Gwara łowiecka, język łowiecki – odmiana języka środowiskowego, gwara myśliwych.
Łowiectwo jest aktywnością, którą człowiek zajmował się od początku swojego istnienia, a która w miarę postępu cywilizacyjnego społeczeństw traciła i traci stopniowo na ważności i znaczeniu, stając się domeną wąskich grup.
Jest naturalne, że w przypadku wąskich, izolowanych społeczności, czy grup wykonujących określoną profesję - z upływem czasu wykształca się w ich obrębie odrębny język środowiskowy, własna mowa, gwara, która usprawnia wzajemne porozumiewanie się i ułatwia przekaz informacji.
Natomiast w przypadku łowiectwa, podobnie jak ma to miejsce w kręgach wielu innych starych i zanikających profesji, zachodzi proces odwrotny - w tych zawężających się kręgach społecznych, obserwuje się zjawisko zachowywania i kultywowania "mowy przodków". Wiele słów i określeń używanych przez dzisiejszych łowców - myśliwych, dbających o tradycje łowieckie, jest dziś dla wielu postronnych osób niezrozumiałe.
Warto przy tym zauważyć, że język łowiecki nie jest też zamkniętym zasobem słów, że wraz z rozwojem - choćby technik łowieckich - pojawiają się w nim nowe słowa i określenia, natomiast terminy stare i dawno już nieużywane odchodzą w zapomnienie. |
| A |
| ambona > stanowisko myśliwskie zbudowane nad ziemią na słupach, czasem na drzewie, |
| anons > głos psa oznajmiający znalezienie zwierzyny, inaczej oszczek, |
| anonser > pies myśliwski głoszący znalezienie zwierzyny, |
| antabka > bączek - uchwyt do mocowania paska broni myśliwskiej, |
| apel > sygnał rozpoczęcia polowania, |
| posłuszeństwo psa myśliwskiego, |
| aportowanie > przynoszenie przez psa myśliwskiego strzelonej zwierzyny lub podstrzałków, |
| automat > broń myśliwska samopowtarzalna, może być śrutowa lub kulowa, |
| awantaż > odchylenie kolby w prawo lub w lewo od osi lufy, |
| B |
| badyle > nogi łosia, jelenia lub daniela, |
| badylarz > łoś byk, o porożu w kształcie krótkiej tyki z długimi palczastymi odnogami, |
| bałamut > pies gończy gubiący trop lub głoszący ptaka, |
| bałuch > hałas, gwar w kniei spowodowany przez naganiaczy, |
| bałuchy > trzeszcze - oczy zająca, |
| bałwanek > kukła dzikiej kaczki, puszczana na wodę wabi inne kaczki, |
| bałyk > czołganie się psa ku wytropionej zwierzynie, |
| baran > samiec muflona, |
| baranek > inaczej kszyk, |
| barłóg > legowisko dzików lub niedźwiedzi, |
| bartnik > niedźwiedź, |
| barwa > farba - krew zwierząt łownych, |
| basior > dorosły samiec wilk, |
| basista > jeleń byk wyróżniający się grubym głosem, |
| bączek > antabka - uchwyt do mocowania paska broni myśliwskiej, |
| bąkać > wydawanie głosu przez psy gończe po znalezieniu tropu, |
| bekowisko > okres godowy danieli lub miejsce godów danieli, |
| berło > drążek na który sadza się ptaka łowczego, |
| biała stopa > teren pokryty śniegiem, |
| bieg > noga dzika, |
| bielenie > zdejmowanie skóry z ubitej zwierzyny, |
| blaski > inaczej trzeszcze - oczy zająca, |
| bobrowanie > przeszukiwanie terenu przez zwierzęta, |
| bobrowisko > osiedle bobrów, |
| bokobrody > kępki dłuższych włosów, wyrastające na policzkach rysia, dzika, jenota, |
| bok > inaczej nadlufka - broń myśliwska o dwóch lufach ułożonych pionowo, |
| broda > narośl pokryta dłuższym włosem, zwisająca pod szyją łosia, dolna część grzywy jelenia byka, pęk piór na szyi głuszca, |
| brok > dawna nazwa bardzo drobnego śrutu, |
| bródka > krótkie piórka ułożone w płaską szczoteczkę, tuż przy nasadzie ogona słonki, |
| bruzda > wgłębienie na tykach poroża jeleniowatych, wgłębienie w profilu gwintowania lufy, |
| buchtowanie > rycie w ziemi przez dziki w poszukiwaniu żeru, |
| buchtowisko > miejsce zryte przez dziki, |
| bukowisko > okres godowy i miejsce godów łosi, |
| bulgot > głos wydawany przez koguty cietrzewia podczas toków, |
| burknięcie > odgłos zrywającego się z ziemi jarząbka, |
| byk > samiec żubra, łosia, jelenia, daniela, |
| byk stadny > jeleń byk, władający chmarą w okresie rykowiska, |
| C |
| cap > samiec kozicy, |
| cewki > nogi sarny, |
| chłyst > młody jeleń byk, który w czasie rykowiska przebywa w pobliżu chmary, |
| chmara > stado żubrów, jeleni, łosi, danieli, |
| chorągwie > inaczej flagi - fragmenty scypułu zwisające z tyk jelenia w czasie wycierania, |
| chrap > głos łosia byka w czasie bukowiska, |
| chrapanie > głos wydawany przez słonkę w trakcie lotu godowego (ciągu), |
| chrapy > nozdrza żubra, zwierzyny płowej, muflona, kozicy, |
| chyb > długa i gęsta szczecina na grzbiecie dzika, |
| ciąg > przelot dzikich kacze lub gęsi na wodę rano lub wieczorem, loty godowe słonek |
| ciągnięcie > powolne poruszanie się, wędrowanie żubrów, zwierzyny płowej, muflonów, |
| ciec > ucieczka piesza kuraków, |
| ciecier > cietrzew kogut, |
| ciecieruk > młody cietrzew kogut |
| cieciorka > kura cietrzewia, |
| cieczka > okres godowy lisów, wilków, borsuków, jenotów, psów, |
| cieki > nogi ptaków, kuraków, |
| cielę > żubr, jeleń, daniel w pierwszym roku życia, |
| cuch > węch psa myśliwskiego, |
| czarna stopa > teren pozbawiony pokrywy śnieżnej, |
| czemchanie > wycieranie poroża ze scypułu, |
| czternastak > jeleń byk o siedmiu odnogach na każdej tyce, |
| czterodwudziestak _ jeleń byk mający po dwanaście odnóg na każdej tyce, |
| czochrać się > wycieranie o drzewa jeleni lub dzików, |
| czuszykanie > głos wydawany przez koguta cietrzewia podczas toków, |
| czyrykanie > głos wydawany przez zwołujące się kuropatwy, |
| D |
| darniak > samiec sarny (rogacz) o wybitnie słabych parostkach i małej tuszy, |
| daszek > posyp - paśnik dla kuropatw lub bażantów, |
| dławienie > duszenie zwierzyny przez drapieżniki czworonożne, |
| dołowanie > umieszczanie strzałów poniżej miejsca celowania, |
| dubeltówka > śrutowa broń myśliwska o dwóch lufach ułożonych poziomo obok siebie, |
| dublet > ustrzelenie dwóch sztuk zwierzyny dwoma kolejnymi strzałami, |
| dwudwudziestak > jeleń byk noszący wieniec o jedenastu odnogach na jednej tyce, |
| dwudziestak > jeleń byk o dziesięciu odnogach na jednej tyce, |
| dwudziestka > śrutowa broń myśliwska kaliber 20, |
| dwunastak > jeleń byk o sześciu odnogach na jednej tyce, |
| dwunastka > śrutowa broń myśliwska kaliber 12, |
| dwururka > inaczej dubeltówka, |
| dyndować > o lisie, borsuku wilku lub jenocie - biec truchtem, |
| dziesiątak > jeleń byk o pięciu odnogach na jednej tyce, |
| dzikarz > pies myśliwski używany do polowań na dziki, |
| dziwerówka > strzelba myśliwska o lufach wykonanych ze stali damasceńskiej, |
| E |
| ekspres > łamana broń myśliwska kulowa o dwóch lufach, |
| elaboracja > własnoręcznie wykonywanie śrutowej amunicji myśliwskiej, |
| eżektor > wyrzutnik łusek w myśliwskiej broni łamanej, |
| F |
| fafle > obwisłe górne wargi psa myśliwskiego - wyżła, |
| fajki > kły dzika rosnące w górnej szczęce, |
| farba > krew zwierzyny, |
| farbować > zostawiać krew na tropie, |
| fartuszek > pęk jasnych włosów przy sromie sarny, |
| fiołek > gruczoł zapachowy u lisa, znajdujący się przy nasadzie ogona, |
| fladrować > zakładać fladry, |
| fladry > sznury z czerwonymi szmatkami, służą do polowań na wilki, |
| flagi > fragmenty scypułu zwisające z tyk jelenia w trakcie wycierania poroża, |
| flanka > skrzydło myśliwych zagięte w kierunku miotu, |
| flankować > obstawiać stanowiska na flankach, |
| flinta > inne określenie strzelby myśliwskiej, |
| fuzja > inne określenie strzelby myśliwskiej, |
| M |
| maisz, maiż > młody niedoświadczony ptak łowczy, |
| majak > czółno zamaskowane trzciną lub gałęziami, do polowań na ptactwo wodne, |
| malowanie > wycieranie się dzików i jeleni o drzewa po wyjściu z babrzyska, |
| mamrotanie > mruczenie niedźwiedzia, |
| marcowanie > okres godowy u rysia i żbika, |
| marczak > zając urodzony w marcu, |
| markowanie > zaznaczanie przez wyżła obecności zwierzyny, |
| marmurek > białe plamy na sterówkach ogona głuszca, |
| matecznik > bezpieczna ostoja zwierzyny, |
| medalion > spreparowana głowa z szyją ptaka lub ssaka, |
| mener > przewodnik psa myśliwskiego, |
| michałek > dubelt, pochodzący z drugiego lęgu, |
| mieszek > wabik na przepiórki, |
| mięsiarz > pogardliwe określenie myśliwego za wszelką cenę dążącego do zdobycia zwierzyny, |
| mikita > lis, |
| mikot > wabik do wabienia kozłów, |
| miot > część terenu z którego naganka pędzi zwierzynę podczas polowania zbiorowego, |
| młode zwierząt ssących urodzone z jednej ciąży, |
| młódka > młody ptak łowczy, |
| mnich > jeleń byk o porożu w kształcie niskich guzów, |
| molet > nacięcia matujące powierzchnię szyny lub nasadę muszki w myśliwskiej broni palnej, |
| morda > pysk drapieżników, |
| możdżeń > wyrostek kostny na czaszce jeleniowatych na którym nasadzane jest poroże, |
| murzyn > młody kogut cietrzew, |
| muszla > przyrząd do wabienia jeleni byków w okresie rykowiska, |
| myłkus > samiec zwierzyny płowej o porożu wyraźnie zniekształconym, |
| myszka > młody piżmak, |
| N |
| nadlufka > broń myśliwska o lufach ułożonych pionowo, |
| nadoczniak > druga odnoga wieńca jelenia byka lub łopaty daniela, |
| naganiacz > pomocnik myśliwego, którego zadaniem jest naganianie zwierzyny, |
| naganka > grupa naganiaczy współpracujących ze sobą na polowaniu zbiorowym, |
| na pomyka > sposób polowania na zające, polegający na tym, że myśliwy idzie przed siebie i strzela do napotkanej zwierzyny, |
| narogi > jadalne narządy wewnętrzne zwierzyny grubej, |
| narzynacz > pies myśliwski szarpiący i gryzący ubitą zwierzynę, |
| nazimek > młody zając urodzony w jesieni, |
| nemrod > żartobliwa nazwa myśliwego, |
| niedokuna > młoda kuna, |
| niedolisek > młody lis, |
| niedostęp > cecha tropu jeleniowatych, odcisk tylniego badyla nie dosięga odcisku przedniego badyla, |
| niekoronny > jeleń byk noszący wieniec, którego tyki nie mają koron, |
| nielot > młody ptak nie umiejący latać lub dorosły w okresie pierzenia, |
| nogawice> gęste upierzenie na zgrzebłach głuszca, |
| norowce > psy myśliwskie przeznaczone do pracy w norach, |
| nurek > ptak łowczy potrafiący atakować od spodu, |
| O |
| obciąć > ustalić za pomocą tropienia obecność zwierzyny w miocie, |
| obcierka > strzał raniący powierzchownie zwierza, |
| objazd > sposób polowania szczególnie na lisa, polegający na objeżdżaniu |
| znajdującej się na polu zwierzyny tak aby zbliżyć się na odległość strzału, |
| obkładanie > przeszukiwanie przez psa myśliwskiego pola w celu wystawienia lub wypłoszenia ptactwa, (inaczej okładanie), |
| oczniak > pierwsza od róży odnoga wieńca jelenia i łopaty daniela, |
| oczyć > rozglądanie się zwierzyny, |
| odbić > odłączyć się od stada, |
| odkapturzyć > zdjąć kaptur z głowy ptaka łowczego, |
| odnoga > odgałęzienie tyki w porożu jeleniowatych, |
| odprawa > nagroda dla psów gończych w postaci patrochów upolowanej przy ich pomocy zwierzyny, |
| odprzodówka > dawna broń myśliwska ładowana od przodu, |
| odtrąbić > grać na sygnałówce, sygnały zakończenia polowania lub na śmierć ubitej zwierzyny, |
| odtylcówka > broń myśliwska ładowana od tyłu, |
| odwiatr > woń wydzielana przez strzeloną zwierzynę, |
| odyniec > samiec dzika powyżej 4 lat, |
| odzew > odezwanie się na trąbce, w odpowiedzi na sygnał myśliwski, |
| oganiać > obieganie przez jelenia byka chmary łań w czasie rykowiska, |
| okno > otwór wejściowy do nory lisa, |
| omyk > ogon zająca, |
| opalone > brązowe lub czarne zabarwienie oręża dzika i haków jelenia, |
| opolować > objąć polowaniem część łowiska, |
| oręż > trofeum myśliwskie z dzika - szable i fajki, czasem wieniec jelenia, |
| organista > młody jeleń byk, który pierwszy rozpoczyna rykowisko, |
| osacznik > dawna nazwa naganiacza, |
| osada > łoże, |
| osadzanie zwierzyny > zatrzymywanie w miejscu zwierzyny przez psa, |
| osiadła > zwierzyna, która nie zmienia swojej ostoi, |
| osiemnastak > jeleń byk o dziewięciu odnogach na każdej tyce, |
| oskrzydlić > postrzelić ptaka w skrzydło, |
| osmużać > obielić zająca lub królika (ściągnąć skórę), |
| ostatni kęs > włożony w pysk strzelonej zwierzyny fragment złomu, |
| ostęp > część lasu z ostoją zwierzyny, |
| ostoja > teren stałego przebywania zwierzyny, |
| ostroga > wyrostek z tyłu odnóży kuraków, pierwszy sęk łopaty daniela, |
| ostrolotka > trofeum z jednej z lotek w skrzydle cietrzewia i słonki, |
| ostry > o psie - cięty, |
| oszczek > szczekanie psa myśliwskiego, sygnalizującego znalezienie lub wytropienie zwierzyny, |
| oślada > trop kury na śniegu, |
| otok > długa smycz służąca do prowadzenia psa myśliwskiego, |
| otrąbić > ogłosić koniec polowania sygnałem myśliwskim, |
| otropić > ustalić miejsce przebywania zwierzyny za pomocą tropów, |
| owca > samica muflona, |
| ósmak > jeleń byk z wieńcem o czterech odnogach na każdej tyce, |
| P |
| padać w ogniu > zwierzyna, która po strzale pozostaje na miejscu, |
| pancerz > upierzenie piersi głuszca, |
| zewnętrzna powłoka pocisku kulowego, |
| twardy łój pod skórą karku i grzbietu odyńca w okresie huczki, |
| paprać się > piaskowa kąpiel ptaków, |
| paprzysko > miejsce piaskowych kąpieli ptaków, |
| paradoks > gwintowanie końca lufy w broni śrutowej, |
| parasol > typ paśnika dla zwierzyny w kształcie parasola, |
| parkot > woń jelenia byka podczas rykowiska, |
| parkoty > okres godowy zajęcy, |
| parostki > poroże sarny kozła, |
| pasynek > odnoga na łopacie łosia, |
| paszcza > otwór gębowy niedźwiedzia, rysia, wilka i psa, |
| paśnik > urządzenie łowieckie do zadawania karmy zwierzynie, |
| patrochy > niejadalne wnętrzności zwierzyny, |
| patroszenie > usuwanie wnętrzności strzelonej zwierzyny, |
| patry > inaczej trzeszcze, oczt zająca, |
| perły > zgrubienia i wyrostki na tykach jelenia i rogacza, |
| perukarz > kozioł o porożu zdeformowanym w kształcie narośli, zwykle pokrytej scypułem, związane z utratą jąder, |
| pędzel > inaczej wiecheć - kiść włosów na organach płciowych byka, tryka i dzika, |
| pędzelek > kępka włosów na uchu rysia, |
| pędzenie > naganianie zwierzyny przez nagankę w kierunku myśliwych, |
| pętla > krótkie rzemyki służące przytrzymaniu ptaka łowczego, splątane tropy zająca na śniegu, |
| pianie > wydawanie ostrego głosu przez koguta bażanta, |
| piastun > młody niedźwiedź, samiec pozostający z matką do następnego roku, |
| pielesz > gniazdo ptaka drapieżnego, |
| pień > wyrostek kostny na czole samców zwierzyny płowej, na którym osadzone jest poroże, |
| pierzenie się > wymiana upierzenia u ptaków, |
| pies > samiec borsuka, lisa i jenota, |
| pióra > patrz chyb, |
| piórko malarskie > ostrolotka u słonki, |
| piórkować > dobijać postrzelonego ptaka, |
| pióro > nazwa ptactwa łownego, |
| piston > inaczej kapiszon - spłonka, |
| pistonówka > strzelba kapiszonowa, |
| piszczałka > wabik na jarząbki, |
| piszczeć > wydawanie głosu przez kozę, |
| plusk > kielnia - ogon bobra, |
| płaszcz > pancerz - zewnętrzna powłoka pocisku kulowego, |
| płochacz > pies myśliwski do płoszenia zwierzyny z zarośli, |
| płowa zwierzyna > jelenie, sarny, łosie i daniele, |
| pniaki > haki - grandle, |
| pochwa > futerał na głownię białej broni myśliwskiej, |
| pocisk > rażąca część naboju myśliwskiego, |
| podchód > sposób polowania, podchodzenie zwierzyny na odległość strzału, |
| podeszwa > spód stopy niedźwiedzia, |
| podrywać się > zrywanie się ptaków do lotu, |
| podjazd > rodzaj polowania, polegający na podjeżdżaniu do zwierzyny przez myśliwego furmanką lub saniami, |
| podkładacz > myśliwy, który naprowadza psy na trop zwierzyny, |
| podkowa > brązowy łuk na piersi kuropatwy, |
| podlot > młody ptak, zaczynający latać, |
| podpórka > laska lub rozwidlony drążek do podparcia broni przy strzale, |
| podprowadzać > zaprowadzić myśliwego na spotkanie ze zwierzyną, |
| podryw > sposób polowania, polegający na strzelaniu do ptactwa płoszonego przez samego myśliwego, |
| podstrzelić > strzelać do zwierzyny wychodzącej na sąsiada, podczas polowania zbiorowego, |
| poduszka > baka - wypukłość na kolbie broni myśliwskiej, do której przykłada się policzek, |
| pojedynek > samiec zwierzyn, wiodący samotny tryb życia, |
| pokot > rozkład - ogół zwierzyny ubitej na polowaniu, |
| upolowana zwierzyna, ułożona wg określonych zasad, |
| polano > wiecha - ogon wilka, |
| pole > teren na którym odbywa się polowanie, rok pracy psa myśliwskiego, |
| położyć > upolować celnym strzałem, |
| pomiatać > wydawać potomstwo, u psów, borsuków, wilków i lisów, |
| pomruk > głos wydawany przez jelenia byka i borsuka, |
| pomykać > biec (o lisie, zającu i króliku), |
| ponowa > świeży opad śniegu, |
| poprawka > drugi strzał do tej samej zwierzyny, |
| poroże > wyrostki kostne, nasadzane na możdżeniach u jeleniowatych, zrzucane corocznie i ponownie nasadzane, |
| poryk > jednorazowy, głośny ryk jelenia byka, |
| posadzić > strącenie zdobyczy na ziemię przez ptaka łowczego, |
| poskromić > zmusić ptaka łowczego do poddania się woli układającego, |
| posoka > farba - krew zwierzyny grubej, |
| posokowiec > pies myśliwski pracujący na farbie, |
| postrzał > miejsce trafienia zwierzyny, |
| postrzałek > zwierz raniony, |
| posyp > daszek - paśnik dla kuropatw lub bażantów, |
| posznurować > o lisie pobiec prosto, |
| prawka > prawa lufa broni myśliwskiej, |
| prosić się > wydawanie potomstwa przez lochę, |
| prośna > ciężarna locha, |
| prowadzenie > przewodzenie stadu, opieka samicy nad potomstwem, przesuwanie lufy za poruszającym się celem, |
| przechera > sprytny lis, |
| przecinka > wycięta w lesie wizura lub ścieżka, |
| przelatek > dzik urodzony w ubiegłym roku, |
| przelot > patrz ciąg - loty na żerowiska, wiosenne i jesienne wędrówki ptaków do miejsc lęgowych lub na zimowiska, |
| przełaj > w dawnej Polsce, jeden z ciężarów łowieckich, polegający na pilnowaniu zwierzyny zmieniającej swoją ostoję, |
| przesadzić > przeskakiwanie zwierzyny przez linię myśliwych, |
| przesmyk > stałe miejsca przechodzenia zwierzyny zmieniającej ostoję, |
| przestęp > trop jelenia charakteryzujący się tym, że odcisk tylnego badyla przekracza odcisk badyla przedniego, |
| przetrzebić > zmniejszyć znacznie liczbę zwierzyny, |
| przewód > kanał w lufie, |
| przeziernik > przyrząd celowniczy z otworem w środku, zastępuje szczerbinkę, |
| przezimek > zwierzyna urodzona poprzedniego roku, |
| przodownica > łania, locha, owca prowadząca chmarę, watachę, stado, |
| przybitka > korek z wojłoku lub tektury oddzielający śrut od prochu, |
| przyrzut > szybkie przyłożenie broni do ramienia, |
| przyspiesznik > urządzenie ułatwiające oddanie precyzyjnego strzału, |
| przystrzelanie broni > wyregulowanie przyrządów celowniczych, |
| ptak łowczy > drapieżny ptak, używany do polowań, |
| ptaszarnia > pomieszczenie dla ptaków łowczych, |
| ptaszniczka > długa myśliwska broń palna, używana do polowań na ptaki, |
| pudło > chybiony strzał, |
| puller > obsługujący maszyny do podawania rzutków, |
| pyza > nos żubra i łosia, |
| R |
| racica > rozdwojone kopyto zwierzyny płowej, żubra, kozicy, muflona i dzika, |
| raciczki > szpile - wyrostki rogowe znajdujące się powyżej racic, |
| rakieta > zaznaczenie strzału komorowego przez zwierzynę płową, podskok, |
| rant > kryza, |
| rapcie > racice dzika, |
| rapeta > noga dzika, |
| remiza > porośnięty krzewami i drzewami teren wśród pól, |
| repetier > powtarzalna, kulowa broń myśliwska, |
| repetować >przeładować broń po oddaniu strzału, |
| roczniak > jednoroczne zwierzę, |
| rogacz > kozioł - samiec sarny, |
| rogi > kostne wyrostki z pochwami rogowymi na kościach czołowych żubra, kozicy i muflona, |
| rogować > uderzać rogami, dotyczy równierz zwierzyny płowej, |
| rohatyna > dawna myśliwska broń drzewcowa, |
| rojst > bagniste i grząskie miejsce, zwykle ostoja łosia, |
| rosochy > poroże łosia łopatacza, |
| rozbić się > rozproszyć, np. stado kuropatw czy wataha dzików, |
| rozdęcie > uszkodzenie lufy polegające na rozszerzeniu średnicy lufy, |
| rozerwanie > uszkodzenie lufy polegające na miejscowym rozerwaniu jej, |
| rozkład > patrz pokot, |
| rozładowanie > wyjęcie naboi z komory nabojowej i magazynka, |
| rozłoga > rozpiętość tyk poroża zwierzyny płowej, |
| rozrzut > odchylenie pocisków od idealnego toru, |
| rozpórka > prawidło do suszenia skór zwierząt futerkowych, |
| róg > wabik na jelenia, trąbka myśliwska, wyrostek czołowy u pustorogich, |
| róża > pierścień kostny otaczający tykę u nasady w porożu zwierzyny płowej, |
| róża daszkowa > róża o spadzistym kształcie, |
| ruja > okres godowy, |
| rujka > głos wydawany przez byka łosia podczas pokrywania klępy, |
| rujowisko > zagłębienie w ziemi wykonane przez daniela, w którym odbywa się krycie łań, |
| rusznikarz > rzemieślnik, zajmujący się wyrobem lub naprawą broni palnej, |
| ruszyć > wypędzić zwierzynę z ostoi, |
| rwać się > zrywanie się ptactwa, |
| ryczeć > wydawanie głosu przez jelenie byki podczas rykowiska, |
| ryk > głos jelenia byka podczas rykowiska, |
| rykoszet > odbicie się kuli lub śrutu od przeszkody, zmieniające kierunek lotu pocisku, |
| rykowisko > okres godowy jeleni, |
| rzucać > wydawać potomstwa, |
| rzutek > krążek z łupliwego materiału, będący celem przy strzelaniu sportowym z myśliwskiej broni śrutowej, |
| rzutkarz > strzelający sportowo do rzutków, |
| S |
| sady > zlatywanie się w jedno miejsce kaczek, |
| sadlisty > zwierzyna obrośnięta tłuszczem, |
| sadowić umieszczać ptaka łowczego na berle, |
| sadzić > szybki bieg zwierzyny, |
| sagalasówka > dawna broń myśliwska, z końca XVIII wieku, |
| sak > rodzaj sieci do łapania ptaków, |
| samopał > kłusownicza broń, działająca samoczynnie po potrąceniu przez
przechodzące zwierzęta, |
| samura > locha, |
| sarnina > dziczyzna z sarny, |
| scypół > owłosiona, bogato ukrwiona skóra porastająca tworzące się poroże jeleniowatych, |
| sekundowanie > naśladowanie przez wyżła innego, który wystawia zwierzynę, |
| selekcjoner > myśliwy posiadający uprawnienia do wykonywania odstrzału selekcyjnego, |
| selekt > sztuka przeznaczona do odstrzału selekcyjnego, |
| sęk > wyrostek na łopacie daniela i łosia, |
| sfora > rzemień do prowadzenia psów gończych, kilka lub kilkanaście psów gończych, |
| siać >duży rozrzut broni myśliwskiej, |
| siąg > rozpiętość skrzydeł ptaków, |
| sidło > kłusownicza pętla do łapania zwierzyny, |
| siekaniec > używane zamiast śrutu drobne kawałki ołowiu lub innego metalu, |
| sierść >uwłosienie zwierzyny, określenie zwierzyny płowej i dzików przy układaniu pokotu, |
| sietnik > mający pieczę nad sieciami w dawnej służbie łowieckiej, |
| siodło > biała plama po obu stronach grzbietu muflona, |
| siuta > koza, |
| skałka > w broni skałkowej, krzemień do krzesania iskier, |
| skałkówka > dawna broń myśliwska, odpalana iskrą ze skałki, |
| skarmiać > zużycie karmy do karmienia zwierzyny, |
| skład > postawa strzelecka myśliwego, |
| składać się > podniesienie broni do dołka strzeleckiego, |
| składność broni > dopasowanie broni do myśliwego, |
| skłuć > dobić kordelasem postrzałka, |
| skłusować > pozyskać nielegalnie zwierzynę, |
| skoki > nogi zająca, część nóg ptaka, |
| skolenie > głos lisa, |
| skrocz > kłus łosia, polegający na równoczesnym posuwaniu obu lewych badyli, a następnie obu prawych, |
| skrom > tłuszcz zająca i królika, |
| skromny > tłusty, |
| skrzekot > niepłodny mieszaniec cietrzewia i głuszca, |
| skrzydła > flanki - ustawiane pod kątem prostym do linii myśliwych, krańcowe stanowiska, |
| słuchy > uszy dzika, zająca i królika, |
| słupek > siad na tylnych skokach zająca lub królika, |
| smuż > skóra zająca i królika, |
| smycz > rzemień lub linka do prowadzenia psa przy nodze, |
| sokolarnia > miejsce hodowli ptaków łowczych, |
| sokolnictwo > układanie i polowanie z ptakami łowczymi, |
| sokolnik > polujący z ptakami łowczymi lub je układający, |
| solnik > lizawka, |
| spadły > słaby wychudzony zwierz, |
| spałowanie > zdzieranie zębami przez jelenie, łosie i daniele, kory z drzew, |
| spłonka > część naboju myśliwskiego, służąca do zapalenia prochu, |
| spudłować > nie trafić do zwierzyny, |
| spust > język spustowy broni myśliwskiej, |
| spuścić > zwolnić psa z otoku lub smyczy, zestrzelić lecącego ptaka, |
| stanowić > zatrzymanie przez psy gonionego zwierza, dające możliwość dojścia i oddania strzału myśliwemu, |
| stanowisko > miejsce gdzie myśliwy oczekuje na zwierza, |
| starka > samica ptaka wodząca młode, |
| staśmienie wieńca > silnie spłaszczone tyki poroża jelenia, |
| stawka > noga lisa i borsuka, |
| stękanie > głos byka jelenia i łosia, przypominający stękanie, |
| stopa > określenie powierzchni ziemi podczas polowania, |
| stopka > zakończenie kolby broni myśliwskiej, |
| stożek przejściowy > zwężanie się przewodu lufy za komorą nabojową, |
| stójka > zatrzymanie się psa legawego, w charakterystycznej pozie, przed zwietrzoną zwierzyną, |
| strąbić > zwołać myśliwych za pomocą trąbki, |
| stroik > wabik na ptaki, |
| strugi > przednie siekacze zająca i królika, |
| strychulec > krótko obcięty ogon wyżła niemieckiego, |
| strzałowe > opłata za pozyskaną zwierzynę, |
| strzelba > śrutowa broń myśliwska, |
| strzelony > zwierz trafiony śmiertelnie, |
| strzyc > obgryzać rośliny, nadstawiać uszu, |
| strzyże > wąsy zająca, |
| suka > samica psa, lisa, jenota lub borsuka, |
| suknia > sierść zwierzyny płowej i dzika, |
| sygnałówka > myśliwska, metalowa trąbka do grania sygnałów myśliwskich, |
| syk > jeden z głosów cietrzewia, wydawany podczas toków, |
| sylwetka > obrys zwierza, |
| szabas > przerwa w tokach cietrzewia podczas wschodu słońca, |
| szable > dolne kły dzika, |
| szarak > zając, |
| szarawary > długie włosy obrastające uda ssaków drapieżnych, |
| szarża > atak dzika, |
| szczecina, szczeć > włosy na ciele dzików, |
| szczek > głos wydawany przez psy, lisy i sarny, |
| szczenna > ciężarna suka, |
| szczerbinka > część przyrządów celowniczych otwartych na lufie broni myśliwskiej, |
| szczotki > igły - piórka u nóg koguta głuszca w okresie godowym, |
| szczuć > gonić zwierzynę chartami, |
| szczwacz > układacz chartów i ogarów, |
| szczwać > polować z chartami, |
| szczwany > zwierz doświadczony, chytry, |
| szczypce > dawniej kleszcze do łapania borsuków żywcem, |
| szesnastak > jeleń byk o ośmiu odnogach na tykach, |
| szesnastka > broń śrutowa, kaliber 16, |
| szlak > droga, którą często ciągnie zwierzyna, |
| szlakować > tropić zwierzynę, |
| szlifowanie > czyhitanie, głucha pieśń - ostatnia zwrotka pieśni głuszca, |
| sznur > trop wilka lub lisa, |
| sznury > fladry, |
| szpicak > samiec zwierzyny płowej w pierwszym porożu w kształcie szpiców, |
| szpile > raciczki, |
| szpilki > igły, |
| szpony > palce ptaków drapieżnych, uzbrojone w pazury, |
| sztucer > myśliwska broń kulowa, |
| sztuka > pojedynczy zwierz, |
| szyć > strzelać wiele razy, |
| szdlarz > samiec jeleniowatych o porożu bez odnóg, |
| szydło > ostre zakończenie tyk jelenia byka i kozła, tyka jeleniowatych pozbawiona odnóg, |
| szyjka > najwęższa część łoża, służąca za uchwyt broni, |
| szyna > połączenie luf broni myśliwskiej śrutowej lub kombinowanej, |
| ściągać > wolne dochodzenie psa do zwietrzonej zwierzyny, zrywać strzeloną zwierzynę, |
| ścinka > sierść zwierza obcięta kulą w miejscu trafienia, |
| ślad > dawniej trop, znak pozostawiony przez zwierzynę, poza tropem, |
| śladować > tropić, |
| ślepia > oczy drapieżników, |
| ślimy > rogi muflona, |
| śrut > ołowiane kulki, stanowiące pocisk naboju śrutowego, |
| śrutówka > myśliwska broń śrutowa, |
| świeca > pionowy lot śmiertelnie postrzelonego ptaka, rakieta - skok zwierzyny płowej, rażonej strzałem na komorę, |
| świece > oczy zwierzyny płowej, |
| świst > głos wydawany przez wydry w okresie godowym, ostrzegawczy głos wydawany przez muflony, kozice i tchórze, odgłos skrzydeł przecinających powietrze, |
| świstanie > głos wydawany przez słonkę w czasie ciągu, |
| T |
| tabakiera > zakończenie ryja dzika, |
| tabun > duże stado dzikich gęsi lub kaczek, |
| talerz > lustro, chusteczka, serwetka - biała plama na zadzie jeleniowatych, |
| tarzać się > kąpać się w piasku, dotyczy jeleni i dzików, |
| tarzawisko > suche, piaszczyste miejsce, w którym tarzają się jelenie i dziki, |
| tchórek > fretka, |
| teriery > grupa psów myśliwskich, używana do polowań jako dzikarze, płochacze i norowce, |
| toki > gra godowa ptaków, |
| tokowik > ptak, który pierwszy odzywa się na tokowisku, |
| tokowisko > sadowisko - teren na którym ptaki odbywają gody, |
| ton główny > korkowanie - trzecia zwrotka pieśni głuszca, |
| trafić > ubić zwierzynę celnym strzałem, |
| trąbka brzozowa > wabik na łosia, |
| trelowanie > druga zwrotka pieśni głuszca, |
| tresura > układanie psa myśliwskiego, |
| trofeum > spreparowane części zwierzyny łownej, |
| trojak > trójlufka, |
| troki > pętle, rzemienne lub sznurowe, do noszenia ubitego ptactwa, |
| trop > odciski stóp zwierząt na śniegu lub na ziemi, |
| tropienie > śledzenie zwierzyny po tropach, dochodzenie postrzelonej zwierzyny, |
| trop sfarbowany > trop farbującej zwierzyny, |
| trop wejściowy > trop prowadzący do tropionego miotu, |
| trop wyjściowy > trop prowadzący na zewnątrz tropionego miotu, |
| trójlufka > trzylufowa broń myśliwska, |
| tryplet > trzy celne strzały jednego myśliwego do różnych celów, |
| trzebienie > usuwanie jąder ubitej zwierzynie, |
| trzeszcze > bałuchy, blaski - oczy zająca, |
| trzewik > skórzana, czasem gumowa nakładka na kolbę, służąca do przedłużenia kolby lub amortyzowania odrzutu, |
| trzymać > osaczenie zwierzyny przez psy myśliwskie, |
| tumak > kuna leśna, |
| turzyca > sierść zająca i królika, nazwa zajęcy i królików, |
| tusza > ciało ubitej zwierzyny grubej, |
| tuszka > ciało ubitej zwierzyny drobnej, |
| tyka > główna część poroża jeleniowatych, |
| U |
| ubić > ustrzelić zwierzynę, |
| ubranie > ubarwienie ptaków, |
| uciąć > nagle przerwać pieśń tokową, |
| udziec > udo zwierzyny grubej, |
| ukrócić > przyzwyczaić ptaka łowczego do ludzi, psów i koni, |
| unosić > przyzwyczaić ptaka łowczego do przebywania na ręce sokolnika, |
| uperlenie > wyrostki kostne pokrywające tyki kozła i jelenia byka, |
| upolować > zdobyć zwierzynę w czasie polowania, |
| uroczysko > odludne miejsce w knieji, część łowiska, |
| usmoł > dzik o sukni oblepionej żywicą, |
| ustrzelić > ubić zwierzynę, |
| uszy > czuby z piór wyrastające z tyłu głowy samca bataliona, |
| uwabić > nauczyć ptaka łowczego powracania na rękawicę, |
| W |
| wab > wabienie - naśladowanie przez myśliwego głosów zwierząt lub ptaków, mające na celu zbliżenie się lub sprowokowanie do odezwania się, |
| wabidło > przyrząd do wabienia ptaka łowczego, |
| wabik > przyrząd do wabienia zwierzyny łownej, |
| wachlarz > ogon koguta głuszca, |
| wadera > wilczyca - samica wilka, |
| waga > stała ścieżka zwierzyny, |
| walić >iść na myśliwego, |
| warchlak > dzik w pierwszym roku życia, |
| warczenie > odgłosy wydawane przez rysia w okresie godów, |
| warowanie > pozycja psa, leżenie, |
| wataha > stado wilków lub dzików, |
| wąsacz > stary kogut dropia, |
| wąsy > długie pióra przy dziobie koguta dropia, |
| węglarz > lis o ciemnym ubarwieniu pyska i stawek, |
| wiara myśliwska > grupa myśliwych, |
| wiatr > węch psa myśliwskiego, zapach zwierzyny, |
| widlica > rozwidlenie odnogi lub tyki u jeleniowatych, |
| widłak > jeleń byk lub kozioł mający na tyce dwie odnogi, |
| widłówka > młoda kuropatwa po utracie środkowych sterówek, |
| wiecha > polano, |
| wiecheć > pędzel, |
| wieczny ósmak > jeleń byk, który z roku na rok powtarza poroże w formie ósmaka, |
| wielotykowiec > jeleń byk lub rogacz o porożu składającym się z więcej niż dwóch tyk, |
| wieniec > poroże jelenia byka, |
| wieniec koronny > wieniec zakończony koronami, |
| wieniec jednostronnie koronny > wieniec z koroną na jednej tyce, |
| wietrznik > nos zwierząt drapieżnych i psa, |
| wietrzyć > badać otoczenie za pomocą węchu, |
| wilczek > młody wilk, |
| wilczura > futro z wilczych skór, |
| wilczyca > wadera - samica wilka, |
| wilczy chód > sposób poruszania się watahy wilków, polegający na stawianiu łap dokładnie w trop pierwszego wilka, |
| wilczy dół > stosowana dawniej pułapka na zwierzynę, głównie wilki, |
| wiosła > nogi ptaków wodnych, |
| wizurka > przecinka w lesie, umożliwiająca obserwację lub oddanie strzału, |
| wlot > miejsce trafienia zwierzyny, |
| włóczka > wleczenie zabitego zwierzęcia w celu stworzenia tropu, do szkolenia psa lub zwabienia drapieżników, |
| włóczenie > znoszenie przez borsuka ściółki do wyścielenia nory, |
| wnyk > pętla do łapania zwierzyny przez kłusowników, |
| wodzić > prowadzić młode, |
| wtok > wgłębienie w łusce naboju kulowego, |
| wybębnić > wypłoszyć zwierzę z dziupli przez stukanie w pień drzewa, |
| wybijak > przyrząd do wybijania spłonki z łuski pocisku śrutowego, |
| wyciąg > urządzenie do wyciągania łuski z komory nabojowej, |
| wycie > głos wilka, |
| wyciec > ucieczka po ziemi ptaków łownych, |
| wycieranie poroża > ścieranie scypułu przez jeleniowate, |
| wycinek > trzyletni dzik, samiec, |
| wyciskać > wygonić zwierzynę z kryjówki, |
| wykot > rodzenie młodych u sarny, muflona, kozicy, zająca i królika, |
| wylot > otwór przewodu lufy, miejsce wyjścia kuli z tuszy strzelonej zwierzyny, otwór nory lisa lub borsuka, |
| wypalić > wystrzelić, |
| wyprzedzenie > mierzenie z broni przed cel, |
| wyrzutnik > eżektor, |
| wystawić > wskazywać zwierzynę przez psa lub innego myśliwego, |
| wyżły > grupa psów myśliwskich, |
| wżery > rak - wgłębienia w lufie powstałe wskutek działania rdzy, |
| Z |
| zabawca > pies gończy, który nie mogąc odnaleźć tropu, szuka i głos iw jednym miejscu, |
| zabiegać > podbiegać na spotkanie z będącym w ruchu zwierzem, |
| zachodzić > udawać się na stanowisko, |
| zaciąg > opóźniony wystrzał, spowodowany nie właściwym spalaniem się prochu, |
| zacinać się > nagłe zastygnięcie wyżła w czasie okładania pola, niesprawność broni, |
| zajady > kęsy, |
| zajęczyca > samica zająca, |
| zakład > miot, |
| zalegać > zatrzymanie się zwierzyny na wypoczynek, |
| zapady > wieczorne przyloty kogutów głuszca na tokowisko, |
| zarzynanie > zabijanie przez wilka zdobyczy, |
| zasadzanie głuszca > umiejscowienie zapadającego wieczorem głuszca, |
| zasiadka > oczekiwanie w ukryciu na zwierzynę, |
| zasięg > granica skutecznego strzału |
| zaśnieżyć się > zagrzebywanie się w śniegu kuropatw i cietrzewi, podczas dużych mrozów, |
| zatrop > miejsce w pobliżu tropu wejściowego do miotu, |
| zaznaczenie strzału > reakcja ruchowa zwierzyny w zależności od miejsca trafienia, |
| zbarczyć > postrzelić praka w skrzydło, |
| zdołować > strzelić poniżej celu, |
| zestrzał > miejsce w którym znajdował się zwierz w chwili strzału, |
| zew > ryk jelenia podczas rykowiska, wycie wilków, |
| zgasić > ubić zwierza będącego w ruchu celnym strzałem, |
| zgórować > trafić powyżej celu, |
| zgrać > ustawić do oka przyrządy celownicze, |
| zgraja > wataha - stado wilków, |
| zgryzać > obgryzać pędy drzew, |
| zgrzebła > cieki, |
| zierniki > oczy ptaków, |
| zimować > przebywać w zimie w danym łowisku, |
| zimowisko > miejsce spędzania zimy ptaków wędrownych, |
| zlatywanie > sfruwanie koguta głuszca do kur na ziemię, |
| zloty > gromadzenie się ptaków w jednym miejscu, |
| złaja > łaja - kilka sfor ogarów, większa liczba dzikarzy, |
| złamać się > o ptaku trafionym czystym strzałem, |
| złożyć się > przyjąć właściwą postawę strzelecką, |
| zostać w ogniu > o zwierzynie, padać na miejscu po celnym strzale, |
| zrulować > o zającu, zostać w ogniu, |
| zrzucać > pozbycie się poroża przez jeleniowate, |
| zrzut > tyka poroża zrzucona przez samce jeleniowatych, |
| zwierzyna czarna > dziki, |
| zwierzyna drobna > lisy, zające, króliki, borsuki, jenoty, kuny, wydry, piżmaki, tchórze, wiewiórki i ptaki łowne poza dropiem, |
| zwierzyna gruba > łosie, jelenie, daniele, sarny, rysie, wilki, dziki i dropie, |
| zwierzyna płowa > łosie, jelenie, sarny i daniele, |
| żer > pokarm zdobywany przez zwierzynę w łowisku, |
| żeremie > gniazdo bobrów, |
| żerować > zdobywać pokarm, |
| żerowisko > miejsce żerowania zwierzyny, |
| żmijka > lis o czarnym włosiu na podbrzuszu, |
| żmurek > lis o kasztanowym futrze, |
Myślistwo - hobby & pasja
