Popularni aktorzy

Kirk Douglas, właśc. Issur Danielovitch (ur. 9 grudnia 1916 w Amsterdamie w stanie Nowy Jork, zm. 5 lutego 2020 w Beverly Hills) – amerykański aktor filmowy i telewizyjny. Laureat Oscara za całokształt twórczości (w 1996)[2]. Trzykrotnie nominowany do tej nagrody za role pierwszoplanowe w filmach: Champion (1949), Piękny i zły (1952) oraz Pasja życia (1956)[2]. Jeden z największych gwiazdorów „Złotej Ery Hollywood”. American Film Institute umieścił go na 17. miejscu na liście największych amerykańskich aktorów wszech czasów (The 50 Greatest American Screen Legends)[3].
Wczesne lata
Urodził się w Amsterdamie w stanie Nowy Jork jako Issur Danielovitch[4][5]. Jego rodzice, Bryna „Bertha” (z domu Sanglel; 1884–1958) i Herschel „Harry” Danielovitch (1884–1950)[6], byli żydowskimi imigrantami z Czausów na terenie dzisiejszej Białorusi. W 1908 osiedlili się w Amsterdamie, w stanie Nowy Jork. Obydwoje rodzice byli analfabetami, posługiwali się łamaną angielszczyzną i żyli w ubóstwie.
W wieku 14 lat postanowił zostać aktorem. W 1934 ukończył Wilbur H. Lynch High School[7] w Amsterdamie. W latach 1935–1939 studiował język angielski na St. Lawrence University[8] w Canton, w stanie Nowy Jork. Wkrótce otrzymał stypendium na Amerykańskiej Akademii Sztuk Dramatycznych w Nowym Jorku, gdzie przyjechał autostopem, z kilkoma dolarami w kieszeni. Żeby się utrzymać, pracował jako woźny, goniec hotelowy, kelner i zawodowy zapaśnik[9].
W 1941 pod pseudonimem George Spelvin Jr. zadebiutował na Broadwayu w śpiewanej roli chłopca pracującego w Western Union w musicalu Znów wiosna (Spring Again)[8]. Występował też w spektaklach: Trzy siostry (1942), Kiss and Tell (1943) jako porucznik Lenny Archer i Trio (1944). Potem zmienił imię i nazwisko na Kirk Douglas i odbył służbę w Amerykańskiej Marynarce Wojennej, od włączenia się USA do II wojny światowej w 1941, do jej zakończenia w 1945 r.
Kariera
Kirk Douglas (1969)
W 1945 powrócił do Nowego Jorku, próbując swoich sił w reklamie, radiu i w teatrze na Broadwayu w przedstawieniach: Alice in Arms (1945), The Wind Is Ninety (1945) i Kobieta gryzie psa (Woman Bites Dog, 1946). Dzięki rekomendacji jego przyjaciółki Lauren Bacall podpisał kontrakt z Wallis i zadebiutował na kinowym ekranie w dramacie noir Dziwna miłość Marthy Ivers (The Strange Love of Martha Ivers, 1946) w reżyserii Lewisa Milestone’a z Barbarą Stanwyck. Po występie w dramacie kryminalnym Jacques’a Tourneura Człowiek z przeszłością (1947) i adaptacji sztuki Eugene’a O’Neilla Żałoba przystoi Elektrze (Mourning Becomes Electra, 1947), na planie dramatu kryminalnego Samotny spacer (I Walk Alone, 1947) poznał Burta Lancastera, z którym się zaprzyjaźnił i zagrał w kolejnych pięciu filmach: Pojedynek w Corralu O.K. (1957), Uczeń diabła (1959), Siedem dni w maju (1964), Zwycięstwo nad Entebbe (1976) i Twardziele (1986)[10].
Jako nieradzący sobie z życiem bokser Michael „Midge” Kelly w melodramacie sportowym Marka Robsona Champion (1949) dostał nominację do Oscara dla najlepszego aktora pierwszoplanowego[11]. Za rolę Jonathana Shieldsa w melodramacie Vincente Minnellego Piękny i zły (1952) był ponownie nominowany do Oscara. Kreacja Vincenta van Gogha w filmie biograficznym Pasja życia (1956) na podstawie książki Irvinga Stone’a przyniosła mu nagrodę Złotego Globu i kolejną nominację do Oscara[12].
W 1955 Kirk Douglas wspólnie z żoną Annie założył jedno z pierwszych w Stanach Zjednoczonych niezależnych studiów filmowych Bryna, od imienia matki Douglasa[13]. Największe sukcesy osiągnęły filmy z Douglasem w roli głównej takie jak Spartakus (1960) Stanleya Kubricka, w którym zagrał tytułową postać przywódcy powstania niewolników, Wikingowie (1958), dramat wojenny Kubricka Ścieżki chwały (1957), western Ostatni kowboj (1962) i dreszczowiec polityczny Siedem dni w maju (1964).
W 1968 odebrał Nagrodę im. Cecila B. DeMille’a za całokształt twórczości[14]. Zagrał w takich hollywoodzkich produkcjach jak: Układ (1969) czy Był sobie łajdak (1970). Zasiadał w jury konkursu głównego na 23. MFF w Cannes (1970).
Za rolę naukowca Adama, mieszkańca pozaziemskiej stacji doświadczalnej „Tytan” w dreszczowcu sci-fi Saturn 3 (1980), był nominowany do Złotej Maliny dla najgorszego aktora. Przewodniczył jury konkursu głównego na 33. MFF w Cannes (1980).
Powrócił na ekran w komedii kryminalnej Johna Landisa Oskar, czyli 60 kłopotów na minutę (1991) jako Eduardo Provolone i komedii Jonathana Lynna Sknerus (1994) w roli dziadka-milionera. W 1996 otrzymał nagrodę Oscara za całokształt twórczości aktorskiej i został zmuszony do przejścia na emeryturę m.in. ze względu na problemy z mową po udarze mózgu[12]. Choć po miesiącach pracy z terapeutą odzyskał władzę nad językiem, nie czuł już takiego komfortu przed kamerą jak wcześniej. Ostatnimi filmami Kirka Douglasa były komediodramat Freda Schepisiego Wszystko w rodzinie (2003) i melodramat Illusion (2004).
Był autorem siedmiu książek – dwóch autobiografii: Syn śmieciarza i Wspinając się na górę, trzech powieści oraz dwóch książek dla dzieci.
Był aktywny społecznie. W 1981 otrzymał Prezydencki Medal Wolności, najwyższe cywilne odznaczenie przyznawane przez prezydenta USA. W 1999 został uhonorowany przez Amerykański Instytut Filmowy nagrodą za życiowe osiągnięcia w dziedzinie filmu. Ponadto pełnił funkcję ambasadora dobrej woli dla Departamentu Stanu USA. Był kawalerem francuskiego orderu Legii Honorowej.
W 1966 gościł w łódzkiej Filmówce, gdzie spotkał się ze studentami i dziennikarzami. Relacją z tej wizyty jest etiuda Marka Piwowskiego i Feriduna Erola, Welcome Kirk.
Życie prywatne
2 listopada 1943 poślubił aktorkę Dianę Dill (ur. 1923, zm. 2015). Mieli dwóch synów: Michaela (ur. 1944), który podobnie jak ojciec został słynnym aktorem, i Joela (ur. 1947). Jednak 23 lutego 1951 doszło do rozwodu. 29 maja 1954 ożenił się z Anne Buydens (1919–2021), z którą miał dwóch synów: Petera (ur. 1955) i Erica (ur. 1958, zm. w 2004 wskutek przypadkowego przedawkowania leków przeciwbólowych, środków nasennych i alkoholu)[15]. Zamieszkał z żoną w dzielnicy Beverly Hills w Los Angeles.
W wieku 92 lat prowadził własny blog, który czytało ok. 4 tys. osób[16][17]. 9 grudnia 2016 obchodził swoje setne urodziny[18].
7 stycznia 2018, w miesiąc po swoich 101. urodzinach pojawił się na ceremonii rozdania Złotych Globów. Wraz ze swoją synową Catherine Zetą-Jones wręczył nagrodę za najlepszy scenariusz[19]. 6 listopada tego samego roku po raz kolejny pojawił się publicznie towarzysząc swojemu synowi Michaelowi podczas uroczystości odsłonięcia jego gwiazdy w hollywoodzkiej Alei Sław[20]. Miesiąc później, 9 grudnia 2018 świętował 102. urodziny[21][22].
Zmarł 5 lutego 2020 w swoim domu w Beverly Hills w Kalifornii w wieku ponad 103 lat[23][24]. 7 lutego 2020 po prywatnej ceremonii pogrzebowej został pochowany na Westwood Village Memorial Park Cemetery – cmentarzu przy Glendon Avenue w dzielnicy Westwood w Los Angeles[25][26].
Upamiętnienie
W 2015 w biograficznym filmie Trumbo o Daltonie Trumbo w rolę Kirka Douglasa wcielił się Dean O’Gorman[27].
Filmografia
Kirk Douglas z Lauren Bacall w filmie Młody człowiek z trąbką (1950)
Kirk Douglas jako Vincent van Gogh w filmie Pasja życia (1956)
Kirk Douglas z żoną Anne Buydens i prezydentem Ronaldem Reaganem (1987)
Kirk Douglas (2011)
Dziwna miłość Marthy Ivers (1946) jako Walter O’Neil
Człowiek z przeszłością (1947) jako Whit Sterling
Żałoba przystoi Elektrze (1947) jako Peter Niles
Samotny spacer (1948) jako Noll „Dink” Turner
Mury Jerycha (1948) jako Tucker Wedge
Moja droga sekretarka (1949) jako Owen Waterbury
List do trzech żon (1949) jako George Phipps
Champion (1949) jako Michael „Midge” Kelly
Młody człowiek z trąbką (1950) jako Rick Martin
Szklana menażeria (1950) jako Jim O’Connor
Na granicy życia i śmierci (1951) jako szeryf Len Merrick
As w potrzasku (1951) jako Charles „Chuck” Tatum
Opowieść o detektywie (1951) jako detektyw James „Jim” McLeod
Wysokie drzewa (1952) Jim Fallon
Bezkresne niebo (1952) jako Jim Deakins
Piękny i zły (1952) jako Jonathan Shields
Historia trzech miłości (1953) jako Pierre Narval
Kuglarz (1953) jako Hans Muller
Ich wielka miłość (1953) jako Robert Teller
20 000 mil podmorskiej żeglugi (1954) jako Ned Land
Ulisses (1954) jako Ulisses
The Racers (1955) jako Gino Borgesa
Człowiek bez gwiazdy (1955) jako Dempsey Rae
Indiański wojownik (1955) jako Johnny Hawks
Pasja życia (1956) jako Vincent van Gogh
Top Secret Affair (1957) jako gen. Melville Goodwin
Pojedynek w Corralu O.K. (1957) jako Doc Holliday
Ścieżki chwały (1957) jako płk. Dax
Wikingowie (1958) jako Einar
Ostatni pociąg z Gun Hill (1959) jako szeryf Matt Morgan
Uczeń diabła (1959) jako Richard „Dick” Dudgeon
Obcy, gdy się spotykają (1960) jako Larry Coe
Spartakus (1960) jako Spartakus
Ostatni zachód słońca (1961) jako Brendan O’Malley
Miasto bez litości (1961) jako mjr Steve Garrett
Ostatni kowboj (1962) jako John W. „Jack” Burns
Dwa tygodnie w innym mieście (1962) jako Jack Andrus
The Hook (1963) jako sierż. P.J. Brisco
Lista Adriana Messengera (1963) jako George Brougham/pastor Atlee/pan Pythian/Arthur Henderson
Pieniądze albo miłość (1963) jako Donald „Deke” Gentry
Siedem dni w maju (1964) jako płk. Martin „Jiggs” Casey
Bohaterowie Telemarku (1965) jako dr Rolf Pederson
Wojna o ocean (1965) jako kpt. Paul Eddington
Czy Paryż płonie? (1966) jako gen. George Patton
Cień olbrzyma (1966) jako płk David „Mickey” Marcus
Pancerny wóz (1967) jako Lomax
Zachodni szlak (1967) jako senator William J. Tadlock
Braterstwo (1968) jako Frank Ginetta
Przyjemny sposób na umieranie (1968) jako Jim Schuyler
Układ (1969) jako Eddie Anderson
Był sobie łajdak (1970) jako Paris Pitman Jr.
To Catch a Spy (1971) jako Andrej
Latarnia na końcu świata (1971) jako Will Denton
Pojedynek rewolwerowców (1971) jako Will Tenneray
Człowiek godny szacunku (1972) jako Steve Wallace
Doktor Jekyll i pan Hyde (1973) jako dr Jekyll/pan Hyde
Nicpoń (1973) jako Peg (także reżyseria)
Oddział (1975) jako Howard Nightingale (także reżyseria)
Bez zobowiązań (1975) jako Mike Wayne
Zwycięstwo nad Entebbe (1976) jako Hershel Vilnofsky
Ciałopalenie 2000 (1977) jako Robert Caine
Furia (1978) jako Peter Sandza
Kaktus Jack (1979) jako Jack Kaktus
Rodzinka na ekranie (1980) jako dr Tuttle
Saturn 3 (1980) jako Adam
Końcowe odliczanie (1980) jako kpt. Matthew Yelland
Człowiek znad Śnieżnej Rzeki (1982) jako Harrison/Spur
Dopaść Ediego (1983) jako Carl Marzack
Sięgnij po broń (1984) jako Harry H. Holland
Amos (1985) jako Amos Lasher
Twardziele (1986) jako Archie Long
Queenie (1987; serial TV) jako David Konig
Kto sieje wiatr (1988) jako Matthew Harrison Brady
Veraz (1991) jako Quentin
Opowieści z krypty (1989-96; serial TV) jako gen. Kalthrob (gościnnie, 1991)
Oscar (1991) jako Eduardo Provolone
Tajemnica (1992) jako Mike Dunmore
Zabierz mnie w ostatnią podróż (1994) jako Ed Reece
Sknerus (1994) jako Joe McTeague
Brylanty (1999) jako Harry Agensky
Dotyk anioła (1994-2003; serial TV) jako Ross Burger (gościnnie, 2000)
Wszystko w rodzinie (2003) jako Mitchell Gromberg
Illusion (2004) jako Donal Baines
Empire State Building Murders (2008) jako Jim Kovalski[28]

©® GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA