Jeleń jest niewątpliwie ozdoba polskich lasów. Jest to duży zwierz o harmonijnej budowie ciała oraz majestatycznym sposobie poruszania się. Prawdziwą ozdobą dojrzałych osobników (samców) jest poroże (wieniec). W sile wieku (10-14 lat) na każdej z dwóch tyk mogą znajdować się trzy odnogi- oczniak, nadoczniak, opierak oraz korona mająca trzy i więcej odnóg. Byka, w którego porożu wykształciła się korona nazywany koronnym. Poroże o pięciu odnogach na każdej tyce określa się mianem dziesiątaka regularnego, w razie natomiast mniejszej liczby odgałęzień na jednej z tyk- nieregularnego. Możemy spotkać również dwunastaki i czternastaki, rzadziej szesnastaki i osiemnastaki. Prawdziwą rzadkością są dwudziestaki, dwu- czy czterodwudziestaki są już bardzo rzadkie. Osobniki w średnim wieku zrzucają poroże w marcu lub kwietniu, nowe zaś wycierają na przełomie lipca i sierpnia.
Ubarwienie jelenia jest uzależniona od pory roku. Latem jest czerwono- brunatno-rudawe z różnymi odcieniami, zimą natomiast płowe. Również długość owłosienia zmienia się wraz z porą roku. Latem jest krótkie, zimą dłuższe i gęstsze. Charakterystyczną cechą jeleni jest plama na pośladkach. Latem jest ona brązowo-żółta, zimą żółto-biała.
Jeleń w Polsce występuje w większych kompleksach leśnych. Zasiedla lasy liściaste, mieszane i iglaste. Najczęściej można go spotkać na pograniczu lasów i łąk. Jego populacja obecnie jest duża i wzrasta. Na rok 2011 ich liczba wynosiła około 160 tys. sztuk. Dzięki tak dużej populacji jelenie stanowią ciekawą propozycję dla, turystyki krajobrazowej oraz myśliwych. Przykładowo w sezonie 2010/11 do odstrzału przeznaczono 50 tysięcy osobników. Maksymalna długość życia jelenia szlachetnego wynosi około 20 lat, średnia- 5-6 lat.
Okres rui (rykowisko) przypada na drugą połowę września. Ciąża jeleni trwa 231-238 dni. Łanie rodzą najczęściej jedno cielę w roku, które silnie się rozwija do piątego roku życia. Między piątym a dziesiątym rokiem jelenie maja najlepszą kondycję. Potem następuje jej spadek.
POLAND - TRADYCJA PRZYRODA NOWOCZESNOŚĆ
red. Adam Nawara
W środowisku naturalnym jeleń ma stosunkowo niewielu wrogów, są nimi wilk, ryś i niedźwiedź. Drapieżniki te dokonują pozytywnej selekcji, z uwagi na to, że ich ofiarami najczęściej są osobniki młode lub chore.
Jelenie prowadzą stosunkowo spokojny tryb życia, który determinowany jest pozyskiwaniem pokarmu, ochroną przed warunkami meteorologicznymi oraz człowiekiem, drapieżnikami. Ich największa aktywność przypada na dzień. Sen jeleni to zaledwie 60-100 minut na dobę. Jelenie mają wysoko rozwinięty stopień rozwoju społecznego. Są zwierzętami stadnymi, w których występują określone reguły zachowań oparte o matriarchat. Widać to w szczególności wśród łań i cieląt. Samce są mniej stadne. Występuje wśród nich hierarchia i dochodzi pomiędzy nimi do walk, znakowania terytorium.
Obecnie Flora i fauna Polski chroniona jest w 23 parkach narodowych, w ok. 120 parkach krajobrazowych, 1385 rezerwatach przyrody i 445 obszarach chronionego krajobrazu. Zobacz Parki Narodowe i Krajobrazowe Polski
Grupa GMI
