 Morze Bałtyckie
Morze Bałtyckie – geografia i historia
Morze Bałtyckie jest płytkim morzem śródlądowym, znajdującym się na szelfie kontynentalnym w północnej Europie (na Oceanie Atlantyckim). Jest ono często nazywane morzem śródziemnym północnej Europy, gdyż ze wszystkich stron otoczone jest lądem.
Morze Bałtyckie powstało pod koniec plejstocenu, w chwili ustąpienia lądolodu.
Bałtyk jest jednym z najmłodszych mórz należącym do Oceanu Atlantyckiego (ma ok. 12 000 lat). Na przestrzeni wieków czasem tracił on kontakt z Atlantykiem, przeistaczając się w olbrzymie jezioro.
Morze to nazywa się zachodnim bądź wschodnim (zależnie od położenia) oraz bałtyckim. Łączy się ono z Morzem Północnym przez Cieśniny Duńskie (Mały i Wielki Bełt oraz Sund), a także Kattegat Skagerrak. Od północy ogranicza je Półwysep Skandynawski. Granicą Morza Bałtyckiego jest linia przechodząca od północnego cypla Półwyspu Jutlandzkiego (przylądek Grenen) do wyspy Tjörn (Szwecja).
Powierzchnia Bałtyku wynosi 415 tys. km2. Jego objętość to 21,7 tys. km3. Średnia głębokość Morza Bałtyckiego równa jest 52,3 m, zaś maksymalna- 459 m (głębia Landsort). Zasolenie wód waha się od 2 do 12 %. Temperatura w zimie sięga 0º-2ºC, a latem: 9º-22ºC. W zimie Bałtyk pokrywa się lodem i występują na nim mgły.
Leży on w północnej strefie klimatu umiarkowanego. Jego linia brzegowa jest mocno rozwinięta i urozmaicona. Składa się ona z licznych zatok, zalewów, wysp, wysepek oraz półwyspów, rozciągniętych na ok. 8100 km.
Zatoki leżące w obrębie Morza Bałtyckiego to m.in. Botnicka, Ryska, Fińska, Pomorska, Gdańska, Kilońska, Lubecka czy Zalew Kuroński.
Północne wybrzeże Bałtyku jest wysokie i skaliste, południowe zaś- niskie, piaszczyste i miejscami usiane wysokimi wydmami. Wybrzeża środkowej Szwecji, Zatoki Fińskiej oraz Botnickiej posiadają liczne, niewielkie, skaliste wysepki.
Do Bałtyku uchodzi wiele europejskich rzek, np. Wisła, Kemi, Newa, Niemen, Dźwina, Lule, Odra czy Göta.
W dnie Morza Bałtyckie można wyróżnić Basen Bornholmski (na zachodzie, o głębokości do 105 m), którego oddziela od Głębi Gdańskiej (118 m) Rynna Słupska, Basen Gotlandzki (w części środkowej, o głębokości do 459 m) i Basen Zatoki Botnickiej (na północy, o głębokości do 294 m).
Na obszarze Morza Bałtyckiego leży wiele wysp. Do największych z nich należą: Zelandia, Fionia, Bornholm, Falster, Lolland, Wolin, Oladnia, Gotlandia, Hiuma, Sarema, Uznam, Rugia, Als, Langeland, Muhu, Kotlin, Vormsi, Fehmarn, Hailuoto, Wyspy Alandzkie.
Nad Bałtykiem leżą: Dania, Estonia, Szwecja, Finlandia, Litwa, Łotwa, Polska, Rosja i Niemcy. Do jego zlewiska należą także: Norwegia, Czechy i Słowacja.
Morze Bałtyckie – flora i fauna
Flora tego terenu składa się głównie z zielenic, brunatnic oraz trawy morskiej. Faunę Bałtyku reprezentują foki szare, morświny, foki obrączkowane, śledzie, szproty, makrele, dorsze, sandacze, łososie, węgorze, płastugi, głowaczowate (m.in. kur rogacz) małże, skorupiaki, wieloszczety oraz jamochłony.
Morze Bałtyckie – ekologia i gospodarka
Bałtyk jest morzem silnie zanieczyszczonym, ponieważ większość ścieków odprowadzanych jest do niego bez oczyszczenia. Lądowymi źródłami zanieczyszczeń Bałtyku są: rolnictwo, przemysł, motoryzacja oraz gospodarka komunalna, zaś morskimi: żegluga, porty, przemysł wydobywczy i odpady. Skażenia lądowe stanowią 97% wszystkich skażeń i są one emitowane z atmosfery, zrzucane wraz ze spływem rzecznym lub bezpośrednio z brzegu.
Ogromnym problemem Morza Bałtyckiego jest również eutrofizacja. Do tego zjawiska przyczyniają się nadmierne ładunki azotu i fosforu znajdujące się na obszarach lądowych w zlewni Bałtyku.
W 1973 roku zawarto Konwencję Gdańską mówiącą o rybołówstwie i ochronie żywych zasobów Bałtyku oraz Bełtów. Rok później 7 z 9 państw nadbałtyckich zawarło drugą Międzynarodową Konwencję Bałtycką w Helsinkach. Ochrona środowiska morskiego Bałtyku oparta jest na zmniejszaniu emisji zanieczyszczeń oraz edukacji ekologicznej.
Gospodarka Bałtyku opiera się przede wszystkim na rybołówstwie oraz umiarkowanym wydobywaniu złóż gazu ziemnego, ropy naftowej, bursztynu oraz kruszywa budowlanego.
Morze Bałtyckie – turystyka
Turystyka na terenie Morza Bałtyckiego jest bardzo dobrze rozwinięta, podobnie jak tutejsza żegluga. Na tym obszarze występuje wiele ośrodków wypoczynkowych. Głównym portami są tu: Gdynia, Gdańsk, Szczecin, Kilonia, Rostock, Lubeka, Kopenhaga, Kaliningrad, Petersburg, Kłajpeda, Helsinki, Turku, Talin, Ryga, Sztokholm, Aarhus, Göteborg.
©® GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA |
