszarów sprzyjających uprawie winorośli oraz produkcji wina. Znajduje się tu przeszło 20 regionów winiarskich, których historia sięga początków naszej ery.

Węgry - Kilmat

Dzięki położeniu po południowej części Karpat, Węgry charakteryzuje klimat ciepły umiarkowany, znacznie łagodniejszy niż w Polsce. Na obszarze tego stosunkowo niewielkiego kraju można rozróżnić wpływy trzech stref klimatycznych: kontynentalnej na wschodzie (z upalnym i bezdeszczowym latem oraz mroźna zimą), oceanicznej na zachodzie (z wilgotnym latem i łagodną zimą) i śródziemnomorskiej na południu.

Średnia temperatura w styczniu waha się w rejonach około 3°C, a w lipcu około 22°C. Średnia suma opadów oscyluje przeważnie poniżej 500 mm na nizinach i około 800 mm na terenach górskich.

Węgry to kraj charakteryzujący się długim i słonecznym latem, z dużym nasłonecznieniem przekraczającym 2 tysiące godzin w skali roku.

Flaga WęgierFlaga Węgier składa się z trzech poziomych pasów identycznych rozmiarów, z których górny jest czerwony, środkowy biały, a dolny zielony. Są to barwy historycznego herbu Królestwa Węgier, a na fladze pojawiły się najprawdopodobniej po raz pierwszy podczas rewolucji węgierskiej 1848 roku. Według jednej z hipotez trójkolorowy układ flagi związany jest z republikańskimi poglądami przywódców rewolucji, inspirujących się między innymi rewolucją francuską 1791, a więc jednym z jej symboli, francuską Tricolore, a także spuścizną węgierskich jakobinów, działających pod koniec XVIII wieku. Używania flagi zakazano po upadku powstania 1848, ale w 1867, po podpisaniu tzw. kompromisu i powstaniu Austro-Węgier, trójkolorowa flaga ponowie stała się jednym z symboli węgierskiej państwowości, przy czym na jej środku umieszczono herb Węgier (tzw. wielki, z koroną św. Stefana oraz aniołami jako trzymaczami herbowymi). W 1919 roku, po krótkotrwałym okresie Węgierskiej Republiki Rad, z flagi zniknęły trzymacze. W 1946 roku tarcza herbowa uzyskała nowy kształt, a korona Świętego Stefana została usunięta z flagi. Od 1949 do 1956, w okresie rządów Matyasa Rakosiego, miejsce historycznego herbu Węgier zajęło nowe godło w formie okręgu złożonego z kłosów w kolorze złotym, w którego środku, na błękitnym tle, znajdowały się młot i kłos w kolorze złotym oraz czerwona gwiazda. W październiku 1956 roku symbolem powstańców stała się flaga z wyciętym po środku otworem. Aby bowiem zamanifestować swój sprzeciw wobec reżimu Rakosiego Węgrzy wycinali komunistyczne godło. W 1957 wprowadzono nowy wzór flagi, na której nie było już żadnego godła. Dzisiejsza flaga Węgier wygląda identycznie. Przez Węgrów bywa nazywana „piros-fehér-zöld”, co znaczy „czerwono-biało-zielona”.

Należy dodać, że za czasów Arpadów, pierwszej węgierskiej dynastii królewskiej, flaga Królestwa Węgier wyglądała inaczej, niż w epokach późniejszych, a jest to o tyle istotne, że po dziś dzień można ją na Węgrzech zobaczyć. Najczęściej posługują się nią osoby związane z kręgami nacjonalistycznymi, zwolennicy przywrócenia tzw. Wielkich Węgier, a więc Węgier w granicach sprzed traktatu w Trianon. Flaga Arpadów to prostokątny płat materiału z przedłużeniem górnej krawędzi, z drzewcem wzdłuż dłuższego boku. Jest podzielony na osiem pasów, cztery czerwone i cztery srebrne (białe). Są to barwy herbowe Arpadów. Wzór ten widnieje na obecnym herbie Węgier, po prawej stronie tarczy herbowej.

Herb Węgier

Herb Węgier to dwudzielna tarcza w kolorach czerwonym, srebrnym, złotym i zielonym, zwieńczona koroną Świętego Stefana. Po prawej stronie tarczy herbowej (po lewej stronie dla patrzącego na tarczę) widnieją cztery srebrne i cztery czerwone, ułożone naprzemiennie poziome pasy. Pochodzą one z herbu pierwszej węgierskiej dynastii królewskiej, Arpadów, a po raz pierwszy pojawiać zaczęły się w dokumentach i na pieczęciach na początku XIII. wieku. Według niektórych badaczy cztery srebrne (białe) pasy symbolizują cztery wielkie rzeki przepływające przez historyczne tereny Węgier, a więc Dunaj, Cisę, Sawę i Drawę. Po lewej stronie tarczy widnieje srebrny krzyż patriarszy (o dwóch poprzeczkach, z których dolna jest dłuższa) w czerwonym polu, umiejscowiony na szczycie środkowego, najwyższego spośród trzech odwzorowanych na herbie wzgórz w kolorze zielonym. U podstawy krzyża znajduje się złota korona. Istnieje kilka hipotez tłumaczących obecność krzyża apostolskiego (zwanego też lotaryńskim) na herbie Węgier. Według jednej z nich ma on symbolizować akcję chrystianizacyjną pierwszego króla Węgier, św. Stefana. Według innej krzyż ten odwołuje się do dziedzictwa Bizancjum, którego jednym ze spadkobierców był panujący w drugiej połowie XII wieku król Béla III, wychowany na dworze cesarskim w Konstantynopolu. Trzy zielone wzgórza natomiast symbolizują trzy pasma górskie znajdujące się onegdaj na terenie Korony Świętego Stefana, a więc Tatry, Matrę oraz Fatrę.  Według innej teorii wzgórza te symbolizują Golgotę.

Jeśli idzie o Koronę Świętego Stefana, to jest to najważniejsze z węgierskich regaliów. Według legendy to właśnie nią koronował się pierwszy król Węgier, Święty Stefan. Koronacja odbyła się w roku 1000. W rzeczywistości wszystko wskazuje jednak na to, że korona jest młodsza, aczkolwiek nie udało się ustalić kiedy dokładnie powstała. Według niektórych źródeł korona została utworzona z dwóch diademów, wykonanych odpowiednio w połowie XI. wieku oraz pod koniec XI. wieku. Pierwszy z nich nosił miano corona graeca (właściwy diadem) i miał być darem cesarza bizantyjskiego Michała VII dla króla Gejzy I, drugi zaś, noszący nazwę corona latina (kabłąki), miał zostać wykonany na Węgrzech pod koniec XI. stulecia, za panowania Władysława I Świętego lub Kolomana Uczonego. Według innej wersji koronę kazał wykonać żyjący w drugiej połowie XII wieku król Bela III. Charakterystyczny krzyż dodano najprawdopodobniej w wieku XVI., oczywiście był wówczas prosty. Skrzywieniu uległ prawdopodobnie w wieku XVI. lub XVII., okresie bardzo burzliwym w dziejach Węgier, naznaczonym zmaganiami między Turkami, Węgrami i Habsburgami. W tym okresie korona wielokrotnie była przewożona i do skrzywienia krzyża doszło najprawdopodobniej podczas transportu. Jej dalsze dzieje były równie burzliwe, bowiem korona w okresie powstania węgierskiego 1848 roku znalazła się w rękach jego przywódcy, Lajosa Kossutha, który miał zakopać ją w siedmiogrodzkiej wsi Orszowa (Orşova). Według innej wersji miał to zrobić inny polityk rewolucji 1848 roku, były premier i minister spraw wewnętrznych, współpracownik Kossutha, Beralan Szemere. Odnaleziono ją w 1853 roku. Od tego momentu do 1945 roku znajdowała się w Zamku Królewskim w Budapeszcie. Wobec zbliżania się do miasta Armii Czerwonej została jednak wywieziona do Austrii, gdzie przejęta została przez wojska amerykańskie. Następnie trafiła do amerykańskiego narodowego skarbca złota w Fort Knox w stanie Kentucky, gdzie była przechowywana do 1978 roku, gdy prezydent Jimmy Carter zadecydował o przekazaniu korony władzom węgierskim. Korona trafiła do budapeszteńskiego Muzeum Narodowego, a w 2000 przeniesiona została do siedziby parlamentu, gdzie można ją dziś oglądać. Po raz pierwszy pojawiła się na dokumentach i pieczęciach węgierskiej monarchii za panowania Władysława I Jagiellończyka, w latach 40. XV wieku.

Obecny herb Węgier przyjęto w 1990 roku, po upadku rządów komunistycznych, opierając się na wyglądzie herbu z XV wieku, gdy znajdowały się na nim już wszystkie z wymienionych powyżej elementów. Warto podkreślić, że zarówno w XIX, jak i w XX wieku, herb Węgier przeszedł wiele modyfikacji, związanych między innymi z powstaniem Austro-Węgier, przejęciem władzy przez Strzałokrzyżowców i wreszcie z dojściem do władzy komunistów.  W latach 1919-1945, w okresie Węgier Horthy’ego, herb Węgier był taki jak obecny z tą różnicą, iż tarcza heraldyczna nie była zwieńczona koroną. Z kolei w latach 1949-1956 godło Węgier stanowił charakterystyczny dla stylistyki herbów satelitów ZSRR okrąg z kłosów w kolorze złotym, we wnętrzu którego znajdowały się, na błękitnym tle, młot i kłos, również w kolorze złotym, oraz czerwona gwiazda.

Warto dodać, że funkcjonuje zbliżony do oficjalnego wzoru herbu Węgier jego wariant nazywany herbem Kossutha. Od oficjalnego herbu Węgier odróżnia go kształt tarczy herbowej (krawędź górna i krawędzie boczne są w środkowej części nieco wklęsłe), a używany był przez węgierskich powstańców lat 1848-1849, stąd też jego nazwa. Ponadto „Herb Kossutha” zazwyczaj jest przedstawiany bez korony św. Stefana, która wieńczy aktualny herb Węgier, aczkolwiek można spotkać jego przedstawienia z koroną. Omawiane godło przyjęto jako herb istniejącej od listopada 1918 do marca 1919 roku I Republiki Węgierskiej oraz jako herb II Republiki Węgierskiej, funkcjonującej od lutego 1946 do 15 sierpnia 1949, gdy powstała Węgierska Republika Ludowa.

Jeśli chodzi o godła z okresu demokracji ludowej, to od powołania do życia Węgierskiej Republiki Ludowej w 1949 do rewolucji węgierskiej 1956 roku posługiwano się godłem o stylistyce zbliżonej do godeł innych państw zależnych od ZSRR. Składało się ono z okręgu utworzonego ze złotych kłosów oraz ze skrzyżowanych na błękitnym tle, wypełniającym rzeczony okrąg, złotych kłosa i młota. Pod okręgiem z kłosów wiła się wstęga w kolorach flagi węgierskiej, nad nim zaś znajdowała się czerwona gwiazda. Z kolei po upadku powstania węgierskiego 1956 roku, podczas którego powstańcy posługiwali się herbem Kossutha, wprowadzono nowy wzór godła. Zmieniono nieco stylistykę okręgu z kłosów, w który wplecione zostały wstęgi  (jedna w barwach flagi węgierskiej, druga czerwona), zaś na błękitnym tle wypełniającym okrąg znalazła się stylizowana tarcza podzielona w poziomie na trzy pasy w kolorach flagi Węgier - czerwony, biały i zielony. Całość zwieńczono czerwoną gwiazdą.

Hymn Węgier - „Himnusz”

Hymn Węgier nosi tytuł „Himnusz” (pl.”Hymn”). Słowa tej pieśni o charakterze modlitwy napisał w 1823 roku węgierski poeta romantyczny, Ferenc Kölcsey, zaś autorem muzyki jest Ferenc Erkel, jeden z pierwszych wielkich węgierskich kompozytorów i ojciec węgierskiej opery narodowej. Melodię „Hymnu” napisał w 1844 roku. Pieśń od razu stała się popularna, a podczas rewolucji węgierskiej 1848 wzniosła się do rangi hymnu narodowego. Po upadku powstania jej wykonywanie było zakazane. W roku 1867, po podpisaniu tzw. kompromisu i powstaniu dualistycznej monarchii austro-węgierskiej nowy węgierski rząd postanowił ogłosić konkurs na nowy hymn, gdyż „Hymn” zanadto kojarzył się z rewolucyjnymi nastrojami sprzed blisko 20 lat i przyjęcie go mogło zaszkodzić wypracowanej z mozołem ugodzie z Habsburgami. Przysłane kompozycje oceniano bez uprzedniego zaznajamiania się z nazwiskiem autora, które miało być ujawnione dopiero po dokonaniu wyboru. Okazało się, ku ogromnemu zaskoczeniu komisji odpowiedzialnej za przyjęcie nowego hymnu, że autorem wybranego utworu był wiedeński król walca, Johann Strauss. W związku z tym konkurs unieważniono, gdyż nie chciano, by autorem węgierskiego hymnu był Austriak. Ostatecznie więc przyjęto „Himnusz”, ale pieśń wykonywana była bardzo rzadko, tylko przy wyjątkowo ważnych uroczystościach państwowych. Wśród Węgrów cieszyła się ona jednak ogromną popularnością i po zawierusze doby Wielkiej Wojny i okresu Węgierskiej Republiki Rad „Himnusz” został wpisany do Konstytucji jako hymn narodowy. Nawet komuniści, po ostatecznym objęciu władzy w 1949 roku, nie zdecydowali się na zmianę hymnu (wprawdzie Matyas Rakosi miał podobno złożyć propozycję napisania nowego hymnu poecie Gyuli Illyésowi i kompozytorowi Záltanowu Kodalyowi, ale odmówili), który, jak już wspomniano, ma formę modlitwy, aczkolwiek podczas uroczystości państwowych nie śpiewano, a jedynie wysłuchiwano melodii. „Himnusz” jest hymnem Węgier po dziś dzień.

Warto dodać, że w 2006 roku w podbudapeszteńskim miasteczku Budakeszi odsłonięto pomnik poświęcony węgierskiemu hymnowi narodowemu, zaprojektowany przez Marię Majzik.

„Hymn” nie jest jednak jedyną patriotyczną pieśnią wykonywaną podczas uroczystości państwowych. Podczas gdy hymn narodowy najczęściej je otwiera, na ich zakończenie odgrywana i odśpiewywana jest pieśń „Szózat” (pl. „Wezwanie”). Autorem słów pieśni jest jeden z największych węgierskich poetów, emblematyczna postać węgierskiego romantyzmu, Mihaly Vörösmarty, który skreślił słowa „Wezwania” w 1836 roku, zaś autorem muzyki, napisanej w 1843 na zamówienie Teatru Narodowego, był kompozytor operowy i dramaturg Beni Egressy. Już od lat 40. „Szózat” cieszył się równie wielką popularnością jak „Himnusz” i z tego też powodu zarówno w okresie międzywojennym, jak i po II wojnie światowej rozbrzmiewał podczas licznych uroczystości państwowych.

Zdarza się iż takim wydarzeniom towarzyszy również deklamacja wiersza „Nemzeti dal” (pl. „Pieśń narodowa’), autorstwa Sándora Petöfiego, najsłynniejszego węgierskiego (sam uważał się za Węgra, aczkolwiek jego rodzice pochodzili ze Słowacji i z Serbii) romantyka. Publiczna lektura tego wiersza przez jego autora 15 marca 1848 była jednym z ważniejszych wydarzeń pierwszego dnia rewolucji węgierskiej.

Ponadto często z okazji świąt narodowych i innych uroczystości państwowych wykonuje się arię „Hazám, hazám” z opery Ferenca Erkela „Bánk bán” (wg. libretta Beniego Egressy’ego, który z kolei oparł się na dramacie Jozsefa Katony o tym samym tytule) , uchodzącej za pierwszą narodową operę węgierską.

Podczas uroczystości wojskowych nierzadko można usłyszeć słynny „Marsz Rakoczego” („Rakoczi induló”). Utwór ten, jak głosi legenda ulubiona melodia księcia Franciszka II. Rakoczego, przywódcy antyhabsburskiego powstania na początku XVIII wieku, powstał najprawdopodobniej wśród tzw. kuruców, czyli rekrutujących się głównie z chłopstwa, ale także ze zubożałej szlachty węgierskich powstańców walczących przeciwko Habsburgom na przełomie XVII i XVIII wieku pod wodzą Imre Thököly’ego i Franciszka II Rakoczego. Czasami autorstwo tego marsza przypisuje się żyjącemu w pierwszej połowie XIX wieku cygańskiemu wirtuozowi Janosowi Bihariemu. Melodię „Marsza Rakoczego” można odnaleźć m.in w „Potępieniu Fausta”  Hektora Berlioza oraz w kilku kompozycjach największego spośród węgierskich kompozytów, Franciszka Liszta. skrzypiec Inne popularne wojskowe marsze to „Marsz Kossutha” i „Marsz Batthány’ego” czy „Marsz Hunyadiego”.

Inną ważną pieśnią hymniczną po węgiersku jest „Székely Himnusz”, czyli hymn Szeklerów (Székely), madziarskojęzycznej i bardzo bliskiej Węgrom pod względem etnicznym (a być może wręcz wywodzącą się z etnosu węgierskiego) grupy zamieszkującej wschodnie rubieże Siedmiogrodu, dziś w Rumunii. Pieśń powstała w okresie dwudziestolecia międzywojennego, a jej autorami byli poeta György Csanady i kompozytor Kalman MIhalik. Już od tego czasu pieśń ta była bardzo popularna wśród Szeklerów i była jednym z elementów ich oporu przeciwko rumunizacyjnym działaniom Bukaresztu po przyłączeniu Siedmiogrodu do Rumunii na skutek traktatu z Trianon w 1919 roku, a szczególnie intensywnych w okresie władzy Nicolae Ceausescu. W roku 2009 Narodowa Rada Szeklerów, ciało reprezentujące tę mniejszość narodową wobec rządu w Bukareszcie, oficjalnie przyjęło „Szekely Himnusz” jako hymn Szeklerszczyzny, historycznej krainy znajdującej się dziś na terenie rumuńskich okręgów Harghita, Covasna i Marusza.

Swój hymn mają także Czangosze (Csángó), spokrewniona z Węgrami grupa etniczna zamieszkująca zachodnią Mołdawię.

Turul

Turul to ptak czczony przez dawne plemiona madziarskie, przypominający orła bądź raroga, będący jedną z najważniejszych postaci madziarskiej mitologii. Według legendy Turul ukazał się we śnie księżniczce Emese, żonie wodza Ugyeka, i wskazał jej drogę na Zachód, tłumacząc, że właśnie tam jej mąż powinien poprowadzić swój lud. Kierunek wędrówki miał wskazać Emese strumień krystalicznie czystej wody, który wypłynął z jej łona po wizycie Turula. Madziarzy usłuchali Turula i wyruszyli z zajmowanych przez siebie dotychczas terenów w stepach Azji Środkowej i dotarli do Kotliny Panońskiej, gdzie założyli swoje państwo. Według innej wersji tej legendy Turul spłodził z Emese Amosa, który z kolei był ojcem Arpada, legendarnego madziarskiego wodza, który przyprowadził dziesięć węgierskich plemion do Kotliny Panońskiej i położył tam zręby węgierskiej państwowości.

Turul uważany jest przez Węgrów za symbol narodowy na równi z flagą i godłem. Jego wizerunki często zdobią budynki użyteczności publicznej (rzeźba turula znajduje się m.in. na murach Zamku Królewskiego w Budzie), zaś w miejscowości Tatabanya mieści się największy w całym kraju pomnik ptaka. Turul znajduje się również w godle węgierskiej armii.

Kokarda

Z okazji święta narodowego w dniu 15 marca (rocznica wybuchu powstania węgierskiego w 1848 roku) Węgrzy przypinają do ubrań trójkolorowe kokardy w narodowych barwach, czerwonej, białej i zielonej.

Korona św. Stefana

Jej wyobrażenie wieńczy herb Węgier. Jej dzieje opisano pokrótce wyżej, w części poświęconej herbowi Węgier

WĘGRY - GEOGRAFIA

Węgry leżą w Europie Środkowej. Liczą sobie nieco ponad 93 000 kilometrów kwadratowych powierzchni, a zamieszkuje je około 10 milionów ludzi. Węgry graniczą z siedmioma państwami. Najdłuższą granicę mają ze Słowacją (blisko 680 kilometrów). Granica z Rumunią liczy sobie 443 kilometry, z Austrią (częściowo przebiegająca przez Jezioro Nezyderskie) 366 kilometrów, z Chorwacją 330 kilometrów, z Serbią 150, zaś z Ukrainą i Słowenią po nieco ponad 100 km.

Znajdujące się na terenie Niziny (Kotliny) Panońskiej Węgry dzieli się na trzy najważniejsze rejony geograficzne. Są to: Wielka Nizina Węgierska (Alföld), rozciągająca się od Dunaju na wschód, ku Karpatom i dolinie Cisy; Mała Nizina Węgierska (Kisalföld), znajdująca się w północno-zachodniej części kraju, między Dunajem, Alpami Węgierskimi i Średniogórzem Zadunajskim oraz Kraj Zadunajski (Dunántúl), obejmujący właściwie cały teren rozciągający się na zachód od linii Dunaju.

Pod względem administracyjnym Węgry podzielone są na komitaty (odpowiedniki województw), których jest dziewiętnaście. Komitaty z kolei dzielą się na powiaty, powiaty zaś na gminy. Stolica kraju, Budapeszt, jest jednocześnie stolicą komitatu Pest. Pozostałe komitaty to: Borsod-Abaúj-Zemplén (ze stolicą w Miszkolcu), Szatmár-Bereg (Nyíregyháza), Hajdú-Bihar (Debreczyn), Bács-Kiskun (Kecskemét), Barnaya (Pecz, węg. Pécs), Békés (Békéscsaba), Csongrád (Segedyn, węg. Szeged), Fejér (Stołeczny Białogród, węg. Székesfehérvár),  Győr-Moson-Sopron (Győr), Heves (Eger), Jász-Nagykun-Szolnok (Szolnok), Komárom-Esztergom (Tatabánya), Nógrád (Salgótarján), Somogy (Kaposvár), Tolna (Szekszárd), Vas (Szombathely), Veszprém (Veszprém) oraz Zala (Zalaegerszeg).

Najbardziej na północ wysuniętym punktem Węgier jest miasteczko Hollóháza (21.41°N), położone w komitacie Borsod-Abaúj-Zemplén, tuż przy granicy ze Słowacją. Najdalej na południe wysuniętym punktem jest wioska Kásád (18.40° N), znajdująca się w komitacie Baranya, przy granicy z węgiersko-chorwackiej. Punktem wysuniętym najdalej na zachód jest miejscowość Felsőszölnök (komitat Vas; 16.16°E), znajdująca się na granicy ze Słowenią, zaś punktem wysuniętym najdalej na wschód jest położona na pograniczu węgiersko-rumuńsko-ukraińskim wioska Garbolc (22.86°E).

Węgry są krajem nizinnym, a blisko 80 % ich powierzchni znajduje się na wysokości mniejszej niż 300 m n.p.m. Niemniej jednak na terenie kraju znajduje się kilka pasm górskich. Wydziela się cztery główne pasma. Są to, od wschodu ku zachodowi, Średniogórze Północnowęgierskie (rozciągające się w północno-wschodniej części kraju; w jego skład wchodzą m.in. Góry Bukowe i pasmo Matra), góry Mecsek (w południowej części kraju, nieopodal miasta Pecz), ciągnące się od Budapesztu ku jezioru Balaton Średniogórze Zadunajskie, obejmujące przede wszystkim Góry Bakońskie i oddzielające Wielką i Małą Nizinę Węgierską oraz Alpy Węgierskie (Alpokalja), najbardziej na wschód wysuniętą część Alp, znajdujące się na pograniczu Węgier i Austrii. Najwyższym szczytem kraju jest  położony w paśmie górskim Matra, na terenie komitatu Heves, Kékes, liczący sobie 1015 m n.p.m.

Przez Węgry przepływa kilka dużych rzek. Największą z nich jest druga pod względem długości rzeka Europy, Dunaj (Duna), który przez Węgry przepływa na długości 417 kilometrów (między innymi stanowi częściowo granicę węgiersko-słowacką), dzieląc kraj w kierunku południkowym na część wschodnią i zachodnią. Inną wielką rzeką przepływającą przez Węgry jest jeden z większych lewych dopływów Dunaju, Cisa (Tisza). Ta wypływająca z terytorium dzisiejszej Ukrainy rzeka płynie przez Węgry na odcinku blisko 600 kilometrów, przecinając Alföld czyli Wielką Wyżynę Węgierską, by następnie skręcić na południe i na terenie Serbii połączyć się z Dunajem. Inne duże rzeki to wypływająca z Austrii i wpadająca do Dunaju od zachodu Raba, a także stanowiąca niemal całą granicę węgiersko-chorwacką Drawa. Warto wspomnieć także o Litawie, która od 1867 do 1918 roku stanowiła granicę między Przedlitawią i Zalitawią (Węgrami), dwiema częściami monarchii austro-węgierskiej. Inne większe rzeki na terenie Węgier to płynąca w zachodnich Węgrzech Zala czy płynące przez wschodnie Węgry Ipola (dopływ Dunaju; węg. Ipolya) oraz Bodrog (dopływ Cisy).  Z racji tego, że wszystkie rzeki płynące przez terytorium Węgier ostatecznie wpadają do Dunaju, kraj znajduje się całkowicie na terenie zlewiska Morza Czarnego.

Węgry nie mają wprawdzie dostępu do morza, ale Węgrzy mają swoje własne morze. Jest nim Jezioro Balaton, położone na południowy zachód od Budapesztu. Liczy blisko 600 kilometrów kwadratowych powierzchni. Inne godne baczniejszej uwagi zbiorniki wodne to jeziora Velence i Nezyderskie, położone między Balatonem i Budapesztem. Mimo, iż o wiele mniejsze od Balatonu (ma 25 km kwadratowych powierzchni), jezioro Velence cieszy się równie wielką popularnością wśród letników. Jezioro Nezyderskie (węg. Fertő-tó) znajduje się na granicy Węgier i Austrii. Jego powierzchnia całkowita to 315 km kwadratowych. Do Węgier należy 75.

Węgry leżą w strefie klimatu umiarkowanego ciepłego o charakterze kontynentalnym, aczkolwiek na zachodnich i południowych rubieżach kraju dają się odczuć wpływy, odpowiednio, wilgotnych mas powietrza znad Atlantyku i klimatu śródziemnomorskiego.

PRZYRODA – PARKI NARODOWE WĘGIER

Na terenie Węgier znajduje się aż dziesięć parków narodowych, które stanowią najciekawsze atrakcje turystyczne dla tych, którzy cenią sobie przede wszystkim kontakt z naturą. Oto krótki opis węgierskich parków narodowych.

Aggetek Nemzeti Park  (Park Narodowy Krasu Węgierskiego) – założony w 1985 roku, położony przy granicy ze Słowacją, która po swojej stronie także utworzyła Park Narodowy Słowacki Kras. W jego krajobrazie dominują wzgórza i płaskowzgórza krasowe, a jego największą atrakcją są liczne, piękne jaskinie. Park zajmuje około 200 kilometrów kwadratowych.

Bükki Nemzeti Park (PN Gór Bukowych) – położony w Górach Bukowych, nieopodal Egeru i Miszkolca. Na jego krajobraz składają się przede wszystkim niewielkie, wapienne góry pokryte lasami, przede wszystkim buczynami, w których znajdują się liczne jaskinie. Większa część liczącej 430 kilometrów kwadratowych parku jest pokryta drzewostanem bukowym i dębowym.

Hortobágy Nemzeti Park (PN Hortobagy) – to najsłynniejszy i najstarszy, gdyż powołany do życia już w 1973 roku, węgierski park narodowy. Położony na Wielkiej Nizinie Węgierskiej (Alföld), PN Hortobágy liczy sobie 800 kilometrów kwadratowych powierzchni i stanowi archetypiczny przykład węgierskiej puszty. Na terenie parku hodowana jest typowa tylko dla tego terenu węgierska rasa bydła, węgierskie bydło szare. Od 1999 PN Hortobágy znajduje się na Liście światowego dziedzictwa kulturalnego i przyrodniczego UNESCO.

Fertő-Hanság Nemzeti Park  (PN Jezioro Nezyderskie)  –  ten utworzony w 1991 roku park narodowy o powierzcni 236 kilometrów kwadratowych znajduje się na wschodnim brzegu jeziora Ferto (Nezyderskiego), położonego na granicy z Austrią. Zachodni brzeg jeziora obejmuje znajdujący się już w Austrii Park Narodowy Jezioro Nezyderskie (Neusiedler See National Park). Jezioro Nezyderskie to jedno z największych jezior w tej części Europy i najbardziej na zachód wysunięte słone jezioro w Europie. Park stanowi siedlisko i lęgowisko przede wszystkim dla wielu rzadkich gatunków ptaków, takich jak czapla biała, czapla purpurowa, bielik, błotniak stawowy czy bernikla rdzawoszyja.

Duna-Drava Nemzeti Park (PN Drawy i Dunaju) – ten utworzony w południowo-zachodnich Węgrzech, na rozlewiskach rozciągających się w widłach Drawy i Dunaju, park narodowy liczy sobie 490 kilometrów kwadratowych. Ze względu na warunki, jakie oferuje on zwierzętom, park ten jest przede wszystkim siedliskiem niezwykle zróżnicowanej awifauny. Wśród najcenniejszych zamieszkujących na jego terenie gatunków wymienić należy bielika i bociana czarnego.

Kiskunsági Nemzeti Park (PN Małej Kumanii) – ten powołany do życia w 1975 roku park narodowy składa się z siedmiu nie mających ze sobą bezpośredniej komunikacji stref położonych na terenie Małej Kumanii, części Wielkiej Niziny Węgierskiej, w okolicach znajdującego się na południowy wschód od Budapesztu miasta Kekcsemét. Na jego terenie o powierzchni 570 kilometrów kwadratowych funkcjonują bardzo zróżnicowane biotopu, od puszty przez wędrujące wydmy po wilgotne lasy liściaste. Park ten uchodzi za raj dla ornitologów i amatorów śledzenia życia ptaków (tzw. birdwatchingu).

Balaton-felvidéki Nemzeti Park (PN Balaton) – park ten powstał w 1997 roku z połączenia sześciu położonych nad jeziorem Balaton rezerwatów, spośród których najstarszym był założony w 1952 rezerwat na półwyspie Tihany, gdzie już od 1927 znajduje się Węgierski Instytut Limnologiczny. Na Półwyspie Tihany, będącym bardzo cennym pod względem przyrodniczym, znajduje się także jeden z najcenniejszych węgierskich zabytków – barokowy klasztor benedyktynów, których osiedlił tutaj w połowie XI. wieku król Andrzej I. Innym z cennych rezerwatów wchodzących w skład PN Balaton są wzgórza Tapolca, gdzie przez długie dziesięciolecia (od 1903 roku) znajdowały się kamieniołomy bazaltu. Ich eksploatację zakończono w latach 60’ XX. wieku, aczkolwiek  już w dwudziestoleciu międzywojennym pisarz Ferenc Herczog nawoływał do ich zamknięcia, zdając sobie sprawę z tego jak bardzo szpeciły wzgórza Tapolca i leżące nieopodal miasteczko Badacsony, jedną z najbardziej malowniczo położonych nad Balatonem miejscowości. Powierzchnia PN Balaton liczy 58 kilometrów kwadratowych.

Duna–Ipoly Nemzeti Park  (PN Dunaj – Ipola) – ten założony w 1997 roku park narodowy rozciąga się w okolicach położonego na północ od Budapesztu Ostrzyhomia i znajdującego się na granicy ze Słowacją Komarom, między Wzgórzami Wyszehradzkimi a Dunajem. Składają się nań częściowo doliny Dunaju i rzeki Ipola, bagniste tereny zalewowe, a także lasy lęgowe oraz krasowe jaskinie. Jest to jeden z najbardziej różnorodnych pod względem krajobrazowym i przyrodniczym parków narodowych na Węgrzech. Jego atrakcyjność dla turystów zwiększa fakt, że położony jest stosunkowo blisko Budapesztu. Jego powierzchnia to około 603 kilometry kwadratowe.

Körös–Maros Nemzeti Park (PN Keresz-Marusza) – park ten znajduje się w południowo-wschodnich Węgrzech, w południowej części Wielkiej Niziny Węgierskiej (Dél Alföld), nieopodal granicy z Rumunią. Park obejmuje przede wszystkim rozległe łąki i bagna  rozciągające się między rzekami Keresz (Körös) i Maruszą (Maros). Głównym celem parku jest ochrona ptaków, które mają w jego obrębie doskonałe warunki bytowe. Jest to jeden z najcenniejszych obszarów ochrony ptaków w całej Europie, a jego rola jest tym istotniejsza, że leży na trasie jesiennych i wiosennych migracji ptaków migrujących. Ponadto jest to także ważne lęgowisko. Wśród występujących na terenie parku gatunków ptaków można wymienić przykładowo żołnę, dropia, bociana czarnego, sokoła wędrownego, cyraneczkę, pelikana różowego i wiele, wiele innych. Tym samym ten założony w 1997 roku i mający 500 km kwadratowych powierzchni park narodowy jest jedną z europejskich mekk miłośników obserwacji ptaków, birdwatcherów.

Őrségi Nemzeti Park (PN Őrség) – to najmłodszy węgierski park narodowy, powołany do życia w roku 2002. Znajduje się tuż przy granicy ze Słowenią (po stronie słoweńskiej także znajduje się park narodowy). Na 440 kilometrach kwadratowych parku narodowego Őrség znajdują się przede wszystkim tereny pagórkowate i górskie pokryte lasami i łąkami. Do najcenniejszych występujących na jego terenie gatunków należą przedstawiciele awifauny, np. bocian czarny czy dzięcioł trójpalczasty.

KUCHNIA WĘGIERSKA

Gulasz czy leczo to węgierskie dania powszechnie znane w Polsce. Ale czy na pewno przyrządzane w polskich domach i restauracjach gulasze i lecza są wierne swoim węgierskim pierwowzorom?

Współczesna węgierska kuchnia tradycyjna opiera się w dużej mierze na kulinarnej tradycji wędrownych plemion madziarskich, które zasiedliły Kotlinę Panońską na przełomie IX i X wieku. Plemiona te, zarówno przed osiedleniem się na terenie dzisiejszych Węgier, podczas swej kilkuwiekowej wędrówki z zachodniej Azji, jak i po nim opierały swoją dietę głównie ma mięsie pozyskiwanym dzięki polowaniom i hodowli. Stąd też tak duża ilość mięsnych potraw w kuchni węgierskiej. Warto również zaznaczyć, że charakterystyczny dla kuchni węgierskiej sposób przyrządzania wielu potraw, przede wszystkim mięsnych potrawek i zup, w zawieszanych na wolnym ogniu kociołkach, zwanych bograczami (bogracs), to także dziedzictwo tej tradycji kulinarnej.

Co tyczy się obecności warzyw w kuchni węgierskiej, związana jest ona z dwoma czynnikami. Pierwszym z nich jest przejście Madziarów na osiadły tryb życia i zajęcie się rolnictwem, drugim zaś napływ kulturalnych, a co za tym idzie także kulinarnych, nowinek poprzez kontakt z innymi kręgami kulturowymi.

Co do rozwoju rolnictwa na Węgrzech, to niebagatelną w tym procesie rolę odegrały plemiona słowiańskie zamieszkujące tereny obecnych Węgier przed przybyciem na nie Madziarów, zastane przez tych ostatnich w Kotlinie Panońskiej i przez nich podbite. Węgrzy, jako wojownicze, nomadyczne plemię, nie rozwinęli wysokiej kultury uprawy roli i umiejętność tę przejęli przede wszystkim od Słowian. Wskazuje na to m.in. słowiańskie pochodzenie wielu węgierskich słów odnoszących się do dziedziny rolnictwa. Zatem to niewątpliwie za sprawą Słowian do kuchni węgierskiej weszły we wczesnym średniowieczu różnorodne pokarmy roślinne. Co tyczy się drugiego ze wspomnianych czynników, a więc wpływu kuchni innych narodów, to należy powiedzieć przede wszystkim o wpływie kuchni włoskiej, szczególnie intensywnym w II połowie XV wieku, związanym z faktem, że żoną ówczesnego króla Węgier, Macieja Korwina, była Beatrycze Neapolitańska. Królowa rodem z Włoch odegrała podobną rolę w historii węgierskiej kuchni jak Bona Sforza, żona Zygmunta Starego, w historii kuchni polskiej, popularyzując wśród węgierskich elit warzywa takie jak por, seler czy kapusta włoska. W okresie późniejszym z Włoch trafiły też na Węgry tak ważne dla tradycyjnej kuchni węgierskiej pomidory. Obok wpływów włoskich należy też koniecznie wspomnieć o wpływach tureckich i bałkańskich. Już od końca XIV stulecia Węgrom przychodziło coraz częściej walczyć z naciskającymi na Koronę św. Stefana od południowego wschodu Osmanami, a turecka ekspansja przyczyniła się do emigracji na Węgry przedstawicieli wielu bałkańskich narodów, przede wszystkim Serbów i Chorwatów, ale także Greków. To z nimi oraz z tureckimi najeźdźcami, którzy w I. połowie XVI. wieku doprowadzili do rozbioru Węgier między Portę a Habsburgów trafiły na Węgry np. bakłażany. Ale najważniejszym warzywem, które trafiło na Węgry za sprawą Turków, warzywem stanowiącym symbol węgierskiej kuchni, jest papryka. Do Europy po raz pierwszy trafiła ona wprawdzie za pośrednictwem Portugalczyków i Hiszpanów, którzy sprowadzili ją z Ameryki Południowej, ale na Węgry dotarła właśnie za sprawą Osmanów, którzy zapoznali się z nią dzięki kupcom perskim lub weneckim. Persowie natomiast pozyskiwali paprykę z Indii, gdzie na początku XVI w. rozpoczęli jej uprawę Portugalczycy, Wenecjanie zaś dzięki uprawie, która powoli zaczynała upowszechniać się w Europie Południowej. Należy jednak podkreślić, że papryka wywalczyła sobie poczesne miejsce w kuchni węgierskiej dopiero w XIX wieku, gdy z powodu wojen napoleońskich i blokady kontynentalnej na Węgry przestały docierać transporty pieprzu. Dopiero wówczas papryka, głównie w formie sproszkowanej, zaczęła być powszechnie stosowana jako zamiennik pieprzu, wcześniej bowiem gościła głównie na stołach chłopskich, i to zarówno w formie suszonej, jak i surowej. A tradycyjna węgierska kuchnia taka, jaką znamy ją dziś, jest swego rodzaju mieszanką kuchni ziemiańskiej i chłopskiej, wpływów madziarskich i obcych, mieszanką, którą w dużej mierze stworzyli dziewiętnastowieczni węgierscy kucharze, tacy jak najsławniejszy z nich, słynny w całej Europie Károly Gundel, który w swych książkach o węgierskiej kuchni opisywał przepisy stworzone wprawdzie na podstawie dotychczasowej węgierskiej tradycji kulinarnej, ale będące raczej wariacjami na jej temat, niż jej wiernym, książkowym odzwierciedleniem. W każdym razie od początku XIX wieku papryka na stałe weszła do repertuaru węgierskiej kuchni i wraz z cebulą i pomidorami stanowi po dziś dzień o jej specyficznym charakterze. Jest to związane także z faktem, że Węgry od wieków, dzięki swym żyznym glebom i ciepłemu, stosunkowo łagodnemu klimatowi, były krajem rolniczym. W XVIII stuleciu Habsburgowie przypisali wszak Węgrom rolę spichlerza monarchii, podczas gdy jej zapleczem przemysłowym, z racji rozwiniętej infrastruktury i łatwego dostępu do surowców stały się Czechy.

Wśród węgierskich dań składających się z mięsa i warzyw, a gotowanych we wspomnianym bograczu, najważniejszymi są różnorodne rodzaje potrawek, które w języku polskim nazywa się gulaszem. Nie jest to określenie poprawne, bowiem węgierski gulyás (czy też gulyásleves) to rodzaj gęstej zupy z mięsa i warzyw. Tymczasem tym co w Polsce, zresztą nie tylko, bo także np. w Czechach lub Austrii nazywane jest gulaszem, są węgierskie potrawy o nazwach pörkölt, tokány (pl. tokań) i paprikás (pl. paprykarz), różniące się rodzajem użytego mięsa, proporcjami mięsa i warzyw, sposobem krojenia mięsa czy też dodatkiem (lub nie), śmietany. Jeśli mowa o śmietanie, to warto podkreślić, że wbrew przyjętym stereotypom węgierskie potrawy, mimo, że używa się w nich powszechnie papryki (sproszkowanej – ostrej i słodkiej, jak również surowej), a także pieprzu, nie są nadmiernie ostre, a to właśnie ze względu na to, że do wielu z nich dodawana jest, tak charakterystyczna dla kuchni środkowoeuropejskiej (m.in. kuchni byłej c.k. monarchii) śmietana, która łagodzi ich smak.

Warto w tym miejscu wspomnieć o jeszcze jednej obok gulaszu węgierskiej potrawie, która w Polsce żyje własnym życiem i różni się od swego węgierskiego pierwowzoru. Chodzi o leczo (lecso). W Polsce to rodzaj potrawki z różnorodnych warzyw, nierzadko z dodatkiem wędliny (kiełbas, parówek). Tymczasem węgierskie leczo składa się (a właściwie powinno się składać) jedynie z papryki, cebuli i pomidorów. Takie leczo nie stanowi potrawy samej w sobie. Jest raczej dodatkiem, na przykład do ryżu lub ziemniaków, wraz z którymi może tworzyć danie wegetariańskie (o ile nie przyrządzi się go na smalcu, co jest tradycyjnym rozwiązaniem) lub stanowić garnitur do dania mięsnego. Nie zmienia to faktu, że zdarzają się podobno lecza z dodatkiem plasterków kiełbasy lub innych wędlin.
Obok mięsa i warzyw niebagatelną rolę w kuchni węgierskiej odgrywają ryby słodkowodne. Przez Węgry przepływa bowiem wiele rzek, na czele z Dunajem i Cisą. Dziś wprawdzie rzeki te są dość mocno zanieczyszczone (aczkolwiek ryby żyją w nich nadal), ale onegdaj stanowiły niewyczerpane źródło ryb. Najsłynniejszą węgierską potrawą przyrządzaną z ryb jest zupa rybacka (halászlé), którą przyrządza się z mięsa karpi i sumów oraz, oczywiście, cebuli, papryki i pomidorów.

Warto także w kilku słowach przedstawić dwie charakterystyczne dla kuchni węgierskiej przekąski, jakimi są pogacze (pogácsa) i lángosze (langos). Te pierwsze to podawane na słono (czasami nadziewane np. śmietaną lub  białym serem, czasami bez nadzienia) niewielkie bułki wytwarzane z ciasta wyrabianego z mąki, śmietany i drożdży. Są bardzo popularne nie tylko na Węgrzech, ale także na Słowacji, w Bułgarii, Rumunii czy Serbii. Langosze to z kolei rodzaj smażonych na tłuszczu placków z ciasta z mąki pszennej oraz drożdży i soli (czasami także mleka i startych ziemniaków), najczęściej podawanych ze śmietaną lub sosem czosnkowym, a także serem lub innymi dodatkami. Ta przekąska również jest bardzo popularna na Słowacji i w innych sąsiadujących z Węgrami krajach.

Jeśli chodzi o desery, to swe wpływy na kuchni węgierskiej odcisnęła kuchnia turecka (stąd popularność na Węgrzech chałwy) i, przede wszystkim, kuchnia austriacka i niemiecka. Dlatego też do najbardziej znanych i cenionych węgierskich deserów należą torty, takie jak przygotowywany z ciasta biszkoptowego, kremu czekoladowego i karmelu tort Dobosa (Dobostorta), nazwany tak na cześć swego twórcy, węgierskiego kucharza Jázsefa Dobosa czy tort Rigo Jancsi (Rigo Jancsi torta), noszący imię słynnego cygańskiego skrzypka żyjącego na przełomie XIX i XX wieku, przygotowywany z ciasta biszkoptowego, kremu czekoladowego i dżemu morelowego. Kolejnym słynnym węgierskim deserem są naleśniki à la Gundel (Gundel palacsinta), nadziewane orzechami włoskimi i polane sosem czekoladowym. Do innych znanych węgierskich słodkości należy zaliczyć charakterystyczne, pochodzące z Siedmiogrodu, ciasto kürtőskalács przypominające nieco sękacza (na Słowacji znane jako trdelnik), a także rétes (strudel jabłkowy, niem. apfelstrudel) oraz ciasto beigli, czyli makowiec.

Jeśli chodzi o ciepłe napoje bezalkoholowe, to Węgrzy zdecydowanie preferują kawę od herbaty. Kawa trafiła na Węgry w XVI wieku wraz z Turkami i stały się Węgry jednym z pierwszych europejskich krajów, gdzie picie tego napoju zaczęło się upowszechniać.

Co tyczy się alkoholi, kuchnia węgierska oferuje ich szeroki wybór. Trunkiem najbardziej kojarzonym z Węgrami jest oczywiście wino, zwłaszcza tokaj. To białe wino wytwarzane jest w rozciągającym się w północno-wschodnich Węgrzech (i w południowo-zachodniej Słowacji) rejonie winiarskim o nazwie Tokaj. Najbardziej cenione są tokaje słodkie, deserowe, wytwarzane częściowo z winogron dotkniętych szlachetną pleśnią i zawierających dużo cukru. Wyrabia się je przede wszystkim z winogron trzech szczepów, Furmint, Hárslevelű oraz  Sárgamuskotály oraz w mniejszym stopniu z owoców kilku innych, mniej znanych i rzadko uprawianych odmian. Według legendy do powstania słodkich win tokajskich, w tym najbardziej spośród nich cenionego, aszú, miał się przyczynić najazd tatarski w połowie XIII wieku (ten sam który dotknął Polskę i podczas którego doszło do bitwy pod Legnicą w 1241 roku). Wieśniacy, spośród których wielu uprawiało winorośl (a tradycje winiarskie sięgają na Węgrzech czasów rzymskich), chronili się w miastach i zamkach, podczas gdy Tatarzy plądrowali kraj. Gdy chłopi wrócili do swych obejść i na swe pola, byli przekonani, że tegoroczne winogrona, dotknięte pleśnią i przemarznięte, nie będą się już nadawały do produkcji dobrego wina. Mimo to zebrali je i wyprodukowali z nich trunek, który okazał się przedniej jakości. Podobno od tego właśnie czasu zostawia się część winogron na krzakach do później jesieni, tak by pokryły się szlachetną pleśnią i uległy przymrozkom, co sprawia, że zawierają wyjątkowo dużo cukru, który nadaje słodkim tokajom tak charakterystyczny dla nich smak.

Naturalnie region winiarski Tokaj (region o tej samej nazwie znajduje się także w południowo-zachodniej Słowacji) to nie jedyny region winiarski na Węgrzech. Jest ich bowiem w tym kraju aż 22, a znajdują się głównie w południowej i zachodniej części kraju.

Obok wina popularnymi na Węgrzech alkoholami są owocowe destylaty, czyli palinki, wyrabiane także w krajach bałkańskich. Wyrabia się je przede wszystkim ze śliwek (szilva pálinka, pl. śliwowica), czereśni (cseresznye pálinka), gruszek (korte pálinka) oraz brzoskwiń (barack pálinka). Innym znanym węgierskim alkoholem jest likier ziołowy Unicum.

Ambasada Węgier w Warszawie
ul. Chopina2
00-559 Warszawa
Tel. 22 628 44 51
Mail: mission.vao@kum.hul
http://www.mfa.gov.hu/kulkepviselet/PL/pl/
Ambasada RP w Budapeszcie
Városligeti fasor 16.
1068 Budapeszt
Tel. 0036 1 413 8200
Mail: budapeszt.amb.wk@msz.gov.pl
http://www.budapeszt.polemb.net
Honorowy Konsulat Generalny Węgier w Łodzi
ul. Widzewska 14
92-229 Łódź
Tel. 42 677 57 01
Mail:konsulat@konsulatwegier.pl
Konsulat Honorowy Węgier w Poznaniu
ul. Gniewska 97
60-195 Poznań
Tel. 61 841 01 40
Mail: witold@abramowicz.pl
Instytut Polski w Budapeszcie
Nagymező u. 15.
1065 Budapest
Tel.: 0036 1 311 5856
Mail: info@polinst.hu
http://www.lengyelkultura.hu/pl
Węgierski Instytut Kultury w Warszawie
ul. Moniuszki 10
00-009 Warszawa
Tel. 22 629 32 41/42
Mail: hunginst@hungist.pl
http://www.magyarintezet.hu/index2.jsp?lang=POL&HomeID=16&std_func=MAP
Centrum Węgierskie w Krakowie
ul Bracka 15
31-005 Kraków
Tel. 12 430 19 21
Mail: centrum@hungary.art.pl
http://hungary.art.pl/

„Hajduszoboszlo” to słowo brzmi jak kwintesencja węgierskiego języka, należącego do grupy języków ugrofińskich. Przy okazji jest to jeden z najbardziej znanych kurortów, słynących z wód termalnych. Nazywane jest mekką reumatyków, ale w lecie to miejsce również dla młodych i rodzin z dziećmi. Zaszaleć można w nowoczesnym aqua parku i jest też wyspa dla naturystów. Węgrzy doskonale umieją sprzedać walory swego kraju. Gdzie nie pojedziemy napotkamy atrakcyjne miejscowości turystyczne, w których ma się wrażenie, że wszyscy pracują na twoje zadowolenie i przyjemność.

Na Węgrzech można znaleźć wiele takich perełek architektonicznych.

Turystyka

Dla Polaków Węgry w sezonie letnim są bardzo atrakcyjne już choćby przez to, że pogoda nie kaprysi, tak jak u nas. Lato jest latem, słońce gwarantowane. A przy tym nie jest tak gorąco jak na przykład w Chorwacji. Wielu operatorów ruchu turystycznego reklamuje się, że zwraca koszty pobytu w dni deszczowe. Niewiele ryzykują takimi deklaracjami. Zwłaszcza, że rzadko znajdujemy takie zapisy w umowach. Faktem jest jednak niezbitym, że na Węgry warto się wybrać, choć trudno wybrać miejsca, które chcemy odwiedzić, bo wartych zobaczenia jest wiele.

Jeziora

Na Węgrzech leży największe na świecie jezioro termiczne – Heviz, ale bardziej znane jest największe jezioro Europy Środkowej – Balaton, zwane węgierskim morzem. I tak jak nad naszym morzem od czerwca do końca sierpnia trwa tam sezon turystyczny. Różnica tkwi w temperaturze wody. W Balatonie wynosi ona 23 stopnie i pozwala na bardzo przyjemną kąpiel.

Budapeszt

Można Węgry potraktować jako miejsce letniego wypoczynku, ale dla miłośników kultury i zwiedzania znajdzie się tu wiele ciekawych miast. Przede wszystkim stolica Budapeszt, której piękno można podziwiać na przykład ze statku płynącego Dunajem. To jedna z największych metropolii Środkowej Europy, ale niezapomniane widoki, zabytki i atmosfera czeka na nas również w Debreczynie – w połowie uzdrowisku, otulonym przez lasy i park narodowy, Miszkolcu – uzdrowisku i centrum przemysłowym w jednym, w barokowym Egerze, również uzdrowisku znanym z winnych piwniczek „Doliny Pięknej Pani”, Segedynie, z którego pochodzi salami i słynna zupa rybna, Peczu z meczetami, unikatową katedrą z czterema wieżami, najstarszym węgierskim uniwersytetem i wczesnochrześcijańskimi katakumbami. Po wyglądzie większości węgierskich miast można poznać, że kraj ten ma bogatą historię. Widać wpływy rzymskie, wczesnochrześcijańskie, tureckie.

Ludność

Węgrzy to naród temperamentny. Jako swoich przodków chętnie wymieniają Hunów, jednak podobnie jak mieszkańcy Estonii czy Finlandii pochodzą od ludów północnoazjatyckich. Faktem jest, że różnią się od innych narodów środkowej Europy, co szczególnie widać, a raczej słychać w języku. Jednak ich kulturę można zaliczyć do zachodnioeuropejskiej, z wyjątkiem pieśni ludowych, w których zachowano muzykę przodków. I bynajmniej nie chodzi tu o czardasza, bo ten wywodzi się z kultury cygańskiej. Mimo że na Węgrzech, tak jak i w innych krajach Romowie nie ulegli asymilacji, to ich wpływ na muzykę Madziarów był ogromny, ale też Węgrzy zrobili najwięcej dla jej popularyzacji.

Tokaj

„Polak – Węgier dla bratanki i do szabli i do szklanki”. Nie wgłębiając się w historyczne dzieje obu krajów, skupmy się na szklance. A do niej najczęściej leje się wino. Także to najbardziej kojarzone z Węgrami – Tokaj, czyli białe deserowe wino produkowane z podsuszonych winogron w północno-wschodnich Węgrzech w okolicach miasta Tokaj. Natomiast z kieliszka napijemy się palinki, węgierskiej wódki, otrzymywanej z brzoskwiń, śliwek i wiśni. Gorzki likier Unicum pije się jako aperitif, a powstaje na skutek moczenia 40 węgierskich roślin, przepis jest trzymany w głębokiej tajemnicy.

Największe miasta

miasto	liczba mieszkańców	(tys.)
1	Budapeszt	1 722
2	Debreczyn	208
4	Szeged	170
3	Miszkolc	169
5	Pecz	159
6	Győr	130
7	Nyíregyháza	118
8	Kecskemét	112
9	Székesfehérvár	102
10	Szombathely	81,4
11	Szolnok	76,8
12	Tatabánya	71,9
13	Kaposvár	67,8
14	Békéscsaba	67
15	Zalaegerszeg	61,7
16	Veszprém	61,1
17	Eger	57
18	Érd	56,9
19	Sopron	55,4
20	Dunaújváros	53,2

Podział administracyjny

Dzisiejszy podział administracyjny Węgier jest trzystopniowy. Obszar państwa jest podzielony na komitaty (obecnie 19), które dzielą się na powiaty (168), a te – na gminy miejskie obecnie 214 oraz wiejskie obecnie 2898

6 powodów aby odwiedzić Węgry

1. Budapeszt
2. Kuchnia węgireska
3. Wina Tokaj
4. Balaton
5. Wody termalne
6. Dobry dojazd z Polski

Informacje ogólne

Oficjalna nazwa: Republika Węgierska
Powierzchnia: 93 036 km2
Ludność: 10 375 000; na 1 km2 111,5
Stolica: Budapeszt
Ustrój: republika
Waluta: 1 forint = 100 fillerów
Język: węgierski
Religie: chrześcijaństwo (katolicy 65%, protestanci 22%), judaizm 1%, ateiści 13%

GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA

Państaw świata to dział poświęcony wszystkim krajom na świecie. Poznamy tutaj dorobek kulturalny, społeczny, gospodarczy poszczególnych krajów.

Państaw świata to dział poświęcony wszystkim krajom na świecie. Poznamy tutaj dorobek kulturalny, społeczny, gospodarczy poszczególnych krajów.

Państaw świata to dział poświęcony wszystkim krajom na świecie. Poznamy tutaj dorobek kulturalny, społeczny, gospodarczy poszczególnych krajów.