 Technologia dronów
Nowoczesne technologie w zakresie wojskowości wkraczają w nową erę. Jej podstawą stają się bezzałogowe systemy bojowe. Nie są to nowe rozwiązania. Pierwsze prototypy tego typu rozwiązań można by się doszukiwać już za czasów drugiej wojny światowej. Jednak dopiero w ciągu kilku ostatnich lat można zaobserwować wzmożone zainteresowanie ze strony przemysłu zbrojeniowego tego typu rozwiązaniami.
Wkraczamy w nowy rodzaj wojny z użyciem "dronów". Do niedawna tylko Stany Zjednoczone były w stanie prowadzić działania wojenne z użyciem dronów na dużą skalę. Obecnie tego typu rozwiązania posiada lub wdraża co najmniej kilkadziesiąt krajów na świecie w tym i Polska. Jak można przewidzieć projektowanie i wytworzenie tego typu rozwiązań jest stosunkowo tanim rozwiązaniem w porównaniu do konwencjonalnych rozwiązań (samoloty plus człowiek do obsługi). Do tej pory użycie broni tego rodzaju odbywa się na podstawie norm, które w praktyce ustaliły Stany Zjednoczone. Natomiast brak jest analogicznych uregulowań ze strony prawa międzynarodowego.
Bezzałogowe statki powietrzne (Unmanned Aerial Vehicles – UAV), nazywanych potocznie dronami są wykorzystywane do akcji militarnych, antyterrorystycznych, zwiadowczych.
Jak wspomniano wyżej już w czasie II wojny światowej prowadzono prace nad konstrukcjami bezzałogowymi. W Niemczech rozpoczęto prace które dalej były kontynuowane w Stanach Zjednoczonych po zakończeniu wojny. Uległy one znacznej intensyfikacji po zestrzeleniu 1 maja 1960 roku nad ZSRR amerykańskiego samolotu szpiegowskiego. Niektórzy autorzy wskazują także na lata 1916–1918, w których podjęto pierwsze próby konstrukcji bezzałogowych ,wojskowych pojazdów latających. Czynnikami sprzyjającymi rozwojowi dronów stała sie rewolucja informatyczna. Prace badawczo-rozwojowe stały sie łatwiejsze. Drony zostały wyposażone w samodzielny napęd, zdalne sterowanie lub samosterowanie. Drony można by porównać do pocisków samosterujących z tą jednak różnicą, że można je wykorzystać wielokrotnie.
Lata 1980 i późniejsze to dalszy rozwój tej technologii. Wzrasta zasięg, udźwig, prędkość i czas przebywania w powietrzu. W 1985 roku pierwszy dron Pioneer, wyprodukowany w kooperacji izraelsko-amerykańskiej, został wykorzystany w akcji bojowej w Libanie. Urządzenie to miało zasięg zaledwie 100 mil morskich, natomiast wprowadzony 10 lat później do użytku amerykański UAV RQ-1 Predator (Drapieżnik) miał już około 500 mil. Został on wprowadzony do wyposażenia amerykańskiej armii i sprawdził się znakomicie w trakcie interwencji NATO w Bośni i Kosowie.
Wiek XXI to nowe możliwości w produkcji dronów. Nowe materiały postęp technologiczny pozwalają na prowadzanie coraz bardziej doskonałych rozwiązań. Przykładem może być dron MQ-1 z 2001 roku, który mógł przenosić pociski rakietowe powietrze-ziemia Hellfire. Dron uzyskuje "charakter pojazdu bojowego" (Unmanned Combat Aerial Vehicle – UCAV). Powstają kolejne wersje, m.in. większy, sprawniejszy i lepiej uzbrojony UCAV MQ-9 Reaper (Żniwiarz) oraz największy tego typu pojazd – Global Hawk RQ-4 o wielkości średniego odrzutowca pasażerskiego, który może bez przerwy latać całą dobę na wysokości 20 kilometrów i posiada zasięg 5400 mil morskich.
x – Predator – 1,000 kg, Gray Eagle – 1,910 kg
xx – Największy dron Global Hawk (Globalny Jastrząb) wykorzystywany m.in. do morskiego zwiadu jest największym bezzałogowcem o wielkości średniego odrzutowca pasażerskiego o 40-metrowej rozpiętości skrzydeł. Ten bezzałogowiec ma zasięg 5400 mil morskich, może dolecieć do każdego miejsca na Ziemi. Może tez latać na wysokości 20 km przez ponad dobę. Global Hawk należy też do najdroższych dronów. Jego cena wynosiła w 2012 roku 141 mln dolarów.
Stany Zjednoczone i Izrael to kraje najbardziej zaawansowane w produkcji dronów. One też posiadają największa ich ilość, która wielokrotne wzrosła w przeciągu dziesięciolecia. Dane z 2003 roku wskazywały, że Stany Zjednoczone posiadały kilkaset, głównie mniejszych dronów wojskowych, ale na początku 2014 roku miały takich maszyn już prawie 10 tys., w tej liczbie kilkadziesiąt największych UAV-ów, których nie posiadają armie innych państw.
Technologia dronów nie mogłaby się rozwijać bez innych technologii. Tutaj warto wspomnieć o Globalnym Systemie Namierzania Celów (GPS). To dzięki niemu można dokładnie ustalić miejsca, w którym znajduje się dron, również poprzez przesłane z niego dane precyzyjnie wykorzystac go do celów militarnych. Przykładowo za pomocą informacji dostarczonych „błyskawicznie” przez drona latającego nad wyznaczonym terenem można sprawdzić, co sie dzieje na polu walki. Takie informacje są na polu walki bezcenne i pozwalają zminimalizować ryzyko strat w żołnierzach, biorących udział w danej akcji.
Przesyłanie danych to technologia satelitów wojskowych jak i obecnie komercyjnych. Co daje znaczne oszczędności. Przykładowo nowe oprogramowanie zastosowane w dronach MQ-1 i MQ-9, które są wykorzystywane do prowadzenia rozpoznania oraz wykonywania precyzyjnych uderzeń rakietowych i bombowych, umożliwia im korzystanie z satelitów komercyjnych, co daje spore oszczędności. Według niektórych szacunków koszt wynajęcia kanału łączności satelitarnej z wykorzystaniem „inclined orbit satellite” jest o 50% mniejszy niż przy systemach o precyzyjnie utrzymywanej pozycji.
Drony można uznać za broń zautomatyzowaną, która nadal nie wykorzystuje w pełni swego potencjału. Większość ataków miała i nadal ma charakter precyzyjnych uderzeń na kryjówki terrorystów m.in. w takich krajach jak Pakistan, Jemen i Somalia, z którymi Stany Zjednoczone nie są w stanie wojny. Ataki te przeprowadzone były w ogromnej większości przez CIA, a nie przez amerykańską armię. Ciekawostką jest, że decyzje odnośnie tego, kogo i gdzie zaatakować, podejmowane są nie zawsze na najwyższym szczeblu, tj. przez prezydenta, lecz najczęściej na niższym szczeblu „urzędniczym” w gronie czołowych funkcjonariuszy CIA. Natomiast „piloci” tych bezzałogowców siedzą wygodnie w odległej od miejsca ataku bazie i tylko naciskają w wyznaczonym momencie na „spust”.
Drony można uznać za wynalazek technologiczny o niewielkim znaczeniu, który jednak niesie poważne konsekwencje nie tylko w sferze militarnej. Ta nowa broń jednocześnie jest stosunkowo tania w stosunku do innych broni, natomiast efekty działania są nieporównywalnie wyższe. Drony można uznać za cichych zabójców, trudne do wykrycia sieja postrach. Przykładowo w latach 2008–2013 Stany Zjednoczone wyeliminowały za pomocą dronów ponad 3.300 terrorystów islamskich, członków Al-kaidy i innych ugrupowań terrorystycznych, działających w Pakistanie i Jemenie. W tej grupie było co najmniej 50 wysokich rangą przywódców Al-Kaidy i Talibów.
Tak jak w minionych latach prowadzono wyścig zbrojeń z bronią atomową tak obecnie prowadzi sie wyścig zbrojeń z dronami w roli głównej. W 2004 roku 41 państw posiadało drony różnego rodzaju i przeznaczenia, natomiast w 2011 roku liczba tych państw wzrosła do 76, a przy końcu 2013 roku przekroczyła 80. Stany Zjednoczone powoli aczkolwiek systematycznie tracą prymat w tej dziedzinie. Do 2010 roku 90% światowych wydatków na produkcję i utrzymanie dronów przypadało na USA, natomiast w 2013 roku udział tego mocarstwa zmniejszył się już do 64%. To pokazuje jak ważną bronią staja sie drony. Oczywiście należy zwrócić uwagę, że do początku 2014 roku wojskowe drony w stanie gotowości bojowej posiadały oprócz USA, Izraela i Wielkiej Brytanii jeszcze tylko Chiny i Iran. Chiny wydają sie obecnie wyrastać na głównego "rywala" w walce o prymat technologii dronowej ze światem zachodu. W listopadzie 2012 roku w trakcie Międzynarodowej Wystawy Lotniczej w Zhuhai Chiny pokazały swojego drona wojskowego Wing Loong, który był podobny do najbardziej technologicznie zaawansowanego, amerykańskiego odpowiednia – Reapera. Wiele mówi sie również o chińskim superdronie, na temat którego Pekin nie udostępnia żadnych informacji. Departament Obrony USA określił ten projekt mianem Mrocznego Miecza (Dark Sword). Przypuszcza sie, że dron będzie rozwijał zawrotne prędkości i będzie służył do misji zwiadowczych, jak i do przeprowadzania ataków rakietowych. Inne cechy to niewykrywalność przez radary oraz zasięg kilkutysięcy kilometrów. Nie wiadomo, jak zaawansowane są prace na tą nowoczesną maszyną. Na początku 2014 roku Chińczycy zaczęli już budować lotniska dla dronów wzdłuż swojego wybrzeża.
Silnym graczem jest Rosja. Prototyp dużego drodna miał być gotowy już w 2014 roku. Plany zakładają, że w 2020 roku armia ma być gotowa do używania dronów do celów bojowych.
Inne państwa nie ujawniają planów wykorzystywania w najbliższej przyszłości dronów do celów bojowych.
Technologia dronów staje sie technologia sciśle chronioną. Przykładowo Stany Zjednoczone nie eksportują tej technologii do innych krajów. Zakaz eksportu nie obejmuje tylko Wielkiej Brytanii i Włoch.
Jak wiadomo Iran posiada pewna ilość dronów o zasięgu do 2000 k. Co pozwala mu na prowadzenie różnego rodzaju akcji wywiadowcze i bojowych na obszarze całego Bliskiego Wschodu. Indie, Pakistan, Turcja, Japonia, Australia i Singapur posiadają odpowiednie technologie, umożliwiające im produkcję wojskowych dronów. Indie mogą z łatwością dozbroić posiadane przez siebie drony w systemy rakietowe. Turcja zbudowała kilkanaście dronów wojskowych, przypominających amerykańskiego Reapera po zakazie eksportu technologii dronów wydany przez USA.
Australia i Singapur pod wpływem sporów z Chinami w regionach Morza Południowochińskiego, m.in. wokół archipelagu wysp Senkaku/Diaoyu opracowały własne konstrukcje dronów zwiadowczych.
Europa również nie chce pozostać z tyłu. Francja, Wielka Brytania, Włochy i Niemcy zintensyfikowały prace nad produkcją dużych dronów wojskowych. Francuski koncern Dessault podjął intensywne prace nad konstrukcją tych dronów już w 2003 roku w ramach projektu „n-EUROn”. W projekcie tym biorą udział także firmy z Włoch, Szwecji, Hiszpanii, Grecji i neutralnej Szwajcarii. Prototyp europejskiego dużego wojskowego drona został przetestowany w grudniu 2012 roku, z kolei Wielka Brytania przetestowała w tym samym czasie swojego dużego drona wojskowego Taranis w Australii, ponieważ obowiązujące w tym kraju zasady dotyczące lotnictwa cywilnego zabraniają lotów dronami w cywilnej przestrzeni powietrznej.
Natomiast Niemcy zdecydowały się najpierw na produkcję u siebie amerykańskiego drona Global Hawk, wytwarzanego przez Korporację Northrop Grumman. Ostatecznie zaniechano ten projekt. Przy końcu 2013 roku armia niemiecka posiadała na swoim stanie zakupione w USA 3 duże drony wojskowe, a Francja miała własnej produkcji 4, Włochy 9, Wielka Brytania 10, a USA aż 429.
Drony i wojskowe roboty to przyszłość powoli wkraczająca do sił poszczególnych armii świata. Nowy wyścig zbrojeń staje sie faktem.
GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA |
