Świat zwierząt
Świat zwierząt
Amazonia charakteryzuje się olbrzymim bogactwem gatunków. Wiele z nich to endemity (np. pancerniki, leniwce, mrówkojady). Przyczyną ich powstania było trzeciorzędowe oderwanie się kontynentu Ameryki Płd od wielkiej Gondwany.
Największe bogactwo fauny kryje się w koronach drzew. Żyją tu wszystkie małpy, od największych – wyjców, aullador (osiągają 7-10 kg) do najmniejszych mniejszych od wiewiórki. Wyjce znane są porannych i wieczornych koncertów wycia, które słychać 3km w głąb puszczy.
Kapucynki (capuchino, Cebus) – skł. się z wielu gatunków – kapucynki właściwe (Cebus capucinus) są najbardziej rozwinięt. Na ziemię schodzi, by żerować na plantacjach oraz do wodopoju. Potrafi pływać. Używa prostych narzędzi, by sięgnąć po owoc lub rozbić orzech. W niewoli można kapucynkę nauczyć opieki nad chorym, na przykład podawania pokarmu łyżeczką. Potrafi również malować. Pokarm stanowią liście, owoce, orzechy, małe ptaki, larwy owadów oraz pająki. Ciąża trwa 150-160 dni, Dojrzałość płciową uzyskuje w siódmym roku życia. Samice dojrzewają wcześniej.)
Wełniak szary (lagotricha, mono barrigudo) – małpa z rodziny czepiakowatych (familia Atelidae). Jedna z największych małp Noweo Świata.
Marmozeta zwyczajna, (uistiti) rozmiary – 12 cm, 300g. Przywódczynią stada jest rozmnażająca się samica, wydziela związki chemiczne zwane feromonami, które powstrzymują rozmnażanie pozostałych samic. Zaloty rozpoczyna zwykle samica, wpatrując się w wybranego samca i wykonując pokaz oblizywania i cmokania, który on następnie odwzajemnia.
Lwiatka zwyczajna (tamarinos león o tití león) o rudo pomarańczowej grzywie przypominającej lwa, waży ok. pół kilo.
Małpy szatanki – lubią machać ogonem. Rzadko spotykane.
Leniwce (perezoso) – roślinożercy spędzający swe życie na drzewach, zwisają tułowiem w dół, uczepione do gałęzi dzięki silnym stopom i łapom z trzema pazurami. W przeciwieństwie do większości ssaków, leniwce nie regulują swojej temperatury przez zmianę tempa metabolizmu, tylko poprzez przechodzenie ze słońca do cienia. W efekcie ciało leniwca potrzebuje prawie o połowę mniej kalorii niż ciała innych ssaków o podobnych rozmiarach. Dzięki temu pożywienie roślinne w pełni mu wystarcza. Młode natychmiast po urodzeniu obraca się do pozycji „do góry nogami”, w której spędzi resztę życia
Pancerniki (armadillos) – przystosowane do grzebiącego trybu życia, żyją na otwartych przestrzeniach. Ciało i ogon mają pokryty płytkami kostnymi układającymi się w pierścienie.. Żywią się głównie termitami, swoje obszerne nory budują pod ziemią.
Mrówkojad – mirmecofágido, oso hormiguero – mrówkojad wielki dorasta do 2,5m długości i 40 kg wagi, posiada bardzo długi ryj i ostre pazury.
W Amazonii można spotkać wielu drapieżników: jaguara, pumę, ocelot, kuna.
Jaguar jest największym z nich dorasta do 1,5-2 m długości. Waży od 60-95 kg, zdażają się osobniki które dochodzą do 160 kg. Dzięki krótkim, masywnym kończynom jaguar sprawnie się wspina, czołga i pływa. Jest silnie związany z obecnością wody i, podobnie jak tygrys, uwielbia pływać. Ma tak mocne szczęki że gryzie zdobycz bezpośrednio w czaszkę pomiędzy oczami i przebija się bezpośrednio do mózgu. Kocięta rodzą się ślepe. Zaczynają widzieć po dwóch tygodniach.
W cywilizacji Majów uważano, że jaguary ułatwiają komunikację pomiędzy żywymi a umarłymi, a także chronią dom władcy. Majowie uznawali te energiczne koty za swych towarzyszy w świecie duchowym. Liczni władcy Majów nosili imiona zawierające człon określający jaguara w ich języku (w wielu językach Majów jaguara określano b’alam). W mitologii azteckiej jaguar stanowił totem silnego bóstwa o imieniu Tezcatlipoca.
Kapibara (chigüiro, carpincho)
Kapibara (el carpincho) –Największy gryzoń na świecie. Żyje nad jeziorami, bagnami, rzekami. Dorasta do 1m długości i 50 kg wagi. Kapibary komunikują się używając systemu gwizdów i chrząkań.
Tapiry (tapires, anta,danta, macho de monte) – Roślinożerca, żyję na bagnach, ma krótką trąbe, kopyta. Przypomina świnie ale należy do tej samej rodziny do ktróej należą nosorożce i konie.
W Amazonce pływa ssak wodny manat (manati, peixeboi) – syrena dorastająca do 2,8 m długości, waga do 0,5 tony. Osobliwością Amazonki i Orinoko są słodkowodne delfiny.
Fauna ptasia:
urubu (aura galipavo, buitre, urubu) – sęp o czerwonej głowie, żywi się padliną, orzeł (aguila destructor),
haocyny – kośnik czubaty (hoacin, guacharaca de agua). Przypomina bażanta. W razie zagrożenia młode zeskakują z drzewa do wody i pływają. Pazury pomagają im w powrocie do gniazda. Dorosłe tego nie potrafią.
Jacany (jacana, gallareta). Spaceruje po pływających liściach roślin wodnych. Wydaje różne ostre, terkoczące dźwięki.
Ary – przedstawiciele największych papug, mają b.długie ogony i wielkie dzioby którymi mogą rozgryźć najtwardsze orzechy. Kolibry – jest ich ponad 300 gat. Mają niezwykle małe rozmiary, najmniejszy nie przekracza 6cm dł (w tym 4 cm to ogon), najlżejszy waży 2g.
Boa dusiciel (boa constrictor) (3-4m) dł, anakonda (osiąga do 9m) Połykają swe ofiary w całości, wcześniej je dusząc. Ok. 30 jadowitych węży. Najniebezpieczniejszy jest żarakaka – jad powoduje natychmiastowe zaczernienie miejsca.
Wydra olbrzymia – najchętniej żywi się piraniami. Świadczy o bogactwie i czystości danego ekosystemu.
Ryby. Podczas gdy w rzekach europejskich występuje ok. 150 gatunków ryb, w Amazonii znajdziemy ok. 2000tyś. np. Piracuru, elektryczne węgorze i piranie.
Źródło:
1) Zarychta Apoloniusz , 1972 r „Brazylia”, Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
2) Umiński Tomasz, 1998 r „Życie naszej Ziemi” Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne
3) Pałkiewicz Jacek , Andrzej Kapłanek, 2005 r „El Dorado. Polowanie na legendę”, Wyd. Zysk i S-ka
GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA |
