 Modernizm w architekturze
Tuż po XIX-wiecznej rewolucji przemysłowej nastąpił zwrot od dotychczasowej moralności i sztuki. Powstały na początku XX wieku nurt modernistyczny w architekturze określamy dziś jako całkowite odwrócenie się od większości znanych stylów i kanonów architektury światowej, a także odstąpienie od podstawowej reguły Witruwiusza – piękna i stylizacji. Największy wpływ na ten nurt miała bolszewicka rewolucja w Rosji, propagująca ideę równości i zrównania klas, przez co ówczesna architektura była niemalże wyłącznie tworzona w celach użytkowych.
Modernizm z łaciny oznacza „nowoczesność”, a jego synonimem jest funkcjonalizm, który posiada jednak nieco węższe znaczenie. Pojęcie to w odniesieniu do architektury posiada bardzo szeroki zakres, obejmując aż kilkadziesiąt różnych prądów, w tym przede wszystkim funkcjonalizm, radykalny komunizm, sceptyczny humanizm, radykalizm. Charakteryzuje się on zerwaniem ze wszystkimi dotychczasowymi stylami oraz odejściem od stylizacji i kładzeniem nacisku na funkcjonalność, użyteczność budynku.
Modernizm
Rozwój architektury modernistycznej przypadł na lata 1918-1975. Pierwsze budynki tego typu powstały w Niemczech i Holandii, choć później modernizm objął także i Anglię, Francję, Włochy, Polskę, ZSRR oraz Skandynawię. Tworzone wówczas obiekty były przeznaczone głównie dla przemysłu (m.in. Hala Stulecia we Wrocławiu, hala turbin w Berlinie P. Behrensa, giełda w Amsterdamie H.P. Berlagego). Za pierwszy całkowicie modernistyczny obiekt uznaje się fabrykę obuwia Fagus projektu Waltera Gropiusa (1911).
W międzywojniu silnie rozwijało się budownictwo użyteczności publicznej, które stawiało na budowę domów towarowych, kin, stacji, osiedli domów z płaskimi dachami i jednolitą elewacją. Po II wojnie światowej architekci chcieli zapewnić godną i zdrową przestrzeń życiową. Pod koniec lat 60. XX w. zaczęto sięgać po naturalne materiały, takie jak drewno czy kamień oraz dążono do przełamania wcześniejszej szablonowości, technokratyzmu i wypaczonej idei humanizmu.
W Ameryce modernizm w architekturze przypadł na lata 70., kiedy to narodził się funkcjonalizm i zaczęły powstawać liczne przeszklone wieżowce o kubicznej bryle oraz widocznym stalowym szkielecie.
Cechy stylu modernistycznego w architekturze:
Wygląd budynku był ściśle uzależniony od jego przeznaczenia (funkcjonalność obiektów).
Było to podyktowane optymalizacją oraz ekonomizacją projektów wynikającym z postrzegania pracy jako misji na rzecz społeczeństwa przez architektów. Dążyli oni do rozgraniczenia obszarów o różnych funkcjach: handlowej, przemysłowej, mieszkalnej, administracyjnej.
Minimalizm w zakresie zdobień, obejmujący wnętrze i zewnętrzną część budynków.
Używanie stonowanych barw do malowania elewacji, najczęściej bieli oraz pasteli.
Projekty budynków były oparte o kubiczną bryłę, nadając jej tym samym pozory lekkości. Pojawiające się czasem dodatkowe zdobienia w postaci np. okrągłych okien miały podkreślać nowoczesny charakter budynku.
Do wykonywania projektów używano betonu, stali i szkła, które nadawały im surowy wygląd.
Stosowanie płaskiego dachu (ideał ekonomiczności, gdyż można go było wykorzystać np. jako ogród).
Tzw. wolny plan, czyli rzut kondygnacji, który nie został podzielony na odrębne, zamknięte pomieszczenia.
Brak jednolitej formy stylowej.
Nadawanie budynkom cech abstrakcyjnych.
Unikanie symetrii.
Szerokie okna wpuszczające dużo światła, które często były zlicowane z elewacją
Przeszklone elewacje oraz klatki schodowe.
Inspiracja Dalekim Wschodem.
Łączenie wnętrza obiektu ze środowiskiem naturalnym (np. z ogrodem).
Tworzenie centrów miast jako miejsc z wydzielonymi obszarami usługowymi, rekreacyjnymi, handlowymi.
Unikanie wszystkiego, co formalne, normatywne.
Przykłady architektury modernistycznej:
dworce kolejowe z przeszkloną halą peronową z przylegającym budynkiem z poczekalniami, kasami i pomieszczeniami dla pracowników
Opera w Sydney
Muzeum Narodowe Sztuki Zachodniej w Tokio
Okrągły Dom oraz Heimatsiedlung we Frankfurcie nad Menem
Hala Stulecia we Wrocławiu
Techniczny Uniwersytet Helsiński
Robie House w Chicago
były hotel Forum w Krakowie
©® GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA |
