 Gawra góralska
| A | Ą | B | C | Ć | D | E | Ę | F | G | H | I | J | K | L | Ł | M | N | Ń | O | Ó | P | R | S | Ś | T | U | W | Y | Z | Ź | Ż |
A
abo – albo
a dyć – a przecież, i wiele innych znaczeń
a juści ze tak – naprawdę, napewno
akuratny – dokładny
asynterka – pobór do wojska
(do góry strony)
B
ba – tylko (w znaczeniu 'ale')
baba – żona, kobieta
babcok – babka zwyczajna
babka – narzędzie metalowe do klepania kosy
babrać sie – brudzić się
baca – starszy pasterz owiec
bachorze – jelita
bachraty – gruby, otyły
baciar – hulaka, ktoś kto baciarzy
baciarka – zabawa, ogólna nazwa okresu kiedy się kawalerzy, również określenie gorzołki (wódki)
bacówka – pasterski szałas w górach
baga – tytoń do żucia
bacioki – kalosze
bajok – ktoś kto opowiada bajki, kłamie, kłamca, lejwoda
bajzel – bałagan (także w potocznym języku ogólnopolskim)
balia – wanienka
bałamucić – wprowadzać w błąd, wkręcać kogoś
banować – żałować
banuwać – tęsknić
barankula - ozdobna, droga chusta z frędzlami
barba – chuligan
barco – pasy
barz, barzo – bardzo
barzyj – bardziej
bausy - baczki, bokobrody
bausiaty - noszący baczki, bokobrody
bebok – strach
bednorka – bednarka
bedym – będę
bechnąć – uderzyć, spaść, przewrócić się
belbiec – niedorajda
beło – było, głęboki basen w rzece
berys – wariat
bez – 1. bez; 2. przez
biadkować – narzekać
bicygiel – rower
biego się – okres godowy u krowy
bier – bierz
bierco – orczyk do zaprzęgu konia
biglajs – żelazko
biglówać – prasować
bijok – narzędzie drewniane, służy do obijania ziemniaków
bitka – bójka
bitnik – osoba chętnie bijąca się
biyda – 1. bieda; 2. klęska naturalna (burza, huragan, powódź)
błanoweic – bardzo głodny
bobki – owcze łajno
bocyć – pamiętać
bocyć się – patrzeć na kogoś spod byka, gniewnie
bodyj ta bodyj, bodyj ta kany – szkoda gadać
bojcyć – plotkować, robić bajki
bojcora – plotkara
bojno – ryzyko
bojny - straszny, przerażający
bornia – bańka na mleko
borynka – mała bornia
bośkać – całować
bryja – 1. kasza manna; 2. parzona mąka owsiana
bojym – boję
borowka – czarna jagoda
brewerzyć – żartować
bromble – usta, wargi
bromblować – pyskować
brusić – ostrzyć
bryndza – ser owczy
brzydźki – brzydki
brzyzek – wzniesienie lub urwisko nad potokiem
bucosek – bukowy kij
bucek – buk
bucek – Bóg - Pon Bucek - Pan Bóg
bujok – człowiek źle się prowadzący, wulgarny
bunc – ser z owczego mleka słodki przypominający twaróg
bzdyl – bąk
bycki – byki
bydlyncie – cielę
byk - bym (poszedłbym - jo byk posed ku Marynie)
bynś – nieślubne dziecko
byrka – owca
bytować – żyć
bytowanie – życie
barz mi sie fce, barz mi sie kce – bardzo mi się chce
bruclik – męski serdak
(do góry strony)
C
capnąć – złapać, dorwać (np. kogoś przy ucieczce)
cebrzyki – pojemniki do noszenia wody
cymu – czemu, dlaczego
ceper – obcy, ktoś z poza gór, nie-góral
cepucha – do młócenia żyta
cepy – dwa kije do młócenia
cesta – droga; por. chorw., czes., Szablon:słowac cesta
cetyna – 1. szpilki drzew iglastych; 2. drobne gałęzie iglaste
chabina – elastyczna gałązka
chałpa – dom
charatać – ciężko pracować, drzeć, rysować, robić rysy
charceć – chrapać
cheba – chyba
chlyb – chleb
chlyw – chlew dla bydła
chodok – chłopak
chłop – mąż, mężczyzna, człowiek płci męskiej
chojka – choinka
chojok – choinka, drzewo iglaste, gałązka drzewa iglastego
cholewki – gumiaki
chować – hodować zwierzęta
chwolby – chwalenie się
chycić, chytać – chwycić, chwytać, zacząć zaczynać, łapać
ciabrać sie – pluskać się w wodzie
ciachać – ciągnąć, zaciągać się
ciasnocka – półhalka
ciemrzyć sie – chmury zasnuwają niebo, ściemnia się
ciołek - cielak, młody
ciorać – taszczyć, dźwigać, sunąć
ciosek – do wyciągania żaru z pieca
ciozyć - narzekać, obciążaċ
ciupać – rąbać
ciupaga – siekierka na długim drzewcu
ciskać – rzucać, wyrzucać
cizba - mnóstwo, tłok
ckliwy – smutny, żewny
cliwo – 1. delikatna kobieta; 2. zimno; 3. smutno; 4. strach, straszno
cliwy – straszny
cliwić – łaskotać
cliwki – łaskotki
cłek – człek, człowiek
cnić sie – przykrzyć się, tęsknić się, nudzić się, np. cnie mi sie – nudzi mi się
copka – czapka
corny – czarny
cosik – coś
cubrzyć – wyrywać włosy
cuha, cuga (okolice Jordanowa i Żywca) – płaszcz z sukna (czarny, brązowy lub biały)
cuchrać – drapać (po włosach)
cuduwać – wydziwiać
cuduwać sie – wyrażać podziw
cudzić – ciągnąć
cupieć – kucać, siedzieć w domu
cuzka – płaszcz, kurtka
cycać, cyckać – ssać, lizać
cyganić – kłamać
cynić – robić, czynić
cyrhla, cyrla – polana
cyrpok – czerpak, podbierak
(do góry strony)
Ć
ćkoń – przełyk
ćliwa – brzydka
ćma, ćmok – zmierzch, zmrok, ciemno
ćmi sie – ściemnia się
ćwiernicek – łańcuszek
ćwiertanka – naczynie do mieszania zboża
(do góry strony)
D
daf – dach
deduła – niedołęga
dedwić – miętosić
dere – do tłuczenia lnu
diask – diabeł
dobrodziej – ksiądz
do wnuka – do środka
dokładać się – dopominać się
dokucny – lubiący dokuczać, uciążliwy
domarasić sie – dobrudzić się
domina – majątek, folwark
dosuć – dosypać
dośla – do tej pory
dowody – sposoby
dranice – deski
drótówka – rodzaj strzelby
duchac – nadymający miech
duchac – dmuchać, wiać (o wietrze)
duchać – uderzać, spadać z hałasem
duć – wiać
duje – wieje
durknąć – strzelić, uderzyć w coś/kogoś
durny – dumny, pyszny
dutki – pieniądze
dychać – oddychać
dychnąć se – odpocząć
dyć – przecież; ale
dyle – podłoga z grubych desek (w stajni, komorze itp.)
dymna kuchnia – dawna nazwa kuchni
dysc – deszcz
dziady – ubrania
dziedzina – wieś
dzieska – do wyrobu ciasta na chleb
dzioj – dzień (?)
dziopa – ścierka
dzisiok – dzisiaj
dziyzka – naczynie do zarabiania ciasta
dziubriony – zraniony
dziuga porazony – sparaliżowany
dziywka – dziewczyna
dziwaśka, dziwaśkany – gdzieniegdzie
dzwiyrze – drzwi
dular – dolar
(do góry strony)
E
edy – przecież
(do góry strony)
F
fcieć/kcieć – chcieć
felować – brakować
ferula – mieszadło do mleka
filcoki – gumofilce (buty)
flaska, flasecka – butelka, flaszka
fonata – na oscypki (?)
foszty – bardzo grube deski (powstałe przez pocięcie pnia drzewa w tartaku), podłoga z desek
frajer, frejyrz – kochanek, zalotnik
frajerka, frejyrka, frajirecka – kochanka
franuza – do noszenia mleka
friśko – szybko, zgrabnie
fto – kto
ftozby – któżby
fudament – hultaj
fukać – dmuchać, rozpylać
furgać – latać
furt – zawsze
(do góry strony)
G
gada – zwierzęta gospodarskie
gacie – kalesony, spodnie
gajdy – dudy, regionalny instrument dęty
gajok – gaik , młody las
gynśle – skrzypce
gazda – gospodarz
gaździna – gospodyni
gibki – szybki, elastyczny, zwinny
giebus – nieporządek
gielta – drewniane naczynie
giełceć – rozlegać się
giry – płaty na chomąta
glajcarzyk – drobna moneta, cent
głobi – spryciarz
głuchoń – głuszec
gmełć – dużo, wiele
gowiydź – 1. dzieci; 2. robactwo; 3. tłum
gnotek – klocek do rąbania drewna
gnotek – kostka , mała kośċ
gnotek – klocek drewna
gnój – obornik
god – wąż
gody – ślub, wesele
godać – mówić
goje – drzewa, las, zagajnik leśny
gońba – 1. gonitwa, wyścig; 2. bieganina, krętanina; 3. szychta koni przy kołowrocie do ściągania wody
gornecek – filiżanka, kubek, metalowy kubek
gorzć – garść
gorze – pali się
gosinos – kij z knotem
gościniec – droga między domami
grapa – górka, wzniesienie
grazka – rozłożysty grzbiet wzgórza
grodza – ogrodzenie
grule – ziemniaki
grzyf – grzech
gubać się – podkasywać się
guptok – głupek
gydać - łaskotać
gwara – opowiadanie
(do góry strony)
H
habina – długa, cienka gałąź
hyy - czy mógłbyś powtórzyć poprzednie zdanie
habryka – tytoń
haj – partykuła wzmacniająca na końcu wypowiedzi tak
haj - tam
hajta - tamta
hajnica – łąka w polu lub w lesie
hajnik – gajowy
hajduk, hajducy – policja dworska
hamernicý, hemernicý – robotnicy huty żelaza, kowale
Hameryka – Ameryka
hamra – kuźnia
haniok, hań – tam
hańbić się – wstydzić się
hańtyndy, hajtyndy – tamtędy
harpagan – osobnik nadzwyczaj impulsywny albo człowiek nieokrzesany, gruboskórny
hasen – zysk
haw, hawok – tu
haweren – gawron
hawiorz – górnik
he? – co?
hebać – iść (z kimś), zaproszenie do przyjścia
héboj – chodź
hereśt – więzienie
het – gdzieś daleko
hej – tak; może też wyrażać zdziwienie, niedowierzanie (hej?) lub ironię
hipnąć – skoczyć
hipkać,hipcyć – skakać (też: do kogoś), zaczepiać, prowokować do bójki
ho? – co?
hoćka, hoćkany – byle gdzie
hojco – cokolwiek, byle co
hołdymas – zakończenie prac polowych, oblewanie (dożynki)
honielnik – chłopiec pomagający bacy i juhasom przy owcach
honornik – człowiek dumny, honorowy
horar – leśnik, gajowy
hore – w górę
horkace – ludzie bardzo chytrzy, łakomi na pieniądze
horni – górny
hruby – gruby, bogaty
huncfuty – warkocze u chłopców plecione od skroni
hurnawica – burza z wichrami
huciawa – gęstwina
hucioki – krzewy
hutman – dozorca
huziać – huśtać, kołysać
hybać – skakać
hybło – brakło
hybnoć – zajść
hyr – sława; wieść
(do góry strony)
I
inacej – inaczej
inksy – inny
ino – tylko (jedynie)
inocy – inaczej
isty - taki sam
izba – główny pokój w domu
izba bioło – porządna izba
izba corno – kuchnia
izdebka – mały pokoik przy kuchni
(do góry strony)
J
ja – tak (tylko w rejonie Śląska Cieszyńskiego i Żywieckiego)
jarzyć – palić (np. ognisko)
jedlicka – jodła (gatunek drzewa)
jadymy – jedziemy
jakieby – jakby
jako – jako; jak
jancybór, jancykryst – bardzo niegrzeczne dziecko, antychryst
janioł – anioł
jangrest – agrest
jarmica – półka do stawiania garnków
jarzec – jęczmień
jasień – jesion
jaz – aż
jaze – aż
jedyn – jeden
je – jest
jegomość – ksiądz
jo – ja (pierwsza osoba)
jołka – jodła, jodełka
jodło – jedzenie
jorka – młoda owca
juhas – pasterz owiec
juzyna – podwieczorek
jy – je (posiłek)
(do góry strony)
K
ka – gdzie
kabatek – rodzaj kobiecej bluzki
kabot – kurtka, męska marynarka
kacka – kaczka
kaflok – piec kaflowy
kaganki – świece
kajsik – gdzie, gdzieś
kalosze – krótkie buty gumowe
kanka – dzbanek na mleko
kany – gdzie
kapać – zdychać
kapke, kapecke – trochę
karba – kij z nacięciami
katyr – katar
kasi, kasik – gdzieś
kawynceć – narzekać z powodu choroby
kcem – chcę
kępa – kopiec kamieni wyrzucanych z pola podczas orki, miedza
kęsiwo – jedzenie
kicara – noga, kość goleniowa
kicko – pryska, ciapie
kidać, przekidać – sypać, przesypać np. śnieg
kidało – sypało
kido – pada
kie – kiedy
kieby – gdyby
kiela – ile
kielo – ile
kiełsko – ślisko
kierdel – stado
kiernicka – narzędzie do ubijania masła
kierpce – buty góralski
kierpcok – udający eleganta, pozorant, ważniak
kieryndać – huśtać się (na krześle)
kiery - kto
kierot – do młócenia zboża
kiesi – parę dni temu, wczoraj, kiedyś
kiesik – kiedyś
kijonka – narzędzie do prania w rzece
kipnąć – umrzeć
kira – zakręt, zakos, serpentyna drogi lub ścieżki
kis fras?! – co u diabła?!
klepisko – podłoga
klepkać – klepać
klog - podpuszczka (do produkcji serów - powstaje ser "klogany")
kluc – dyszel od pługa
klupać – stukać
kłabuk – kapelusz góralski z muszelkami i piórkiem
kłotek – pieniek drewniany
kłójduś, kłójdek – trochę
koban – wieprz
kociołek – duży garnek
kociuba – pogrzebacz
kolebie – trzęsie, buja
koliba, koleba, kolyba – szałas, szałas pasterski
kolwicek – prawie
kołatać – mieszać
kołcewieć – drętwieć
kołoce – kołacze
komora, kómora – niewielkie pomieszczenie gospodarcze w domu do przechowywania różnych rzeczy
kompaturki – okładki na książki
konać – umierać
konielnik – pomocnik pasterza
konolek – kawałek, trochę
konwie – dwa wiaderka spięte ze sobą
kopa – stóg kamieni
kopane – miejsce wykarczowane
kopka – niewiele
kopyrtnąć – przewrócić się, upaść
korboc – długi, skręcany ser
kosieruwać – ćwiczyć kogoś, ostro wychowywać
kosołka – koszyk
kosor – zagroda dla bydła, owiec
kostki – szlifowane muszelki (do góralskiego kapelusza)
kotwić – tęsknić
koziorka – sucha gałąź
kraj – kraniec
krapke – trochę, szczyptę
krolik – okrągłe drewniane naczynie
kronzać – szatkować (kapustę)
krupy – kasza
krzepki – szybki, mocny, energiczny, dynamiczny
krzept – mało czegoś, ku „skrzepieniu”
krzesać – zapalać
krzesnanek – ojciec chrzestny
krzesna, krzesno – 1. chrzestna (matka); 2. ciocia
krzesny – 1. chrzestny (ojciec); 2. wujek
krztoń – krtań, przełyk
krzycała – płakała
krzycy – płacze
krzynceć – narzekać, zrzędzić
ktoz – któż
kuca – przybudówka
kupa – dużo
kukiyłka – bułka
kufa – twarz; gęba
kufajka – kurtka
kukać – patrzyć, przyglądać się
kulasa – potrawa z tartych ziemniaków, zacierka
kulik – drewniany słupek w płocie
kutwasić – dziadować, biedzić
kumora – izdebka, izba bez okien, komora
iść w kumotry – być chrzestnym na chrzcie
kumoska – matka chrzestna
kumoter – ojciec chrzestny
kumoterki – sanie, zaprzęg dla kumotra z kumoską
kurc – skurcz
kurcocie – kurczę
kurniawa – zadymka śnieżna
kurniawica – zadymka śnieżna
kurzy – pada śnieg
kurzyć papiyrusy – palić papierosy
kwak – roślina pastewna, karpiel
kwasić – brudzić
kwicoł – ptak
kwili – płacze cicho
kwila – chwila
kwolić – chwalić
kwoła – chwała
(do góry strony)
L
lajbik – kamizelka bez rękawów, często haftowana
lato – tego roku
lawor – miednica
leber – leń
lejzer – leń
lewe – kasa, pieniądze
lewizna – korzyść za darmo
lezem – leżę
lezysko – legowisko
leźć – chodzić
liemze – ledwie
likarztwo – lekarstwo, lek
likorz – lekarz
liczebniki – roz - jeden , dwo - dwa , czy - trzy , śtyry - cztery , pieć - pięć , seśċ - sześċ , siedem - siedem , łosim - osiem , dziewieċ - dziewięć , dziesięć - dziesięć
lo – dla
locegoz – dlaczego
londak – brusik do ostrzenia kosy
lubo – miła
lukanie – porozumiewanie się dziewcząt w czasie wypasania zwierząt
luto – żal
lysa – lekkie, przenośne, drewniane ogrodzenie używane do budowy kosora
lytrok – wóz drabiniasty
(do góry strony)
Ł
łazić – chodzić, także wałęsać się
łobalić – przewrócić
ło bez – ach, tak
ło kwile – za chwilę
łobyndzie sie – obejdzie się
łobyrtać – obracać
łobytom – ciągle
łobzdobała – rozbolała
łobziyrać sie – oglądać się
łociec – ojciec
łodrobek – kawałek
łodrobić sie – wypełnić wszystkie prace, obowiązki
łodymknońć – otworzyć (kluczem)
łokno – okno
łoko – oko
łokropecnie – okropnie
łokulory – okulary
łokurować – zyskać
łon – on
łona – ona
łoni – zeszłego roku
łopaterny – zaradny
łopiyro – opiera
łopoki – miarka
łorcyk – fragment uprzęży końskiej, orczyk
łoscok – gałązka
łostryźnice – otrężyny, jagody
łokabek – miotła
łotawić siy – o polu: zazielenić się, porastać koniczyną
łotawiło – odżyło
łoto – kiedy
łowce – owce
łozbebesyć – rozwalić, stłuc, rozpruć, rozbebeszyć, otworzyć wnętrzności
łozyńść sie – rozejść się
łucek – szczypiorek
łupina – synonim czegoś słabego, skorupa jajka, łupina, obierek
łysko siy – błyska się
łyźnik – półeczka drewniana
łyźniki – półki na łyżki
(do góry strony)
M
malućko – malutko
mamrać – mamrotać
mantel – płaszcz; por. niem. Mantel
maras – bagno, błoto
masny – tłusty
maśnicka – maselnica, przyrząd do robienia masła
matafija – człowiek rozlazły, plątający się
matuś – mama
mątnicka – przyrząd do mieszania i ubijania
miądlić riciom – niepotrzebnie chodzić
mieć rod/mieć rada – lubić, podobać się
mieleż – kopiec ułożony z klocków drewna
mieryndzać – przeżuwać, żuć głośno gumę
miesioncek – księżyc
mieć do godanio – mieć do czynienia (np. z diabłami)
międlenie – etap obróbki lnu
miodlica – do obrabiania lnu
miorka – koszyk do odmierzania owsa
mitrożyć – nic nie robić
młaka – teren podmokły, bagno
mogek – mogłem
morsiag – miedza, granica pola
moskol – placek ziemniaczany pieczony na piecu
mraka – mgła
mrawić – trwonić
mrawii – pada (np. śnieg)
mrośnica – zagroda dla bydła
muca – twarz
munek – młynek
muzyka – kapela
my som – my jesteśmy
myjnica – miska
myjok – ścierka do mycia naczyń
myntel – motyl
myrdać – merdać
mysina – brzydactwo
(do góry strony)
N
na despet – na przekór
na obyrtke – na opak
na podołku – na kolanach
na cos – po co, na co
na izbie – na strychu
na roty – na gwałt
na ser mater – byle jak
nawzdy – na zawsze
nablizać – przybliżać
nacynić – podać do stołu
najduch – nieślubne dziecko
nalepa – część dymnego pieca
namyśleć – wymyślić
napytać – zaprosić
naremny – gwałtowny
naryktować – przygotować
nasa – nasza
nasmanić sie – napatoczyć się, nawinąć się
nastąp sie! – przesuń się! (do bydła)
nastroić – przyszykować
nastroił – naszykował
nasuć – nasypać
nasurać – nagnieść
nazdać się – spodziewać się , spostrzec się
nedy – przecież
ni – nie
nie barz – nie za bardzo
nie obocyć – nie zobaczyć, nie zauważyć
nie skrzepi się – nie wyzdrowieje, nie pomoże
nie zatrefiona – ciężko ją zadowolić
niecki – do owsa?
nidopowiednio – nieodpowiednio
niobitelne – niezasiedziałe
niełosotany – nieobyty, anemiczny, mało spostrzegawczy
niepili – obcy
nieskoro – za późno
niewiasta – synowa
nifto – nikt
nika – nigdzie
nikaj – nigdzie
ni ma – nie ma
nojści – tak, dokładnie
nomowiać – radzić komuś małżeństwo
nosaki – przyrząd do noszenia wody
(do góry strony)
O
(u)obezwać sie – odezwać się
(u)obłapić – objąć, uściskać
oboc – zobacze
oboccył – zobaczył, zapomniał, przegapił; por. zabocyć
obocys – zobaczysz
obora – podwórko
odbywać – wypełniać codzienne obowiązki (zazwyczaj w stajni)
obwiesisko – urwisko
ociec – ojciec
odwiecyrz – pod wieczór, późne popołudnie
odziywacka – chustka na głowę
ogiyń – ognisko w polu
okidać się – ubrudzić się (w trakcie jedzenia)
okiennice – okna
okracuwać – omijać przeszkodę
okropnie – bardzo
omasta – przyprawa
opacniok – osoba robiąca wszystko na opak
opatrznie – ostrożnie
opdować – gadać
oscypek – ser owczy wędzony
osiedlowy – mieszkaniec osiedla, sąsiad
osotać sie – przypomnieć sobie; przywyknąć
ostrewka – drewniany pionowy drąg z wypustami służący w polu do układania na nim siana
ozestempowały – rozstępowały
ozpajezić się – rozzłościć się
ozuty , uzuty – ubrany - rozzuty - rozebrany
ozyć, ozyjś – rozejść się
(do góry strony)
P
pachołek – służący (człowiek pracujący w zamian za pożywienie i dach nad głową)
pachołek – kij podczymujący, podpierający
palica – kij
pałasik – rodzaj szabli,pałasz
para – powietrze
paróbek – kawaler
parzeć – szczypiorek
parzenica – haftowane zdobienie męskich spodni
paci – pułapka na myszy
pedzioł – powiedział
pedziyć – powiedzieć
pedzom – pędzą
pelenka – wódka
perć – górska ścieżka
piarg – usypisko skalne
piciur – jeleń
picuś – mazgaj
picyć siy – płakać
pierwi – pierwszy
piykniy – pięknie
piykny – piękny
piscólet – pistolet
pisczołki
pitwać – ciąć
piyrwyj – najpierw
plekać – ssać mleko matki
plugoc – człowiek plugawy
płacki – łzy
płosc – płaszcz
płony – lichy
płotócek – mała rzeczka
płutna – miarka
po kieló – po ile
po próźnicy – na próżno
pociemiotó – ciemno
pockoj – poczekaj
pocóć – poczuć
podać – przejąć czyjeś cechy, być do kogoś podobnym, wdać się w kogoś
podawać się – być podobnym
podciep – dziecko boginki
podle – według
podłazy – obyczaj chodzenia do domów dziewczyn w celach matrymonialnych
podnuntata – przynęta
podchlybiać – uprzyjemniać, dobrze karmić
podzołdy – słodycze
pofurkać – rozmieszać
pogródka – kamienny próg przed domem, weranda
pojeden – niejeden
pojedynka – strzelba
pokiela – dopóki
pokiela…, dotela… – dopóki…, dopóty…
pokocieć – urodzić się
polana – łąka
poleku – z wolna
polepa – podłoga
policmajster – komendant posterunku
polodkować – wyśledzić
poloniy – miejsce do palenia
połedniy – południe
połednina – obiad
połka – pałka do ucierania ciasta
Pon Jezus – Pan Jezus
ponknij siy – przesuń się
ponó – ponoć, podobno
popać – dopaść
portki – spodnie
poseł – poszedł
pościel – łóżko
pośledni – ostatni
potrow – siano z drugiego pokosu
potocek – strumyk
potok – strumień
powała – sufit
powonska – lniana szmatka do cedzenia mleka
powiym – powiem
powodki – cugle
pozabocówać – pozapominać
poziyrać – patrzeć
pódź tu – chodź tu
pójdze, pódź – chodź
prasnońć – rzucić na ziem
prasy – żelazko
prec – daleko
precki – gdzieś daleko
proci – naprzeciw
proć – przecież
prosem piykniy – proszę pięknie
przebacyć – strzelić w bok
przeca – przecież
przecuć – przeczuć
przeć – zapierać się
przełonacyć – przeinaczyć, zmienić
przepominać – zapomnieć
przepytówać – przepraszać
przeta – przecież
przetok – sito do przesiewania zboża
przetók – aż
przewlycyniy – czysta bielizna
przeziyrotko – lusterko
przybocyć – przypomnieć
przycie – najniższa belka w ścianie
przycona – nakryte pomieszczenie przy stodole
przycopkać – przycisnąć z góry
przyć – ścieżka
przygaśniy – przygaśnie
przykro - stromo
przykrzy mi siy (za) – nudzi mi się; tęsknię (za)
przyloz – przyszedł
przymrawić – przybić
przynapity – pijany
przypucyć – przygnieść
przysiadać – napadać
przysła – przyszła
przysłop – przełęcz
przystrzec – spostrzec
przysuć – przysypać
przywara – przywarty
puciyra – drewniane naczynie do mleka
pucyć – przyciskać, gnieść
pucydupki – gatunek śliwek
pudziyme – pójdziemy
pudymy – pójdziemy
pukać – pękać
pularys – portmonetka
puska – puszka
puska patyków – pudełko zapałek
pyrzkać – mżyć, chlapać
pyrć – wąska ścieżka górska
pyrd – zapach
pytac – starszy człowiek pełniący funkcję osoby zapraszającej na wesele gości
pytać – pytać; zapraszać, prosić
(do góry strony)
R
raić – radzić
radzić – rozmawiać, dyskutować
rajbować - przetykać
rajzówać – chodzić (często)
ranyboskówać – wołać: "rany boskie"
rańtusek – rodzaj szala
redyk – uroczyste wiosenne wyjście ze stadem owiec
rezolucjo – uchwała, zarządzenie
rić, rzić, rzyć – pośladki, dupa
roki (blp) – lata
rombanica – ciupaga
rogolka – drewniane narzędzie z czubka jołki do gotowania zacierki
rondel – duży garnek
roz – raz
rozcapiyrzyć – rozłożyć (palce, ręce)
rozkidać siy – rozwalić się
rozmarasić – rozmazać, rozsmarować
rozpajyrzyć – bardzo się zdenerwować
rozpucyć – rozgnieść, pęknąć (też ze śmiechu)
rozwozać – zastanawiać się
rozzuċ – rozebrać , zdjąć
rubać – rąbać
rusył siy – ruszył się
ryftuwać – przygotowywać
ryftyk – pośpiesz się, szybko
rył – miara długości
rymać – stempel do strzelby
rynecka – rondel
rysztunek – całe ubranie
ryśtok – rynsztok
ryza – drewniana rynna
rzecy – rzeczy
rzecka – rzeczka
rzyka – rzeka
rzeźnia – poręba
rzyć – pośladki, dupa
(do góry strony)
S
sabaśnik – rodzaj piekarnika wbudowanego w piec
scypa – 1. kapusta z mlekiem; 2. długa trzaska drewna
scyrbok – gatunek roślin
scyry – szczery
se – sobie
selenijako – wszelka
serdok – kożuszek barani bez rękawów
syndyj, syndyl – wszędzie
siaciy – zboże
siajny – marny
siber – szyber, zasuwa w kominie
siec – kosic
siedlacka – szufelka
siedlocka – do wiania zboża
siedzem – siedzę
siemiy – nasienie
siepać (siy) – szarpać (się)
sietniok – głupiec; bardzo młody i niedoświadczony człowiek; człowiek nie w pełni sprawny fizycznie
siklawa – wodospad górski
sikawica – ulewa
siuhaj – chłopak
siuter – żwir
siuty – o baranie/owcy: bez rogów
siwy – niebieski
siyła – siła, moc
siynniki – materace ze słomy, do spania
sjyni – zdjęli
skieltówać – kupować
skije – narty
składok – nóż składany; składany rower
skłobel – zasuwka do drzwi
skłopiyc – wiaderko do mleka
skoda godać – nie ma co (o tym) mówić
skokać – skakać
skole – kamienie
skonać – umrzeć
skorusa – jarzębina
skorusyna – małe jarzębiny
skrom – tłuszcz
skrony – przez, z powodu
skrynt – 1. notoryczny kłamca; 2. skręt
skrzepić – wspomóc, dopomóc
skrzynola – płyta kamienna
skrzyntoła, skrzynta – wiecznie niezadowolony człowiek
skuceć – krzyczeć (w płaczu)
skucina – sierść
słuchanica – konfesjonał
smatka – chustka
smond – swąd
smrek – świerk
smrekowy – świerkowy
smryk – świerk
smrycek – mały świerk – świerczek
snalyź siy – znaleźć się
sobnióki – sanie do wożenia nawozu w zimie
sonsiyk – skrzynia na zboże
sonsiyki – duże skrzynie na zboże
sopa – szopa
sotra – dach z gałęzi
splondnik – agrafka
spodnioki – kalesony
spoziyrajom – oglądają
sprógówać – spróbować
spularysk – portmonetka
spyrka – podhal. kawałek surowej lub smażonej słoniny
sroc – ubikacja, bałagan
srucić – zrzucić, zdjąć
stajonecka – kawałek uprawnego pola
stamtela – stamtąd, od tego – w sensie roboczym (antonim słowa stela)
stawy – potrzaski na zwierzynę
stela – stąd, odtąd
stepiać – hamować, stopować (kogoś lub siebie)
stojyniy – miara długości
stolica – duży stołek
stopka – do rozgniatania zboża
straśniy – strasznie
stretnońć – spotkać
stroić – szykować
stronga – miejsce zagrodzone
stropiyła – zmartwiła się
stryk – stryjek
stryno – żona stryja
stutela – stąd
styrmać siy – wdrapać się
styrmać sie – wspinać się, wdrapywać
suścieć – szeleścić
swijać – zwijać
swijać siy – plątać się pod nogami
swok – mąż ciotki, siostry ojca lub matki
suchoty galopujonce – gruźlica
suchótnik – człowiek chudy
suciyc – szeleścić
suje siy – sypie się
sukać – szukać
sulki – kulki z ciasta
syćka – wszystko, wszyscy
sydło – szydło, narzędzie do wykonywania dziur w skórze
syr – ser
(do góry strony)
Ś
ś – z, np. ś niego – z niego, ś nimi – z nimi
ścigać siy – prowadzić rozwiązły (gł. seksualnie) tryb życia
ścignońć – zdążyć
ściojze – stójże
śklanka – flaszka
śklonka – szklanka
śleboda – wolność
ślebodny – swobodny
śliwconka – śliwa (drzewo)
ślyść – zejść
śmiga – narzędzie dekarskie umożliwiające odwzorowanie kąta, na jaki należy dociąć blachę niblerem
śmierzć – śmierć
śniyg – śnieg
śpas – żart, dowcip
śpasować – żartować
śpek – słonina
śperchet – 1. blacha na piec; 2. piec kuchenny
śpiywać – śpiewać
śpiywo – śpiewa
śpocek – pół kwaterki
śreka – przejazd kolejowy
śreń – warstwa lodu na śniegu
śtramcyć siy – stroić się
śtrybno – stromo
śtuderówać – kombinować
śtyry – cztery
śwable – zapałki
świynty – święty
świynty Scepon – św. Szczepan
śwarny – fajny, szykowny, ładny
świdrowaty – zezowaty
świekra – matka męża
świyrk – modrzew
(do góry strony)
T
tamoj – tam
tamok – tam
tarasić – śmiecić, robić nieporządek; niszczyć
tela, telo – tyle
tele dole – tak daleko
telezego – trochę
teroz – teraz
tłok – ugór
troc – tartak
truchła – trumna
trza – trzeba
tumok – matoł, nierozumny
turnia – ostry szczyt, skałka o bardzo stromych bądź pionowych ścianach
twórz – tchórz
tyrknij - zadzwoń (telefonem)
tyz – też
tyźniy – tygodnie
(do góry strony)
U
ubóc – zbocze
ubić – dobić, zbić
ucynstujyme – poczęstujemy
ucheloć siy – uchylić się
uchowało – zachowało
ucynić – nałożyć (na talerz)
udódkować – nie obiecywać
ujna – żona wuja, brata ojca lub matki
ukóchać – objąć, uścisnąć
ukwalówać – radzić
upłaz – przestrzeń porośnięta trawą
upytać – uprosić
urók – choroba spowodowana czarami
urzyca – materiał do wkładania w buty
usilić – nadwyrężyć, wytężyć
usipy – prawo
utópiec – demon w postaci chłopca
uwarzyć – ugotować
uwazówać – być ostrożnym
uwidziyć – zobaczyć
uwijać sie – spieszyć się
(do góry strony)
W
w dómaś? – zapytanie: czy jesteś w domu?
w gorzci – w ręce
w zod – do tyłu
wadzić siy – kłócić się
wanta – kamień, skała
waserwoga – poziomica, waserwaga
watra – ognisko
wdzioć – ubrać na siebie
wereda – paskuda, wstręciuch, cham
wiater – wiatr
wiecerzo – kolacja
wiela - kiela , ile
wiym – aha
wiyrk (D. wiyrchu) – szczyt
wiljo – wigilia
wiz go/jom – widzisz go/ją
wiz wyj – widzisz (jak to jest)
wlyź, wlyźć – wejść
wlyźze! – wejdź
włazić – wchodzić
włóka – dziewczyna włócząca się
wolorz – pasterz bydła (dosłownie wołów)
wor – upał
worce – warto
wrazić – wsadzić
wsturzyć – wsadzić
wsyndyj – wszędzie
wtej – wtedy
wy ześciy, wyściy som – wy jesteście
wyńść – wyjść
wybawić – wychować dziecko
wybawić siy – wyszaleć się na imprezie
wychod, wychód – 1. wschód (np. słońca); 2. wyjście
wychódek – ubikacja na zewnątrz
wyciupasówać – wygonić, wyrzucić
wycynić – wylać
wydać siy – wyjść za mąż
wydziwiać – dziwaczyć, wariować
wyrko, wyro – łóżko, łoże
wyryktówać (wyrychtować) – doprowadzić do porządku, odnowić
wysuć – wysypać
wyzdajać – wymyślić, przygotować
wyziyrać – wyglądać
wyzynąć – przegnać, wygnać
wiśnia - hardcore
(do góry strony)
Z
za 'w imiy Łojca' – w mgnieniu oka, bardzo szybko
zabocyć – zapomnieć
zacirka – rodzaj zupy - woda zasypana mąką i zanurzana rogolką, powstją z tego kluski, po ostygnięciu dodaje się mleko
zadek – tyłek
zagón – długi ciąg pola
zaholontać – zamieszać
zakukówać – podglądać
zamirek – patyczek do mierzenia mleka
zamraćkany – pijany, zamroczony
zapóziółek – ktoś marny, lichy
zapryć, zawryć – zamknąć
zapatre, zawarte – zamknięte
zarymbek – polana w lesie
zasiy – zaś
zatom – za tym
zatrefić – dogodzić
zatyroł kasik – zapodział gdzieś
zawaterniok – kłoda do podtrzymania ognia
zawdy – zawsze
zawiedom – zaprowadzą
zaźryć, łobeźryć – zaglądać, oglądać, obejrzeć
zbyrk – odgłos dzwonka
zdechlok – chuchro, szybko się męczący
zebyk – żebym
zek jes, ześ jes – jestem, jesteś
zepszałe – zgniłe
zerdziy – długie kije
zeszały – zgniły
zeźlić – zezłościć się, zdenerwować
zgniywołe miy – zdenerwowało mnie
ziajok – oferma
ziebro – żebro
ziorać – zerkać, przyglądać się
zląkłeś siy? – czy ty się przestraszyłeś (ze względu na inicjalny pierwszosylabowy akcent w niektórych gwarach, wyraz zląkłeś może brzmieć fonetycznie jako zlůkłeś)
złobuć – ściągnąć buty
złodzioć siy – rozebrać się
złóbcoki – instrument podobny do skrzypiec
zmamrać siy – ugadać się (np. na wzięcie ślubu)
zmłora – człowiek, który nie chce jeść
zoból - przełyk
zogówek – poduszka
zol – żal
zopaska – zapaska na spódnicę
zornicka – gwiazdeczka
zryć – żreć, jeść
zrywka – ściąganie z wyrębu ociosanych drzew
zwada – kłótnia
zwitoć
zwitali – przywitali
zwitołek go – przywitałem go
zwiyrz – zwierzę, najczęściej chodzi o dziczyznę
zwoistniy – istotnie
zwon – dzwon
zwonecek – dzwoneczek
zwyrtać – podhal. obracać
zwyrtnąć – podhal. obrócić się
zwyrtło mi siy – udało się, szczęśliwie się złożyło
zwysyć – zostać, mieć ponad miarę (np. zwysyło mi siy pore grul – zostało mi parę ziemniaków)
zwyzka – wysokie miejsce
zyciy – jedzenie
zymby – zęby
zywobyciy – życie
zyznać – zerknąć
zyznońć, zyzać – zaczynać do kogoś, szturchnąć
zyniacka – ożenek
zyntyca – żętyca, serwatka z owczego mleka
zwyki – zwyczaje
(do góry strony)
Ź
ździebko - mało, trochę
ździebełko - mało, troszkę, kiełek np. trawy
źeradlo – lusterko
źryć – patrzeć
(do góry strony)
Ż
żyniacka – wesele, zabawa
żić – dupa
GRUPA MEDIA INFORMACYJNE & ADAM NAWARA |
