Bioróżnorodność oceanów
Życie oceanów podlega ciągłym zmianom
Począwszy od linii brzegowej do głębin i od powierzchni aż do dna, oceany na Ziemi ulegają przemianom. Niektóre zmiany są naturalne w zależności od sezonów, jak przechodzące burze, klęski żywiołowe, huragany, tsunami, które niszczą stare podwodne siedliska i tworzą nowe. Również działania człowieka przyczyniają się do tych zmian, jak wprowadzenie obcych gatunków do stref połowów zachwianych przez nadmierną eksploatację oraz zanieczyszczenia wybrzeży morskich. Życie w oceanach również podlega zmianom, czasami w sposób w jaki nie jesteśmy w stanie tego przewidzieć lub kontrolować i często taki, którego nie rozumiemy. Zmiany środowiska naturalnego mogą wpływać pozytywnie lub neutralnie na niektóre gatunki, ale czasami też katastrofalne na żywe zasoby, od których jesteśmy przecież zależni. Wiele zachodzących zmian pozostaje jeszcze niezbadanych. Szacuje się, że co najmniej 750 tysięcy gatunków jest jeszcze do odkrycia, biorąc pod uwagę ogromną różnorodność nieznanych drobnoustrojów. Bez rozwijania podstaw wiedzy na temat życia w morzach i znaczenia poszczególnych gatunków w swoich środowiskach, niemożliwe jest określenie zarówno zmian kiedy one nastąpią, określenia czy są istotne, lub przewidzenia jaki mogą mieć ewentualnie wpływ.
Działający przez 10 lat projekt Census of Marine Life (Spis życia oceanicznego) zakończył się w 2010 roku i stanowić będzie duży krok naprzód w dziedzinie nauk o morzach i oceanach oraz stanu różnorodności biologicznej. Część spośród 2700 naukowców z całego świata wspólnie pracowała dokumentując wzorce różnorodności, morskie zależności i obfitość życia morskiego, odnajdując większe zróżnicowane i większe zależności poprzez migracje i co za tym idzie większe ryzyko, niż wcześniej sądzono. Spis to także pierwsza światowa baza morskiego życia w stosunku do której mogą być mierzone przyszłe zmiany, jak również solidna podstawa wyjściowa do przyszłych prac. Równie ważną rolę pełni ów spis w śledzeniu krytycznych luk w wiedzy o życiu w oceanach oraz spełnia funkcję bodźca do podjęcia nowych inicjatyw badawczych mórz i oceanów.
W ramach Census of Marine Life działały niezależnie od siebie trzy projekty. Naukowcy różnych dziedzin połączyli siły, metody naukowe, warsztaty, badania terenowe i eksperymenty laboratoryjne celem stworzenia i wypracowania modelu kompilacji swoich wyników tak, aby mogły być one prezentowane dla szerszego grona odbiorców, niekoniecznie związanych z uniwersytetami.
Wpływ eksploatacji człowieka na bioróżnorodność oceanów
Najnowsze badania oceanów rzucają nowe światło na problem podstawowych zmian, jakie kryją się w oceanach i dodatkowo posiadają spory potencjał wiedzy o przeszłości naszej planety. Studia regionalne prowadzone na całym świecie, wykazały w ramach Powszechnego Spisu Życia Morskiego, że wszystkie badane regiony napotykają te same zagrożenia różnorodności biologicznej. Wynikają one przede wszystkim z nadmiernych odłowów ryb i zanieczyszczenia, jako głównych zagrożeń oraz z czynników dodatkowych, takich jak obce gatunki inwazyjne, zmiany temperatury, zakwaszenie i niedotlenienie. Nauka dotycząca efektywnego zarządzania zasobami morskimi wymaga posiadania podstawowych informacji historycznych na temat różnorodności gatunków, dystrybucji i liczebności, jak również zrozumienia charakteru i dynamiki sił napędowych w różnych skalach czasowych (rocznych, dekad, stuleci czy tysiącleci). Stąd potrzeba posiadania historycznych danych aby móc wyjaśnić teraźniejsze tendencje oraz prognozować scenariusze na przyszłość - gdzie i kiedy może nastąpić zmiana i jakie zmiany spowodują najgłębsze skutki.
Najnowsze badania dowodzą również, że zmiany wywołane przez człowieka mają jeszcze większy wpływ, gdy działają one sprzężone z siłami natury. Populacja ludzka nadal będzie wzrastać w najbliższych dziesięcioleciach, zwiększając popyt na żywe i nieożywione zasoby wód morskich. Podstawowy problem, jaki wyłania się obecnie to zaspokojenie wymaganiom populacji człowieka przy zachowaniu ekosystemów morskich i dodatkowo pomocy w odzyskanu kondycji zubożonym gatunkom.
Jekie cele stoją obecnie przed naukowcami w trakcie zachodzących zmian?
• Analiza obecnych i historycznych danych celem określenia, w jaki sposób ludzie wpływają na zachwianie bioróżnorodności w oceanach oraz
• Określenie jakie strategie gospodarowania mogą najlepiej pomóc aby zapewnić zrównoważone wykorzystanie globalnych zasobów morskich.
Aby zrealizować te cele niezbędne są odpowiedzi na kluczowe pytania:
• Jak zmieniły się ekosystemy morskie od pierwszej ingerencji człowieka?
• Jakie skutki działalności człowieka wywołały zmiany dla różnych populacji, gatunków, zespołów i ekosystemów?
• Jaki jest charakter i skala procesów/mechanizmów odpowiedzialnych za wywołanie reorganizacji struktury morskiej powodującej zmiany bioróżnorodności prowadzonej pod wpływem człowieka na ekosystemy morskie.
• Jak możemy wykorzystać istniejące i nowe dane do oceny indywidualnych i skumulowanych skutków antropogenicznych na ekosystemy morskie?
• Jak wpłynąć na liczbę i dany gatunek w środowisku naturalnym aby był zdolny do regeneracji lub odparcia naturalnych anomalii i ludzkich zagrożeń?
• Co jest potrzebne aby osiągnąć zrównoważony rozwój? Dlaczego niektóre strategie zarządzania odnoszą sukces w ochronie zmodyfikowanych i wyniszczonych populacji i ekosystemów a inne nie?
• Jakie są strategie ochrony poszczególnych gatunków i ekosystemów i czy są jakieś ogólne wzorce?
Proponowane działania powinny obejmować następujące prace:
- Przeprowadzenie analiz historycznych.
- Analizę wpływu interakcji i synergii człowieka we wszystkich regionalnych ekosystemach morskich.
- Realizacja projektów w sprawie reorganizacji morskiego łańcucha pokarmowego w zakresie zmian bioróżnorodności napędzanych przez presję człowieka.
- Zastosowanie narzędzi wizualizacji do przewidywania scenariuszy wpływu zmian na ekosystemy morskie, w tym na funkcje ekosystemu współpracującego z komponentem tematycznym "Bioróżnorodność i funkcje ekosystemu" oraz na słabo zbadane regiony i ekosystemy morskie przez budowanie globalnej świadomości w tym zakresie.
Najważniejsze rezultaty:
Wydanie publikacji tematycznej "Przeszłość Oceanów" opartej na dwóch globalnych konferencjach w 2012 i 2014 r.; wydanie prac naukowych i książek na podstawie studiów przypadku populacji morskich na morzach północnych, Bałtyku, Morzu Śródziemnym i Morzu Czarnym i w okolicach Nowej Zelandii, syntetyczne publikacje globalne i regionalne na temat przeszłości stanu obecnego i przyszłości różnorodności biologicznej w morzach europejskich, możliwości powrotu zubożonych populacji i ekosystemów na całym świecie oraz łączne efekty działalności człowieka. Inicjatywa 'Life in a Changing Ocean' będzie również prowadzić porównawcze modele zmian kilku wybranych ekosystemów morskich. Rezultaty i wyniki kierowanych projektów będą ogólnodostępne i publikowane za pośrednictwem stron internetowych jako raporty i prezentacje.
GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA |
