 Pasjonujący świat dinozaurów
Na stronie znajdują się informacje dotyczące fascynujących, wymarłych 65 mln. lat temu zwierząt. Przeglądając podstrony serwisu można zapoznać się z charakterystyką dinozaurów, budową ich ciała, sposobem poruszania się, odżywiania oraz zwyczajami i zachowaniem.
Oprócz "suchej wiedzy" zamieszczone zostały przeróżne ciekawostki o dinozaurach, galeria zdjęć z dinozaurami oraz materiały multimedialne przedstawiające życie wymarłych gadów. Na pewno wiele osób zainteresuje też próba odpowiedzi na pytanie: "Dlaczego dinozaury wyginęły?".
Dinozaury
Nazwa dinozaury wywodzi się z języka greckiego i oznacza straszny jaszczur. Ta nazwa doskonale oddaje charakter niektórych gatunków tych stworzeń.
Dinozaury były gadami lądowymi. Często potocznie dinozaurami nazywa się także pterozaury (gady latające) oraz plezjozaury (gady wodne), ale w rzeczywistości były one odrębnymi grupami zwierząt.
Skąd znamy dinozaury?
Cała wiedza o tych niezwykłych zwierzętach pochodzi ze śladów jakie pozostawiły one po sobie w różnych zakątkach Ziemi. Ślady te to przede wszystkich kawałki kości i szkieletów, zwane skamieniałościami. Niezwykle rzadko zdarzają się znaleziska bardzo dużych fragmentów lub nawet całych szkieletów. O budowie dinozaurów wnioskuje się na podstawie kawałków kości, z których odtwarza się modele całych szkieletów. Jak to się stało, że zachowały się tak długo? Stało się tak ponieważ kości te są bardzo duże i dzięki temu wolniej ulegają rozkładowi. Źródłem wiedzy o wyglądzie i życiu dinozaurów są także tak zwane koprolity. Należą do nich odciski miękkich części ciała, skamieniałe narządy wewnętrzne i tropy, ale te można spotkać naprawdę rzadko. Zachowane części dinozaurów dają jedynie szczątkową wiedzę o tych zwierzętach. To co zachowało się do dziś jest bowiem maleńką cząstką tego, co pozostało po dinozaurach zaraz po ich wyginięciu. Nie wszystkie dinozaury były ogromne i ciężkie. Najwięcej wiemy o tych ostatnich, ponieważ fragmenty ich dużych kości zachowały się do dziś, w przeciwieństwie do tych mniejszych, które przez ten czas uległy całkowitemu rozkładowi. Kiedy na Ziemi żyły dinozaury?
Dinozaury panowały na Ziemi dosyć długo, a mianowicie od epoki zwanej późny trias około 200 milionów lat temu, poprzez jurę aż do końca epoki zwanej kreda. Żyły więc 135 milionów lat.
Gatunki dinozaurów
Do chwili obecnej naukowcom udało się sklasyfikować prawie tysiąca gatunków dinozaurów. Wśród gatunków dinozaurów możemy wyróżnić dinozaury drapieżne (Tyranozaur, Allozaur) oraz dinozaury roślinożerne (Triceratops, Brachiozaur, Diplodok). Dokładne informacje na temat klasyfikacji i podziału dinozaurów dostępne są na podstronie Gatunki dinozaurów.
Dieta dinozaurów
Dinozaury, podobnie jak ssaki, dzieliły się na dwie grupy: drapieżniki i zwierzęta roślinożerne. Roślinami żywiły się głównie dinozaury należące do grupy teropodów. O tym co najbardziej lubiły chrupać poszczególne gatunki dinozaurów, wnioskuje się z budowy ich ciała, kształtu kości i zębów. Dinozaury z kończynami zakończonymi pazurami i z ostrymi zębami należały do drapieżników. Drapieżnym dinozaurem był na przykład tyranozaur. Prehistoryczne gady z kończynami w kształcie kopyt i mniejszymi zębami, żywiły się pokarmem roślinnym. O diecie ogromnych gadów mogą świadczyć zachowane odchody i skamieniałe treści żołądkowe. Do dziś zachowały się w nich nie do końca przetrawione kawałki tego co zostało zjedzone przez ich właścicieli. Roślinkami żywiły się zwłaszcza te gatunki teropodów, z których wywodzą się ptaki.
Części ciała dinozaurów i ich funkcje
Dinozaury miały cztery kończyny, na których mogły poruszać się sprawnie i szybko pomimo swoich olbrzymich rozmiarów. Tylnie nogi służyły im do chodzenia i biegania, przednie zaś były krótsze i umożliwiały chwytanie. Dinozaury miały różnie ukształtowane szyje. U gatunków roślinożernych, szyje były słabe i giętkie i służyły jedynie podtrzymywaniu głowy. Aby miękkie szyje nie były zbyt łatwo dostępne drapieżnikom, chroniły je pancerze kostne. U mięsożernych gadów lądowych, szyje były grube i solidne. Musiały być takie, aby ich właściciele mogli bez problemów rozszarpywać na kawałki swoje ofiary. Niektóre dinozaury używały szyi jako urządzenia amortyzacyjnego, podczas walenia czaszką w twarde głowy innych gadów. U dinozaurów zakwalifikowanych do grupy kaczodziobych, szyja przypominała literę „S”, ułatwiała im ona skubanie źdźbeł trawy. Niektóre dinozaury podczas wyszukiwania owadów chowały głowę nisko, by wyrzucić ją nagle do góry, gdy owad znajdował się w pobliżu. Ich szyje funkcjonowały jak sprężyny. U dinozaurów zaobserwowano także różnice w budowie czaszki. Różnice te związane były bezpośrednio z typami mięsożernymi i roślinożernymi. Prehistoryczne gady żywiące się mięsem innych organizmów, posiadały czaszki lekkie, które nie obciążały ich przy szybkim biegu. Czaszki dinozaurów wegetarian, miały dodatkowe elementy obronne. Takimi elementami były na przykład trzy rogi wystające z czaszki triceratopsa. Inne dinozaury roślinożerne posiadały sklepienia kostne, którymi dawały nauczkę śmiałym drapieżnikom. Inna grupa dinozaurów posiadała z tyłu głowy coś na kształt trąbki, którą prawdopodobnie wydawała dźwięki zachęcające samice do... zawarcia bliższej znajomości. Teropody, które przekształciły się w ptaki, miały niewielkie głowy umieszczone na wydłużonych szyjach. Kolejne dinozaury nosiły na głowach charakterystyczne grzebienie, przypominające płaskie talerze rozbite na dwie części. Nie mniej ciekawe funkcje co łapy, szyje i czaszki, pełniły u prehistorycznych gadów, ogony. Niektórym dinozaurom ogony służyły jako narzędzia obrony. Dlatego też u pewnej grupy przyjęły one kształt długich na metr pałek, zbudowanych z twardej tkanki kostnej. Nieostrożni napastnicy dostawali po łbach ciężkimi maczugami. U stegozaura ogon wyposażony był w cztery ogromne kolce, które raniły boleśnie każde stworzenie, któremu zachciało się ataku na tego dinozaura. Innym gatunkom dinozaurów ogony służyły do utrzymywania pozycji siedzącej, równowagi w biegu a także do pływania. Na powierzchni ciała większości dinozaurów występowały kolce. Kolce te pełniły te same funkcje co kolce u dobrze znanego nam jeża. Zaatakowane dinozaury, kładły się na brzuchu i straszyły napastników ostrymi kolcami sterczącymi do góry. Kolce zazwyczaj były płaskie przy głowie i bardzo ostre przy ogonie. Niektóre dinozaury posiadały kolce na nosie lub na szyi.
Prehistoryczne gady mogły pochwalić się także ciekawie zbudowaną i mającą wiele funkcji skórą. Najbardziej charakterystyczne było to, że była ona gruba, tłusta i dobrze pokryta warstwami łusek. Dzięki temu dinozaury odporne były na zmienne warunki atmosferyczne, takie jak wiatr, słońce i wilgoć.
Główne grupy dinozaurów
Do dziś odkryto i nazwano ponad 1000 gatunków dinozaurów. Najstarsze dinozaury były stosunkowo małymi dwunożnymi stworzeniami, które żywiły się jaszczurkami i owadami. Miały długie ogony i krótkie przednie łapy, którymi mogły chwytać zdobycz. Około 200 milionów lat temu (w okresie triasu) wyodrębniły się wśród nich dwie główne grupy. Rozróżniamy je po układzie kości biodrowych. Są to dinozaury gadziomiednicowe (Saurischia), o budowie miednicy podobnej jak u jaszczurek, oraz ptasiomiednicowe (Ornithischia) - z miednicą o budowie typowo ptasiej.
Rząd Saurischia (gadziomiednicowe) można podzielić na dwie podstawowe grupy (podrzędy), które wyodrębniły się w okresie zwanym górny trias. Jedna z nich to dinozaury drapieżne - Theropoda (ssakonogie), które chodziły na dwóch łapach i żywiły się mięsem. Do tej grupy należał zarówno kompsognatus o rozmiarach kota, jak i straszliwy 15-metrowy tyranozaur. Druga grupa dinozaurów gadziomiednicowych to roślinożerne Sauropodomorpha (jaszczurostope). Niektóre gatunki tej grupy miały niesłychanie długie szyje umożliwiające im dostęp do liści, gałązek i pędów rosnących na czubkach drzew.
Dinozaury ptasiomiednicowe żywiły się roślinami. Ich najstarsze szczątki znaleziono w skałach z okresu wczesnej jury. Należące do tej grupy Ornithopoda (ptasiostope) chodziły na dwóch nogach. Wśród grupy dinozaurów ptasiomiednicowych były iguanodonty (dinozaury kaczodziobe), hadrozaury (dinozaury rogate - Ceratopsia) oraz dinozaury pancerne (Ankylosauria), uzbrojone w olbrzymie kościste płyty grzbietowe. Dlaczego życie dinozaurów na Ziemi się skończyło?
Dinozaury pojawiły się na Ziemi prawdopodobnie jeszcze wtedy, gdy nie dzieliła się ona na oddzielne kontynenty. Cały ląd stanowił wówczas jedną całość nazywaną prokontynentem. Na Ziemi było wówczas gorąco i sucho. Przodkami dinozaurów były znacznie mniejsze od nich i bardziej prymitywne archozaury. Dinozaury żyły na ziemi przez wiele milionów lat, by w końcu wyginąć w okolicznościach, co do których istnieje wiele teorii naukowych. Wyginięcie prehistorycznych gadów nastąpiło prawdopodobnie sześćdziesiąt pięć milionów lat temu.
Badacze dziejów Ziemi twierdzą, że co jakiś czas, to znaczy raz na wiele milionów lat, następuje całkowita zmiana dekoracji na naszej planecie. Chodzi o to, że występują tu cykliczne, powtarzające się regularnie wymierania wszystkiego co żyje. Przyjąwszy, że Nasza era ma dwa tysiące lat z niewielkim kawałkiem, doliczając do tego jakieś pięć tysięcy na prehistorię, możemy mieć nadzieję, że zabawimy tu jeszcze trochę i świadomość, że planeta ta jest nasza tylko chwilowo.
Wracając do dinozaurów: naukowcy nie są pewni czy samo ich wymieranie zajęło kilka tysięcy czy może milion lat.. Dinozaury wyginęły podczas już piątego z rzędu masowego wymierania wszystkich organizmów na ziemi. Do naszej ery przetrwała nieliczna grupa dinozaurów, jaką są ptaki. Naukowcy uważają, że są one upierzonym gatunkiem teropodów. Wyginięcie dinozaurów tłumaczy się bardzo różnie. Jedni naukowcy twierdzą, że do ich wyginięcia przyczyniła się jakaś epidemia. Inna teoria mówi, że dinozaury ustąpiły miejsca ssakom. Jeszcze inna teoria wskazuje na to, że na Ziemi pojawiły się rośliny, których nasiona ukryte były w pożywnych owocach a żołądki dinozaurów przystosowane były do przetwarzania nagich nasion. Kolejna teoria na temat wyginięcia dinozaurów mówi, że wymarły ponieważ wyczerpał się ich potencjał biologiczny. Dlaczego się wyczerpał? Prawdopodobnie dlatego, że zwierzęta te rozwijały się i różnicowały w bardzo szybkim tempie. Dinozaury w bardzo krótkim czasie opanowały całą Ziemię. Żaden inny gatunek zwierząt nie był tak liczny, tak silny i tak różnorodny. Prehistoryczne gady wyginęły w okresie kredowym ery mezozoicznej. W tym samym czasie miała miejsce wzmożona aktywność wulkanów. W wyniku częstych wybuchów, nad Ziemią powstała znana nam skądinąd, dziura ozonowa. Wybuchające wulkany wyrzucały w powietrze ogromne ilości dwutlenku węgla, a to spowodowało, znany nam również, efekt cieplarniany. Dinozaurom było po prostu za ciepło. Do wyginięcia dinozaurów przyczyniły się także ruchy skorupy ziemskiej. Ziemia przestała być jednym kontynentem a między lądami pojawiły się morza. Zmiany te na tyle zmieniły warunki życia na Ziemi, że dinozaury nie były w stanie przystosować się do nowej sytuacji. W tym samym czasie, na ziemi zaczęły wyrastać nowe rośliny. Miękkie i delikatne rośliny trawiaste, zastąpione zostały przez twarde drzewa i krzewy z równie twardymi liśćmi. Żołądki dinozaurów nie były przystosowane do trawienia tych roślin. Zaczęły wymierać gady roślinożerne a przez to i drapieżniki nie miały co jeść. Do trawienia nowego pokarmu, przystosowane były żołądki ssaków, które dzięki temu zaczęły pojawiać się w coraz większej ilości aż w końcu zdominowały całkowicie swoich poprzedników. Ssaki były bardziej stałocieplne od dinozaurów co sprawiło, że podnoszenie się temperatury powietrza im nie przeszkadzało i nie szkodziło. Ssaki ponadto bardzo chętnie znajdowały gniazda dinozaurów i zjadały ich jaja. Można więc stwierdzić, że pod koniec ery mezozoicznej, wszystko sprzysięgło się przeciw wielkim gadom lądowym. Niektóre teorie twierdzą nawet, że przeciwko dinozaurom nie sprzysięgły się jedynie zjawiska ziemskie, ale, że dołączyły do nich zjawiska pozaziemskie.
Wyginięcie dinozaurów tłumaczy się także jakąś katastrofą kosmiczną. Być może jakaś kometa musnęła powierzchnię Ziemi na tyle dotkliwie, że przyczyniło się to do jakiejś katastrofy, która uderzyła głównie w dinozaury. Teoria ta nie jest całkowicie pozbawiona sensu. Faktem jest, że sześćdziesiąt sześć milionów lat temu, czyli w chwili wymierania dinozaurów, w pobliżu Półwyspu Jukatan, na Ziemię spadł olbrzymi meteoryt, którego średnica wynosiła 10km. Od jego uderzenia Ziemia trzęsła się wielokrotnie, przeszły przez nią olbrzymie burze a oceany wypluwały z siebie olbrzymie ilości wody. Pył, który uniósł się nad Ziemią sprawił, że słońce nie docierało już do jej powierzchni w takim samym stopniu jak przed eksplozją. Zrobiło się zimno, a nawet biało od śniegu. Skutkiem tego pomarzło wiele delikatnych roślin, które stanowiły pokarm dinozaurów. Brak pożywienia i zimno doprowadziły prawdopodobnie do ostatecznej klęski prehistorycznych gadów.
Współczesne dinozaury
Mało kto wie, że niektóre dinozaury żyją do dziś i możemy je oglądać wokół nas. Tak, tak, to nie teoria science fiction. Wszyscy naukowcy zgadzają się z tym, że ptaki należą do grupy dinozaurów, które przetrwały do naszych czasów. Naukowcy dzielą dinozaury na dwie podstawowe grupy. Pierwszą z nich stanowią dinozaury gadziomiedniczne a drugą ptasiomiedniczne. Wielkie gady chodzące po ziemi przed wieloma milionami lat, uważa się za dinozaury „nieptasie” i nazywa się je w ten sposób. Dinozaury małe i duże
Pierwszą myślą, jaka pojawia się w naszych głowach po usłyszeniu nazwy „dinozaury” jest to, że były one bardzo duże. I jest to prawda. Dinozaury to największe zwierzęta jakie zamieszkiwały Ziemię. Ale nie tylko to jest prawdą. Cała prawda o dinozaurach jest taka, że miewały one bardzo różne rozmiary i nie wszystkie były przeogromne. O wielkości dinozaurów wnioskuje się z fragmentów kości a także odcisków pozostawionych i zachowanych do dnia dzisiejszego. Największym dinozaurem, którego kompletny szkielet przetrwał do naszych czasów jest giraffatitan. Szkielet tego zwierzęcia znaleziono w Tanzanii na początku ubiegłego stulecia. Można go oglądać w Muzeum Przyrodniczym należącym do uniwersytetu w Berlinie. Dinozaur ten był wysoki na dwanaście metrów, a jego waga wynosiła około sześćdziesięciu ton. W stanie Wyoming Ameryki Północnej odnaleziono szkielet dinozaura diplodoka. Szkielet ów ma dwadzieścia siedem metrów długości a można go zobaczyć w Muzeum Historii Naturalnej w Pittsburgu. Dla porównania najcięższy słoń ważył jedyne dwanaście ton, a najwyższej żyrafie przypadło w udziale zaledwie siedem metrów wzrostu. Jak widać, zwierzęta, które odbieramy jako olbrzymie, przy niektórych dinozaurach, są po prostu malutkie. W naszych czasach żyje tylko jedno zwierzę, którego rozmiary zbliżone są do tych, jakimi obdarzone zostały dinozaury. Jest to zwierzę wodne i nazywa się płetwal błękitny. Jego waga dochodzi do dwustu ton a długość ciała sięga trzydziestu trzech metrów. Dinozaury nie będące gigantami mogły mieć rozmiary niewielkich ptaków, takich jak wrona czy kura. Niedawno opisany został przedstawiciel niewielkich dinozaurów zwany anchiornisem, którego długość wynosiła nieco ponad trzydzieści centymetrów, a waga to zaledwie 110g. Poszczególne grupy dinozaurów różniły się także sposobem wzrastania i osiągania ostatecznych rozmiarów. Niektóre z nich rosły od początku i bardzo szybko, u innych z kolei wzrost masy ciała rozpoczynał się dopiero gdy zaczynały dojrzewać. Dinozaury ogromnych rozmiarów wzięły się stąd, że ponad sto milionów lat temu na Ziemi rosły wielkie rośliny nagonasienne. Do strawienia tych nasion potrzebne były wielkie żołądki, w których nasiona te fermentowały jak w olbrzymich baniach. Wielkie dinozaury wymarły w momencie, gdy na Ziemi zaczęły rosnąć rośliny okrytonasienne.
Dinozaury - gady stałocieplne
W przeciwieństwie do krwi, która płynie w żyłach dzisiejszych gadów, krew płynąca w żyłach dinozaurów nie była zimna. Dinozaury różniły się od znanych nam gadów, budową kończyn. Ich kończyny ustawione pionowo umożliwiały znacznie sprawniejsze poruszanie się. Sprawniejsze poruszanie się wymagało szybszej przemiany materii a to z kolei rozgrzewało krew prehistorycznych gadów i powodowało szybsze jej krążenie. Nic oczywiście nie przychodzi z niczego i zwierzęta szybciej poruszające się dzięki pionowo ustawionym kończynom i lepszej przemianie materii potrzebują więcej pożywienia. Ogólnie rzecz biorąc, zwierzęta dzielą się na stałocieplne i zmiennocieplne. Wiedza na temat dinozaurów wskazuje na to, że w odróżnieniu od współcześnie żyjących gadów, były one zwierzętami stałocieplnymi. To znaczy, że temperatura ich ciała zależała głównie od zachodzących w nim procesów metabolicznych, a nie od temperatury otoczenia. Dinozaury wyposażone były w źródła ciepła, które utrzymywały ich ciała w stałej temperaturze. Gady żyjące w naszych czasach muszą czerpać ciepło z otoczenia, ponieważ są zwierzętami zmiennocieplnymi. Dlatego właśnie jaszczurki uwielbiają wygrzewać się na słońcu a w akwariach ustawia się dla nich duże lampy by mogły czerpać z nich ciepło. Podobnie postępuje się z żółwiami. Zwierzęta zmiennocieplne czerpią ciepło z zewnątrz ale w zamian za to nie potrzebują tyle pożywienia co ich stałocieplni krewniacy. Racje żywnościowe zmiennocieplnych są dziesięć razy mniejsze od tych, jakich potrzebują stałocieplne stworzenia. Dinozaury dostały od natury urządzenia do regulacji ciepłoty ciała. W zależności od potrzeby ich ciała schładzały się lub nagrzewały dzięki zbudowanemu z kości, charakterystycznemu grzebieniowi znajdującemu się na ich grzbiecie. O tym, że u dinozaurów występowała szybka przemiana materii, naukowcy wnioskują z budowy kości tych zwierząt. Kości dinozaurów są bardzo gęsto unaczynione, a to jest charakterystyczną cechą ptaków i ssaków, które także są stałocieplne. U zmiennocieplnych gadów kości wyglądają inaczej. Stwierdzono także, że ciała dinozaurów miały małą powierzchnię w stosunku do objętości. Skutkiem tego nie wytracały ciepła. Podobne zjawisko obserwuje się u ogromnych wielorybów.
Dinozaury duże ale żwawe
Wiemy, że dinozaury pomimo swojej wielkości i wagi, potrafiły poruszać się bardzo szybko. Umiejętność szybkiego przemieszczania się zawdzięczały budowie kończyn. Dinozaury choć były gadami, dostały od natury kończyny zupełnie nie gadzie. Zakończenia kończyn u dzisiejszych gadów ułożone są skośnie w stosunku do linii środkowej ciała, po prostu rozchodzą się na boki. Kończyny dinozaurów ustawione były pionowo. Można to wywnioskować z obserwacji zachowanych elementów stawów i połączeń kończyn z miednicą i obręczą barkową. Kończyny w płaszczyźnie pionowej pozwalają na znacznie szybsze i sprawniejsze przemieszczanie się, bieganie i dźwiganie ciężaru ciała. O tym w jaki sposób poruszały się dinozaury, można wnioskować także z pozostawionych śladów ich wędrówek. Są one rzadkie i trudne do znalezienia ale ciągle jeszcze odnajduje się tropy i odciski olbrzymich ciał tych fascynujących zwierząt.
Znalezione i zbadane
Od czasu do czasu w różnych miejscach na Ziemi udaje się odnaleźć duże fragmenty lub całe szkielety prehistorycznych gadów. Na terenach Dakoty Południowej, w pierwszej połowie lat dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku, znaleziono szkielet dinozaura należącego do grupy teskelozaurów. Znalezisko to było wyjątkowo cenne, ponieważ oprócz kości zawierało skamieniałe miękkie fragmenty klatki piersiowej wielkiego gada. Po wykonaniu tomografii komputerowej zachowanych miękkich części ciała, naukowcy zdumieli się niezmiernie. Okazało się bowiem, że w piersiach dinozaura biło serce zupełnie inne niż to, jakie posiadają żyjące obecnie gady. Serce prehistorycznego gada było zbudowane podobnie do serca krokodyli, ssaków i ptaków, miało dwie komory, dwa przedsionki i pracowało na tyle wydajnie, że w organizmie zwierzęcia mogła zachodzić szybka przemiana materii, a ta jak już wiemy, jest niezależnym źródłem ciepła. Naukowców zaniepokoiła jednak nieprawidłowa budowa organu tłoczącego krew w organizmie wielkiego zwierzęcia. Wielu z nich twierdzi, że organ ów nie jest sercem a tylko jego prymitywną formą zwaną konkrecją. Dinozaury bez serca? Niemożliwe!
Kolejne szkielety dinozaurów odkryto w pobliżu biegunów. Następne znaleziska wskazują na to, że wiele dinozaurów posiadało pióra, które pomagały w utrzymaniu stałej temperatury ich ciała, podobnie jak sierść u wielu zwierząt leśnych.
Inne znaleziska pokazały bardzo ciekawą prawidłowość. Otóż okazało się, że proporcje dinozaurów, które żywiły się mięsem a więc drapieżników i tych, którym do życia wystarczała strawa roślinna a więc wegetarian, były takie same jak proporcje zwierząt drapieżnych i roślinożernych we współczesnym środowisku naturalnym.
Odkrywcy i badacze dinozaurów
Pierwsze pozostałości kostne po wymarłych dinozaurach, odkryto w Chinach prawie dwa i pół tysiąca lat temu. Tradycyjne wierzenia Chińczyków, narzucały myśl, że znalezione kości są dowodem na istnienie boskich smoków. Dla Europejczyków natomiast, kości dinozaurów były potwierdzeniem prawdy o tym, że na Ziemi wieki temu żyły olbrzymy. W XVII wieku została opublikowana pierwsza ilustracja kości olbrzymich gadów. Naukowiec który umieścił ten rysunek w książce dotyczącej historii naturalnej, nazywał się Robert Plot i uważał, że to co znalazł i narysował należało do przedstawiciela ogromnych ludzi, którzy żyli na Ziemi wiele milionów lat temu.
Dwieście lat później w XIX wieku kolejnego odkrycia dokonali dr
Gideon i Mary Mantell. Tym co odkryli był ząb dinozaura znaleziony w kamieniołomach w południowej Anglii. Skamieniałości kostne odnalazł w tym samym czasie William Buckland geolog z uniwersytetu oksfordzkiego. Niedługo potem została po raz pierwszy użyta nazwa „dinosauria”, jej pomysłodawcą i autorem był Richard Owen, anatom i paleontolog pochodzący z Wielkiej Brytanii. Wiele szkieletów dinozaurów odkryto podczas prac górniczych w różnego rodzaju kopalniach. Pierwszym szkieletem, jaki zachował się niemal w całości do chwili, kiedy został odkryty, był szkielet hadrozaura. Wtedy właśnie odkryto, że ustawienie kończyn u prehistorycznych gadów było odmienne od tego jakie obserwuje się u dzisiejszych przedstawicieli tego gatunku. Pionowe ustawienie kończyn pozwalało dinozaurom na szybkie i sprawne przemieszczanie się. Koniec XIX stulecia zaznaczył się prawdziwą gorączką poszukiwania dinozaurów. Gorączka ta objęła umysły naukowców i odkrywców do tego stopnia, że podjęli oni ze sobą prawdziwą wojnę o kości. Wiele kości dinozaurów ukrytych było w skałach. Aby je wydobyć rozsadzano je, co w efekcie doprowadziło do uszkodzenia lub zniszczenia wielu cennych znalezisk. Dwaj rywalizujący ze sobą uczeni Marsh i Cope odkryli i opisali wiele gatunków dinozaurów. Pozostałości kostne odkryte przez Copea można oglądać w nowojorskim Muzeum historii Naturalnej. To co odkrył Marsh można oglądać w Muzeum Historii Naturalnej przy uniwersytecie w Yale.
Prace odkrywcze związane z dinozaurami
Prace odkrywcze związane z dinozaurami są bardzo trudne i wymagają olbrzymiego wysiłku wielu osób. Zachowane szkielety prehistorycznych gadów nie leżą na powierzchni ziemi, tu z pewnością nie zachowałyby się. Zachowały się dlatego, że leżą głęboko w twardych skałach, skąd wydobycie ich jest bardzo trudne. Najpierw trzeba zlokalizować miejsce, w którym zachowały się skały z okresu, w którym żyły dinozaury. Skałami takimi mogą być piaskowce lub mułowce. Szkielety prehistorycznych gadów ukryte są w trudnodostępnych kopalniach, wielkich kamieniołomach czy w głębokich korytach rzecznych. Samo dotarcie do szkieletów jest wielkim problemem i łączy się często z koniecznością wysadzania w powietrze wielu mas skalnych. Trzeba przy tym uważać i rozłupywać dynamitem tylko górne pokłady skał, w których nie znajdują się pozostałości dinozaurów. Następnie trzeba delikatnie wydobywać fragmenty kości, przy pomocy różnych narzędzi. Wydobyte kości trzeba oczyścić i wzmocnić poprzez pokrycie ich specjalną substancją. Transport szkieletu z miejsca jego znalezienia, do jednostki badawczej też nie jest łatwy. Kości dinozaurów owija się na ten czas bandażami, piankami i innymi materiałami ochronnymi. W laboratorium następuje dokładne opisanie i zarejestrowanie wszystkich znalezionych odłamków. Jeśli to możliwe, konstruuje się z nich cały szkielet. Skały, w których znajdowały się skamieniałe szczątki dinozaura, bada się bardzo dokładnie w celu stwierdzenia czy nie ma w nich jeszcze innych pamiątek po prehistorycznych zwierzętach.
| |
 |
|
©® GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA |
