 Ocean Arktyczny
Ocean Arktyczny, nazywany również Morzem Arktycznym lub Oceanem Lodowatym Północnym jest najpłytszym, najmniejszym i prawdopodobnie najmłodszym oceanem na Ziemi. Wcześniej uznawany był za część Oceanu Atlantyckiego. Zlokalizowany jest wokół terenów bieguna północnego w Arktyce. Granicę między Oceanem Arktycznym a Atlantykiem wyznacza Ziemia Baffina i Grenlandia w rejonie Cieśniny Davisa
Największa część Oceanu Arktycznego rozciąga się na obszarze okrągłego basenu o powierzchni około 14 056 000 km². Ze wszystkich stron otaczają go masy lądowe. Na Morze Arktyczne składają się 3 wyraźne baseny, Zatoka Hudsona i szeroki szelf położony na północ od wschodniej Syberii oraz rosyjskiego Dalekiego Wschodu.
Znajdujący się między Ellesmere`a a Wyspami Nowosyberyjskimi podwodny Grzbiet Łomonosowa dzieli główną część Oceanu Arktycznego na dwa baseny: Amerazjatycki (inaczej zwany Basenem Kanadyjskim, Beauforta lub Północnoamerykańskim) o głębokości ok. 4000 m. oraz głęboki na 4000-4500 m.- Euroazjatycki (inaczej Nansena). Na dnie Morza Beauforta znajduje się najniższy punkt Oceanu Lodowatego Północnego mający -4683 m.
Grzbiety: Mendelejewa i Alpha, mieszczące się pomiędzy wyspami Ellesmere`a a Wyspą Wrangla, rozdzielają Basen Amerazjatycki na dwa mniejsze: Basen Makarowa oraz Basen Kanadyjski.
Wyspy Archipelagu Arktycznego oddzielają Basen Baffina (od basenu Kanadyjskiego) oraz Zatokę Hudsona (od pozostałych części Oceanu). W obrębie Oceanu Arktycznego można wyróżnić morza szelfowe: Czukockie, Białe, Lincolna, Karskie, Barentsa, Łaptiewów, Wschodniosyberysjkie; morza umiejscowione w basenach oceanicznych: Beauforta, Baffina, Arktyczne i Norweskie; Zatokę Hudsona.
Linia brzegowa Morza Arktycznego ma długość 45 389 km i usiana jest wieloma zatokami. Największymi wyspami są tu: Grenlandia, Wyspa Ellesmerte`a, Ziemia Baffina, Nowa Ziemia, Wyspa Wiktorii, Wyspa Księcia Walii, Wyspa Banksa, Wyspa Axela Heiberga oraz Spitsbergen.
Prąd Norweski transportuje najwięcej wody do Oceanu Arktycznego. Przez Cieśninę Beringa następuje także wymiana wody z Oceanem Spokojnym. Prąd Wschodniogrenlandzki powoduje największy odpływ wody.
Przyrost warstwy lodu oraz jego topnienie powoduje zmiany temperatury i zasolenia w różnych porach roku.
Na powierzchni Oceanu Arktycznego występuje klimat polarny, kształtowany przez wyże: grenlandzki i arktyczny. Teren ten odznacza się stałymi, ujemnymi temperaturami powietrza, a także niewielkimi rocznymi sumami opadów. Klimat subpolarny cechuje się, czasem wahającymi się, niskimi temperaturami. Średnia dobowa temperatura powietrza w ciągu najcieplejszego miesiąca dochodzi do 10 °C. Podczas późnej kalendarzowej jesieni i wczesną zimy panuje tu noc polarna, w czasie której niebo jest bezchmurne, a warunki pogodowe stabilne. Natomiast w czasie dnia polarnego (lato polarne) występuje tu burze śnieżne i deszcze, zaś pogoda jest mglista oraz wilgotna.
Arktyka stanowi główne źródło zimnego powietrza systematycznie przemieszczającego się w kierunku równika.
Na terenie Oceanu Arktycznego znajduje się delikatny ekosystem, który bardzo wolno się odnawia. Unia Europejska wzięła pod ochronę znajdujące się tam rafy koralowe oraz ograniczyła połów tamtejszych zwierząt morskich. Stworzenia morskie żyją głównie w wolnym oceanie. Należą do nich ryby, skorupiaki, wieloryby i foki. Istnieje tam wiele gatunków nadmorskich ptaków (m.in. puchacze śnieżne, rybitwy popielate, nurzyki), które są świetnie przystosowane do warunków tamtejszej linii brzegowej. Ponadto do fauny zalicza się też niedźwiedzie polarne, wilki, woły piżmowe, zające bielaki czy lisy polarne. Roślinność oceanu stanowi fitoplankton. Wyspy Morza Arktycznego pokrywają mało urodzajne gleby arktyczne, które są w przeważającej części niczym nie porośnięte.
Morze Arktyczne posiada dwa szlaki żeglugowe: Przejście Północno-Wschodnie (wzdłuż wybrzeży Rosji) oraz Północno-Zachodnie (między wyspami kanadyjskiego Archipelagu Arktycznego). Z powodu skucia lodem obu tras w ciągu przeważającej części roku, szlaki te dostępne są jedynie dzięki lodołamaczom.
Arktyka posiada duże złoża gazu ziemnego i ropy naftowej. Oferuje także rudy wielu metali oraz złoża piasku i żwiru. Dlatego też podział terytorialny wód Arktyki jest przedmiotem sporu międzynarodowego.
©® GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA |
