 Słownik pojęć kosmetycznych
1. Sebum – jest to łój skórny, wydzielany przez gruczoły łojowe, znajdujące się przy mieszku włosowym. W zależności od obszaru ciała gruczoły łojowe pracują z różną intensywnością. W skład sebum wchodzą glicerydy, woski, wolne kwasy tłuszczowe, skwalen, estry steroli i cholesterol. Ilościowy udział poszczególnych związków jest dość osobniczy i może zależeć od płci, wieku, jak również pracy układu hormonalnego. Lepkość i intensywność wydzielania sebum zmienia się w okresie dojrzewania, okresie menopauzalnym, podczas andropauzy, w czasie ciąży, jak również w zależności od fazy cyklu miesiączkowego.
2. TEWL – Transepidermalna utrata wody (Transepidermal Water Loss) definiowana jest jako ilości wody, która dyfunduje z wnętrza ciała, poprzez skórę, do otaczającej atmosfery.
3. Stratum Corneum – czyli warstwą rogową jest najbardziej zewnętrzną warstwą naskórka, oddzielającą organizm od świata zewnętrznego. Stratum Corneum zbudowane jest z cementu międzykomórkowego oraz zawieszonych w nim korneocytów. Warstwa ta stanowi barierę ochronną przepuszczalną dla większości związków chemicznych oraz zapobiegającą nadmiernej utracie wody.
4. Okluzja – cienka warstwa (film) powstająca na skórze po aplikacji kosmetyku. Jej zadaniem jest ochrona skóry przed nadmierną utratą wody. W przypadku kremów, balsamów i lotionów, okluzja ma charakter lipofilowy i powstaje na skórze po odparowaniu z preparatu kosmetycznego większości wody i substancji lotnych.
Okluzja ciągła – oznacza stworzenie na powierzchni skóry nieprzepuszczalnego, szczelnego filmu, np. po naniesieniu na powierzchnię skóry gęstej maski. Tego typu okluzja nie powinna trwać dłużej niż kilka do kilkunastu minut.
Okluzja nieciągła - oznacza stworzenie na powierzchni skóry półprzepuszczalnego filmu, pozwalającego na częściowe odparowywanie wody z powierzchni skóry. Tego typu okluzja powstaje po naniesieniu na skórę preparatu emulsyjnego lub na skutek naturalnie wytworzonego płaszcza hydro-lipidowego.
6. Płaszcz hydrolipidowy skóry – naturalny, ochronny płaszcz wodno-lipidowy naszej skóry powstały w wyniku wymieszania się składników sebum z potem oraz lipidami budującymi powierzchniowe warstwy bariery naskórkowej.
7. Substancje hydrofilowe – substancje wykazujące powinowactwo do wody – inaczej ujmując „lubiące” wodę. Substancje hydrofilowe chętnie rozpuszczają się w rozpuszczalnikach polarnych takich jak woda.
8. Substancje lipofilowe – substancje, które nie wykazują powinowactwo do wody – inaczej ujmując „nie lubiące” wody. Substancje lipofilowe wykazują skłonność do rozpuszczania się w tłuszczach, olejach oraz rozpuszczalnikach niepolarnych.
9. Substancje higroskopijne – są to substancje, które wykazują zdolność do pochłaniania i wiązania wilgoci z otoczenia, w jakim się znajdują, np. parę wodną z powietrza.
10. Gruczoły ekrynowe - rozmieszczone są na całym ciele, w największych ilościach na dłoniach i podeszwach. Odgrywając kluczową rolę w termoregulacji organizmu. Wydzielają hipotoniczny wodny roztwór soli mineralnych (związki sodu, potasu, wapnia, magnezu i in.) oraz mocznik, kwas mlekowy, węglowodany a nawet lipidy. Ten rodzaj potu wydziela się stale, współtworząc płaszcz wodno-lipidowy skóry. Czynnikami sterującymi wydzielanie potu są czynniki hormonalne, klimatyczne, pokarmowe oraz emocjonalne.
11. Gruczoły apokrynowe - występują w okolicy pach, pachwin, narządów płciowych, brodawek sutkowych. Oprócz wody wydzielają tłuszcze, sterole, cukry, białka i inne związki, które rozkładane są przez bakterie znajdujące się na powierzchni skóry, powodując tym samym powstawanie nieprzyjemnego zapachu. Praca gruczołów apokrynowych sterowana jest hormonalnie i emocjonalnie. Ich funkcja nie jest do końca poznana.
12. Liczba HLB - równowaga hydrofilowo-lipofilowa (hydrophilic lipophilic balance) – jest liczbą określającą stopień polarności środków powierzchniowo czynnych (surfaktantów), w tym również emulgatorów. Niskie HLB oznacza, że SPC chętniej rozpuszcza się w rozpuszczalnikach niepolarnych (np. oleju roślinnym), natomiast wysokie HLB oznacza, że SPC chętniej rozpuszcza się w rozpuszczalnikach polarnych (np. wodzie). W związku z powyższym emulgatory o niskim HLB będą promowały powstawanie emulsji typu woda w oleju – w/o (gdzie krople oleju są rozproszone w ciągłej fazie wodnej), natomiast emulgatory o wysokim HLB będą promowały powstawanie emulsji typu olej w wodzie – o/w (gdzie krople wody są rozproszone w ciągłej fazie olejowej).
13. pH - skala kwasowo - zasadowa wodnych roztworów związków chemicznych. Określana jest na podstawie aktywności jonów hydroniowych [H3O+] w roztworach wodnych. Odczyn skóry (pH powierzchni skóry) jest lekko kwaśny i mieści się w granicach pomiędzy 4,2-6.
14. keratyna – są to nierozpuszczalne w wodzie białka fibrylarne, wytwarzane przez keratynocyty. Aktualnie scharakteryzowano ponad 30 różnych keratyn, 20 dla skóry i 10 dla włosów. Podstawowymi aminokwasami wchodzącymi w skład keratyny są cysteina, kwas glutaminowy, seryna, kwas asparaginowy, glicyna, walina, leucyna, prolina, treonina oraz arginina.
15. testy obciążeniowe (mikrobiologiczne) - badanie obciążeniowe zwane inaczej Testem Konserwacji (Challenge Test) polega na wprowadzeniu w warunkach laboratoryjnych do próbki produktu drobnoustrojów z grupy bakterii, drożdży lub pleśni. Następnie zaszczepiony produkt pozostawia się w odpowiednich warunkach na określony czas. Po jego upływie dokonuje się posiewów zakażonego produktu w celu określenia stopnia redukcji drobnoustrojów pod wpływem działania środków konserwujących. Układ konserwujący uznaje się za prawidłowy, jeżeli po określonym czasie kontaktu produktu z drobnoustrojami, w zaszczepionym kosmetyku następuje wymagany spadek lub nie dochodzi do wzrostu drobnoustrojów.
16. reologia kosmetyku – sformułowanie opisujące formę kosmetyku pod względem jego lepkości i konsystencji. Pojęcie to odnosi się m.in. do plastyczności i płynności preparatu kosmetycznego jakim może być układ jednorodny lub niejednorodny, np. pasta, żel, emulsja, zawiesina, zawiesina ziarnista, mieszanina substancji stałych itp.
17. ujście mieszka włosowego (popularnie nazywane porami) – stanowi wąski otwór (kanalik) wyprowadzający włos na powierzchnię skóry. Tym samym kanalikiem na powierzchnię skóry wydostaje się sebum z gruczołów łojowych. Przy nieprawidłowej keratynizacji ujście mieszka włosowego może ulec zaczopowaniu, powodując powstawanie zaskórników.
21. Aromaterapia – jedna z metod medycyny naturalnej, polegająca na wprowadzeniu do organizmu naturalnych substancji chemicznych pochodzących z olejków eterycznych poprzez skórę lub płuca. Bez względu na sposób aplikacji olejku eterycznego (w postaci kosmetyku, kąpieli, masażu czy wziewnie), w pierwszej kolejności oddziałują one na zmysł węchu. Olejki eteryczne w zależności od sposobu podania mogą oddziaływać na psychikę poprzez nerwy węchowe oraz quasifarmakologicznie na noso-gardziel, krtań, tchawicę, oskrzela, płuca oraz skórę (w zależności od sposobu podania).
22. Olej bazowy (nośnikowy) – oznacza główny lipofilowy składnik kosmetyku, będący rozpuszczalnikiem (nośnikiem) dla pozostałych lipofilowych substancji aktywnych.
23. Emulgator – związek chemiczny należący do środków powierzchniowo czynnych (surfaktantów) umożliwiający powstawanie emulsji. Emulsja jest układem dwóch niemieszających się ze sobą faz (wodnej i olejowej). Otrzymanie emulsji, która w określonym czasie nie ulegnie rozwarstwieniu (rozdzieleniu na odrębne fazy) wymaga obecności związków stabilizujących jak emulgatory. Emulgatory o niskim HLB będą promowały powstawanie emulsji typu woda w oleju – w/o (gdzie krople oleju są rozproszone w ciągłej fazie wodnej), natomiast emulgatory o wysokim HLB będą promowały powstawanie emulsji typu olej w wodzie – o/w (gdzie krople wody są rozproszone w ciągłej fazie olejowej).
24. Strefa T – oznacza obszar twarzy obejmujący czoło, nos, płatki nosa oraz brodę. Obszar ten może odznaczać się intensywnym wydzielaniem sebum (łoju) przez gruczoły łojowe, powodując błyszczenie i świecenie wymienionych stref twarzy.
25. Przydatki skórne - powstają z nabłonka tworzącego naskórek i są specyficzne dla wszystkich ssaków. Zaliczamy do nich wełnę, wąsy, pióra, paznokcie, rogi, łuski i kopyta. Ich podstawową funkcją jest ochrona ciała przed czynnikami środowiskowymi (ciepło, zimno, światło słoneczne itp.) oraz urazami.
26. olejki eteryczne - ciekła, lotna substancja zapachowa o charakterze lipofilowym. W kosmetyce wykorzystywane są olejki eteryczne otrzymywane z owoców, kwiatów, skórek owoców, korzeni, kory czy drewna. Wyodrębnia się je z surowca roślinnego metodami fizycznymi, najczęściej przez destylację z parą wodną lub ekstrakcję. Są mieszaniną wielu aktywnych substancji chemicznych.
27. Absolut - olejek absolutny – olejek eteryczny zawierający niemal wyłącznie lotne związki zapachowe. Absoluty, podobnie jak same olejki eteryczne wyodrębniane są w procesie ekstrakcji, wymrażania i destylacji.
28. INCI – Jest to ujednolicona nomenklatura składników kosmetycznych (International Nomenclature of Cosmetic Ingredients) obowiązująca na terenie UE, stworzona w celu ułatwienia ich identyfikacji. Wszystkie składniki kosmetyków muszą zostać wymienione na opakowaniu produktu, według nazewnictwa INCI, w kolejności od największego udziału procentowego. Surowce występujące poniżej 1% mogą być wymienione na końcu spisu w dowolnej kolejności.
29. IFRA - International Frangrance Association - Międzynarodowe Stowarzyszenie Substancji Zapachowych mające na celu stworzenie reguł i zasad produkcji i stosowania substancji zapachowych. Stowarzyszenie wydaje wytyczne zwane standardami IFRA, dotyczące bezpieczeństwa stosowania substancji zapachowych. Nie stanowią one jednak norm jakościowych.
30. COSMOS - (Cosmetics Organic Standard), grupa robocza zawiązana w 2002 roku przez wiodące organizacje certyfikujące kosmetyki naturalne i organiczne (COSMEBIO/ECOCERT, BDIH, SOIL ASSOCIATION, ICEA). Celem COSMOS było wprowadzenie jednolitych standardów certyfikacji kosmetyków ekologicznych.
31. ECOCERT – francuska organizacja kontroli i akredytacji produktów organicznych I ekologicznych, zaaprobowana w ponad 80 państwach na całym świecie. Posiada oddziały również w innych krajach. Certyfikacja ECOCERT jest nieobowiązkowa i przyznawana odpłatnie po spełnieniu przez producenta kosmetyku wielu restrykcyjnych wymagań narzucanych przez organizację.
32. REACH – (Registration, Evaluation and Authorisation of Chemicals) - rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 1907/2006 dotyczące bezpiecznego stosowania chemikaliów, poprzez ich rejestrację i ocenę, oraz w określonych przypadkach udzielanie zezwoleń lub ograniczeń w handlu.
33. Colipa – Europejskie Stowarzyszenie Przemysłu Kosmetycznego, Toaletowego i Perfumeryjnego reprezentujące interesy europejskiej branży kosmetycznej od 1962 roku. Jej misją jest zaspokojenie pragnienia konsumentów na nowe, ulepszone i bezpieczne kosmetyki oraz dostarczenie przydatnych, bardziej szczegółowych informacji o produkcie. Colipa reprezentuje interesy ponad 4000 firm, począwszy od największych międzynarodowych producentów kosmetyków po małe, rodzinne firmy działające na rynkach niszowych. Aktualnie Colipa funkcjonuje pod nazwą Cosmetics Europe.
34. Emolient –substancje będące składnikami fazy olejowej kosmetyku. Po aplikacji produktu na skórę, są głównymi składnikami warstwy okluzyjnej, powstającej po odparowaniu wiekszości wody i składników lotnych. Kosmetyczne działanie emolientów polega na zmiękczaniu, wygładzaniu i natłuszczaniu powierzchni skóry lub włosów. Wchodząc w skład okluzji ograniczają TEWL. Niektóre posiadają zdolność uzupełniania braków powstałych w cemencie międzykomórkowym. Ich obecność w kosmetyku wpływa na właściwości reologiczne preparatu, jak rozprowadzanie, rozsmarowywanie, wchłanianie tłuszczenie, itp.
35. Antyoksydanty – inaczej nazywane przeciwutleniaczami, są to związki posiadające zdolność wyłapywania wolnych rodników, wstrzymując lub opóźniając niepożądane procesy utleniania. Najczęściej są to naturalne związki chemiczne występujące w roślinach, których zadaniem jest wspieranie naturalnych mechanizmów obronnych. Do najpopularniejszych antyoksydantów należą witaminy, choć zdolność do usuwania wolnych rodników przypisywana jest wielu innym związkom, m.in. melatoninie, flawonoidom, niektórym metalom śladowym oraz białkom.
36. q.s. quantum sanis – sformułowanie q.s. używane jest w odniesieniu do ilości zastosowanego surowca (związku chemicznego). Zastosowanie danego składnika w dawce „quantum satis” oznacza, iż użyto go w najmniejszej możliwej ilości, niezbędnej do osiągnięcia zamierzonego celu, np. konserwacji.
GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA |
